GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Đặc điểm tình hình
Vui chơi là hoạt động chính của trẻ mầm non, đặc biệt là hoạt động ngoài trời, mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của trẻ Qua việc khám phá thiên nhiên và quan sát thế giới xung quanh, trẻ không chỉ mở rộng nhận thức và kiến thức mà còn phát triển cảm xúc một cách tích cực.
1.1 Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ Ở mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đều có những đặc điểm tâm lý giống nhau để giúp giáo viên và cha mẹ có thể giao tiếp tốt với trẻ Khi hiểu rõ được những đặc điểm tâm lý trẻ mầm non, giáo viên sẽ dễ dàng trong việc lựa chọn phương pháp giảng dạy, định hướng và giúp trẻ phát triển đúng với từng giai đoạn
Từ bốn đến năm tuổi, trẻ em thể hiện sự tò mò và vui vẻ, nhưng cũng có những lúc khó chịu Đây là giai đoạn bình thường trong quá trình phát triển kỹ năng xã hội và cảm xúc của trẻ.
Ở độ tuổi 4-5, trẻ em thường thích chơi với bạn cùng trang lứa và có thể hình thành những tình bạn đầu tiên Chúng rất quan tâm đến những gì bạn bè nghĩ, làm và sở hữu Trẻ em trong giai đoạn này giống như những miếng bọt biển, khao khát hấp thụ kiến thức và hành vi từ môi trường xung quanh Chúng có khả năng học hỏi nhanh chóng, bắt chước cách nói và hành động từ truyền hình hoặc từ người khác và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Trẻ em đang trong quá trình phát triển ý thức cá nhân, hình thành những ý tưởng và quan điểm riêng Chúng tự tin thể hiện bản thân một cách mạnh mẽ và coi đó là điều hoàn toàn bình thường.
Trẻ em đang trong quá trình khám phá và học hỏi để nhận biết các giới hạn xã hội và cảm xúc Trong giai đoạn trẻ tập làm người lớn, việc đối xử với trẻ bằng sự bình tĩnh và yêu thương là rất quan trọng; không nên chửi mắng hay trừng phạt Thay vào đó, hãy giải thích cho trẻ hiểu những vấn đề mà chúng thắc mắc trong cuộc sống.
Trẻ em từ 4 đến 5 tuổi rất năng động và độc lập hơn, thường dành thời gian chơi một mình hoặc cùng bạn bè Đây là giai đoạn quan trọng trong việc phát triển tư duy logic, vì vậy việc lựa chọn trò chơi phù hợp và khuyến khích sự phát triển tư duy cho trẻ là mối quan tâm hàng đầu của các bậc phụ huynh.
*Trẻ tò mò khám phá thế giới xung quanh
Nhận thức của trẻ em phát triển khi chúng bắt đầu quan sát và khám phá môi trường xung quanh Trẻ thường thích tham gia vào các hoạt động như chơi với nước, ném bóng, sử dụng đồ chơi và thử nghiệm các hương vị của thực phẩm.
*Trẻ bắt đầu giao tiếp và học theo
Giao tiếp là một đặc điểm quan trọng trong tâm lý trẻ mầm non, khi trẻ bắt đầu phát triển khả năng này và thể hiện sự hào hứng trong việc tương tác với mọi người xung quanh Trẻ em thường quan sát cha mẹ, người thân và giáo viên để học hỏi cách giao tiếp Do đó, giáo viên mầm non cần chú ý đến ngôn từ sử dụng trong lớp học, đảm bảo tính chuẩn mực sư phạm và tránh sử dụng tiếng địa phương để không gây nhiễu loạn ngôn ngữ cho trẻ.
*Trẻ thích được yêu thương
Trong giai đoạn trẻ mầm non tiếp xúc với thế giới bên ngoài, tâm lý của các em thường thể hiện sự sợ hãi và cần được yêu thương từ gia đình, giáo viên và những người xung quanh Khi trẻ cảm thấy sợ hãi, giáo viên cần động viên và an ủi, đồng thời khi trẻ mắc sai lầm, việc phân tích nhẹ nhàng sẽ giúp trẻ hiểu rõ hơn, tránh tình trạng quát mắng có thể khiến trẻ hoảng sợ.
