GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Cơ sở lý luận
Trẻ từ 24-36 tháng tuổi chủ yếu hoạt động với đồ vật, qua đó kích thích sự phát triển thể chất, mối quan hệ xã hội và phẩm chất tâm lý Vui chơi là con đường giúp trẻ nhận thức thế giới, với phương thức "thử – sai" giúp trẻ hiểu chức năng và cách sử dụng đồ vật, từ đó làm giàu biểu tượng về thế giới xung quanh Hoạt động vui chơi không chỉ hình thành năng lực mà còn là yếu tố đầu tiên trong nhân cách trẻ, thể hiện tính độc lập và nhu cầu khám phá Trò chơi thu hút sự chú ý, giúp trẻ tham gia hào hứng và khắc sâu kiến thức, đồng thời mở rộng hiểu biết về cuộc sống Quan sát trẻ giao tiếp khi chơi sẽ kích thích phát triển ngôn ngữ tích cực, và thông qua các trò chơi dân gian, trẻ sẽ rèn luyện khả năng nghe và phát âm, góp phần phát triển ngôn ngữ hiệu quả.
Cơ sở thực tiễn
Dạy tiếng mẹ đẻ cho trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ từ 24-36 tháng tuổi, là rất quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ Sự phát triển ngôn ngữ tốt giúp trẻ nhận thức và giao tiếp hiệu quả, đóng góp vào quá trình hình thành và phát triển tư duy Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cũng giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với các môn khoa học khác Để trẻ phát triển ngôn ngữ thuận lợi, một trong những điều kiện quan trọng là tích lũy vốn từ vựng, từ đó trẻ có thể sử dụng ngôn ngữ một cách thành thạo và hiểu đầy đủ nghĩa của các từ.
Trẻ em từ 24-36 tháng trong lớp tôi thường sử dụng từ ngữ không chính xác, nói ngọng và không hoàn thành câu Điều này dẫn đến việc các cháu gặp khó khăn trong việc hiểu và tiếp cận các môn học, vì một số lượng từ vựng không nhỏ bị chiếm giữ bởi những cách diễn đạt không đúng.
Thực trạng
Trường mầm non tôi đang công tác là trường có đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình trong công tác
Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu trường tiên tiến và có giáo viên dạy giỏi cấp Tỉnh, Huyện
Năm học 2017 – 2018, tôi được Ban Giám Hiệu trường giao nhiệm vụ phụ trách lớp nhà trẻ với 32 trẻ em Tất cả các cháu đều ngoan ngoãn, có sức khỏe và thể lực tốt.
Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm động viên tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất và chuyên môn cho giáo viên
Bản thân luôn yêu nghề mến trẻ Luôn lựa chọn nội dung giáo dục trong sáng, lành mạnh, cách thức chơi phù hợp với trẻ
Lớp có diện tích khá rộng rãi, thoáng mát
Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi , đa số trẻ đi học đều
Trẻ khỏe mạnh, nhanh nhẹn và hoạt bát, thích vận động
- Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về mầu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ
Giáo viên thể hiện tinh thần đoàn kết và nhiệt huyết trong việc sáng tạo đồ dùng và đồ chơi, nhằm hỗ trợ việc cung cấp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ em.
- Luôn được sự ủng hộ của các bậc phụ huynh
Vì các cháu mới bắt đầu đi học, nhiều trẻ vẫn khóc và chưa quen với môi trường lớp học, dẫn đến sự bỡ ngỡ Mỗi trẻ có sở thích và cá tính riêng, và đây là giai đoạn đầu tiên trẻ đến lớp, nên phần lớn còn nhút nhát Một số trẻ chậm nói, gây khó khăn trong quá trình thích nghi và thực hiện các hoạt động học tập.
Khả năng tâm sinh lý của trẻ em rất khác nhau; một số trẻ có sức khỏe yếu, điều này ảnh hưởng đến quá trình nhận thức và việc củng cố kiến thức, cũng như hình thành nề nếp và thói quen trong sinh hoạt và học tập.
Trẻ em thường gặp khó khăn trong việc duy trì khả năng chú ý có chủ định, dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chóng rời bỏ khi không còn hứng thú Bên cạnh đó, trí nhớ của trẻ còn hạn chế, khiến trẻ khó nhớ trật tự âm thanh khi sắp xếp thành câu, dẫn đến việc thường xuyên bỏ sót từ và âm trong khi giao tiếp.
- Một số trẻ phát âm chưa chính xác, nói còn ngọng gia đình chưa chú ý rèn luyện thường xuyên
- Một số phụ huynh ít trò chuyện, giao tiếp với trẻ, ít đọc truyện cho trẻ nghe làm cho vốn từ của trẻ hạn chế
Hiện nay, các giờ học phát triển ngôn ngữ chủ yếu được tích hợp vào các hoạt động khác, dẫn đến giáo viên không có đủ thời gian để hỗ trợ thêm cho những trẻ em gặp khó khăn trong việc rèn luyện ngôn ngữ.
- Do số lượng trẻ trong 1 nhóm lớp đông nên cô chưa có đủ thời gian để đi sâu đi sát giáo dục thêm cho từng cháu
Là giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn chú trọng đến đặc điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ để khám phá khả năng giao tiếp và có biện pháp giáo dục phù hợp Qua quan sát, tôi nhận thấy ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, với nhiều âm bị bớt và câu giao tiếp không đầy đủ, khiến giáo viên khó hiểu nội dung trẻ muốn truyền đạt Một số trẻ chỉ biết chỉ tay vào đồ vật khi cần, điều này cũng góp phần làm cho ngôn ngữ của trẻ trở nên nghèo nàn.
Qua quá trình tiếp xúc với trẻ, tôi nhận thấy sự lo lắng về khả năng giao tiếp của các em Vì vậy, tôi quyết tâm nghiên cứu và tìm hiểu các biện pháp hiệu quả nhằm phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ, giúp các em tự tin hơn khi tương tác với mọi người.
*Kết quả khảo sát đầu năm như sau:
Lớp khảo sát: Lớp nhà trẻ, tổng số học sinh là 32
Phân loại khả năng Tốt Khá Đạt Chưa đạt
Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ 8 25 10 31 8 25 7 22
Khả năng nói đúng ngữ pháp 5 16 6 19 7 22 14 44
Các biện pháp
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ không chỉ bao gồm việc giáo dục khả năng nghe, hiểu và phát âm chuẩn, mà còn phát triển vốn từ, ngữ pháp và sự mạch lạc trong giao tiếp Ngôn ngữ còn là công cụ quan trọng giúp trẻ phát triển thẩm mỹ, tình cảm và đạo đức, đồng thời giúp trẻ tiếp nhận chuẩn mực đạo đức xã hội và hòa nhập tốt hơn Do đó, trong quá trình dạy trẻ, tôi đã áp dụng các biện pháp phát triển ngôn ngữ thông qua nhiều hoạt động đa dạng.
4.1 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch lồng gép các trò chơi vào kế họach hàng tháng
Tháng Tên trò chơi Thời gian chơi
Hoạt động ngoài trời mầm non - Ghế ngồi
-Hoạt động ngoài trời( Chơi trò chơi vận động)
20/11ngày hội của các thầy cô giáo
- Trò chơi: Chiếc quạt máy, Mẹ và bé, cái gì? dùng để làm gì?
- Lồng ghép mọi lúc, mọi nơi, trong các hoạt động
Một số bộ phận trên cơ thể bé
- Lồng gép vào các hoạt động
- Bắt trước tiếng kêu của các PTGT
- Ô tô xanh, ô tô đỏ, tắc xi
- Lồng ghép vào các hoạt động
- Thả đỉa ba ba, cưỡi nghựa nhong nhong
- Trò chơi: Gieo hạt hái hoa bỏ giỏ
- Trò chơi: Con thỏ;Thả đỉ ba ba; Méo đi câu cá; Chú thỏ con
Mùa hè, thủ đô hà nội và
4.2 Biện pháp 2 : Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi trẻ nhà
Kho tàng trò chơi Việt Nam rất phong phú, nhưng không phải trò nào cũng phù hợp với trẻ Giáo viên cần lựa chọn những trò chơi có luật chơi đơn giản, dễ nhớ và dễ hiểu Tránh chọn trò chơi phức tạp, vì chúng có thể khiến trẻ cảm thấy lúng túng, thụ động và chán nản, không giúp phát triển kỹ năng của trẻ.
Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ em thay đổi theo từng độ tuổi, ảnh hưởng đến mức độ nhận thức và khả năng chú ý Do đó, việc lựa chọn trò chơi phù hợp với từng độ tuổi và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ là rất quan trọng.
Trẻ em từ 24 đến 36 tháng tuổi có khả năng chú ý có chủ định còn hạn chế và nhận thức còn đơn giản Do đó, trẻ chỉ có thể tham gia vào các trò chơi dễ dàng, mang tính bắt chước và luật chơi không quá phức tạp, chẳng hạn như “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Nu na nu nống” và “Dung dăng dung dẻ”.
* Khi lựa chọn các trò chơi để phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau:
- Trò chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu Lời đồng dao ngắn gọn
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm
- Trò chơi phải gây được sự hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ
- Trò chơi khi tổ chức cho trẻ chơi phải có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp
- Trò chơi giúp củng cố tư duy, phát triển ngôn ngữ, vận động và kỹ năng cho trẻ
Từ những tiêu chí trên tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ nhà trẻ:
“ Kéo cưa lừa xẻ”, “ Chi chi chành chành”, “Lộn cầu vồng”, “ Nu na nu nống”,
“ Dung dăng dung dẻ”, “Thả đỉa ba ba”, “ Cô giáo’,
4.3 Biện pháp 3 Sử dụng trò chơi dân gian để rèn luyện phát âm và phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi
Trò chơi: Chi chi chành chành
Cắp kế đi tìm ù à – ù ập !
- Kích thích trẻ đọc thông qua cách gieo vần điệu của lời thơ
- Luyện phát âm bằng các từ ngữ được lặp đi lặp lại (chi chi, chành chành, ù à, ù ập…)
- Trò chơi được kết hợp giữa lời nói và hành động nên kích thích trẻ chơi, đặc biệt khi chính trẻ phát âm
Cô ngồi cùng trẻ, tay trái mở ra, trong khi ngón trỏ phải của cô và trẻ chấm vào lòng bàn tay theo nhịp đọc Khi đọc đến câu cuối, cô chậm lại rồi nắm chặt tay trái, sau đó nhanh chóng nhấc ngón trỏ lên, tạo sự hứng thú cho trẻ khi có lúc nắm chắc, lúc thì không Ảnh: Cô và trẻ tham gia trò chơi “Chi chi chành chành”.
Trò chơi: Dung dăng dung dẻ
- Thông qua trò chơi giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nói
- Trẻ biết chơi cùng bạn, Phát triển vận động ở trẻ
Cô giáo và 5 – 6 trẻ dắt tay nhau đi quanh phòng vừa đi vừa đọc
Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến ngõ nhà trời Lạy cậu lạy mợ Cho cháu về quê Cho dê đi học
Cô và trẻ cùng tham gia trò chơi "Dung dăng dung dẻ", kết thúc bằng câu "xì xà xì xụp", sau đó cả nhóm ngồi xuống và tiếp tục lặp lại trò chơi.
Trò chơi : Nu na nu nống
- Luyện tập phản ứng nhanh khi thay đổi tư thế vận động
- Luyện tập cho trẻ nói nhanh lưu loát
Cô tổ chức cho 6 – 8 trẻ ngồi thành vòng cung với hai chân duỗi thẳng, trong khi cô ngồi đối diện và đọc thơ Khi cô chạm vào chân từng trẻ, từ "Chạy" được nhắc đến, tất cả cùng chạy trốn cơn mưa Lần đầu tiên, cô đứng lên và khuyến khích trẻ chạy theo mình.
Rủ nhau chạy vào Chạy ! Chạy ! Chạy! Chạy
Cô nói “tạnh mưa rồi” trẻ chạy lại chỗ chơi như trước Ảnh: Cô và trẻ chơi trò chơi “ Nu na nu nống ”
Trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ
- Trẻ tập phối hợp với nhịp điệu
- Luyện phát âm cho trẻ
Cô cho trẻ ngồi đối diện nhau từng đôi một trẻ cầm tay nhau từ từ kéo về một phía rồi lại đẩy ra theo nhịp đọc:
Kéo cưa lừa xẻ Ông thợ nào khoẻ
Về ăn cơm vưa Ông thợ nào thua
Về bú tí mẹ Ảnh Cô và trẻ chơi trò chơi “ Kéo cưa lừa xẻ
Trò chơi: Lộn cầu vồng
- Kích thích hứng thú ở trẻ khi trẻ chơi
- Luyện khả năng phát âm, khả năng đọc lưu loát ở trẻ Trẻ biết phối hợp chơi cùng bạn
Từng đôi trẻ đứng đối diện nhau đu đưa sang hai bên theo nhịp thơ, mỗi lần đưa tay sang là ứng với một tiếng
Lộn cầu vồng Nước trong nước chảy
Có chị mười ba Hai chị em ta
Trò chơi "Ra lộn cầu vồng" bắt đầu khi cả hai cùng đọc đến câu cuối, sau đó giơ tay lên, chui qua tay nhau và quay lưng lại Khi hạ tay xuống, họ tiếp tục đọc lần hai với cách vung tay giống như lần đầu Đến câu cuối cùng, họ lại chui qua tay nhau và trở về tư thế ban đầu Ảnh minh họa: Cô và trẻ đang tham gia trò chơi "Lộn cầu vồng".
4.4 Biện pháp 4: Chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết trước khi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi a Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi cho các trò chơi Đồ dùng, đồ chơi của các trò chơi cũng vô cùng đa dạng và phong phú, nó mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi Mỗi trò chơi có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi tương ứng mà thiếu nó trò chơi không thể tiến hành được
Trong trò chơi “Bịt mắt bắt dê”, cần có dải vải hoặc khăn để bịt mắt người chơi Tương tự, trò chơi “Tập tầm vông” không thể diễn ra nếu thiếu một đồ vật nhỏ để trẻ đoán.
Trước khi tổ chức cho trẻ tham gia trò chơi, giáo viên cần nắm rõ luật chơi, cách thức thực hiện và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi cần thiết để đảm bảo trò chơi diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
Khi lựa chọn trò chơi cho trẻ, giáo viên cần linh hoạt và sáng tạo, đồng thời đảm bảo mục tiêu giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và lứa tuổi của trẻ Việc thay đổi hình thức chơi và sử dụng đồ dùng hiện đại, an toàn hơn là cần thiết, nhưng phải giữ nguyên nội dung và tác dụng giáo dục của trò chơi Đối với những trò chơi có lời đồng dao, giáo viên nên dạy trẻ đọc thuộc lời ca, vì đặc trưng của trò chơi là trẻ không chỉ thực hiện các vận động mà còn hát hoặc đọc lời đồng dao, tạo không khí vui vẻ và nhộn nhịp Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa sâu sắc, nhưng chúng thường phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ như chơi : “ Chi chi chành chành”
Trẻ hát : Chi chi chành chành
Câu hát không có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành
Trò chơi chỉ có thể diễn ra khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, vì vậy tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước Tôi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày như hoạt động ngoài trời hay hoạt động chiều Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng, giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia Việc chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi cũng rất quan trọng.
Mỗi trò chơi có cách chơi và luật lệ riêng, với những trò vận động tập thể thường yêu cầu nhiều người tham gia và không gian rộng rãi như “Rồng rắn lên mây” hay “Cưỡi ngựa nhong nhong” Bên cạnh đó, còn có những trò chơi tĩnh dành cho các nhóm nhỏ như “Kéo cưa lừa xẻ” và “Tập tầm vông”, mang đến sự đa dạng trong cách thức giải trí cho trẻ em.
Giáo viên cần hiểu rõ cách chơi, luật chơi và đặc điểm của từng trò chơi để lựa chọn địa điểm phù hợp trước khi tổ chức hoạt động cho trẻ.
Kết quả của việc áp dụng sáng kiến
Nhà trường nhận được sự đánh giá cao từ các đoàn thanh tra và kiến tập về khả năng sư phạm của giáo viên, cũng như kỹ năng của trẻ trong các hoạt động, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ Sự tiến bộ rõ rệt của trẻ được thể hiện qua khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh, trẻ nói lưu loát, rõ ràng, và tự tin hơn.
Phát triển ngôn ngữ là một lĩnh vực quan trọng mà giáo viên mầm non cần chú trọng để giúp trẻ giao tiếp hiệu quả và hình thành các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống hàng ngày Qua việc tổ chức các trò chơi thực tế, trẻ thể hiện sự hứng thú và say mê, đồng thời phát triển kỹ năng giao tiếp một cách rõ ràng và chính xác Điều này đã thúc đẩy tôi nghiên cứu và tìm tòi các biện pháp nhằm làm giàu vốn từ vựng cho trẻ, giúp các em chuẩn bị tốt cho bậc học tiếp theo.
Các biện pháp tôi áp dụng trong năm học đã tạo ra những hoạt động thu hút trẻ em tham gia một cách hứng thú, mang lại kết quả cao.
Sau khi áp dụng các biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ từ 24 đến 36 tháng tuổi thông qua trò chơi trong suốt năm học, tôi nhận thấy sự chuyển biến rõ rệt ở phần lớn trẻ trong lớp Các cháu đã có vốn từ vựng phong phú hơn, khả năng nói mạch lạc và rõ ràng hơn, đồng thời tự tin hơn trong giao tiếp Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ là hoạt động quan trọng, giúp trẻ phát triển toàn diện Các biện pháp giáo viên đưa ra tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm và phát triển nhiều khả năng cần thiết.
Khả năng giao tiếp của trẻ được cải thiện rõ rệt, với sự tự tin và mạnh dạn hơn khi giao tiếp Hầu hết trẻ đã có thể nói được câu hoàn chỉnh và diễn đạt mạch lạc, nhiều trẻ còn biết kể lại truyện một cách sinh động và sáng tạo qua tranh Các trò chơi tôi tổ chức không chỉ thu hút đông đảo trẻ tham gia mà còn tăng cường tính cộng đồng, đồng thời giúp trẻ gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thông qua các trò chơi dân gian.
Khả năng hứng thú và phát triển ngôn ngữ ở trẻ em mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy trí tuệ và hiệu quả học tập của trẻ Sau một năm áp dụng trò chơi và các phương pháp phát triển ngôn ngữ, lớp học của tôi đã ghi nhận sự tiến bộ rõ rệt: 100% trẻ đã biết nói, giảm thiểu đáng kể số trẻ nói ngọng hoặc không rõ từ Ngôn ngữ của trẻ đã trở nên phong phú hơn, và các em đã biết vận dụng vốn từ vào cuộc sống hàng ngày.
Trong năm học vừa qua, tôi đã áp dụng một số kinh nghiệm trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ lứa tuổi nhà trẻ, và kết quả đạt được rất khả quan.
*Kết quả đạt được cuối năm như sau:
Phân loại khả năng Tốt Khá Đạt Chưa đạt
Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ 26 81 5 16 1 3 0 0
Khả năng nói đúng ngữ pháp 16 50 8 25 8 25 0 0
Phụ huynh cần nhận thức rõ mục đích và tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ em Để hỗ trợ quá trình này, họ nên tích cực sưu tầm các bài đồng dao, ca dao, thơ ca và câu chuyện, cùng với những nguyên vật liệu để các cô giáo có thể làm đồ dùng và đồ chơi cho trẻ.
- Tích cực phối hợp cùng cô dạy trẻ phát triển ngôn ngữ khi trẻ ở nhà