NH Ữ NG V ẤN ĐỀ LÝ LU Ậ N V Ề TÌNH HÌNH T Ộ I PH Ạ M TRÊN ĐỊ A BÀN QU Ậ N PHÚ NHU Ậ N, THÀNH PH Ố H Ồ CHÍ MINH
Khái niệm, đặc điểm của tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
1.1.1 Khái niệm tình hình tội phạm
Tình hình tội phạm là đối tượng nghiên cứu cơ bản, đầu tiên của tội phạm học,
Tình hình tội phạm được hình thành từ việc nâng cao nhận thức về các sự kiện, hành vi và khái niệm tội phạm đơn lẻ, tiến tới xây dựng một khái niệm tổng quát và phức tạp hơn.
Tình hình tội phạm là khái niệm đang được tranh luận, chưa thống nhất về tên khái niệm cũng như cách định nghĩa
Tình hình tội phạm phản ánh trạng thái và xu hướng hoạt động của các loại tội phạm trong một khoảng thời gian và không gian cụ thể.
Tình hình tội phạm bao gồm toàn bộ diễn biến, cơ cấu và động thái của các loại tội phạm trong một khoảng thời gian nhất định, diễn ra ở một lĩnh vực, địa phương, quốc gia, khu vực hoặc trên toàn thế giới.
Tình hình tội phạm là một hiện tượng tâm lý và xã hội tiêu cực, có tính lịch sử và pháp lý hình sự, với bản chất giai cấp Nó được thể hiện qua tổng hợp các hành vi phạm tội và các chủ thể thực hiện những hành vi này trong một khoảng thời gian và không gian cụ thể.
Tình hình tội phạm là một hiện tượng xã hội và pháp lý - hình sự, có sự thay đổi theo thời gian lịch sử và mang tính chất giai cấp Nó bao gồm một hệ thống thống nhất các tội phạm diễn ra trong một xã hội (quốc gia) cụ thể và trong một khoảng thời gian nhất định.
Quan điểm thứ tư được cho là toàn diện và đầy đủ nhất, vì nó không chỉ nêu bật bản chất của hiện tượng xã hội như tội phạm, mà còn phản ánh một cách tổng thể các yếu tố cấu thành hiện tượng này Nó nhấn mạnh mối liên hệ giữa các yếu tố trong tổng thể tội phạm và sự tương tác của tổng thể đó với các quá trình, hiện tượng xã hội khác bên ngoài.
Tình hình tội phạm xuất hiện trong những giai đoạn nhất định của xã hội khi có đủ các yếu tố cần thiết Để tồn tại, tội phạm cần được xã hội "chấp nhận" và mang bản chất xã hội, phản kháng lại các quy chuẩn xã hội Nó là kết quả của những tác động từ môi trường xã hội, gây hại cho đời sống cộng đồng Do đó, tội phạm phải được xem là một hiện tượng xã hội đặc thù.
Tình hình tội phạm không phải là yếu tố thúc đẩy sự phát triển xã hội mà là hiện tượng tiêu cực, trái ngược với các quy chuẩn xã hội Nó cần được kiểm soát và hạn chế để bảo vệ sự tồn tại và phát triển của xã hội Hậu quả của tội phạm rất nghiêm trọng, không chỉ gây thiệt hại về vật chất, sức khỏe và tinh thần, mà còn làm đảo lộn cấu trúc xã hội, ảnh hưởng đến hàng triệu người Tình trạng tội phạm khủng bố tại khu vực Trung Đông hiện nay là một minh chứng rõ ràng cho những hậu quả nặng nề mà tội phạm có thể gây ra.
Nghiên cứu tội phạm không chỉ là hiện tượng xã hội mà còn liên quan đến khía cạnh pháp lý - hình sự Luật hình sự xác định hành vi nào được coi là tội phạm, vì chỉ có quy định của luật mới có thể xác định một hành vi là phạm tội Từ góc độ chính sách hình sự, các hoạt động như tội phạm hóa, phi tội phạm hóa, hình sự hóa và phi hình sự hóa đều ảnh hưởng đến bức tranh tổng thể của tình hình tội phạm.