* Trẻ bắt đầu hình thành ý thức cá nhân
Mặc dù còn nhỏ, trẻ em ở giai đoạn mầm non đã bắt đầu phát triển ý thức cá nhân Chúng có khả năng đưa ra nhận xét về những bộ phim hoặc bản nhạc mà mình thưởng thức Bên cạnh đó, trẻ cũng rất quan tâm đến những đánh giá của người khác về bản thân mình.
Giáo viên và cha mẹ cần quan sát và hỗ trợ trẻ mầm non trong quá trình phát triển nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, thể chất và quan hệ tình cảm xã hội.
Môi trường ngoài trời là nơi hấp dẫn cho trẻ em khi chúng ta khai thác các yếu tố tự nhiên thông qua trò chơi và quan sát Việc đặt ra những câu hỏi như "tại sao" và "làm thế nào" kích thích sự tò mò, giúp trẻ phát triển thói quen tốt và hành vi tích cực, từ đó góp phần hình thành nhân cách của trẻ.
Lứa tuổi 4-5 tuổi trẻ có các kỹ năng sau:
Trẻ em có khả năng leo trèo ở độ cao vừa phải, sử dụng bàn phím máy tính, đạp xe, và chạy theo đường zic-zac khi chơi đuổi bắt Ngoài ra, trẻ còn có thể nâng những đồ chơi có trọng lượng tương đối nặng.
+ Đây là lứa tuổi trẻ bắt đầu có thể học bơi, học múa hay học đàn
+ Những kĩ năng mới, những trò chơi sáng tạo có thể làm trẻ thích thú trong một thời gian dài chứ không còn nhanh chán như trước kia nữa
+ Trong các hình vẽ của mình, trẻ bắt đầu biết thêm vào những chi tiết cụ thể hơn
Trẻ em bắt đầu phát triển khả năng thông cảm và nhận thức rằng người khác cũng có những suy nghĩ và cảm xúc riêng Sự thấu hiểu này được trẻ áp dụng trong cách cư xử với những người xung quanh.
Một số biện pháp
1 Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ trải nghiệm, quan sát để củng cố ghi nhớ kiến thức trẻ được học ở trên lớp, nhằm phát triển nhận thức cho trẻ
Môi trường hoạt động cho trẻ cần phong phú thông tin, khuyến khích tính độc lập và sự năng động Việc tổ chức giờ chơi hợp lý có vai trò quan trọng, giúp trẻ khám phá và phát hiện những điều mới lạ Tạo ra môi trường đa dạng sẽ kích thích hứng thú cho trẻ và giáo viên, đồng thời nâng cao mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và trẻ, cũng như giữa các trẻ với nhau Đây là cách hiệu quả để trẻ làm quen với kiến thức tự nhiên và xã hội, đồng thời khuyến khích sự tò mò và khả năng khám phá của trẻ Nội dung quan sát cần linh hoạt, dựa vào khả năng từng trẻ để điều chỉnh yêu cầu phù hợp.
Để buổi hoạt động ngoài trời đạt hiệu quả cao, giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng về đồ dùng, đồ chơi, tâm lý và sức khỏe Trước tiên, cần xác định đối tượng, số lượng và vị trí của trẻ, cũng như khu vực tổ chức hoạt động Ngoài ra, giáo viên cũng nên dự kiến các yếu tố thời tiết có thể ảnh hưởng đến trẻ trong quá trình quan sát và khám phá, đồng thời lên kế hoạch cho nội dung lao động và chăm sóc thiên nhiên cho trẻ.
Để tạo điều kiện cho trẻ hoạt động hiệu quả, ngoài việc sử dụng các đối tượng có sẵn trên sân vườn, cần chuẩn bị thêm các dụng cụ và đồ chơi cần thiết Những đồ chơi này bao gồm các dụng cụ cho trẻ tham gia lao động, thực hiện thí nghiệm, cũng như đồ chơi đóng vai và đồ chơi cát, giúp trẻ phát triển kỹ năng và sự sáng tạo.
