Ở Việt Nam hay nhiều nước trên Thế Giới , đầu tư chứng khoán là được xem như là một kênh đầu tư tiềm năng thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia và là một kênh huy động vốn có hiệu quả đối với kinh tế đất nước. Thị trường chứng khoán đã trải qua rất nhiều thăng trầm trong lịch sử thị trường tài chính. Tuy nhiên, những lợi ích từ việc đầu tư chứng khoán đem lại chưa bao giờ thay đổi. Đó là những thay đổi cần có, giúp cho các nhà đầu tư hiểu thêm về thị trường chứng khoán cũng như những rủi ro mà nó có thể đem lại. Bên cạnh tùy chọn gửi tiền tiết kiệm vào tài khoản ngân hàng, chứng khoán được đánh giá là một khoản đầu tư khả thi và có hiệu quả, phù hợp cho những người có nhiều kinh nghiệm hoặc thậm chí chỉ mới bước chân vào thị trường tài chính. Khi các mức giá cả trong tương lai khó dự đoán hơn dưới tác động của lạm phát , thì các kế hoạch chi tiêu và tiết kiệm hợp lí sẽ trở nên hiện thực hơn . Theo thời gian , sức mua của số tiền chúng ta đang nắm giữ sẽ giảm đi vì vậy đầu tư chứng khoán được xem như là cách kiếm tiền bền vững .
Lý do chọn vấn đề nghiên cứu
Đầu tư chứng khoán tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác trên thế giới được coi là một kênh đầu tư tiềm năng, thu hút đông đảo nhà đầu tư tham gia Đây cũng là phương thức huy động vốn hiệu quả, góp phần vào sự phát triển kinh tế của đất nước.
Thị trường chứng khoán đã trải qua nhiều biến động nhưng lợi ích từ việc đầu tư vẫn không thay đổi Đầu tư chứng khoán giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về thị trường và các rủi ro liên quan So với việc gửi tiền vào ngân hàng, chứng khoán là một lựa chọn đầu tư hiệu quả cho cả những người có kinh nghiệm lẫn người mới Trong bối cảnh lạm phát làm cho giá cả tương lai khó dự đoán, việc đầu tư chứng khoán trở thành một phương pháp kiếm tiền bền vững, giúp bảo vệ sức mua của tài sản theo thời gian.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
Lịch sử hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam được thành lập vào ngày 28 tháng 11 năm 1996 theo Nghị định số 75/CP của Chính phủ Chỉ hai năm sau, vào ngày 11 tháng 7, Ủy ban đã có những bước phát triển quan trọng trong việc quản lý và phát triển thị trường chứng khoán tại Việt Nam.
Năm 1998, thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức ra đời theo Nghị định số 48/CP của Chính phủ Cùng năm, Chính phủ cũng quyết định thành lập Trung tâm Giao dịch Chứng khoán với trụ sở tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh Ngày 28 tháng 7
2000, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP.HCM chính thức đi vào hoạt động với 2 mã cổ phiếu giao dịch đầu tiên là REE và SAM
Ngày 8/3/2005 Trung tâm Giao dịch chứng khoán (TTGDCK) Hà Nội cũng chính thức ra mắt, trở thành trung tâm niêm yết của các doanh nghiệp vừa và nhỏ
Trong suốt 20 năm phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua nhiều biến động Giai đoạn đầu tiên từ 2000 đến 2005 đánh dấu những bước đi đầu tiên của thị trường, với vốn hóa chỉ đạt khoảng 1% GDP và gần như không có sự thay đổi đáng kể.
Kể từ khi Luật Chứng khoán được Quốc hội ban hành và có hiệu lực từ đầu năm 2007, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua nhiều thay đổi tích cực Những bất cập và xung đột với các văn bản pháp lý đã được giải quyết, giúp tăng cường khả năng hội nhập với các thị trường vốn quốc tế và khu vực.
Năm 2006, thị trường ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, đạt 22,7% GDP và tiếp tục tăng lên hơn 43% vào năm 2007 Tuy nhiên, vào năm 2008, thị trường gặp khó khăn do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn cầu và tình hình kinh tế trong nước, dẫn đến một năm "kinh tế buồn" với mức vốn hóa thị trường giảm xuống còn 18% GDP.
Năm 2009, thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu phục hồi nhẹ với vốn hóa đạt 37,71% GDP và sự gia tăng số lượng công ty niêm yết Sản phẩm Chứng quyền có đảm bảo (Cover Warrant - CW) được giới thiệu vào ngày 28/6 Vào ngày 18/11/2019, HoSE ra mắt bộ chỉ số mới Vietnam Diamond Index (VN Diamond) và Vietnam Financial Select Sector Index (VNFin Select), tạo điều kiện cho sự phát triển của các quỹ ETF và giải quyết vấn đề cho các doanh nghiệp đã hết room ngoại Trong những năm gần đây, vốn hóa thị trường đã tăng mạnh lên hơn 82% GDP, nhưng lại phải đối mặt với thách thức từ đại dịch Covid-19.
Sáu dấu hiệu phục hồi đang ngày càng rõ ràng, cho thấy tâm lý hoảng loạn của các nhà đầu tư cá nhân đã giảm bớt Sắc xanh đã trở lại trên thị trường, mang lại hy vọng cho các nhà đầu tư.
Một số khái niệm liên quan đến đầu tư chứng khoán
1.2.1 Khái niệm về chứng khoán
Chứng khoán là tài liệu xác nhận quyền sở hữu tài sản hoặc vốn của đơn vị phát hành, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư và chứng khoán phái sinh Đầu tư chứng khoán là hoạt động mà các tổ chức và cá nhân sử dụng vốn để mua chứng khoán trên thị trường, với mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận.
Mục đích chính của việc đầu tư chứng khoán, giống như các hình thức đầu tư khác, là nhằm tạo ra lợi nhuận từ số tiền đã đầu tư, đồng thời có thể thực hiện quyền kiểm soát và tham gia vào việc quản trị hoạt động của công ty.