Tội phạm trong xã hội có giai cấp mang tính chất giai cấp, thể hiện qua quy định các hành vi tội phạm và thái độ đối với chúng, nhằm bảo vệ quyền lợi của giai cấp nắm giữ quyền lực chính trị Những tội phạm cụ thể phản ánh mâu thuẫn giai cấp, nhưng cần nhận thức rằng tình hình tội phạm là hiện tượng xã hội tiêu cực, chống lại các giá trị văn minh chung Trong bối cảnh hiện nay, các nhà nước tư bản đang nỗ lực hướng tới sự đồng thuận xã hội, cân bằng lợi ích giữa các tầng lớp và cải thiện an sinh xã hội, do đó việc nhấn mạnh quá mức tính giai cấp có thể không còn phù hợp.
Tình hình tội phạm luôn chịu sự tác động từ các quá trình và hiện tượng xã hội, dẫn đến sự biến đổi rõ rệt về mức độ, động thái, cơ cấu và tính chất của nó Điều này cho thấy rằng trong từng bối cảnh cụ thể, nội dung và cấu thành của tình hình tội phạm cũng có sự khác biệt Để nghiên cứu và giải quyết vấn đề phòng ngừa tội phạm, cần nhận thức biện chứng về nguyên nhân của những thay đổi này trong môi trường xã hội cụ thể Tình hình tội phạm được hiểu là tổng thể các tội phạm xảy ra trong một khoảng thời gian và không gian nhất định, thể hiện qua các yếu tố cấu thành và mối quan hệ biện chứng giữa chúng Việc phân tích tình hình tội phạm theo các tiêu chí như mức độ, diễn biến, cơ cấu và tính chất giúp nhận thức có hệ thống hơn về hiện tượng này, đồng thời nhấn mạnh sự liên kết giữa các yếu tố tạo nên "bức tranh" tổng thể của tội phạm.
Tình hình tội phạm là một hiện tượng xã hội tiêu cực có tính chất pháp lý- hình sự, phản ánh lịch sử và giai cấp, bao gồm một hệ thống tổng thể các tội phạm đã xảy ra trong một không gian nhất định.
Tình hình tội phạm là một hiện tượng xã hội phức tạp, cần được nghiên cứu trong mối quan hệ biện chứng với các quá trình xã hội khác như kinh tế, văn hóa và giáo dục tại địa phương Việc xác định nguyên nhân tội phạm phải xem xét các đặc điểm riêng của khu vực, đồng thời nhận thức rằng các biện pháp phòng ngừa tội phạm phải được tích hợp với các giải pháp về kinh tế, xã hội và văn hóa để đạt hiệu quả bền vững.
Tình hình tội phạm là một tổng thể thống nhất, và việc phân chia thành các nội dung chỉ là phương pháp nhận thức Cần đặt các nội dung này trong mối quan hệ biện chứng với nhau để có cái nhìn đầy đủ và tổng thể về tình hình tội phạm.
Tình hình tội phạm là cơ sở quan trọng cho mọi nghiên cứu liên quan đến tội phạm, và để giải quyết một vấn đề tội phạm cụ thể, cần phải bắt đầu từ chính tình hình đó Các nghiên cứu về nguyên nhân, nhân thân người phạm tội và nạn nhân cũng phải dựa trên thực tiễn của tình hình tội phạm Điều này đảm bảo tính thực tiễn và giá trị áp dụng của các công trình nghiên cứu.
Nh ữ ng ch ỉ s ố (thông s ố ) c ủ a tình hình t ộ i ph ạ m trên đị a bàn qu ậ n Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
1.2.1 Tình hình tội phạm rõ
Tình hình tội phạm là một hệ thống tổng thể bao gồm các tội phạm đã được phát hiện, xử lý và thống kê Nó được khảo sát dựa trên các yếu tố như thực trạng, diễn biến, cơ cấu và tính chất của tội phạm.
1.2.1.1 Thực trạng của tình hình tội phạm rõtrên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Tình hình tội phạm hiện nay được đánh giá qua số lượng các vụ án đã xảy ra và những đối tượng thực hiện các hành vi phạm tội trong một khu vực cụ thể và khoảng thời gian nhất định.
Tình hình tội phạm hiện nay tại Việt Nam được xác định qua số liệu thống kê hình sự, bao gồm tổng số vụ án và bị cáo được xử lý trong một khoảng thời gian nhất định Các nghiên cứu thường dựa vào số liệu từ tòa án, vì chúng có độ chính xác cao và sai số thấp Tuy nhiên, do thời điểm xét xử là giai đoạn cuối của quá trình tố tụng, nhiều vụ án thực tế đã xảy ra nhưng không được đưa ra xét xử vì nhiều lý do khác nhau.
Tội phạm ẩn không được ghi nhận trong thống kê của tòa án, dẫn đến việc số liệu này chưa phản ánh đầy đủ thực trạng tình hình tội phạm Tuy nhiên, thông qua những số liệu hiện có, chúng ta có thể đánh giá cơ bản về tình hình tội phạm thực tế và hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa, cũng như sự hiệu quả của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xử lý tội phạm.
Tình hình tội phạm hiện nay thường được đánh giá qua nhiều khía cạnh, bao gồm mức độ tổng quát, phân loại theo nhóm tội phạm, tỷ lệ tái phạm và các hành vi phạm tội cụ thể.
Mức độ tổng quan được xác định bằng tổng số vụ án và bị can đã được xét xử trong một đơn vị hành chính cụ thể trong khoảng thời gian nhất định, thường là một năm.
Mức độ tổng quan được thể hiện qua chỉ số tội phạm và cơ số hành vi phạm tội
Chỉ số tội phạm được tính bằng tổng số vụ phạm tội trên 10.000 dân trong một năm Như vậy chỉ số tội phạm của đơn vị lãnh thổ là:
Cơ số hành vi phạm tội được tính bằng số hành vi phạm tội (số bị cáo) trên
10.000 dân trong một năm Như vậy cơ số hành vi phạm tội của đơn vị lãnh thổ là:
Dựa vào các chỉ số và thực tiễn nghiên cứu, dân số được phân chia thành các mức độ bình thường và nguy hiểm Bằng cách so sánh chỉ số tội phạm của khu vực nghiên cứu với các mức độ này, ta có thể đánh giá tình hình tội phạm ở các đơn vị lãnh thổ có điều kiện xã hội tương đương, từ đó xác định nơi nào có tình hình tội phạm nghiêm trọng hơn.
Mức độ nhóm là tổng số vụ phạm tội của một nhóm tội phạm nào đó trong tổng số vụ án đã xảy ra, được tính bằng:
Số vụ của nhóm tội phạm x 100
Tổng số vụ phạm tội
Mức độ tội phạm là tỷ lệ giữa tổng số vụ phạm tội của một loại tội phạm cụ thể so với tổng số vụ án đã xảy ra, được tính bằng công thức: tổng số vụ phạm tội của loại tội phạm đó chia cho tổng số vụ án.
Số vụ của tội phạm cụ thể x 100 Tổng số vụ phạm tội
1.2.1.2 Diễn biến (động thái) của tình hình tội phạm rõ trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Diễn biến tội phạm phản ánh xu hướng tăng, giảm hoặc ổn định của tình hình tội phạm trong một khoảng thời gian và khu vực nhất định Để khảo sát diễn biến này trong chu kỳ 5 năm, năm đầu tiên được coi là năm gốc với tổng số vụ phạm tội và người phạm tội được tính là 100% Các năm tiếp theo sẽ được so sánh với số liệu năm gốc để xác định xu hướng tăng hay giảm thông qua tỷ lệ phần trăm.
Nghiên cứu diễn biến tội phạm không chỉ cho thấy xu hướng tăng, giảm hoặc ổn định mà còn giúp dự đoán tình hình tội phạm trong tương lai Điều này hỗ trợ thiết kế và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và sát với thực tế.
Để hiểu rõ về tình hình tội phạm, cần nghiên cứu không chỉ diễn biến chung mà còn phân tích từng nhóm tội và tội phạm cụ thể Điều này giúp nhận diện xu hướng tội phạm, đặc biệt ở các địa phương có điều kiện kinh tế và xã hội đặc thù, nơi mà một số nhóm tội phạm chiếm tỷ lệ lớn Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp là cần thiết để giảm thiểu tội phạm trong những nhóm này.
Diễn biến của tình hình tội phạm bị tác động, làm thay đổi bởi hai loại yếu tố:
Các yếu tố xã hội như tăng trưởng hay suy thoái kinh tế, nhập cư ồ ạt, gia tăng dân số, tỷ lệ thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo, suy thoái đạo đức và mất ổn định xã hội đều ảnh hưởng sâu sắc đến tình hình tội phạm Những thay đổi trong các yếu tố này có thể tác động đến diễn biến của các nhóm tội phạm cụ thể, đặc biệt khi có sự gia tăng đột ngột ở một địa phương Việc xác định nguyên nhân cơ bản và chủ yếu là rất quan trọng để xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Các yếu tố pháp lý, đặc biệt là sự thay đổi trong luật hình sự, như tội phạm hóa và phi tội phạm hóa, có ảnh hưởng lớn đến diễn biến tình hình tội phạm Việc phân biệt tác động của hai yếu tố này là rất quan trọng, vì sự thay đổi tăng hoặc giảm cần được phân tích để xác định nguyên nhân, liệu đó là do chính sách hình sự hay các yếu tố xã hội khác Điều này không chỉ giúp đánh giá hiệu quả của chính sách hình sự mà còn làm rõ nguyên nhân và điều kiện tác động đến sự thay đổi tình hình tội phạm.
1.2.1.3 Cơ cấu của tình hình tội phạm rõ trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Cơ cấu tình hình tội phạm phản ánh tỷ trọng và mối quan hệ giữa các yếu tố bộ phận và tổng thể, được xác định theo các tiêu chí cụ thể trong một khoảng thời gian và trên một địa bàn nhất định.
Tùy vào mục đích nghiên cứu mà ta phân chia thành các cơ cấu khác nhau, thông thường người ta xét trên những cơ cấu sau:
* Cơ cấu của tình hình tội phạm theo tên chương của các tội phạm cụ thể của
Cơ cấu tội phạm được xác định dựa trên tỷ trọng các tội của từng chương so với tổng số tội phạm đã xảy ra Cụ thể, nếu coi tổng số tội phạm trong một khoảng thời gian và khu vực nhất định là 100%, thì cần xác định tỷ lệ phần trăm của từng loại tội phạm trong tổng số đó.
ĐẶC ĐIỂ M TÌNH HÌNH T Ộ I PH ẠM TRÊN ĐỊ A BÀN QU Ậ N PHÚ NHU Ậ N, THÀNH PH Ố H Ồ CHÍ MINH
Tình hình tội phạm rõ trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí
2.1.1 Thực trạng tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố
Luận văn nghiên cứu thực trạng tội phạm tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, được thực hiện thông qua ba mức độ khảo sát: mức độ tổng quan về tình hình tội phạm, mức độ phân tích theo nhóm tội phạm, và mức độ tội danh cụ thể.
Mức độ tổng quan tình hình tội phạm rõ trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Mức độ tổng quan là cơ sở quan trọng để xác định cơ số tội phạm và hành vi phạm tội, đồng thời phản ánh xu hướng tình hình tội phạm Cơ số tội phạm và hành vi phạm tội là những chỉ số khái quát nhất để đánh giá mức độ tội phạm trong một đơn vị hành chính lãnh thổ Ngoài ra, số tội danh thực tế xảy ra cũng được xem xét, gọi là cơ số tội danh.
Cơ số tội phạm tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh được xác định dựa trên số vụ án xảy ra trong một năm, tính trên 10.000 dân.
Bảng 2.1 Cơ số tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từnăm 2013đến năm 2017
Năm Vụ Dân số (người) Cơ số tội phạm
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Thành phố ồ
Trong giai đoạn từ 2013 đến 2017, năm 2014 ghi nhận tỷ lệ tội phạm cao nhất với chỉ số 9,62, trong khi năm 2017 có chỉ số thấp nhất là 4,2 Trung bình trong 5 năm này, chỉ số tội phạm cho thấy sự biến động rõ rệt.
Năm 2017, chỉ số tội phạm tại Thành phố Hồ Chí Minh là 6,61, thấp hơn mức trung bình 5 năm từ 2013 đến 2017 là 7,88 Tổng quan, tỷ lệ tội phạm có xu hướng thấp hơn một chút so với mức trung bình của thành phố, với sự biến động tăng giảm không có quy luật rõ ràng.
Tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ hành vi phạm tội được tính toán dựa trên số lượng bị cáo được đưa ra xét xử trên 10.000 dân Điều này phản ánh tình hình an ninh trật tự tại địa phương và giúp cơ quan chức năng có cái nhìn tổng quan về mức độ tội phạm trong khu vực.
Bảng 2.2 Cơ số hành vi phạm tội trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từnăm 2013đến năm 2017
Năm Bị can Số dân (người) Cơ số hành vi
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Thành phố
Trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2017, quận Phú Nhuận ghi nhận tình hình tội phạm với số lượng hành vi phạm tội cao nhất vào năm 2014, trong khi năm thấp nhất là năm 2017.
Chỉ số trung bình trong 5 năm của năm 2017 là 9,65, thấp hơn so với chỉ số trung bình 12,21 của tình hình tội phạm tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Cơ số tội danh trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Số lượng tội danh thực tế thấp hơn so với quy định trong Bộ luật hình sự, chủ yếu là các tội danh truyền thống Hiện nay, chưa xuất hiện nhiều tội danh mới liên quan đến công nghệ thông tin hoặc lợi dụng công nghệ thông tin và mạng xã hội.
Từ năm 2013 đến năm 2017, tình hình tội phạm tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh đã diễn biến với nhiều mức độ tội danh khác nhau, so với các quy định trong Bộ luật Hình sự Bảng 2.3 cung cấp cái nhìn tổng quan về sự thay đổi và mức độ gia tăng của các tội danh này trong giai đoạn nêu trên.
Năm Tổng số tội danh Số tội danh xảy ra Tỷ lệ %
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Thành phố
Mức độ nhóm tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
- Nhóm tội xâm phạm sở hữu trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Bảng 2.4 Mức độ nhóm tội “xâm phạm sở hữu” trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từnăm 2013đến năm 2017
Nhóm tội xâm phạm sở hữu Tỷ lệ %
Vụ Bị can Vụ Bị can Vụ Bị can
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Thành phố
Nhóm tội xâm phạm sở hữu chiếm tỷ lệ trung bình 60,34% tổng số tội phạm, với sự gia tăng đáng kể vào năm 2015 lên 71,96% Tỷ lệ này thấp nhất vào năm 2014, khi chỉ chiếm 52,66% tổng số tội phạm.
- Nhóm tội về ma túy trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Bảng 2.5 Mức độ nhóm tội “ma túy” trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phốHồ Chí Minh từ năm 2013 đến năm 2017
Năm Tổng Nhóm tội về ma túy Tỷ lệ %
Vụ Bị can Vụ Bị can Vụ Bị can
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Nhóm tội phạm về ma túy chiếm trung bình 29,23% tổng số tội phạm, với sự gia tăng đáng kể vào năm 2016, đạt 42,11% Ngược lại, năm 2014 ghi nhận tỷ lệ thấp nhất, chỉ chiếm 21,3% tổng số tội phạm.
Trong 5 năm qua, tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, không có vụ án nào liên quan đến nhóm tội về chức vụ được đưa ra xét xử.
* Mức độ hành vi (tội) của tình hình tội phạmtrên địa bàn quận Phú Nhuận,
Thành phố Hồ Chí Minh
Trong thực trạng tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố
Từ năm 2013 đến năm 2017, Hồ Chí Minh ghi nhận nhiều tội phạm phổ biến, bao gồm tội trộm cắp tài sản, cướp giật tài sản, và tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy.
Trong 5 năm qua, tổng cộng có 585 vụ án đã xảy ra, trong đó 3 loại tội danh chiếm 473 vụ, tương đương 80,85% Đối với số lượng bị cáo, trong tổng số 854 người, có 638 bị cáo thuộc 3 loại tội danh này, chiếm 74,71%.
Bảng 2.6 Mức độ tội danh xảy ra nhiều nhất trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từnăm 2013đến năm 2017
Tổng Trộm cắp tài sản Cướp giật tài sản Tàng trữ, vận chuyển ma túy
Vụ Bị can Vụ Bị can Vụ Bị can Vụ Bị can
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Thành phố
Khái quát về thực trạng tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ 2013 đến 2017:
Tình hình tội phạm ẩn trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí
Tội phạm ẩn là một hiện tượng tất yếu, và tình hình tội phạm ẩn tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh cũng không phải là ngoại lệ Khu vực này ghi nhận sự xuất hiện đầy đủ các loại tội phạm ẩn, cùng với những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này theo lý luận đã được phân tích.
Theo số liệu thống kê của Công an quận Phú Nhuận và Công an Thành phố
Hồ Chí Minh hàng năm ghi nhận số lượng lớn vụ án bị tạm đình chỉ hoặc đình chỉ điều tra Nguyên nhân chủ yếu là do "đã hết thời hạn điều tra mà chưa xác định được bị can" hoặc "không chứng minh được bị can phạm tội" do không xác định được chủ tài sản.
Bảng 2.15 Tỷ lệ vụ án khởi tố và vụ án xét xử của tình hình tội phạm quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từnăm 2013đến năm 2017
Năm Số vụ án khởi tố Số vụ án đưa ra xét xử
Tỷ lệ % vụ án xét xử so với khởi tố
Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận, Công an quận Phú
Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh
Theo bảng 2.15, tỷ lệ vụ án xét xử chỉ đạt 64,29% so với số vụ án khởi tố, với phần lớn vụ tạm đình chỉ do không đủ chứng minh tội phạm, mặc dù tội phạm thực tế đã xảy ra Đặc biệt, nhiều vụ liên quan đến tội trộm cắp và cướp giật tài sản Tỷ lệ phục hồi điều tra rất thấp, và áp lực thành tích khiến cơ quan điều tra không khởi tố nhiều vụ mặc dù có dấu hiệu tội phạm Qua phỏng vấn với các điều tra viên tại Công an quận Phú Nhuận, các nguyên nhân làm ẩn tội phạm đã được xác nhận.
Nhiều điều tra viên hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ và thái độ làm việc, dẫn đến khó khăn trong việc hợp tác với người bị hại và nhân chứng Công tác phòng ngừa tội phạm, đặc biệt tại cơ sở, chưa hiệu quả, trong khi số lượng tội phạm gia tăng nhưng biên chế điều tra viên lại không đủ Cơ chế hiện tại không khuyến khích người có năng lực và trách nhiệm, và hệ thống nhận tin báo về tội phạm chưa kịp thời, làm mất cơ hội phá án, đặc biệt là trong các vụ trộm cắp và cướp giật Tất cả những vấn đề này đều xuất phát từ cơ chế vận hành của bộ máy phòng, chống tội phạm chuyên trách, thiếu khả năng động viên người có năng lực và đạo đức.
Sự gia tăng tội phạm về số lượng và tính chuyên nghiệp đã vượt xa khả năng của lực lượng phòng chống tội phạm, trong khi sự hợp tác của người dân vẫn chưa hiệu quả do nhận thức hạn chế về tác hại của tội phạm và quy trình phòng chống Thái độ và tác phong làm việc của đội ngũ cán bộ cũng đang cản trở quá trình hợp tác này.
Trong thời gian qua, tình trạng tham nhũng ở Việt Nam đang diễn biến phức tạp, từ các vụ tham nhũng lớn như vụ Dương Chí Dũng đến những hành vi tham nhũng nhỏ lẻ gây bức xúc trong xã hội Mặc dù có nhiều vụ án nổi bật, số liệu từ Tòa án nhân dân quận Phú Nhuận cho thấy từ năm 2013 đến 2017, không có vụ án nào liên quan đến tham nhũng được xét xử tại đây.
Theo điều tra xã hội học tại quận Phú Nhuận, 99% người được hỏi cho rằng tham nhũng tồn tại và đang gia tăng Tình hình tội phạm tham nhũng tại đây từ năm 2013 đến 2017 được đánh giá là 100% Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động thanh tra, kiểm tra kém hiệu quả, một phần do năng lực cán bộ hạn chế và ảnh hưởng của lợi ích nhóm Hoạt động tự kiểm tra của các cơ quan cũng không hiệu quả, vì nhiều vụ tham nhũng liên quan đến lãnh đạo, trong khi một số công chức coi tham nhũng là bình thường và không dám tố giác vì sợ ảnh hưởng đến công việc Hơn nữa, sự giám sát của đại biểu dân cử không hiệu quả do cơ chế thiếu minh bạch, khiến người dân không có đủ thông tin để giám sát.
Dự báo về tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minhtrong thời gian tới
phố Hồ Chí Minhtrong thời gian tới
2.3.1 Cơ sở khoa học của dự báo
Dự báo tình hình tội phạm là hoạt động dựa trên lý luận và thực tiễn nhằm đưa ra nhận định về tình hình tội phạm trong tương lai, bao gồm các yếu tố tác động như nguyên nhân, điều kiện, và sự thay đổi về nhân thân người phạm tội Hoạt động này còn xem xét những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tội phạm và khả năng phòng, chống tội phạm của các chủ thể trong tương lai, từ đó đề xuất các phương hướng hiệu quả để phòng ngừa tội phạm.
Dự báo tình hình tội phạm là quá trình phán đoán về thực trạng và diễn biến của tội phạm trong tương lai, bao gồm việc phân tích nguyên nhân, điều kiện phát sinh và khả năng phòng chống.
Trong nghiên cứu khoa học về phòng, chống tội phạm, nhiệm vụ của người nghiên cứu là đưa ra dự báo nhằm đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh Tội phạm học xác định rằng dự báo là những phán đoán khoa học về khả năng diễn biến của tình hình tội phạm trong tương lai, bao gồm xu hướng, mức độ, cơ cấu, phương thức và thủ đoạn hoạt động của tội phạm, từ đó giúp xây dựng các giải pháp phòng ngừa và ngăn chặn hiệu quả.
Dự báo tình hình tội phạm giúp các chủ thể chủ động hơn trong việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, từ đó nâng cao hiệu quả trong công tác này.
Những căn cứ để đưa ra các dự báo về tình hình tội phạm trên địa bàn quận Phú Nhuận trong những năm tiếp theo đó là:
Quận Phú Nhuận, trung tâm phát triển kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh, đóng góp trên 1000 tỷ đồng cho ngân sách thành phố mỗi năm Là cửa ngõ giao thông quan trọng, quận này chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ trong thương mại, dịch vụ và du lịch Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng tiềm ẩn nguy cơ gia tăng tội phạm do chênh lệch giàu nghèo và các tệ nạn xã hội Với diện tích nhỏ nhưng dân số đông, nhiều người nhập cư đến quận để học tập và tìm việc làm, họ thường thiếu sự quản lý và kinh nghiệm sống, dẫn đến nguy cơ sa ngã vào các thói hư tật xấu như nghiện ma túy, cờ bạc, và game, từ đó dễ phát sinh hành vi phạm tội.
Ngành khoa học, đặc biệt là công nghệ thông tin, đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự phổ biến của internet Tuy nhiên, sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông và văn hóa phẩm đồi trụy, bạo lực có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhân cách và lối sống của một bộ phận dân cư, đặc biệt là giới trẻ.
Tình hình tội phạm tại quận Phú Nhuận diễn biến phức tạp, với sự tăng giảm không theo quy luật Theo báo cáo của ngành Công an, tội phạm ngày càng manh động và biến tướng, trong đó tội phạm trộm cắp tài sản và cướp giật tài sản chiếm tỷ lệ cao nhất, gây bức xúc trong quần chúng Xu hướng này không chỉ diễn ra ở quận Phú Nhuận mà còn lan rộng trên toàn Thành phố Hồ Chí Minh, với nhiều vụ việc nghiêm trọng và phức tạp trong những năm gần đây.
Công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tại quận Phú Nhuận hiện vẫn gặp nhiều hạn chế Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và các cấp, ngành chưa thật sự đồng bộ và linh hoạt, dẫn đến hiệu quả chưa cao trong công tác này.
Mặc dù hoạt động phòng ngừa và điều tra của các lực lượng chuyên trách đã được cải tiến và đổi mới, nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu trong cuộc đấu tranh chống tội phạm hiện đại Điều này tạo cơ sở cho việc dự báo tình hình tội phạm tại quận Phú Nhuận trong thời gian tới, từ đó hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa tội phạm hiệu quả hơn.
- Về mức độ, diễn biến cơ cấu của tình hình tội phạm
Nghiên cứu thực trạng tội phạm tại quận Phú Nhuận cho thấy tình hình sẽ ngày càng phức tạp trong những năm tới, với phương thức và thủ đoạn ngày càng tinh vi Các vụ án cướp giật tài sản, đặc biệt là những vụ liên quan đến xe gắn máy, đang trở thành mối nguy hiểm lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng đến tính mạng và tài sản của người dân.
- Về đặc điểm của nhân thân người phạm tội
+ Các đặc điểm xã hội - nhân khẩu:
Theo nghiên cứu về người phạm tội, độ tuổi từ 18 đến 30 chiếm tỷ lệ cao nhất, với 44,73%, trong khi nam giới chiếm đa số với 85,13% so với 14,87% là nữ giới (127/854 bị can) Phân tích sự biến động theo năm cho thấy, trong tương lai, người phạm tội chủ yếu vẫn sẽ là nam giới trong độ tuổi này.
Người phạm tội chủ yếu là những đối tượng có trình độ học vấn thấp, với phần lớn chỉ đạt cấp 1 hoặc cấp 2, thậm chí không biết chữ Do đó, cần chú trọng theo dõi và quản lý những người bỏ học, học yếu, hoặc có dấu hiệu sa sút trong học tập, cũng như những cá nhân có nhân thân xấu.
Về nghề nghiệp: Trong thời gian tới người phạm tội vẫn chủ yếu là đối tượng không có nghề nghiệp hoặc nghề nghiệp không ổn định
Người phạm tội thường xuất phát từ các gia đình không hoàn hảo, nơi có sự thiếu thốn tình cảm, thường xuyên xảy ra cãi vã Nhiều trường hợp có thành viên trong gia đình vi phạm pháp luật hoặc gặp khó khăn về kinh tế, điều này góp phần tạo ra môi trường dễ dẫn đến hành vi phạm tội.
Người phạm tội chủ yếu đến từ các quận, huyện khác trong Thành phố Hồ Chí Minh cũng như từ các tỉnh thành khác, cho thấy sự di chuyển và ảnh hưởng của nhiều địa phương đến tình hình tội phạm tại thành phố này.
Người phạm tội thường có những đặc điểm tâm lý tiêu cực, chủ yếu thực hiện hành vi phạm tội để thỏa mãn nhu cầu vật chất và lợi ích cá nhân Họ thường thiếu hiểu biết về pháp luật hoặc chỉ có kiến thức hạn chế, dẫn đến việc vi phạm các quy định pháp lý.