+ Tìm hiểu tâm lí và tình trạng sức khoẻ của từng trẻ trước khi khám phá
+ Tạo cơ hội để trẻ nói về những suy nghĩ của mình
+ Sưu tầm các trò chơi mới lạ để thu hút trẻ
Trước khi ra sân, giáo viên cần nhắc trẻ uống nước và đi vệ sinh Để trẻ quan sát tốt hơn, giáo viên hướng dẫn trẻ chuẩn bị trước, chẳng hạn như yêu cầu trẻ tìm hiểu về một số loại hoa tại nhà và mang hoa vào lớp để cả lớp cùng xem Giáo viên cũng khuyến khích phụ huynh trò chuyện với trẻ hoặc dẫn trẻ tham quan vườn hoa công viên, đồng thời động viên phụ huynh mang hoa cây cảnh đến lớp cho trẻ quan sát Bên cạnh đó, giáo viên cần đặt ra những câu hỏi gợi ý để phát triển tư duy cho trẻ Qua phương pháp này, trẻ hoạt động rất tích cực và phụ huynh cũng tham gia nhiệt tình.
Trong quá trình quan sát, cô giáo luôn đặt trẻ làm trung tâm, khuyến khích trẻ tự nhận xét và bày tỏ ý kiến của mình Để làm được điều này, cô cần có kiến thức phong phú về thế giới xung quanh nhằm cung cấp thông tin hữu ích cho trẻ Cô chú trọng phát huy tính tích cực của trẻ trong quá trình chơi bằng cách khai thác kinh nghiệm thực tế và tận dụng môi trường xung quanh, tạo cơ hội cho trẻ thực hành nhiều nhất có thể Bằng cách tạo ra các tình huống để trẻ suy nghĩ và giải quyết, cô giúp trẻ phát triển khả năng sáng tạo và mở rộng nội dung cũng như chủ đề chơi phong phú hơn.
Giáo viên hướng dẫn trẻ chơi theo chủ đề phù hợp, giúp mở rộng kỹ năng chơi và giao tiếp Trẻ em được khuyến khích tham gia tích cực, tạo hứng thú trong quá trình chơi Cô giáo chú trọng đến việc tạo ra bầu không khí thoải mái và vui tươi, từ đó đảm bảo buổi chơi đạt hiệu quả cao nhất.
Khám phá thiên nhiên không chỉ giúp trẻ nâng cao sức đề kháng mà còn góp phần vào sức khỏe tổng thể, giúp trẻ chống lại sự thay đổi thời tiết Đối với trẻ nhỏ, sự động viên từ người lớn là rất quan trọng, tạo điều kiện cho trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin Khi trẻ được khuyến khích, chúng sẽ dám nghĩ, dám làm và chia sẻ những quan sát của mình Ngược lại, nếu không có bầu không khí thoải mái, trẻ sẽ ngại ngần và không dám bày tỏ những khám phá của mình Do đó, việc tạo ra một môi trường thoải mái trong giờ học sẽ giúp trẻ tích cực hơn và đạt kết quả cao trong các hoạt động khám phá.
Tổ chức quan sát trực tiếp các đối tượng, thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với môi trường sống:
Hoạt động ngoài trời là cơ hội tuyệt vời để trẻ tham gia vào các hoạt động đa dạng và tích cực, giúp trẻ tiếp xúc với thiên nhiên như mây, nắng, gió, hoa, lá, cỏ, và cây cối Việc sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên có sẵn tại sân chơi để tổ chức các trò chơi học tập đơn giản không chỉ củng cố kiến thức mà trẻ đã học trên lớp mà còn phát triển tư duy sáng tạo của trẻ.
Khi cho trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, tôi khuyến khích trẻ quan sát hoa để củng cố kiến thức về số lượng và chữ số đã học Trẻ sẽ đếm số cánh hoa và xác định số lượng cụ thể, hoặc tìm 4 cây giống nhau và đặt thẻ số 4 Ngoài ra, trẻ cũng có thể nhặt 5 lá cây và xếp thành hình mà bé thích, như hoa 5 cánh hay ngôi sao 5 cánh.