Thông thường trên thị trường có 3 loại chứng khoán phổ biến:
• Chứng khoán vốn (cổ phiếu) - Đầu tư chứng khoán dài hạn
Chứng khoán vốn, hay còn gọi là cổ phiếu phổ thông, đóng vai trò quan trọng trong thị trường tài chính Nó cho phép nhà đầu tư nhận cổ tức, hưởng lợi nhuận từ sự chênh lệch giá và có quyền biểu quyết trong các quyết định của công ty.
Nhà đầu tư có thể kiếm lời bằng cách mua cổ phiếu với hy vọng giá sẽ tăng trong tương lai, từ đó thu lợi từ chênh lệch giá Ngoài ra, họ cũng có thể giữ cổ phiếu dài hạn để nhận cổ tức hàng năm từ các công ty trả cổ tức.
Ví dụ: Mua cổ phiếu HPG giá 50.000 VNĐ với kỳ vọng giá tăng lên 60.000 ~ 80.000 VNĐ HPG trả cổ tức năm 2020 là 5% tiền mặt và 35% cổ phiếu
Nhà đầu tư cũng có thể sử dụng hình thức “Bán khống” áp dụng ở một số thị trường như
Nhà đầu tư cá nhân Việt Nam không thể trực tiếp giao dịch chứng khoán cơ sở Mỹ để kiếm lời từ việc mở vị thế bán cổ phiếu trong xu hướng giá giảm, mà phải sử dụng hợp đồng chênh lệch CFD.
• Chứng khoán nợ (trái phiếu)-Đầu tư chứng khoán dài hạn
Khi sở hữu chứng khoán nợ, nhà đầu tư trở thành chủ nợ của công ty Kênh đầu tư này thường phù hợp hơn với các tổ chức, doanh nghiệp lớn và ngân hàng, thay vì các nhà đầu tư cá nhân.
Nhà đầu tư có thể mua trái phiếu từ Chính phủ hoặc doanh nghiệp để nhận lãi suất định kỳ, thường là 6 tháng hoặc 1 năm, tùy thuộc vào quy định của tổ chức phát hành Hình thức đầu tư này tương tự như gửi tiền ngân hàng nhưng mang lại lãi suất cao hơn.
Ví dụ: Trái phiếu doanh nghiệp Công ty sản xuất thep ÚC SSE, mệnh giá 60 triệu và
100 triệu VNĐ, kỳ hạn 24 tháng, lãi suất 10,5%/ năm
Chứng khoán phái sinh là một hình thức đầu tư ngắn hạn khá phức tạp và mới mẻ tại Việt Nam Nhà đầu tư có thể tham gia vào thị trường này thông qua việc sử dụng hợp đồng quyền chọn, mở ra nhiều cơ hội và thách thức trong việc quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.
Các sản phẩm chứng khoán phái sinh hiện nay rất đa dạng, bao gồm hợp đồng tương lai chỉ số, hợp đồng tương lai trái phiếu, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng chênh lệch CFD.
Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch trong ngày, tận dụng cơ hội kiếm lời từ cả hai chiều mua và bán Họ có thể mua chứng khoán khi giá tăng và bán khi giá giảm, điều này cho thấy tính linh hoạt và khả năng tối ưu hóa lợi nhuận trong thị trường chứng khoán.
Tính thanh khoản của chứng khoán cao hơn so với các tài sản khác, điều này được thể hiện qua khả năng mua bán trên thị trường Các loại chứng khoán có mức độ chuyển nhượng khác nhau, trong đó cổ phiếu nổi bật với tính thanh khoản cao nhất.
Chứng khoán là loại tài sản tài chính có giá trị chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ rủi ro, bao gồm cả rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống.
Chứng khoán là một loại tài sản tài chính mà nhà đầu tư kỳ vọng sẽ mang lại lợi nhuận cao trong tương lai, thông qua việc nhận cổ tức hoặc từ sự gia tăng giá trị của chứng khoán trên thị trường.
1.2.2 Khái niệm về thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong thị trường vốn dài hạn, nơi diễn ra hoạt động mua bán và chuyển nhượng chứng khoán nhằm tìm kiếm lợi nhuận Đồng thời, thị trường này cũng cung cấp nguồn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.
Thị trường chứng khoán được chia thành hai loại:
• Thị trường sơ cấp là giao dịch chứng khoán mới phát hành
Thị trường thứ cấp là nơi diễn ra các giao dịch mua bán chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp, cho phép nhà đầu tư thực hiện nhiều lần giao dịch Các đặc điểm nổi bật của thị trường chứng khoán bao gồm tính thanh khoản cao, khả năng tiếp cận thông tin dễ dàng và sự biến động giá cả thường xuyên.
Cách thức đầu tư
1.3.1 Đầu tư ngắn hạn Đầu tư chứng khoán ngắn hạn là chiến lược đầu tư chứng khoán dưới 1 năm, thường dựa vào phân tích kỹ thuật để dự đoán quy luật cung – cầu của từng mã cổ phiếu và lựa chọn thời điểm mua – bán thích hợp
Với đầu tư chứng khoán ngắn hạn, nhà đầu tư có thể ứng dụng khá nhiều chiến lược khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
Đầu tư theo sự kiện mang tính xúc tác là phương pháp mà nhà đầu tư lựa chọn mã chứng khoán dựa trên các sự kiện quan trọng như mua bán – sáp nhập (M&A) hoặc thoái vốn nhà nước Chẳng hạn, trong năm gần đây, các giao dịch M&A đã tạo ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn cho các nhà đầu tư thông minh.
Năm 2021 hứa hẹn sẽ chứng kiến nhiều tiến triển trong hoạt động thoái vốn, mở ra cơ hội cho nhà đầu tư nắm bắt các mã cổ phiếu chất lượng với mức giá hấp dẫn hơn.
