NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CÔNG LẬP
Tài chính trường trung học phổ thông công lập
Trường THPT công lập là đơn vị sự nghiệp do Nhà nước thành lập, có nhiệm vụ giáo dục học sinh từ lớp 10 đến lớp 12 theo quy định của Bộ GD&ĐT Đây là bậc học trong hệ thống giáo dục Việt Nam, còn được gọi là cấp III, nằm trên Trung học cơ sở và Tiểu học.
Trường cấp III tại Việt Nam bao gồm ba trình độ từ lớp 10 đến lớp 12, dành cho học sinh từ 15 đến 18 tuổi Để được vào học, học sinh cần hoàn thành chương trình cấp II và tham gia kì thi tuyển chọn Để tốt nghiệp, học sinh phải tham gia kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam tổ chức.
Giáo dục THPT đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao dân trí và chuẩn bị nguồn nhân lực cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nhà trường không chỉ tập trung vào việc trang bị kiến thức chuyên môn vững chắc cho học sinh, mà còn chú trọng đến việc kết hợp lý thuyết với thực hành, giáo dục kỹ năng sống, và tạo mối liên kết chặt chẽ với gia đình và xã hội Mục tiêu là giúp học sinh phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho bậc học tiếp theo hoặc cho việc học nghề.
1.1.2 Khái niệm và đặc điểm tài chính trường trung học phổ thông công lập
1.1.2.1 Khái niệm tài chính trường trung học phổ thông công lập
Tài chính là sự vận động của vốn tiền tệ trong xã hội, phản ánh các mối quan hệ kinh tế trong phân phối nguồn tài chính Nó liên quan đến việc tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ để đáp ứng nhu cầu của các chủ thể Do đó, giáo dục tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực tri thức cho đất nước.
Tài chính tại trường THPT được thể hiện qua các khoản thu và chi bằng tiền từ các quỹ tiền tệ được thành lập theo quy định trong quá trình hoạt động của nhà trường.
1.1.2.2 Đặc điểm tài chính trường trung học phổ thông công lập
- Đặc điểm về nguồn tài chính: Tài chính trường THPT công lập gồm
03 nguồn chủ yếu là nguồn NSNN cấp, nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp và nguồn thu khác Trong đó, nguồn NSNN cấp là chủ yếu
- Đặc điểm về sử dụng chi: Để phục vụ việc cung cấp dịch vụ sự nghiệp công cho xã hội
- Đặc điểm về mục tiêu hoạt động: Hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận
1.1.3 Nguồn tài chính tại trường trung học phổ thông công lập
Nguồn tài chính cơ bản của các trường THPT công lập chủ yếu từ ngân sách nhà nước (NSNN), nhằm thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội Sau khi nhận kinh phí từ Nhà nước, các đơn vị sẽ tiến hành quản lý và sử dụng nguồn tài chính này một cách hiệu quả.
1.1.3.1 Nguồn Ngân sách Nhà nước cấp
NSNN cấp chi thường xuyên là nguồn kinh phí quan trọng giúp các trường THPT thực hiện chức năng và nhiệm vụ của mình Đây là một phần kinh phí được NSNN cấp để hỗ trợ các hoạt động thường xuyên của các trường, đảm bảo hoạt động giáo dục được duy trì và phát triển ổn định.
Các nguồn NSNN cấp để thực hiện nhiệm vụ cụ thể, đặc thù, bao gồm:
- Kinh phí thực hiện chương trình đào tạo bồi dưỡng giáo viên, cán bộ, viên chức
- Kinh phí thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục tại các xã, huyện vùng sâu, vùng xã thuộc tỉnh theo quy định
- Kinh phí thực hiện chính sách tinh giản biên chế theo chế độ do nhà nước quy định (nếu có)
Vốn đầu tư xây dựng cơ bản, kinh phí mua sắm trang thiết bị và sửa chữa lớn tài sản cố định phục vụ cho hoạt động sự nghiệp đều phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt trong giới hạn dự toán hàng năm.
- Kinh phí khác (nếu có)
1.1.3.2 Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp
- Phần được để lại từ số thu phí, lệ phí thuộc NSNN theo quy định của pháp luật
- Thu từ các hoạt động dịch vụ phù hợp với lĩnh vực giáo dục và khả năng của đơn vị
- Thu từ hoạt động sự nghiệp khác (nếu có)
- Thu từ các dự án viện trợ, quà biếu, quà tặng
- Nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng, vốn huy động của cán bộ, viên chức trong đơn vị
1.1.4 Nội dung sử dụng nguồn tài chính tại trường trung học phổ thông công lập
1.1.4.1 Chi hoạt động thường xuyên
Kinh phí chi cho hoạt động thường xuyên bao gồm ngân sách nhà nước cấp cho các nhiệm vụ được giao, cùng với nguồn thu sự nghiệp của đơn vị Các khoản chi này được thực hiện theo chức năng và nhiệm vụ mà cơ quan có thẩm quyền đã quy định.
Tiền lương, tiền công, phụ cấp, tiền thưởng, phúc lợi tập thể và đóng góp bảo hiểm xã hội là các khoản chi quan trọng nhằm bù đắp hao phí lao động và đảm bảo tái sản xuất sức lao động cho giảng viên và cán bộ viên chức Những khoản chi này thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi của các trường.
- Chi nghiệp vụ chuyên môn:
Chi phí cho dịch vụ công cộng, vật tư văn phòng, hội nghị, chi phí đoàn ra và đoàn vào, cũng như chi mua giáo trình, tài liệu, hóa chất và mẫu vật phục vụ thí nghiệm, được điều chỉnh theo nhu cầu thực tế của các trường Khoản chi này nhằm đảm bảo các phương tiện hỗ trợ giảng dạy, giúp giảng viên truyền đạt kiến thức hiệu quả hơn.
- Chi mua sắm sửa chữa:
Các khoản chi cho việc mua sắm trang thiết bị, sửa chữa và nâng cấp cơ sở vật chất như trường, lớp, bàn ghế và các dụng cụ học tập là cần thiết để đảm bảo điều kiện tốt nhất cho giảng dạy và học tập.
- Chi thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ
- Chi thực hiện chương trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ, viên chức
- Chi thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia
Chi thực hiện các nhiệm vụ do nhà nước giao phó, bao gồm điều tra, quy hoạch, khảo sát và các nhiệm vụ khác, với mức giá hoặc khung giá do Nhà nước quy định.
- Chi thực hiện các nhiệm vụ đột xuất được cấp có thẩm quyền giao
- Chi thực hiện tinh giản biên chế theo chế độ do Nhà nước quy định (nếu có)
Chi đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm trang thiết bị và sửa chữa lớn tài sản cố định là những hoạt động quan trọng trong việc thực hiện các dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
- Các khoản chi khác theo quy định (nếu có)
- Chi từ nguồn tài trợ học bổng sinh viên, quà biếu tặng…
Quản lý tài chính tại trường trung học phổ thông công lập
1.2.1 Khái niệm và nguyên tắc quản lý tài chính tại trường trung học phổ thông công lập
QLTC trong các trường THPT công lập là quá trình quản lý tài chính bao gồm huy động, phân phối và sử dụng nguồn lực tài chính Điều này được thực hiện thông qua việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, kiểm soát hoạt động tài chính Mục tiêu của quản lý tài chính là đảm bảo kinh phí cho các hoạt động của nhà trường theo cơ chế QLTC của Nhà nước.
Quản lý tài chính công (QLTC) trong các trường THPT tập trung vào việc quản lý nguồn thu và chi tiêu của các quỹ tài chính trong quá trình hoạt động, bao gồm quản lý thu chi của các chương trình và dự án đào tạo, cũng như thực hiện dự toán ngân sách Khác với quản lý doanh nghiệp, mục tiêu của QLTC trong các trường THPT không phải là tối ưu hóa lợi nhuận, mà chủ yếu phục vụ cho cộng đồng xã hội Do đó, QLTC tại các trường THPT nhằm quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn kinh phí ngân sách nhà nước và các nguồn thu khác theo quy định pháp luật.
QLTC tại các trường THPT công lập là một phần của ngân sách Nhà nước và được quản lý qua ba giai đoạn chính: lập và phân bổ dự toán, chấp hành ngân sách, và quyết toán.
1.2.1.2 Nguyên tắc quản lý tài chính
QLTC trong các trường phổ thông phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
Nguyên tắc công khai và dân chủ là yếu tố cốt lõi trong quản lý tài chính trường THPT Tất cả các khoản thu chi trong quản lý tài chính phải được công khai, minh bạch và có sự tham gia của cán bộ, công chức trong trường, nhằm đảm bảo đạt được mục tiêu chung của nhà trường.
Hoạt động dịch vụ dạy và học cần phải hoàn thành nhiệm vụ được giao, phù hợp với chức năng và nhiệm vụ của trường, đồng thời cân nhắc khả năng chuyên môn cũng như tình hình tài chính của trường trong từng giai đoạn cụ thể.
Quyền tự chủ cần được kết hợp với trách nhiệm cá nhân trước cơ quan quản lý cấp trên và pháp luật, đồng thời phải chịu sự kiểm tra, giám sát từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền, nghĩa vụ của trường học và cán bộ công chức, viên chức công tác trong nhà trường
1.2.2 Lập dự toán thu, chi tài chính trường trung học phổ thông công lập
Lập dự toán là một phần quan trọng trong quản lý tài chính của nhà trường, gắn liền với kế hoạch hoạt động trong năm ngân sách Dự toán phải được Hiệu trưởng ký và đóng dấu để có giá trị pháp lý Đồng thời, dự toán cần đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và thể hiện tính tiết kiệm.
Các căn cứ để lập dự toán:
Lập dự toán hằng năm cần dựa vào kế hoạch hoạt động sự nghiệp và mức thu do Nhà nước quy định, cũng như số ngân sách nhà nước cấp cho đơn vị hàng năm Ngoài ra, cần xem xét các nội dung liên quan khác để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của dự toán.
- Hướng dẫn của Sở GD&ĐT trực thuộc
- Các chính sách; chế độ tiền lương; nghị quyết, định mức chi tiêu, định mức phân bổ của HĐND trong từng giai đoạn
- Tình hình thực hiện dự toán thu, chi năm hiện hành và nhiệm vụ của năm kế hoạch
Dự toán thu chi của đơn vị cần có thuyết minh rõ ràng về cơ sở tính toán, chi tiết theo từng nội dung thu và chi Tài liệu này sẽ được gửi đến cơ quan quản lý để xem xét và tổng hợp trước khi chuyển đến cơ quan chủ quản địa phương.
Quy trình lập dự toán thu, chi tài chính
(1) Sở GD&ĐT trực thuộc giao số kiểm tra
(2) Nhà trường lập dự toán thu, chi tài chính gửi lên Sở GD&ĐT và Sở Tài Chính
(3) Sau đó Sở GD&ĐT và Sở Tài Chính sẽ duyệt thẩm định về bản dự toán
(4) Giám đốc sở GD&ĐT ra quyết định ra dự toán trong năm cho đơn vị
(5) Sau khi có quyết định ra dự toán thì nhà trường sẽ lập kế hoạch thực hiện chi tiêu ngân sách trong năm
Phương pháp lập dự toán
1 Chuẩn bị: Nắm bắt tình hình, phân tích, đánh giá việc thu, chi và kết quả hoạt động của năm trước; xác định phương hướng và những biến động của năm kế hoạch; các chỉ tiêu cơ bản (số học sinh, số lớp); các chỉ tiêu điều kiện (biên chế, cơ sở vật chất, tài chính); kế hoạch nguồn tài chính (NSNN, nguồn thu sự nghiệp, đóng góp của nhân dân, dịch vụ của trường, )
2 Xây dựng dự toán: Nhằm xây dựng được sự cân đối giữa yêu cầu và khả năng của nguồn tài chính, bám sát các chỉ tiêu cơ bản, các định mức thu, chi theo mục lục NSNN
Về nguồn tài chính: Trường THPT công lập dự toán thu dựa trên 03 nguồn thu chính, đó là:
- Nguồn thu từ NSNN cấp
- Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp
- Nguồn thu khác (nếu có)
Trường THPT lập dự toán chi dựa vào các nhiệm vụ chi, bao gồm chi cho hoạt động thường xuyên và chi cho hoạt động không thường xuyên.
1) Dự toán chi thường xuyên của đơn vị được xác định như sau:
Kinh phí hoạt động của đơn vị = Chi thường xuyên + Chi không thường xuyên
Trường lập dự toán chi cho các khoản đã được quy định rõ ràng về tiêu chuẩn, chính sách và định mức cụ thể, bao gồm tiền lương cùng với các khoản đóng góp theo lương Đồng thời, các khoản chi cho nghiệp vụ chuyên môn cũng phải tuân thủ quy định của Nhà nước và quy chế chi tiêu nội bộ của trường.
Chi thường xuyên = ∑ Chi thanh toán cá nhân + ∑ Chi hoạt động dạy và học
∑ Chi thanh toán cá nhân = Chi lương + Các khoản trích nộp theo lương
Chi lương cho giáo viên được tính bằng công thức: Số biên chế giáo viên nhân với Hệ số lương, ngạch, bậc, phụ cấp, nhân với Mức lương, và sau đó nhân với 12 tháng Số biên chế có thể là biên chế định mức hoặc biên chế thực tế.
Các khoản trích nộp theo lương = Tỷ lệ % theo quy định × Tổng lương
∑ Chi hoạt động dạy và học = Số biên chế × Định mức phân bổ (số biên chế có thể là biên chế định mức hoặc biên chế thực tế)
2) Chi không thường xuyên: Các khoản chi được xây dựng dựa trên các nhiệm vụ không thường xuyên của trường được CQNN có thẩm quyền hoặc đơn vị dự toán cấp trên giao trong năm ngân sách Đối với các khoản chưa có chế độ, chính sách, tiêu chuẩn, định mức hoặc không có định mức thi đơn vị phải thực hiện tính toán, dự trù cụ thể từng khoản chi để vừa đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ, yêu cầu được giao và vừa tiết kiệm kinh phí
1.2.3 Chấp hành dự toán thu, chi tài chính trường trung học phổ thông công lập
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẾ VÕ SỐ 2, HUYỆN QUẾ VÕ, BẮC NINH
Thực trạng quản lý tài chính tại trường trung học phổ thông Quế Võ Số 2
2.2.1 Lập dự toán thu, chi tài chính
Trường THPT Quế Võ 2 có trách nhiệm lập dự toán do hiệu trưởng ký tên và đóng dấu, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong các năm học Dự toán được xây dựng dựa trên các chính sách, chế độ và hướng dẫn từ Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh Kinh phí tự chủ của trường được xác định dựa vào số lượng học sinh và giáo viên biên chế được giao.
Dự toán thu của trường THPT Quế Võ 2 được xác định dựa trên tình hình giao biên chế thực tế và thực hiện chỉ tiêu trong ba năm gần nhất (2017 – 2019), cùng với kế hoạch phát triển của năm Giống như các trường THPT công lập khác, trường cũng có các nguồn thu chính.
(1) Nguồn NSNN cấp: Dự toán được lập, tính toán dựa trên cơ sở số biên chế học sinh và cán bộ giáo viên được giao
Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp tại trường THPT Quế Võ 2 được xác định dựa trên các tiêu chuẩn và định mức theo quy định của Nhà nước Cụ thể, mức thu học phí cho học sinh khu vực 2 nông thôn là 80.000 đồng/học sinh/tháng, và nhà trường lập dự toán thu dựa trên các quy chế chi tiêu nội bộ.
Dự toán tài chính được duyệt 03 năm gần nhất như sau:
Bảng 2.1 Nguồn tài chính của đơn vị Đơn vị tính: nghìn đồng
Nguồn: Báo cáo tài chính của đơn vị giai đoạn 2017 - 2019
Theo dự toán, các khoản thu của ngân sách nhà nước (NSNN) cấp chiếm hơn 90% tổng số thu của đơn vị, phù hợp với quy định tại Nghị Định 16/2015/NĐ-CP.
CP là một đơn vị sự nghiệp do nhà nước đảm bảo chi thường xuyên Trong giai đoạn 2017, tình hình thu từ ngân sách nhà nước và số thu học phí không có sự chênh lệch, cho thấy sự ổn định trong việc quản lý tài chính của nhà trường.
Năm 2019, trường THPT Quế Võ không có bổ sung về dự toán, tình hình thực hiện tương đối đúng so với dự toán đã đề ra Nguồn tài chính của trường tăng đều qua các năm, phản ánh sự phát triển ổn định dựa trên tình hình thực tế Do đó, trường sẽ căn cứ vào nhiệm vụ cụ thể của từng năm học để tiếp tục triển khai các hoạt động giáo dục hiệu quả.
2 thực hiện lập dự toán thu
Dự toán chi tài chính do kế toán lập dựa trên kế hoạch năm học, số liệu về lớp học, học sinh và đối tượng hưởng chế độ, chính sách Nó còn xem xét nhu cầu cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, các văn bản hướng dẫn thực hiện chế độ và quy định chi tiêu nội bộ của trường THPT Quế Võ 2 Đối với các khoản chi thường xuyên, trường sẽ căn cứ vào nhiệm vụ cụ thể và dự kiến kinh phí thực hiện cho từng nhiệm vụ.
Tổng hợp kinh phí thực hiện theo các nhóm chi cho con người, chi hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và chi khác
∑ Kinh phí = Kinh phí tự chủ + Kinh phí không tự chủ
Kinh phí tự chủ = ∑ Tiền lương + ∑ Chi hoạt động dạy và học
- Tiền lương = Số biên chế giáo viên được giao × hệ số lương, ngạch, bậc, phụ cấp
- Chi hoạt động dạy và học = Định mức phân bổ × Số biên chế giáo viên được giao
Cụ thể: Năm 2019 kinh phí của trường là 9.371.196.000 trong đó kinh phí giao tự chủ là 8.227.000.000 đồng
Theo Nghị quyết 70/2018/QH14 do Quốc hội ban hành, từ ngày 07/01/2019, mức lương cơ sở đã tăng từ 1.390.000 đồng lên 1.490.000 đồng.
- Ta tính được như sau:
Tiền lương và các khoản đóng góp theo lương = Số biên chế được giao × hệ số lương, ngạch, bậc, phụ cấp × Mức lương cơ sở × 12 tháng
- Suy ra tiền lương và các khoản đóng góp theo lương cụ thể của trường THPT Quế Võ số 2 được tính như sau:
Khoản tiền 2.026.984.699 đồng bao gồm các khoản phụ cấp như phụ cấp chức vụ theo chức danh, phụ cấp ưu đãi ngành giáo dục, phụ cấp thâm niên cho nhà giáo, phụ cấp trách nhiệm theo nghề, và chế độ bồi dưỡng giờ giảng cho giáo viên dạy giáo dục thể chất theo quy định.
Dữ liệu trên được trích xuất từ báo cáo tài chính năm 2019 của nhà trường, cho thấy nhà trường đã thực hiện lập dự toán đúng theo định mức quy định.
2.2.2 Chấp hành dự toán thu, chi tài chính
Dựa trên dự toán ngân sách được giao, nhà trường đã triển khai các biện pháp cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ thu chi Đơn vị cam kết thực hiện nhiệm vụ thu đúng và đủ theo mức thu và đối tượng thu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
Công tác chấp hành dự toán tại nhà trường được thực hiện đúng quy định, đảm bảo hiệu quả và kịp thời Trong tháng, kế toán đã lập bảng lương, theo dõi các khoản chi tiêu, giao dịch với KBNN để rút tiền lương và báo cáo cho Hiệu trưởng.
Dựa trên dự toán đã được phê duyệt, kế toán sẽ trình Hiệu trưởng phương án phân phối kinh phí cho từng phần việc và thông báo cho các bộ phận trong trường thực hiện.
Tổ chức theo dõi chặt chẽ các khoản thu chi và quản lý các khoản chi có định mức để đảm bảo tiết kiệm hiệu quả Việc sử dụng nguồn kinh phí cần tuân thủ đúng quy định của Nhà nước.
Trong quá trình thực hiện dự toán, nhà trường chủ động đề xuất với cơ quan lãnh đạo và cơ quan QLTC cấp trên để kịp thời giải quyết những khó khăn, đảm bảo hiệu quả chấp hành dự toán Định kỳ hàng quý và hàng năm, kế toán lập báo cáo tài chính gửi đến kho bạc để đối chiếu với số dự toán đã rút, sau đó trình Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh xét duyệt.
Tình hình chi tiêu tài chính của đơn vị 03 năm gần nhất như sau:
Bảng 2.2 Tình hình chi tiêu của đơn vị Đơn vị tính: nghìn đồng
Dự toán Thực hiện Dự toán Thực hiện Dự toán Thực hiện
Chi thanh toán cá nhân
CC&DV đã sử dụng
Chi phí hoạt động chuyên môn
Chí phí hoạt động khác
Nguồn: Báo cáo tài chính của đơn vị giai đoạn 2017 – 2019
Đánh giá chung thực trạng công tác quản lý tài chính của trường trung học phổ thông Quế Võ Số 2
tự quyết định chi nhưng ở điều kiện kinh phí cho phép và không vượt quá văn bản, chế độ quy định ban hành
- Quy chế này sẽ được gửi tới Sở GD&ĐT, Sở Tài chính – Vật giá, KBNN huyện Quế Võ, để báo cáo, theo dõi và chỉ đạo thực hiện
Quy chế chi tiêu nội bộ của Trường THPT Quế Võ số 2 năm 2019 quy định về khoản chi cho hội nghị, hội thảo khoa học và chuyên môn (nếu không tính vào giờ sinh hoạt chuyên môn khác) như sau: Đối với cấp trường.
- Họp hội đồng: 50.000đ/người/buổi
- Chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng: từ 30.000đ đến 50.000đ/người/buổi
- Thư kí hội đồng, phục vụ: Mức chi từ 20.000đ đến 30.000đ/buổi/ngày (tùy thuộc vào công việc)
- Phục vụ máy móc cho hội thảo: 30.000đ/buổi
- Nước uống, trang trí, khánh tiết: 100.000đ đến 150.000đ
- Chi báo cáo viên (có sử dụng powerpoint): 100.000đ/báo cáo, nếu không sử dụng powerpoint chi 50.000đ/báo cáo
- Đại biểu dự hội thảo: Từ 30.000đ đến 50.000đ/người/buổi
- Khách mời: Từ 50.000đ đến 200.000đ/người/buổi (nếu khách mời ở xa phải nghỉ qua đêm thì chi tiền ngủ)
2.3 ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG THPT QUẾ VÕ 2
2.3.1 Những kết quả đạt được
- Lập dự toán thu, chi tài chính
Trường đã tiến hành lập dự toán ngân sách Nhà nước (NSNN) và các khoản thu từ học sinh, đồng thời báo cáo với cơ quan hành chính Nhà nước và cơ quan tài chính cấp trên.
Quy trình lập dự toán thu, chi ngân sách đã được triển khai theo đúng quy định của Luật NSNN, với dự toán chi được xây dựng đầy đủ dựa trên các chỉ tiêu, định mức nhằm đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ chính Dự toán này phù hợp với khả năng cân đối ngân sách cấp tỉnh và được phân bổ theo đúng Mục lục NSNN Hầu hết các khoản chi đều được phản ánh đầy đủ trong dự toán và trình bày theo mẫu biểu quy định của Nhà nước.
- Chấp hành dự toán thu, chi tài chính
Trường THPT Quế Võ số 2 thực hiện đầy đủ và hiệu quả nhiệm vụ, quyền hạn của mình, đồng thời chủ động trong việc quản lý và bố trí ngân sách Nhà trường kịp thời quyết toán và báo cáo, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác chi tiêu trong các kỳ tiếp theo Quản lý tài chính tại trường không chỉ đáp ứng nhu cầu hoạt động đa dạng mà còn điều chỉnh các hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục.
Việc lập báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước được thực hiện đúng theo yêu cầu quản lý, với báo cáo thu - chi ngân sách được thống nhất theo biểu mẫu và chỉ tiêu quy định Đơn vị đã thực hiện ghi chép và mở sổ sách kế toán theo quy định của chế độ kế toán ngân sách nhà nước do Bộ Tài Chính ban hành.
Kế toán nhà trường được tổ chức hợp lý, đảm bảo sổ sách kế toán được cập nhật đầy đủ và liên tục Trường THPT Quế Võ 2 đã quyết định giao dự toán cho các chuyên môn một cách hiệu quả.
NSNN và các khoản đóng góp thu nộp từ các em học sinh, kiểm tra, giám sát quá trình chấp hành NSNN và phê chuẩn quyết toán NSNN
- Quy chế chi tiêu nội bộ và phân phối kết quả hoạt động tài chính
Quy chế chi tiêu nội bộ được xây dựng theo quy định của Nhà nước nhằm phục vụ cho các hoạt động thu, chi và quản lý tài chính của đơn vị Quy chế này nêu rõ các tiêu chuẩn, định mức và chính sách liên quan đến các khoản chi thường xuyên, giúp cán bộ, viên chức nhà trường thực hiện đúng, chính xác, minh bạch và rõ ràng theo dự toán Kết quả tài chính được phân phối hợp lý, tuân thủ định mức quy định trong quy chế chi tiêu nội bộ, đảm bảo cơ chế quản lý và phân phối kết quả hoạt động tài chính diễn ra hiệu quả.
2.3.2 Những hạn chế và bất cập
Trong những năm gần đây, nhờ vào việc Nhà nước giao quyền tự chủ tự chịu trách nhiệm, công tác quản lý thu - chi đã trở nên hợp lý và tuân thủ đúng luật ngân sách nhà nước hơn so với trước Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động cho thấy nhà trường vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục.
- Quy trình QLTC của đơn vị
Việc lập dự toán thu, chi tài chính ngân sách hiện nay còn thiếu hợp lý trong các khoản mục, với nhiều nhiệm vụ chi chưa được xác định sát thực tế Mặc dù có nhu cầu lớn về chi đầu tư phát triển tại trường, nhưng nguồn lực vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ Hơn nữa, quá trình phân tích và đánh giá tình hình thực hiện thu, chi trong các năm trước chưa được chú trọng, dẫn đến nhiều khó khăn trong việc lập dự toán thu, chi tài chính.
Việc chấp hành dự toán thu, chi tài chính hiện nay chưa thật sự hợp lý, với sự chênh lệch giữa các khoản chi Nhiều nguồn kinh phí đang bị sử dụng không đúng mục đích và vào thời điểm không phù hợp với chế độ, tiêu chuẩn, định mức Hạch toán các khoản chi cũng không luôn tuân theo các quy định hiện hành, đặc biệt là trong các khoản chi cho mua sắm và sửa chữa tài sản phục vụ hoạt động tại trường.
Quyết toán thu, chi tài chính đang gặp khó khăn với việc nộp các biểu mẫu dự toán chậm trễ và quy trình thẩm định quyết toán cũng không kém phần chậm Hơn nữa, việc công khai ngân sách vẫn chưa được thực hiện đúng thời hạn quy định.
- Phân phối kết quả hoạt động tài chính
Mặc dù đơn vị đã thực hiện công tác chi tiêu theo đúng dự toán và tiết kiệm, nhưng số dư tài chính qua các năm rất hạn chế Điều này dẫn đến nguồn tài chính bổ sung cho các quỹ của trường không đủ, gây ra sự phân bổ không đồng đều kết quả tài chính vào các quỹ Hơn nữa, việc quản lý và trích lập quỹ vẫn chưa được chú trọng đúng mức.
- Quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị
Mỗi năm, các chế độ và chính sách kinh tế - xã hội có sự thay đổi nhất định, nhưng quy chế của đơn vị không được cập nhật, dẫn đến khó khăn trong quản lý tài chính Trường chưa kịp thời điều chỉnh theo các chế độ mới, làm cho việc quản lý các nhiệm vụ chi chưa hiệu quả và không đúng theo quy định của Nhà nước Hơn nữa, quy chế chi tiêu nội bộ chưa phù hợp với yêu cầu thực tế và khả năng tài chính của đơn vị.
- Về phân cấp quản lý ngân sách
Trường học chịu sự quản lý tài chính từ Sở GD&ĐT và Sở Tài Chính, dẫn đến việc bổ sung ngân sách từ tỉnh để cân đối chi tiêu Cơ chế này gần giống với hình thức “xin - cho”, hạn chế khả năng chủ động trong việc khai thác nguồn thu và điều hành ngân sách của trường.
2.3.3 Nguyên nhân của hạn chế và bất cập
Thứ nhất, về bộ máy QLTC
Kế toán nhà trường hiện đang gặp hạn chế trong việc kiểm tra và kiểm soát, dẫn đến các nghiệp vụ phát sinh không được quản lý đầy đủ Dự toán chưa được công khai đúng thời điểm trong quá trình xây dựng, và sự phối hợp giữa các phòng, ban trong trường còn lỏng lẻo Do đó, vai trò của kế toán trong việc kiểm soát hoạt động tài chính của đơn vị chưa được phát huy hiệu quả.
Thứ hai, phương thức QLTC tại trường
Phương hướng phát triển và hoàn thiện trường trung học phổ thông Quế Võ số
3.1.1 Phương hướng phát triển trường trung học phổ thông Quế Võ 2
Trong thời kỳ đổi mới, Nhà nước đã và đang ban hành nhiều quy định và chế độ kế toán mới, yêu cầu cán bộ kế toán phải có trình độ chuyên môn cao và sự nhạy bén trong quản lý Để thực hiện đúng các nguyên tắc và chế độ tài chính hiện hành, họ cần có hiểu biết sâu rộng về luật ngân sách nhà nước.
Trường THPT Quế Võ số 2 thực hiện các nhiệm vụ giáo dục của tỉnh, trong đó việc động viên, khích lệ cán bộ, giáo viên và nhân viên về mặt vật chất là trách nhiệm quan trọng của Hiệu trưởng Để thực hiện tốt kế hoạch tiền lương và các khoản trích nộp, nhà trường cần đầu tư cho giáo dục một cách hiệu quả Đồng thời, cần đa dạng hóa nguồn tài chính và sử dụng chúng một cách hợp lý nhằm phát triển và nâng cao chất lượng dạy và học.
Xây dựng quản lý tài chính công (QLTC) mới cho nhà trường là cần thiết để sử dụng hiệu quả nguồn tài chính của Nhà nước, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục Việc phân bổ ngân sách nhà nước (NSNN) cần phải khoa học, hợp lý và minh bạch, tuân theo các mục tiêu ưu tiên đã được xác định trong dự toán Các định mức phân bổ cũng cần rõ ràng để đảm bảo tính hiệu quả trong công tác quản lý tài chính giáo dục, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
NSNN phải linh hoạt, hài hòa và phù hợp, làm tốt tự kiểm tra, tăng cường giám sát tài chính
- Tăng cường và đẩy mạnh tính chủ động, tự chịu trách nhiệm và phát huy khả năng huy động nguồn lực cho giáo dục tại tỉnh Bắc Ninh
Để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) tại các trường, cần gắn trách nhiệm giữa quản lý chuyên môn và quản lý tài chính, đồng thời tăng cường quyền tự chủ tài chính và trách nhiệm của trường trong hoạt động.
Cần thiết phải điều chỉnh mức thu học phí sao cho phù hợp với thu nhập của cư dân trong khu vực Đồng thời, cần đảm bảo cơ chế quản lý và sử dụng tiền học phí cùng các khoản thu khác một cách công khai, minh bạch, với đầy đủ chứng từ và sổ sách rõ ràng.
Các nội dung đổi mới cần được áp dụng trong việc hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy liên quan đến quản lý giáo dục tại tỉnh Bắc Ninh Đồng thời, trường THPT Quế cũng cần chú trọng thực hiện các biện pháp cải tiến để nâng cao chất lượng giáo dục.
Võ số 2 cũng hướng đến việc cố gắng thực hiện các mục tiêu trong giai đoạn
Lắp đặt và cải tạo các trang thiết bị làm việc cần thiết cho cán bộ tài chính nhà trường nhằm tối ưu hóa quy trình quản lý tài chính, giúp quy trình trở nên tinh gọn, hiệu quả hơn, đồng thời dễ dàng trong việc kiểm tra, kiểm soát và quản lý.
Dự toán thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN) cần được xây dựng dựa trên hệ thống tiêu chí và định mức phân bổ hợp lý Cần quán triệt thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và tham nhũng, nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong việc bố trí và sử dụng NSNN.
Ba là, thực hiện hiệu quả đổi mới quản lý tài chính công (QLTC) để đảm bảo tình hình thu chi hợp lý so với dự toán được giao Đổi mới QLTC nhằm tối ưu hóa việc sử dụng nguồn tài chính, nâng cao hiệu quả trong quản lý và sử dụng ngân sách.
3.1.2 Phương hướng hoàn thiện quản lý tài chính tại trường trung học phổ thông Quế Võ số 2
Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại trường trung học phổ thông Quế Võ 2
Để hoàn thiện quản lý tài chính công, cần thực hiện đồng bộ ở tất cả các khâu và yếu tố liên quan, nhằm đáp ứng yêu cầu của đơn vị Điều này bao gồm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và tham nhũng, đồng thời đảm bảo công khai, minh bạch trong dự toán ngân sách theo quy định của Chính phủ.
Hoàn thiện quản lý tài chính công (QLTC) cần tuân thủ các chính sách và quy định hiện hành của Nhà nước, đồng thời xem xét khả năng thay đổi của cơ chế, chính sách tài chính trong tương lai Cần đẩy mạnh việc quản lý, giám sát và đôn đốc các nguồn thu, chi một cách hợp lý để đảm bảo hiệu quả tài chính.
Để hoàn thiện quản lý tài chính, các giải pháp cần phù hợp với điều kiện cụ thể của trường, bao gồm khả năng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và đội ngũ nhân lực Những giải pháp này phải đảm bảo hiệu quả kinh tế, dễ thực hiện, tiết kiệm chi phí và đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu quả cũng như chất lượng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học.
3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG THPT QUẾ VÕ SỐ 2
Một là, hoàn thiện tổ chức bộ máy QLTC:
Để nâng cao hiệu quả quản lý trong trường, cần xác định rõ chức năng và quyền hạn của từng đơn vị Việc sắp xếp lại tổ chức sẽ giúp phát huy tối đa ưu thế chuyên môn, đảm bảo sự chuyên nghiệp và tránh chồng chéo chức năng giữa các đơn vị trực thuộc Đặc biệt, bộ máy quản lý tài chính cần được xác định rõ ràng thông qua phòng Tài chính - Kế toán.
Bộ phận tham mưu cho Hiệu trưởng trong việc tổ chức công tác quản lý tài chính của trường có nhiệm vụ lập dự toán, phân bổ ngân sách và thực hiện báo cáo quyết toán theo quy định của Nhà nước.
Cần hợp tác với phòng Đào tạo để thực hiện các khoản chi cho hoạt động đào tạo một cách hợp lý, bao gồm các chi phí liên quan đến tổ chức thi, giám sát thi và chấm thi.
Cần căn cứ vào chiến lược phát triển của Trường và kết hợp với Phòng, Khoa, Tổ bộ môn để xây dựng khuôn khổ chi tiêu trung hạn
- Đào tạo đội ngũ cán bộ kế toán, QLTC có tinh thần trách nhiệm và chuyên môn cao
Xây dựng tiêu chuẩn cán bộ, nghiệp vụ đối với cán bộ tài chính, kế toán, bố trí cán bộ có năng lực phù hợp với từng công việc
Tăng cường công tác kiểm tra chéo giữa các khâu trong quá trình quản lý
Để nâng cao trình độ chuyên môn, trường thường xuyên cử cán bộ tài chính và kế toán tham gia các khóa tập huấn thực hành kế toán trên máy vi tính Đồng thời, nhà trường cũng chú trọng đào tạo bồi dưỡng lý luận chính trị và đạo đức nghề nghiệp cho toàn thể cán bộ quản lý và kế toán tài chính.
Để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong trường học, cần thiết lập cơ chế giám sát thực hiện các nội dung quan trọng như quy định về tổ chức bộ máy, quy chế tuyển dụng và hệ thống định mức lương hợp đồng.
Hai là, hoàn thiện phương thức QLTC:
- Đối với việc lập dự toán thu, chi
Quy trình lập dự toán chi của trường cần dựa trên nguồn thu khả thi, nhiệm vụ chi theo phân cấp và các định mức, tiêu chuẩn Khi lập dự toán kinh phí hàng năm, cần nắm rõ các chế độ, chính sách và Nghị Định về tài chính, cùng với các Thông tư của Bộ Tài chính Dựa trên cơ sở này, đơn vị phải lập dự toán năm phù hợp với nhu cầu chi thực tế, đồng thời đảm bảo cân đối nguồn thu trong dự toán ngân sách nhà nước.
Nhà trường cần lập dự toán ngân sách theo khuôn khổ chi tiêu trung hạn gắn với chiến lược phát triển trường đã được phê duyệt
Chấp hành thời gian phân bổ dự toán chi ngân sách Nhà nước theo Luật
Dự toán NSNN là căn cứ để các đơn vị thực hiện chi tiêu và cũng là căn cứ để Kho bạc Nhà nước kiểm soát chi NSNN
- Đối với việc thực hiện dự toán thu, chi
Thiết lập công tác kiểm soát dự toán trước khi thực hiện thu chi ngân sách là rất quan trọng Cơ chế kiểm soát thanh toán hiện tại yêu cầu sự phê duyệt của Hiệu trưởng trước khi thực hiện chi, tuy nhiên, kiểm soát trước khi chi phải được thực hiện bởi phòng Tài chính - Kế toán của Nhà trường Để nâng cao hiệu quả công tác này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa phòng Tổ chức Hành Chính và phòng Đào tạo nhằm tiết kiệm nhân lực, hạn chế chi phí đào tạo và các khoản chi khác, từ đó giảm thiểu lãng phí.
- Đối với kế toán và quyết toán các khoản thu, chi
Để đảm bảo tính chính xác và hợp pháp trong kế toán, các đơn vị cần áp dụng đúng hệ thống tài khoản, phương pháp hạch toán và biểu mẫu chứng từ kế toán theo quy định của Nhà nước.
Hạch toán kế toán đóng vai trò quan trọng trong quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp có thu, giúp đưa công tác kế toán của Trường vào nề nếp và thực hiện nghiêm chỉnh Pháp lệnh kế toán và thống kê Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc quyết toán của Trường, đảm bảo thực hiện chế độ báo cáo tài chính định kỳ đầy đủ theo quy định, đồng thời khắc phục những hạn chế về thời gian kiểm tra và quyết toán năm, cũng như thực hiện chế độ kiểm tra thường xuyên.
Ba là, hoàn thiện kiểm tra, kiểm soát QLTC:
- Xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ
Để hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ của Trường, cần xây dựng định mức cụ thể cho các lĩnh vực như giờ nghiên cứu khoa học, hội đồng tuyển sinh và bảng lương, nhằm đảm bảo công bằng trong thu nhập giữa các phòng, khoa Đối với các khoản thu từ giảng dạy và phục vụ kỳ thi không thường xuyên, cần thiết lập định mức chung cho tất cả các kỳ để tạo sự đồng nhất và công bằng trong quản lý tài chính.
- Bộ phận kế toán thường xuyên thực hiện việc kiểm tra đối chiếu các chứng từ kế toán đảm bảo khớp về số liệu và nội dung chi
Nhằm nâng cao giám sát nội bộ và đảm bảo tính công khai, minh bạch trong tài chính, trường học đã phổ biến các nguyên tắc quản lý tài chính, quy trình thanh quyết toán, và quy chế chi tiêu nội bộ đến toàn bộ cán bộ, giảng viên.
Tổ chức các khóa tập huấn nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ thanh tra và kiểm toán nội bộ, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý kinh tế, tài chính kế toán và các chính sách hiện hành Đồng thời, đào tạo về công nghệ thông tin giúp cán bộ nắm bắt nhanh chóng các chế độ chính sách của nhà nước.
Bốn là, luôn tạo điều kiện nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ quản lý và cán bộ tài chính của nhà trường