Khi cho trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, tôi giúp trẻ hiểu rõ hơn về các loại cây như cây thân đứng, thân bò và thân leo thông qua việc quan sát trực tiếp Trẻ được nhìn và sờ vào cây sẽ khắc sâu kiến thức mà tôi đã cung cấp trên lớp, đồng thời kích thích tư duy phát triển.
Khi khám phá về các hiện tượng thiên nhiên: “gió” trẻ sẽ cảm nhận được gió có ích lợi gì?
+ Gió thổi cơ thể con người cảm thấy như thế nào?
+ Tại sao con biết là đang có gió?
+ Lắng nghe gió thổi qua lá cây?
Khi tổ chức cho trẻ khám phá thiên nhiên, giáo viên cần xác định rõ mục đích và yêu cầu của hoạt động Cần tạo điều kiện cho trẻ tự do và thoải mái, tránh áp đặt, đồng thời dựa trên cảm xúc và sự hứng thú của trẻ với đối tượng quan sát Không nhất thiết phải thực hiện các nội dung theo một trật tự cứng nhắc, mà cần linh hoạt tùy vào tình hình và diễn biến của giờ chơi.
Khi trẻ em đang chăm chú quan sát hoa trong vườn trường, sự xuất hiện của một con bướm bay qua có thể thu hút sự chú ý của tất cả các em Giáo viên cần linh hoạt điều chỉnh mục tiêu quan sát từ hoa sang bướm để phù hợp với sự hứng thú của trẻ, thay vì yêu cầu trẻ tiếp tục chú ý đến hoa khi chúng không còn quan tâm.
Các bé đang quan sát hoa thì thấy con bướm, trẻ rất hứng thú vì vậy cô đã chuyển sang cho trẻ quan sát con bướm
Sau khi trẻ quan sát, hãy khuyến khích trẻ diễn đạt những điều chúng đã thấy Giáo viên nên sử dụng các câu hỏi để kích thích sự tò mò và ham hiểu biết của trẻ.
Hệ thống câu hỏi cho buổi hoạt động ngoài trời cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, với các câu hỏi đàm thoại ngắn gọn, rõ ràng và đúng ngữ pháp Điều này không chỉ giúp trẻ rèn luyện mà còn phát triển tư duy hiệu quả.
Câu hỏi khó nên đặt đối với trẻ khá giỏi, câu hỏi dễ nên đặt cho cho trẻ yếukém
Ví dụ: Quan sát hoa đối với trẻ 4-5 tuổi:
- Câu hỏi đặt cho trẻ yếu kém:
+ Vườn hoa có những màu gì?
+ Những hoa nào có mùi thơm?
+ Những hoa nào không có mùi thơm?
+ Hoa hồng dùng để làm gì? + Hoa huệ dùng để làm gì?
- Câu hỏi đặt cho trẻ khá giỏi
+ Thế nào là bông hoa?
+ Thế nào là cành hoa?
+ Những hoa nào mọc thành cành?
+ Những hoa nào không mọc thành cành?
Trẻ lớp B2 đang quan sát luống rau bắp cải
KẾT QUẢ
Hoạt động ngoài trời đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ Là giáo viên, tôi luôn nỗ lực sáng tạo và áp dụng các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời một cách hiệu quả nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện.
Tham gia hoạt động ngoài trời giúp trẻ phát triển kỹ năng thể chất, củng cố cơ bắp và cải thiện khả năng cân bằng Sân chơi, với sự giám sát ít hơn so với lớp học, trở thành môi trường lý tưởng để trẻ học các bài học xã hội Tại đây, trẻ không chỉ học cách chia sẻ và thay phiên nhau mà còn sáng tạo trò chơi chung Khi xung đột xảy ra, trẻ có cơ hội giải quyết vấn đề, thương lượng và đánh giá khả năng làm việc nhóm.
Hoạt động ngoài trời giúp trẻ em giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe Khi tham gia thường xuyên các hoạt động ngoài trời kết hợp với chế độ ăn uống dinh dưỡng đầy đủ, trẻ sẽ phát triển thể chất tối ưu và nâng cao sức đề kháng.