Đầu tư theo nguyên lý đảo ngược trung bình (mean reversion) cho phép nhà đầu tư mua thấp và bán cao khi phát hiện sự thay đổi bất thường trong mã chứng khoán Theo lý thuyết này, những biến động sẽ nhanh chóng trở về xu hướng chính của chúng.
Hình 1.1 Đảo ngược trung bình sẽ khiến giá đi xuống hoặc đi lên trong ngắn hạn nhưng không thay đổi xu hướng chủ đạo của mức giá trung bình
Đầu tư dựa trên ngưỡng hỗ trợ và kháng cự cho phép nhà đầu tư linh hoạt trong việc ra quyết định Họ có thể mua vào khi giá chạm ngưỡng hỗ trợ và bán ra khi giá đạt ngưỡng kháng cự Ngoài ra, nhà đầu tư cũng có thể chọn mua các chứng khoán có xu hướng tăng mạnh khi vượt qua ngưỡng kháng cự và bán ở mức giá cao hơn.
Đầu tư dựa trên thông tin nội bộ giúp nhà đầu tư yên tâm hơn khi nắm bắt tiềm năng phát triển của doanh nghiệp Để có được thông tin đáng tin cậy, tốt nhất là tìm hiểu qua những người quen biết trong doanh nghiệp, thay vì tin theo các nguồn tin không rõ ràng trên các hội nhóm Facebook.
1.3.2 Đầu tư dài hạn Đầu tư chứng khoán dài hạn là chiến lược đầu tư chứng khoán kéo dài trên 1 năm, thường tập trung vào mua cổ phiếu của các công ty có tiềm năng phát triển từ lúc giá còn thấp để bán ra với giá cao hơn khi công ty tăng trưởng trong tương lai
Với đầu tư chứng khoán dài hạn, nhà đầu tư thường sử dụng một trong ba chiến lược dưới đây:
Đầu tư cổ tức là một chiến lược thường bị bỏ quên, vì nhiều nhà đầu tư chỉ chú trọng vào lợi nhuận từ chênh lệch giá mua – bán trong ngắn hạn Tuy nhiên, trong dài hạn, cổ tức từ những mã chứng khoán chất lượng có thể mang lại lợi suất hấp dẫn, thậm chí vượt qua lãi suất tiết kiệm.
Hình 1.2 Tỷ suất cổ tức của một số chứng khoán trong nhóm VN30
Đầu tư giá trị là phương pháp hữu ích để xác định các công ty bị định giá sai trên thị trường Đặc biệt, việc định giá theo giá trị tài sản thuần (NAV) phù hợp trong giai đoạn phục hồi sau suy thoái, trong khi các phương pháp định giá so sánh hệ số tương đối như P/E, EV/EBIT hay chiết khấu dòng tiền (DCF) lại thích hợp hơn trong các giai đoạn kinh tế tăng trưởng.
Nhà đầu tư theo đuổi chiến lược tăng trưởng thường tìm kiếm các công ty có tiềm năng phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, sinh học và fintech Mục tiêu là bán cổ phiếu với giá cao hơn khi công ty đạt được sự tăng trưởng Tuy nhiên, nhà đầu tư cần thận trọng vì có thể gặp rủi ro khi công ty bị định giá cao hơn giá trị thực do tâm lý đám đông.
Theo Forbes, sự gia tăng 400% giá cổ phiếu của Tesla trong hai năm (2018 - 2020) đã thu hút nhiều nhà đầu tư Mỹ Tuy nhiên, để đạt được mức định giá này, lợi nhuận của Tesla cần phải tăng gấp 200 lần trong năm 2021.
Mặc dù không thể chắc chắn rằng tình huống này sẽ không xảy ra, nhưng xác suất để một công ty đạt được lợi nhuận tăng trưởng nhanh chóng là rất thấp Do đó, việc đầu tư theo tâm lý đám đông trong trường hợp này thường tiềm ẩn nhiều rủi ro cao.
Hành lang pháp lí
Trích luật Chứng Khoán 2019 có chỉnh sửa , bổ sung năm 2021
Khoản 14 Điều 4 Luật Chứng khoán quy định rằng hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán bao gồm chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ liên quan, công bố thông tin, quản trị công ty đại chúng, và các hoạt động khác theo quy định của Luật này.
Theo Điều 4, đầu tư chứng khoán bao gồm việc mua, bán và nắm giữ chứng khoán trên thị trường Nhà đầu tư có thể là tổ chức hoặc cá nhân tham gia vào hoạt động này.
Hiện nay, theo Điều 5 Luật Chứng khoán , thị trường chứng khoán được Nhà nước tổ chức hoạt động theo nguyên tắc:
1 Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân
2 Công bằng, công khai, minh bạch
3 Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư
4 Tự chịu trách nhiệm về rủi ro Đồng thời, để phát triển và quản lý thị trường chứng khoán, theo Điều 6, Nhà nước đã và đang thực hiện các chính sách:
Khuyến khích và tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán, nhằm huy động nguồn vốn trung hạn và dài hạn cho các dự án phát triển.
- Quản lý, giám sát bảo đảm thị trường chứng khoán hoạt động công bằng, công khai, minh bạch, an toàn và hiệu quả
Đầu tư vào việc hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin cho thị trường chứng khoán là cần thiết, cùng với việc phát triển nguồn nhân lực cho ngành này Ngoài ra, việc tuyên truyền và phổ biến kiến thức về chứng khoán cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về thị trường chứng khoán.
Như vậy, chứng khoán và thị trường chứng khóan tại Việt Nam đều được pháp luật quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư
So sánh đầu tư chứng khoán với các kênh đầu tư khác
Nguồn : Tự vẽ dựa trên bảng số liệu của gomoney.vn
Hình 1.3 Tỷ suất lượi nhuận trung bình hàng năm của các kênh đầu tư theo thời hạn
Đầu tư chứng khoán là một kênh đầu tư yêu cầu mức vốn vừa phải và có tính thanh khoản cao Chiến lược đầu tư trung và dài hạn, từ 1 năm trở lên, thường được coi là phù hợp nhất Mặc dù thị trường chứng khoán có thể dao động và tiềm ẩn rủi ro trong ngắn hạn, xu hướng chung của thị trường này trong dài hạn lại có xu hướng tăng trưởng theo sự phát triển của nền kinh tế.
Đầu tư chứng khoán có thể mang lại rủi ro cao trong ngắn hạn do sự biến động liên tục của thị trường, nhưng nếu được quản lý rủi ro hiệu quả, nhà đầu tư có khả năng thu lợi nhanh chóng Trong dài hạn, đầu tư vào chứng khoán cũng là một lựa chọn hấp dẫn khi nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển.
Tiền ảo có nhiều loại, nhưng Bitcoin nổi bật nhất với mức lợi nhuận hấp dẫn Đây là kênh đầu tư thu hút đông đảo nhà đầu tư, đặc biệt với tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm lên tới 27% trong giai đoạn 2018 – 2020.
Nhà đầu tư nên cẩn trọng khi xem xét đầu tư vào kênh này, đặc biệt nếu họ không có kinh nghiệm dày dạn và tình hình tài chính ổn định, vì rủi ro đầu tư có thể rất cao Chẳng hạn, vào năm 2018, giá Bitcoin đã giảm tới 73%, đánh dấu một mức đáy kỷ lục.
Tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm của các kênh đầu tư theo thời hạn 3 – 5 – 10 năm
Đầu tư vàng là một giải pháp tối ưu để bảo toàn tài sản trong thời kỳ kinh tế khủng hoảng, nhờ vào giá trị nội tại và tính thanh khoản cao của nó Trong giai đoạn từ 2018 đến 2020, khi nền kinh tế gặp khó khăn, đầu tư vàng đã mang lại tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm lên tới 15%, vượt trội hơn so với nhiều kênh đầu tư khác chỉ đạt từ 6 đến 10%.
Gửi tiết kiệm là kênh đầu tư dài hạn lý tưởng cho những ai có khẩu vị rủi ro thấp, vì mức độ rủi ro gần như bằng không Tuy nhiên, lãi suất gửi tiết kiệm ngân hàng thường không cao, chỉ dao động từ 6 – 8% cho kỳ hạn 12 tháng Do đó, trong ngắn hạn, nhà đầu tư nên cân nhắc lựa chọn các kênh đầu tư khác để đạt được lợi nhuận cao hơn.
THỰC TRẠNG VỀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN HIỆN NAY
Thực trạng đầu tư chứng khoán ở Việt Nam hiện nay
Năm 2020 được xem là một năm đầy thách thức khi thị trường tài chính và chứng khoán toàn cầu trải qua tình trạng tăng trưởng âm, chịu tác động nặng nề từ đại dịch COVID-19 Sự bùng phát của dịch bệnh đã dẫn đến suy thoái nghiêm trọng nhất kể từ đại khủng hoảng, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và ngừng trệ hoạt động giao thương.
Năm 2020 chứng kiến sự biến động bất thường của thị trường chứng khoán toàn cầu, đặc biệt trong những tháng đầu năm khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát Sự lan rộng của dịch đã dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng trên các sàn giao dịch chứng khoán.
Chỉ trong vòng hơn một tháng từ 20/2-24/3/2020, chỉ số chứng khoán MSCI mất hơn 1/3 giá trị, tương đương 18.000 tỷ USD
Theo Reuter, chỉ số Dow Jones, S&P 500 và Nasdaq của Mỹ giảm lần lượt 38%, 35% và 30%, dẫn đến việc thị trường Mỹ phải kích hoạt cơ chế tạm ngừng giao dịch ba lần Tương tự, chỉ số FTSE của London và DAX của Đức cũng sụt giảm mạnh, với mức giảm 35% và 40% Chỉ số Nikkei của Nhật Bản ghi nhận mức giảm 30%.
Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một năm đầy biến động, tương tự như xu hướng chung của thị trường chứng khoán toàn cầu Trong những tháng đầu năm, chỉ số Vn-Index đã giảm mạnh, từ khoảng 1.000 điểm vào cuối năm 2019 xuống còn 659,21 điểm vào ngày 23/3/2020, đánh dấu mức đáy nghiêm trọng.
Kết thúc Quý I/2020, chỉ số Vn - Index đã giảm 33% giá trị so với thời điểm cuối năm
Từ quý II năm 2020 đến nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự phục hồi bền vững, tương tự như nhiều thị trường chứng khoán lớn khác, với sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những tháng cuối năm 2020 và đầu năm 2021.
Hình 2.1 Thị trường chứng khoán Việt Nam trong nhóm phục hồi mạnh nhất trên thế giới
Trong 5 tháng đầu năm 2021, thị trường chứng khoán Việt Nam đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng, nằm trong nhóm cao nhất thế giới, thu hút sự quan tâm ngày càng tăng từ các nhà đầu tư.
"Thăng hoa" là thuật ngữ được sử dụng phổ biến bởi các nhà đầu tư, nhà phân tích và chuyên gia để mô tả sự "bùng nổ" của thị trường chứng khoán từ đầu năm đến nay.
VnIndex kết thúc năm 2020 ở mức 1.103,87 điểm, mặc dù nền kinh tế gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 Sang năm 2021, nhiều công ty chứng khoán dự đoán VnIndex sẽ đạt 1.180 điểm, dựa trên tỷ lệ P/E 15,9 lần và tăng trưởng lợi nhuận toàn thị trường 23% so với năm trước.
Sau nhiều thử thách, phiên giao dịch ngày 1/4, VnIndex đã chính thức chinh phục mốc lịch sử 20 năm, đạt khoảng 1.200 điểm Đây là ngưỡng kháng cự mà thị trường đã phải đối mặt từ năm 2018, nhưng đến nay mới thực sự vượt qua được rào cản tâm lý.
Vào ngày 20/4, chỉ số VNIndex đạt đỉnh lịch sử mới ở mức 1.268,28 điểm với giá trị giao dịch đạt 22.464 tỷ đồng Dù gặp áp lực từ hiệu ứng "Sell in May", vào phiên giao dịch 25/5, VNIndex vẫn tăng trưởng mạnh mẽ, chốt phiên ở mức 1.308,58 điểm, thỏa mãn kỳ vọng của nhà đầu tư Đồng thời, dòng tiền mạnh mẽ cũng đã nâng chỉ số VN30 Index và HN30 Index lên các mức cao kỷ lục mới lần lượt là 1.400 điểm và 300 điểm.
Covid 19 gây đình trệ tiêu dùng sản xuất, lãi suất ngân hàng xuống mức thấp, tiền rẻ vì thế nhà đầu tư đã tìm đến kênh chứng khoán và bất động sản để đầu tư sinh lợi Đó cũng là một phần lý do tài khoản chứng khoán mở mới lập kỷ lục lịch sử
Trong tháng 1, Trung tâm lưu ý Chứng khoán ghi nhận 86.107 tài khoản cá nhân trong nước Đến tháng 3, số lượng tài khoản do nhà đầu tư cá nhân mở mới đã tăng vọt lên 113.191 tài khoản, đạt mức cao nhất trong lịch sử thị trường.
Trong tháng 4, nhà đầu tư cá nhân trong nước đã mở thêm 109.998 tài khoản mới, mặc dù con số này giảm nhẹ so với tháng 3 Tuy nhiên, đây vẫn là tháng thứ hai liên tiếp ghi nhận số lượng tài khoản mở trên 100.000, đồng thời thiết lập kỷ lục mới cho tháng 4 hàng năm.
Hình 2.3 Số lượng tài khoản nhà đầu tư cá nhân trong nước mới mở theo tháng
Trong tháng này, nhà đầu tư cá nhân nước ngoài đã mở mới 512 tài khoản, tăng nhẹ so với 502 tài khoản của tháng trước Đây cũng là tháng thứ hai liên tiếp ghi nhận mức kỷ lục trong hoạt động mở tài khoản.
500 tài khoản kể từ giữa năm 2018
Tiền mới đổ vào thị trường trong nước đã khiến HOSE gặp tình trạng nghẽn lệnh, gây lo lắng cho nhà đầu tư trong những phiên đầu năm Tuy nhiên, nhờ sự can thiệp của cơ quan chức năng, tình trạng này đã được khắc phục, giúp thanh khoản thị trường đạt mức cao nhất với giá trị khớp lệnh tính bằng tỷ USD trong mỗi phiên giao dịch.
Các sàn đầu tư chứng khoán trên thị trường chứng khoán hiện nay
2.2.1 Sàn giao dịch chứng khoán Hose
Hose, viết tắt của Hochiminh Stock Exchange, là Sở Giao dịch Chứng khoán tại TP Hồ Chí Minh, được thành lập vào năm 1998 Thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng kể từ đó.
Tính đến năm 2011, Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) đã phát triển và nghiên cứu 30 cổ phiếu hàng đầu với giá trị vốn hóa lớn và thanh khoản tốt.
Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) chính thức khai trương vào ngày 8/3/2005 Đến năm 2010, HNX trở thành thành viên thứ 19 của Liên đoàn các Sở giao dịch Chứng khoán châu Á và châu Đại Dương, đánh dấu sự phát triển quan trọng trong lĩnh vực chứng khoán tại Việt Nam.
2.2.3 Sàn chứng khoán Upcom Đây là sàn giao dịch chứng khoán ( Unlisted Public Company Market) của công ty đại chúng chưa niêm yết và được tổ chức tại Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội
Cổ phiếu OTC (Over the Counter) là loại cổ phiếu được phát hành tại các trung tâm giao dịch chứng khoán nhưng chưa niêm yết giá Mặc dù thanh khoản của cổ phiếu OTC thường thấp, nhưng tiềm năng lợi nhuận lại khá cao, tạo nên một thị trường chứng khoán phi tập trung hấp dẫn.
Khả năng sinh lời và rủi ro trong đầu tư chứng khoán
• Lợi nhuận luôn có xu hướng tăng và cao hơn gửi tiết kiệm
Lãi suất gửi tiết kiệm tại Việt Nam hiện chỉ dao động từ 5 đến 6,7%/năm, một con số khá khiêm tốn so với tiềm năng sinh lời của thị trường chứng khoán, nơi một cổ phiếu có thể tăng tới 15% chỉ trong một ngày, tương đương với mức tăng 52,08% sau ba ngày Thêm vào đó, trên thị trường phái sinh, lợi nhuận từ các hợp đồng còn lớn hơn nữa nhờ vào giá trị giao dịch cao và khả năng mua bán trong phiên, thay vì phải chờ đến T+3 như trên thị trường cơ sở.
• Vốn không cần nhiều nhưng nhận được nhiều hơn
Đầu tư chứng khoán không yêu cầu số vốn lớn như bất động sản, mà chỉ cần vài triệu đồng để bắt đầu với các danh mục như cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ Đây là lựa chọn lý tưởng cho những ai kiên trì và nhẫn nại, đặc biệt khi áp dụng chiến lược đầu tư tăng trưởng Nhà đầu tư có thể tiết kiệm một khoản tiền nhỏ hàng tháng để mua cổ phiếu hoặc chứng chỉ quỹ, nhận cổ tức hoặc lãi suất trái phiếu hàng năm và tái đầu tư để gia tăng lợi nhuận.
Đối với các nhà đầu tư chuyên nghiệp, việc luân chuyển dòng tiền giữa các lĩnh vực như vàng, kinh doanh, công nợ, forex và CFD là rất quan trọng, và thanh khoản luôn là yếu tố được ưu tiên xem xét đầu tiên.
Tính thanh khoản đề cập đến khả năng mua bán tài sản trên thị trường mà không ảnh hưởng nhiều đến giá cả Tài sản có tính thanh khoản cao cho phép giao dịch nhanh chóng mà không làm giảm giá đáng kể, thường được thể hiện qua khối lượng giao dịch lớn.
Bán một chiếc xe ô tô hoặc một căn hộ giá 5 tỷ không phải là việc đơn giản, mà thường mất thời gian dài hơn dự kiến Quá trình tìm kiếm người mua và thực hiện các thủ tục cần thiết có thể kéo dài đến một tháng.
50 tỉ cổ phiếu HPG, MWG có thể chỉ cần 15 phút mà thôi
Tính thanh khoản của chứng khoán chỉ đứng sau tiền mặt, giúp cân bằng dòng tiền dễ dàng hơn và giảm thiểu rủi ro do mất thanh khoản.
• Các chi phí liên quan thấp
Khi đầu tư vào bất động sản, người mua hoặc bán nhà cần lưu ý đến ba loại thuế phí chính: thuế thu nhập cá nhân, phí trước bạ (do người mua chịu) và phí thẩm định hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Ngoài ra, còn có phí môi giới Tổng các khoản phí này có thể lên tới 5% giá trị giao dịch.
Theo Luật thuế 2014 và Thông tư 92/2015/TT-BTC, giao dịch chứng khoán chỉ phải chịu thuế Thu nhập cá nhân 0,1% trên tổng giá trị bán ra, trong khi người mua không phải chịu thuế.
Với cổ phiếu/trái phiếu có thêm phí lưu kí tương ứng là 0,3 đồng/cổ phiếu/tháng, 0,2 đồng/trái phiếu/tháng, cùng phí giao dịch dao động từ 0,1% đến 0,35
Rủi ro hệ thống, hay còn gọi là rủi ro thị trường, là những rủi ro tác động đến toàn bộ thị trường chứng khoán, bao gồm rủi ro biến động lãi suất, rủi ro tiền tệ, rủi ro biến động giá hàng hóa, rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản Đây là những rủi ro không thể tránh khỏi trong quá trình đầu tư, và bất kỳ nhà đầu tư nào, dù mua cổ phiếu từ ngành nào, cũng đều phải đối mặt với những rủi ro này.
• Rủi ro phi hệ thống
Rủi ro phi hệ thống là những rủi ro đặc thù của từng ngành hoặc công ty, như rủi ro tai nạn máy bay chỉ ảnh hưởng đến các công ty hàng không, rủi ro giá dầu giảm tác động đến ngành dầu khí, và rủi ro ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến các công ty sản xuất công nghiệp nặng Do tính chất đặc trưng của những rủi ro này, không phải tất cả nhà đầu tư trên thị trường đều phải đối mặt với chúng Ngược lại, rủi ro hệ thống, hay còn gọi là rủi ro thị trường, bao gồm những rủi ro tác động đến toàn bộ thị trường chứng khoán, mà bất kỳ nhà đầu tư nào tham gia cũng đều gặp phải.
Xu hướng phát triển trong tương lai
Theo khảo sát của Công ty Cổ phần Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), các chuyên gia và doanh nghiệp đại chúng đều lạc quan về triển vọng thị trường chứng khoán trong năm 2021 Cụ thể, 72,73% cho rằng thị trường sẽ tiếp tục sôi động và có diễn biến tích cực Trong đó, 52,38% dự đoán chỉ số Vn-Index sẽ tăng trưởng từ 20-30%, trong khi 9,52% cho rằng chỉ số này có thể đạt mức tăng trưởng từ 30-40%.
Nghiên cứu của Vietnam Report chỉ ra hai nhóm yếu tố chính thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam, bao gồm sự tham gia tích cực của nhà đầu tư F0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính (Fintech) cùng các ứng dụng đầu tư chứng khoán Dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi ở mức 6,5 – 6,8% trong năm 2021 và có thể đạt 7% trong năm 2022, cùng với làn sóng niêm yết và chuyển sàn của các ngân hàng, cho thấy sức mạnh của nhà đầu tư mới rất lớn Khoảng 90% tài khoản chứng khoán hiện nay là của cá nhân, cho thấy nhóm này đang chi phối thị trường và giúp thị trường vượt qua những khó khăn Dòng tiền nội địa tiếp tục là động lực chính cho diễn biến thị trường, trong khi hoạt động mua ròng của khối ngoại cũng góp phần nâng cao tâm lý lạc quan và tăng cường sức cầu trên thị trường.
GIẢI PHÁP CHO CÁC NHÀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
Không lựa chọn theo cảm tính
Nhiều nhà đầu tư thường đưa ra quyết định mua bán cổ phiếu dựa trên cảm tính hoặc theo ý kiến của số đông, dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng và thất bại lớn trong giao dịch.
Trước khi quyết định đầu tư, hãy nghiên cứu tiềm năng của cổ phiếu và trái phiếu, phân tích báo cáo tài chính của công ty phát hành, cũng như xem xét biến động giá trong quá khứ của mã chứng khoán đó.
Luôn có kỷ luật
Các nhà đầu tư xuất sắc như Warren Buffet luôn tuân thủ kỷ luật trong giao dịch chứng khoán Họ xác định mục tiêu đầu tư rõ ràng, thiết lập mức giá cắt lỗ và chốt lời, đồng thời nghiêm túc thực hiện theo những nguyên tắc này để đạt được thành công.
Và rồi, họ luôn đạt được những nguồn lợi khổng lồ từ đầu tư chứng khoán mà cả thế giới phải ghi nhận.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư theo ngành
Nguyên tắc “Không bỏ tất cả các trứng vào một rổ” là một trong những quy tắc vàng trong đầu tư chứng khoán Đầu tư chỉ vào một cổ phiếu sẽ làm tăng nguy cơ thất bại; do đó, các nhà đầu tư thông minh thường lựa chọn đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình bằng cách phân bổ vốn vào nhiều cổ phiếu khác nhau.
Mỗi ngành có những biểu hiện riêng trong chu kỳ kinh tế, và chứng khoán của từng ngành cũng vậy Để giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận, bạn nên đa dạng hóa danh mục đầu tư theo ngành, đồng thời tập trung vào những ngành có hiệu suất tốt trong thời kỳ kinh tế hiện tại.
Việc tất cả các ngành cùng giảm giá với tốc độ và thời gian giống nhau là rất hiếm, vì vậy phương pháp này sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro trên thị trường.
Hình 3.1 Top 8 ngành có nhiều cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất.( tháng 5/2021)
Học phân tích biểu đồ chứng khoán
Biểu đồ chứng khoán là công cụ hỗ trợ đắc lực cho nhà đầu tư, giúp xác định xu hướng giá và ngưỡng giá an toàn Nhờ vào các số liệu trên biểu đồ, người giao dịch có thể đưa ra quyết định đầu tư và lựa chọn thời điểm giao dịch hiệu quả.
Nhà đầu tư nên nghiên cứu và phân tích các thông số trên biểu đồ để có thể đưa ra quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả nhất.
Hình 3.2 Biểu đồ VNIdex ngày 25/03/2021
Theo dõi các báo cáo phân tích của các công ty chứng khoán
Để nhanh chóng nắm bắt thông tin về một cổ phiếu, việc đọc báo cáo phân tích cổ phiếu là rất quan trọng Tại Việt Nam, nhiều công ty chứng khoán uy tín như BVSC, FPTS, VPBS và VCBS cung cấp các báo cáo phân tích doanh nghiệp miễn phí, giúp nhà đầu tư có cái nhìn sâu sắc hơn về thị trường.
Báo cáo phân tích cung cấp cho nhà đầu tư những thông tin cơ bản về doanh nghiệp, bao gồm kế hoạch kinh doanh và tỷ trọng doanh thu Đây là nguồn thông tin khách quan và đã qua xử lý, mang lại giá trị cao, hỗ trợ quyết định đầu tư của nhà đầu tư.
Hình 3.3 Báo cáo phân tích các công ty chứng khoán
Chiến lược đầu tư theo đà tăng trưởng
Đầu tư theo đà tăng trưởng, hay chiến lược Smart Money, là phương pháp sử dụng giá cổ phiếu trong quá khứ để dự đoán xu hướng tăng giá trong các đợt sóng tăng của thị trường.
Từ đó, nhà đầu tư sẽ xác định được khoảng thời gian tối ưu để mua – bán cổ phiếu
Chiến lược đầu tư theo đà tăng trưởng hiện nay đang trở thành sự lựa chọn hàng đầu cho các nhà đầu tư cá nhân, không chỉ vì mang lại số lượng giao dịch lớn mà còn vì tỷ suất lợi nhuận cao.
KẾ HOẠCH ĐẦU TƯ CỦA BẢN THÂN
Xác định các tiêu chí cơ bản
Để đầu tư tài chính hiệu quả và an toàn, bạn cần xác định bốn tiêu chí cơ bản: khả năng tài chính, độ tuổi, khẩu vị rủi ro và mục tiêu tài chính.
Kênh đầu tư Chi phí vốn tối thiểu
Chứng khoán – Dài hạn 1.000.000 VND
Chứng khoán – Ngắn hạn 1.000.000 VND
Gửi tiết kiệm ngân hàng 500,000 VND
Bảng 4.1 Số liệu chỉ mang tính tham khảo trong thời điểm tháng 6/2021
Dựa trên bảng số liệu về chi phí vốn tối thiểu của các kênh đầu tư, tôi sẽ lựa chọn kênh đầu tư phù hợp nhất dựa vào các thông tin này.
4.1.2 Độ tuổi Ở trong việc xác định độ tuổi , có 3 nhóm độ tuổi khác nhau để các nhà đầu tư có thể xác định mức độ rủi ro và tiềm năng phù hợp để đầu tư
Ở độ tuổi từ 20-30, bạn có thể chấp nhận rủi ro để tối ưu lợi nhuận, đặc biệt là trong đầu tư chứng khoán Thời điểm này, bạn có khả năng ứng biến tốt, không có gánh nặng gia đình và có nhiều thời gian để tái đầu tư nếu gặp rủi ro.
Tôi tự nhận mình có khẩu vị rủi ro trung bình, có khả năng chấp nhận một cách hợp lý giữa lợi nhuận và rủi ro Tôi tìm kiếm sự cân bằng giữa việc sinh lời và quản lý rủi ro trong các quyết định đầu tư của mình.
27 rủi ro Vì vậy kênh đầu tư phù hợp với bản thân đó là Vàng , Trái Phiếu , Chứng khoán ngắn hạn, Chứng khoán dài hạn , Gửi tiết kiệm
Quyết tâm kiếm đủ tiền để đi concert BTS
Phân bố tỉ trọng giữa các danh mục đầu tư
Hình 4.1 Các danh mục đầu tư của bản thân
Các mã chứng khoán tiềm năng hiện nay
Các mà chứng khoán tiềm năng dựa trên các tiêu chí :
• Tốc độ tăng của giá
• Thương hiệu của công ty cổ phiếu đó
• Tiềm năng trong tương lai
Tên công ty Mã chứng khoán Vốn hóa Giá cổ phiếu hiện tại Tập đoàn Vingroup VIC 397,435.59 tỷ đồng 117,500 VNĐ
Công ty cổ phần Tập đoàn FLC FLC 9,265.47 tỷ đồng 13,050 VNĐ
Công ty cổ phần Tập đoàn Hòa
Phát HPG 233,933.86 tỷ đồng 52,300 VNĐ
Tập đoàn xăng dầu Việt Nam –
Petrolimex PLX 67,799.25 tỷ đồng 55,400 VNĐ
Chứng khoán dài hạn Chứng khoán ngắn hạn Trái phiếu
Ngân hàng Thương mại Cổ phần
Công ty cổ phẩn xây dựng FLC
Công ty cổ phần FPT FPT 83,396.43 tỷ đồng 91,900 VNĐ
Ngân hàng thương mại cổ phần
Ngoại Thương Việt Nam VCB 426,150.02 tỷ đồng 114,900 VNĐ Công ty cổ phần sữa Việt Nam
Nguồn :Tự tra khảo dựa trên Cafef và trade.vndirect
Bảng 4.2 Bảng số liệu các mã chứng khoán tiềm năng hiện nay
( Lưu ý : Giá cổ phiểu chỉ mang tính chất tham khảo , có thể thay đổi theo từng phút )
Tạo tài khoản Demo
Một trong những phương pháp hiệu quả nhất để học hỏi là thông qua thực hành Đối với những người chưa có kinh nghiệm, việc thực hành giao dịch chứng khoán trên nền tảng sàn chứng khoán ảo là rất cần thiết.
Nguồn : dautruong.vietstock Hình 4.2 Tình trạng tài khoản và sức mua của bản thân sau khi thực hành qua tài khoản demo
Hầu hết các nền tảng giao dịch trực tuyến hiện nay đều cung cấp tài khoản demo miễn phí, cho phép nhà đầu tư truy cập vào tất cả các nội dung giao dịch, công cụ và bảng điều khiển cần thiết để trải nghiệm giao dịch thực tế.
Tài khoản Demo cho phép nhà đầu tư thực hành giao dịch với số tiền ảo, kết nối trực tiếp với thị trường chứng khoán thực Qua đó, người dùng có thể thực hiện mua/bán và chốt lời/lỗ như trong giao dịch thật mà không lo mất tiền thật.
Nguồn : dautruong.vietstock Hình 4.3 Tình hình lãi / lỗ sau khi mua các mã chứng khoán
Sau khi đã có kinh nghiệm và kĩ năng , chúng ta có thể chuyển sang đầu tư bằng tài khoản thật của mình
Trên đây là một số bước xác định kế hoạch của bản thân trước khi đầu tư !
Các nhà đầu tư thường tìm đến chứng khoán với hy vọng đạt được lợi nhuận cao và gia tăng giá trị tài sản Tuy nhiên, việc kiếm tiền từ đầu tư chứng khoán không phải là điều đơn giản.
Để đầu tư chứng khoán hiệu quả, việc nắm vững kiến thức cơ bản về thị trường và tuân thủ các bước đầu tư là rất quan trọng Điều này không chỉ giúp các nhà đầu tư mới kiếm được lợi nhuận đầu tiên mà còn tích lũy kinh nghiệm quý báu cho bản thân.
Bài tiểu luận này thể hiện ý kiến cá nhân và chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là tư vấn đầu tư chính thức Nội dung được xây dựng dựa trên việc tiếp thu có chọn lọc từ nhiều tài liệu về đầu tư chứng khoán Tuy nhiên, do hạn chế về trình độ và thời gian của sinh viên, bài viết vẫn còn nhiều thiếu sót.
Em xin chân thành cảm ơn giảng viên bộ môn Kinh tế Đầu tư và các bạn đọc đã góp ý và bổ sung ý kiến, giúp bài tiểu luận của em hoàn thiện hơn.
TÀI LỆU THAM THAM KHẢO
1 Bảng giá Lingting – Biểu đồ chứng khoán – www.trade.vndirect.com.vn
2 Các rủi ro khi đầu tư chứng khoán–https://www.bsc.com.vn-cac-rui-ro-khi-dau- tu-chung-khoan-va-cach-phong-tranh
3 Đặc điểm của thị trường chứng khoán-https://gvlawyers.com.vn/dac-diem-cua- thi-truong-chung-khoan-luu-y-ban-can-biet/?lang=vi
4 Đầu tư chứng khoán-https://gomoney.vn/dau-tu-chung-khoan/
5 Đầu tư ngắn hạn – Đầu tư dài hạn- http://dautuchungkhoanaz.com/nen-dau-tu- chung-khoan-ngan-han-hay-dai-han/
6 Định hướng phát triển thị trường tài chính Việt Nam giai đoạn 2021-2030, Tạp chí Tài chính, số tháng 2/2021
7 Dữ liệu chứng khoán từ Cafef – www.cafef.vn
8 Dữ liệu chứng khoán từ Fiin group – www.fiintrade.vn
9 Dữ liệu chứng khoán từ Vietnam Report – www.vietnamreport.net.vn
10 Dữ liệu chứng khoán từ VNdirect – www.trade.vndirect.com.vn
11 Giải pháp cho các nhà đầu tư cá nhân -https://cafef.vn/giai-phap-dau-tu-hieu-qua- cho-cac-nha-dau-tu-ca-nhan-20210618123558907.chn
12 Giáo trình Kinh tế đầu tư – NXB DH Kinh tế Quốc dân 2019
13 Giáo trình Thị trường vốn – NXB DH Kinh tế Quốc dân 2019
14 Học đầu tư chứng khoán hiệu quả–https://gomoney.vn/10-cach-hoc-dau-tu- chung-khoan/
15 Kênh tạo tài khoản demo – https://dautruong.vietstock.vn/
16 Khung pháp lý chứng khoán – www.vneconomy.vn
17 Luật chứng khoán 2019 – www.thuvienphapluat.vn
18 Những điều cơ bản trước khi đầu tư chứng khoán –www luatvietnam.vn
19 Phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả cho nhà đầu tư – www.bsc.com.vn
20 Phương pháp quản lí tài chính cá nhân hiệu quả https://gomoney.vn/quan-ly-tai- chinh-ca-nhan/
21 So sánh các kênh đầu tư – https://gomoney.vn/so-sanh-cac-kenh-dau-tu/