Hoạt động ngoài trời giúp trẻ hấp thụ vitamin D, từ đó cải thiện khả năng hấp thụ canxi Điều này hỗ trợ sự phát triển của các tế bào xương, giúp xương trở nên đặc hơn, chắc khỏe hơn và dẻo dai hơn.
Tham gia các hoạt động ngoài trời giúp trẻ dễ dàng hòa nhập và thích nghi hơn, khi trẻ có cơ hội gặp gỡ bạn mới Điều này không chỉ làm tăng tính linh hoạt mà còn giảm thiểu các biểu hiện trầm cảm và lo lắng Ngoài ra, việc giao tiếp trong môi trường này cũng thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc hòa nhập xã hội.
Khi trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, chúng tự mình học hỏi và khám phá, điều mà đồ chơi trong nhà không thể thay thế Mọi thứ xung quanh đều mới mẻ và kích thích trí tò mò của trẻ Qua việc vui chơi với thiên nhiên, trẻ không chỉ khám phá mà còn phát triển cảm xúc tích cực Sự thoải mái, tự tin và niềm vui của trẻ gia tăng khi chúng được chạm tay vào mọi thứ và khám phá thế giới bằng các giác quan của mình.
Qua một năm hoạt động ngoài trời, tôi nhận thấy các cháu đã trở nên nhanh nhẹn và chủ động hơn Những cháu nhút nhát như Kim Anh, Thanh Vân, Trần Long đã trở nên mạnh dạn và tự tin hơn trong giao tiếp Đến cuối năm học, các cháu không còn rụt rè mà trở nên hoạt bát, và nhận thức về thế giới xung quanh cũng phát triển rõ rệt Các cháu chăm học hơn và luôn chủ động khám phá môi trường xung quanh.
Những học sinh khác trong lớp đã tiếp thu kiến thức khoa học và xã hội thông qua việc tham gia tích cực vào các hoạt động thiên nhiên và ngoài trời Ví dụ, các em đã hiểu biết hơn về môi trường xung quanh.
Làm thế nào để vườn cây của bé luôn xanh tươi sạch sẽ?
Tại sao lại có hiện tượng sấm chớp khi trời mưa?
Trong đất có những gì?
Phải nói chuyện như thế nào để vừa lòng người nghe?
Sau một năm cho cháu tham gia các hoạt động ngoài trời, tôi nhận thấy cháu trở nên thông minh và nhanh nhẹn hơn rõ rệt Cháu tích cực và chủ động trong việc khám phá thế giới xung quanh, đồng thời biết suy nghĩ và đặt ra nhiều câu hỏi thú vị cho cô giáo và các bạn.
Ngôn ngữ của trẻ trở nên mạch lạc hơn, giúp trẻ tự tin và mạnh dạn trong giao tiếp Thói quen tự phục vụ cũng được cải thiện, bên cạnh việc hình thành những phẩm chất tốt như khả năng phối hợp với bạn bè, tự kiềm chế, nhường nhịn và sẵn sàng giúp đỡ nhau Điều này mang lại niềm vui không chỉ cho cha mẹ mà còn cho giáo viên mầm non và những người làm công tác giáo dục.
- Kết quả được thể hiện rõ qua bảng so sánh kết qua sau:
* Bảng so sánh kết qủa
Lĩnh vực phát triển Đầu năm học Cuối năm học
Bản thân và các cô giáo ở lớp đã có thêm kinh nghiệm và kỹ năng tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ
Biết được cách thu hút hấp dẫn trẻ tham gia vào các buổi hoạt động ngoài trời
Biết cách xử lý các tình huống bất ngờ khi trẻ tham gia hoạt động ngoài trời là rất quan trọng Phụ huynh cần tin tưởng và nhiệt tình tham gia vào các hoạt động của lớp, sẵn sàng phối hợp cùng giáo viên để nâng cao chất lượng trải nghiệm cho trẻ Nhiều gia đình đã tích cực đưa trẻ đi công viên, tham quan du lịch và ủng hộ nguyên vật liệu, phế liệu để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ.