XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Lý do chọn đề tài
Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới, xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ công chức đã trở thành quốc sách hàng đầu, song song với sự phát triển đất nước Một nội dung quan trọng trong cải cách hành chính là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn cao và kỹ năng quản lý hiệu quả Trong lĩnh vực kế toán công, Thông tư số 107/2017/TT-BTC đã hướng dẫn chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, giúp Ủy Ban Nhân Dân Huyện Long Điền tổ chức các lớp đào tạo cho kế toán trưởng và tuyển dụng nhân sự đã qua đào tạo Nỗ lực này đã góp phần nâng cao năng lực đội ngũ kế toán công, cải thiện quản lý ngân sách nhà nước về cả số lượng và chất lượng.
Đội ngũ kế toán công tại huyện Long Điền hiện chưa đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực chuyên môn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Họ gặp nhiều hạn chế như trình độ học vấn không đồng đều và bằng cấp không đúng chuyên môn Một số đơn vị thiếu biên chế, dẫn đến việc phân công cán bộ không qua đào tạo chính quy đảm nhận công tác kế toán Các cán bộ này chủ yếu thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn từ người đi trước mà không cập nhật kiến thức mới Hơn nữa, trình độ công nghệ thông tin hạn chế khiến họ gặp khó khăn khi tiếp cận các chương trình mới và không chủ động nắm bắt các văn bản hướng dẫn cũng như nghiệp vụ kế toán.
Tác giả lựa chọn đề tài “Đánh giá các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công” nhằm nghiên cứu thực trạng tại huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu Luận văn thạc sĩ này tập trung vào việc đề xuất các giải pháp khắc phục hạn chế về năng lực chuyên môn của cán bộ KTTC khu vực công, từ đó nâng cao hiệu quả làm việc và năng lực chuyên môn cho các đơn vị liên quan đến ngân sách tại Kho Bạc Nhà Nước Long Điền.
Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu của đề tài
Dựa trên lý thuyết và thực trạng hiện tại, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho những người làm công tác kế toán - tài chính tại huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể Đánh giá thực trạng năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công trên địa bàn huyện Long Điền Xác định các hạn chế và tìm hiểu nguyên nhân của hạn chế về các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công Từ đó, luận văn đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục các nguyên nhân của hạn chế về các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC công trên địa bàn huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
1.2.3 Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn hướng đến việc trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau:
Hiện nay, năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công tại huyện Long Điền đang đối mặt với nhiều thách thức Các yếu tố cấu thành năng lực này bao gồm trình độ học vấn, kinh nghiệm làm việc, và khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn Để nâng cao chất lượng công tác KTTC, cần chú trọng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đồng thời tăng cường các chương trình bồi dưỡng chuyên môn Việc đánh giá đúng thực trạng và tìm ra giải pháp phù hợp sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công trong khu vực.
Các hạn chế và nguyên nhân của những yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác kiểm toán tài chính (KTTC) khu vực công tại huyện Long Điền bao gồm việc thiếu hụt kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực tiễn chưa được cập nhật, và sự thiếu hỗ trợ từ các cơ quan quản lý Những yếu tố này ảnh hưởng đến hiệu quả công việc và khả năng đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong lĩnh vực kiểm toán tài chính.
Để khắc phục các nguyên nhân hạn chế năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC công tại huyện Long Điền, cần áp dụng những giải pháp hiệu quả Trước tiên, việc tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu sẽ giúp nâng cao kỹ năng và kiến thức cho cán bộ Thứ hai, tăng cường sự hỗ trợ từ các chuyên gia trong lĩnh vực KTTC sẽ góp phần cải thiện chất lượng công việc Cuối cùng, cần thiết lập hệ thống đánh giá và phản hồi thường xuyên để theo dõi tiến độ và điều chỉnh kịp thời các chiến lược phát triển năng lực.
Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC trong khu vực công Từ đó, đánh giá các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC trong khu vực công tại Huyện Long Điền
Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung vào công tác kế toán tài chính (KTTC) trong khu vực công Dữ liệu được thu thập thông qua phỏng vấn các đối tượng liên quan đến chính sách, bao gồm nhà quản lý, kế toán viên và doanh nghiệp có liên quan.
Bài viết phân tích các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác kế toán tài chính (KTTC) trong khu vực công Nghiên cứu nhằm xác định các nguyên nhân chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến năng lực chuyên môn của cán bộ KTTC tại huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, từ đó chỉ ra những hạn chế và thách thức hiện có.
Về phạm vi thời gian thu thập dữ liệu: giai đoạn 2016- 2019
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau nhằm làm rõ vấn đề nghiên cứu, với trọng tâm vào một số phương pháp cơ bản.
Tác giả đã thu thập số liệu bằng cách sử dụng cả thông tin sơ cấp và thứ cấp Thông tin sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát các đối tượng mục tiêu, bao gồm những người làm công tác kế toán tài chính và lãnh đạo trong các đơn vị khu vực công.
Thông tin thứ cấp từ báo cáo tài chính của các đơn vị khu vực công cung cấp dữ liệu quan trọng cho các nghiên cứu khoa học, nhằm đánh giá năng lực nghề nghiệp của những người làm công tác kế toán tài chính trong khu vực công.
Trong giai đoạn nghiên cứu từ năm 2016 đến 2019, bài viết tiến hành thống kê, phân tích và so sánh các số liệu tại các khu vực công thuộc huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
Để đạt được mục tiêu đầu tiên, tác giả áp dụng phương pháp thống kê mô tả nhằm phân tích các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của nhân viên công tác kế toán tài chính khu vực công Đối với mục tiêu thứ hai, tác giả sử dụng các kỹ thuật nghiên cứu định tính, bao gồm phỏng vấn các đối tượng liên quan như kế toán tại các đơn vị sử dụng ngân sách và các kế toán viên làm việc trong khu vực công tại huyện Long Điền.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Bài viết này phân tích và đánh giá các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của cán bộ làm công tác kế toán tài chính công tại huyện Long Điền, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến hạn chế năng lực chuyên môn của họ Tác giả mong muốn đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện công tác kế toán và nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ công chức trong lĩnh vực này Kết quả phân tích và các giải pháp sẽ giúp chính quyền địa phương có định hướng nâng cao chất lượng đội ngũ kế toán tài chính công tại huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, đặc biệt là tại các đơn vị quan hệ ngân sách giao dịch tại Kho Bạc Nhà Nước Long Điền.
Kết cấu luận văn
Ngoài danh mục các chữ viết tắt, danh mục các bảng, tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận các yếu tố cấu thành năng lực nghề
Chương 2: Phân tích thực trạng các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công
Chương 3: Các giải pháp nhằm khắc phục các nguyên nhân của hạn chế về các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC công trên địa bàn huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
CƠ SỞ LÝ LUẬN CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH NĂNG LỰC CỦA NGƯỜI LÀM CÔNG TÁC KTTC KHU VỰC CÔNG
Khái quát chung về người làm công tác KTTC khu vực công
2.1.1 Khái quát về người làm công tác KTTC khu vực công Ở Việt Nam, hiện nay, chưa có hệ thống chuẩn mực kế toán công, các đơn vị kế toán trong lĩnh vực công vẫn đang thực hiện theo chế độ kế toán với từng đối tượng cụ thể Hệ thống kế toán công là một tập hợp các yếu tố có quan hệ mật thiết với nhau, chặt chẽ và hợp thành một thể thống nhất Các yếu tố này xuất phát từ thể chế quản lý, tổ chức bộ máy, con người, công nghệ thông tin Hiện nay, hệ thống kế toán công của Việt Nam được tổ chức và thiết lập theo khung pháp lý là Luật Kế toán, các nghị định hướng dẫn Luật và các thông tư hướng dẫn chế độ kế toán Các đơn vị kế toán trong lĩnh vực công có sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước (NSNN) hiện áp dụng thống nhất hệ thống mục lục NSNN do Bộ Tài chính quy định Người làm công tác KTTC khu vực công phải đảm bảo được tính thống nhất về nội dung, phương pháp của kế toán với các chế độ kế toán hiện hành theo quy định của Nhà nước và phù hợp với đặc thù riêng của từng đơn vị (Bộ Tài chính, 2015)
Trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang phát triển mạnh mẽ và hội nhập kinh tế quốc tế, các hoạt động sự nghiệp ngày càng phong phú và đa dạng, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước Do đó, việc nâng cao năng lực cho người làm kế toán tài chính tại các đơn vị trở thành một trong những biện pháp được chú trọng.
Công tác kế toán tài chính (KTTC) khu vực công cần ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý và kiểm soát nguồn kinh phí, tình hình sử dụng quyết toán kinh phí, cũng như quản lý tài sản công và thực hiện thu, chi theo tiêu chuẩn của Nhà nước Đồng thời, các chuyên viên KTTC phải đảm bảo tính công khai, minh bạch trong mọi hoạt động kinh tế liên quan đến ngân sách nhà nước (NSNN), nhằm nâng cao hiệu quả và tiết kiệm trong việc sử dụng nguồn vốn này Ngoài ra, cần thường xuyên kiểm tra việc quản lý và sử dụng tài sản, cũng như việc chấp hành kỷ luật thu, nộp ngân sách và các chính sách liên quan.
Nhà nước cần mở sổ theo dõi và kiểm soát tình hình phân bổ kinh phí, sử dụng dự toán thu chi, lập dự toán và quyết toán của các đơn vị trực thuộc Đồng thời, các báo cáo tài chính phải được lập và nộp đúng hạn cho cơ quan quản lý cấp trên và cơ quan tài chính theo quy định Số liệu trong các báo cáo tài chính cần rõ ràng, dễ hiểu, giúp các nhà quản lý nắm bắt thông tin cần thiết về tình hình sử dụng tài chính của đơn vị (Bộ Tài chính, 2015).
2.1.2 Ý nghĩa của công tác kế toán tài chính trong khu vực công
Khu vực công, khác với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý theo các cấp độ dự toán, bao gồm cấp 1, cấp 2 và cấp 3 Chi phí hoạt động của khu vực này chủ yếu được trang trải từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, thu nhập từ sự nghiệp và dịch vụ Mọi khoản thu chi đều cần được lập dự toán dựa trên cơ sở khoa học Do đó, việc tổ chức công tác kế toán một cách khoa học và hợp lý sẽ giúp đảm bảo kế toán thực hiện tốt vai trò của mình, đồng thời cung cấp thông tin kinh tế tài chính chính xác cho các đối tượng liên quan.
Do đó, việc tổ chức tốt công tác kế toán trong khu vực công sẽ mang lại các ý nghĩa cụ thể sau:
Tổ chức công tác kế toán khoa học đảm bảo cung cấp thông tin kinh tế, tài chính chính xác, kịp thời và đầy đủ cho các đối tượng quan tâm, giúp họ đưa ra quyết định đúng đắn Thông tin đầu ra của kế toán là sản phẩm của quy trình kế toán, phản ánh từng giai đoạn và trung tâm hoạt động của đơn vị Chất lượng thông tin kế toán ảnh hưởng đến tính đúng đắn, phù hợp và hiệu quả trong quyết định của nhà quản lý.
Quá trình thu nhận, ghi chép, xử lý và cung cấp thông tin trong khu vực công cần tuân thủ các chính sách và chế độ tài chính của Nhà nước, nhằm đảm bảo việc ghi nhận và phản ánh đầy đủ, chính xác mọi biến động của các đối tượng kế toán.
Tổ chức công tác kế toán trong khu vực công là quá trình triển khai các hoạt động kế toán tại đơn vị, tạo lập mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành nhằm cung cấp thông tin chất lượng và đáng tin cậy qua các báo cáo kế toán cho nhà quản lý và người sử dụng Để đạt được điều này, cần áp dụng hiệu quả các chính sách, chế độ và quy định về kinh tế tài chính của Nhà nước, đồng thời thực hiện công bố thông tin thông qua các báo cáo tài chính theo quy định pháp luật.
Tổ chức công tác kế toán đóng vai trò quan trọng trong quản lý khu vực công, đòi hỏi sự đổi mới và hoàn thiện liên tục Điều này nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý của đơn vị và phù hợp với các chính sách, chế độ và quy định về kinh tế, tài chính của Nhà nước.
2.1.3 Yêu cầu và nguyên tắc của công tác kế toán khu vực công
Tổ chức công tác kế toán cần đảm bảo tính khoa học và hợp lý, tuân thủ các nguyên tắc và chính sách tài chính kế toán hiện hành Việc tổ chức phải phản ánh tính khoa học, vì đây là yếu tố quyết định đến chất lượng và hiệu quả công việc Do đó, công tác kế toán phải tuân theo các nguyên tắc, chế độ và quy định của Nhà nước về kinh tế, tài chính và kế toán Tổ chức công tác kế toán ở đơn vị SNCL không chỉ cần tính khoa học mà còn phải chấp hành đúng các quy định có tính nguyên tắc và chính sách hiện hành.
Tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị cần phải phù hợp với đặc điểm quản lý, quy mô và địa bàn hoạt động của từng đơn vị Mỗi đơn vị có những điều kiện và đặc điểm riêng về tổ chức hoạt động và trình độ quản lý Do đó, để công tác kế toán trong khu vực công phát huy hiệu quả, cần được tổ chức sao cho phù hợp với thực tế của đơn vị (Vũ Đức Thắng, 2017).
Công tác kế toán tại các đơn vị công cần phải phù hợp với biên chế và trình độ của đội ngũ cán bộ nhân viên kế toán hiện có Mỗi đơn vị có thể có sự khác biệt về chuyên môn, thiết bị và phương tiện kỹ thuật Để tổ chức công tác kế toán hiệu quả, các đơn vị cần đảm bảo rằng đội ngũ kế toán có đủ khả năng và điều kiện để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tổ chức công tác kế toán trong đơn vị cần đảm bảo thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ, bao gồm thu nhận, xử lý, kiểm tra và cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho quản lý và quản trị Sản phẩm cuối cùng là các báo cáo kế toán cần thiết cho các đối tượng sử dụng thông tin, xuất phát từ yêu cầu quản lý của đơn vị Do đó, khi tổ chức công tác kế toán, cần chú ý đến yêu cầu của các đối tượng sử dụng để thiết kế hệ thống thu nhận và cung cấp thông tin hiệu quả và hữu ích Đồng thời, công tác kế toán cũng phải đáp ứng yêu cầu về thông tin và tiết kiệm chi phí hạch toán, bởi kế toán không chỉ là công cụ quản lý mà còn là hoạt động tiêu tốn nhiều chi phí Vì vậy, cần xem xét tính hợp lý giữa chi phí hạch toán và kết quả, hiệu quả mà công tác kế toán mang lại.
Năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công
2.2.1 Khái niệm về năng lực
Năng lực được định nghĩa là sự kết hợp của khả năng, phẩm chất và thái độ của cá nhân hoặc tổ chức để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả Mặc dù năng lực có thể được hình thành từ các tư chất tự nhiên, nhưng nó không phải là điều có sẵn mà cần được rèn luyện và phát triển thường xuyên Tại Việt Nam, nhiều người quan tâm đến vấn đề năng lực và nghiên cứu nó từ các góc độ khác nhau Trong lĩnh vực tâm lý, năng lực được coi là tổng hợp các đặc điểm tâm lý phù hợp với yêu cầu của một hoạt động cụ thể, nhằm đảm bảo hiệu quả cao trong thực hiện Theo Trần Trọng Thủy và Nguyễn Quang Uẩn (1998), năng lực là "tổng hợp những thuộc tính độc đáo của cá nhân phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định, nhằm đảm bảo việc hoàn thành có kết quả tốt trong lĩnh vực hoạt động ấy."
Cường, 2017) Theo từ điển Tiếng Việt của viện ngôn ngữ học (2003) năng lực là
Năng lực được định nghĩa là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên của con người để thực hiện một hoạt động với chất lượng cao Theo PGS.TS Trần Khánh Đức (2013), năng lực là khả năng tiếp nhận và vận dụng hiệu quả mọi tiềm năng của con người, bao gồm tri thức, kỹ năng, thái độ, thể lực và niềm tin, nhằm thực hiện công việc hoặc đối phó với các tình huống trong cuộc sống và lao động Tài liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015) cũng nhấn mạnh rằng năng lực là sự huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân như hứng thú, niềm tin và ý chí để thực hiện một công việc trong bối cảnh cụ thể.
2.2.2 Khái niệm năng lực người làm công tác KTTC khu vực công
Năng lực của người làm công tác kiểm toán tài chính (KTTC) khu vực công bao gồm các yếu tố cá nhân cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ Điều này cho thấy năng lực này không chỉ phụ thuộc vào kỹ năng cá nhân mà còn gắn liền với môi trường làm việc và nhiệm vụ cụ thể mà họ đảm nhận.
Kỹ năng nghiệp vụ trong lĩnh vực kế toán công là khả năng áp dụng kiến thức và kinh nghiệm để hoàn thành công việc hiệu quả Đây là sự kết hợp của các phương pháp, biện pháp tổ chức và thực hiện nhằm giải quyết công việc, thể hiện qua việc vận dụng thành thạo kiến thức chuyên môn vào thực tiễn trong các lĩnh vực cụ thể.
Kỹ năng là khả năng áp dụng kiến thức để thực hiện nhiệm vụ nghề nghiệp kỹ thuật, bao gồm giải quyết vấn đề, quản lý và giao tiếp Trong lĩnh vực kiểm toán tài chính (KTTC), việc kết hợp các kỹ năng như tổ chức quản lý, tư duy, giải quyết vấn đề và giao tiếp là rất quan trọng.
Người làm công tác KTTC khu vực công cần có thái độ làm việc đúng mức, vì thái độ ảnh hưởng lớn đến năng lực hoàn thành nhiệm vụ Dù có trình độ và kỹ năng tốt, nhưng nếu thái độ không tốt, họ vẫn có thể không hoàn thành công việc Ngược lại, nếu có hạn chế về kiến thức nhưng có thái độ cầu thị và tích cực, họ vẫn có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ, vì kiến thức có thể được rèn luyện và học hỏi Thái độ còn phản ánh nhận thức và phẩm chất đạo đức của mỗi cá nhân Hiện nay, mỗi cơ quan đều xây dựng văn hóa công sở riêng biệt để tạo dựng hình ảnh đặc trưng.
Năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công được hiểu là khả năng áp dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ để hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả Để nâng cao chất lượng kết quả đầu ra và đạt hiệu quả cao trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, việc đánh giá năng lực của những người làm công tác này là rất cần thiết.
2.2.3 Các yếu tố cấu thành năng lực của người làm công tác kế toán tài chính khu vực công
Theo Lechaux Patrick (1992), năng lực được hình thành từ tiến trình tâm lý và bao gồm ba yếu tố chính: đầu tiên là yếu tố nhận thức, tức là cá nhân cần có hiểu biết rõ ràng về nhiệm vụ và đủ nguồn lực như kiến thức, kỹ năng và thái độ để thực hiện; thứ hai là yếu tố cảm xúc, trong đó cá nhân cần có hình ảnh tích cực về bản thân để thúc đẩy hành động và sẵn sàng đối mặt với thách thức mới trong công việc; cuối cùng là yếu tố xã hội, phản ánh ảnh hưởng của bối cảnh tổ chức và kinh tế đến khả năng của cá nhân.
Theo thông tư số 05/2013/TT-BNV, Bộ Nội Vụ đã hướng dẫn thực hiện Nghị định số 36/2013/NĐ-CP về vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức, nhấn mạnh yêu cầu về năng lực cá nhân của cán bộ, công chức và người lao động trong khu vực công, bao gồm phẩm chất, trình độ, kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết.
Vận dụng Thông tư số 05/2013/TT-BNV, tác giả Lê Quân và nhóm nghiên cứu đã xác định các yếu tố cấu thành năng lực cần thiết cho phát triển nhân lực lãnh đạo và quản lý trong khu vực hành chính công vùng Tây Bắc Các yếu tố này bao gồm trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác, và các kỹ năng quan trọng như kỹ năng quản lý, xử lý tình huống, phân tích, giao tiếp, phối hợp, sử dụng ngoại ngữ, soạn thảo văn bản, và tin học (Lê Quân, Tạ Huy Hùng, Mai Hoàng Anh, 2015).
Nghiên cứu của tác giả Vũ Đức Thắng về năng lực công chức tài chính – kế toán tại Quận 5, thành phố Hồ Chí Minh, đã đánh giá thực trạng năng lực công chức dựa trên 5 tiêu chí: trình độ, kỹ năng, kinh nghiệm, phẩm chất và sức khỏe Năng lực của người làm công tác kế toán - tài chính trong khu vực công được hiểu là khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả Do đó, năng lực làm việc của họ là sự kết hợp giữa các yếu tố cơ bản này.
Năng lực của người làm công tác kiểm toán tài chính công (KTTC) bao gồm ba yếu tố chính: kiến thức, kỹ năng và thái độ hành vi Kiến thức là yếu tố cốt lõi, đòi hỏi sự am hiểu sâu rộng về lĩnh vực tài chính và kế toán, kết hợp giữa trình độ học vấn và kinh nghiệm thực tiễn Kỹ năng là khả năng áp dụng các phương pháp và công cụ để giải quyết công việc, trong đó kỹ năng tham mưu được chú trọng nhất trong khu vực công Thái độ hành vi thể hiện khả năng làm chủ cảm xúc và hành động để đạt được mục tiêu, đồng thời bao gồm cả đạo đức công vụ Năng lực tổng thể của người làm công tác KTTC được đánh giá qua sự kết hợp của ba yếu tố này.
Hình 2.1 Sơ đồ năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công
Năng lực của người làm công tác kiểm toán tài chính không chỉ dựa vào kiến thức chuyên môn mà còn phụ thuộc vào sức khỏe Sức khỏe tốt là yếu tố quan trọng giúp họ hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả, linh hoạt trong công việc và nắm bắt các nghiệp vụ kinh tế phát sinh Khi có sức khỏe tốt, công việc sẽ tiến triển thuận lợi, và tinh thần lạc quan sẽ tạo động lực cho sự phấn đấu và thăng tiến trong sự nghiệp cũng như trong cuộc sống.
2.2.4 Các tiêu chí đánh giá năng lực của người làm công tác kế toán tài chính khu vực công
Năng lực của người làm công tác kế toán tài chính khu vực công được xác định qua 5 tiêu chí chính: trình độ, kinh nghiệm, kỹ năng, thái độ và sức khỏe Những tiêu chí này tạo thành khung năng lực cần thiết cho nhân viên kế toán tài chính trong khu vực công, giúp đảm bảo hiệu quả và chất lượng công việc.
Tiêu chí về trình độ là yêu cầu bắt buộc trong tuyển dụng hiện nay, bao gồm trình độ học vấn, chuyên môn, lý luận chính trị, quản lý nhà nước, cùng với khả năng ngoại ngữ và tin học.
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận văn
Tại Việt Nam, đã có nhiều nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực công chức trong các lĩnh vực khác nhau.
Luận án tiến sỹ của Chu Xuân Khánh năm 2010 tập trung vào việc hoàn thiện đội ngũ công chức hành chính nhà nước chuyên nghiệp ở Việt Nam Tác giả so sánh các quan niệm về công chức nhà nước ở nhiều quốc gia khác nhau với thực tiễn tại Việt Nam, từ đó phân tích và đánh giá thực trạng xây dựng và phát triển đội ngũ công chức hành chính Luận án chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ này và đề xuất giải pháp để nâng cao tính chuyên nghiệp Tuy nhiên, tác giả tiếp cận vấn đề từ góc độ quản lý hành chính thay vì khoa học quản trị nhân lực.
Luận văn thạc sĩ của Thái Bá Châu (2013) với đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp phường trên địa bàn huyện Nghi Lộc” đã tổng hợp những vấn đề cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là ở cấp phường Tác giả đã phân tích thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý cấp phường tại huyện Nghi Lộc và đề xuất các giải pháp đồng bộ, hợp lý nhằm đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong bối cảnh phát triển đất nước hiện nay.
Nghiên cứu của Lê Thị Mỹ Phụng (2015) tập trung vào việc nâng cao năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức hành chính phường tại Quận 11, thành phố Hồ Chí Minh Đề tài nhấn mạnh tầm quan trọng của nhiều yếu tố như trình độ, kỹ năng, kinh nghiệm và thái độ trong công việc Nghiên cứu đề xuất các giải pháp như nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường đào tạo và bồi dưỡng, cũng như khắc phục những hạn chế về năng lực của đội ngũ công chức phường, nhằm cải thiện hiệu quả thực thi công vụ trong quá trình lâu dài.
Nghiên cứu của Huỳnh Trường Huy và Chung Văn Giang (2018) về năng lực nghề nghiệp trong lĩnh vực lữ hành tại Cần Thơ chỉ ra rằng năng lực nghề nghiệp của nhân viên được hình thành từ ba nhóm yếu tố chính: kiến thức, kỹ năng và thái độ, trong đó thái độ làm việc có vai trò quan trọng nhất Tương tự, nghiên cứu của Nguyễn Thị Hằng (2017) về năng lực viên chức văn thư lưu trữ tại Lâm Đồng đã đề xuất mô hình 5 yếu tố cấu thành năng lực, bao gồm trình độ kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, thái độ/hành vi và sức khỏe Nghiên cứu này cũng xác định hai nhóm yếu tố ảnh hưởng đến năng lực văn thư lưu trữ: yếu tố khách quan như định hướng giá trị cá nhân và cơ hội thăng tiến, và yếu tố chủ quan như chính sách tiền lương, chế độ ưu đãi, đào tạo bồi dưỡng và công tác thanh tra kiểm tra.
Nghiên cứu của Vũ Đức Thắng năm 2017 về "Năng lực công chức tài chính kế toán phường tại Quận 5, TP.Hồ Chí Minh" đã phân tích và đánh giá thực trạng công chức tài chính kế toán dựa trên 5 khía cạnh quan trọng: (1) Trình độ Luận văn cung cấp cái nhìn sâu sắc về năng lực và hiệu quả công việc của đội ngũ công chức trong lĩnh vực tài chính kế toán tại địa phương.
Kỹ năng, (3) kinh nghiệm, (4) Phẩm chất, (5) Sức khỏe Từ đó tìm các ưu nhược điểm, mặt hạn chế, nguyên nhân và đưa ra giải pháp cải thiện
Các nghiên cứu hiện tại chủ yếu tập trung vào năng lực của công chức trong nhiều lĩnh vực khác nhau Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào điều tra về năng lực của nhân viên kế toán trong khu vực tài chính công tại huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Chương 2 đã nêu khái quát chung về người làm công tác KTTC khu vực công Trong đó, khái quát về vai trò nhiệm vụ của người làm công tác KTTC khu vực công Song song với vai trò nhiệm vụ tác giả nêu lên nhu cầu phát triển năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công Từ đó, tìm hiểu khái niệm về năng lực và các yếu tố cấu thành năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công Tìm ra các tiêu chí đánh giá năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công và sự cần thiết phải nâng cao năng lực người làm công tác KTTC kế toán khu vực công Dựa trên các cơ sở lý thuyết, tác giả đã khái quát đượcsơ đồ năng lực của người làm công tác KTTC khu vực công Trên cơ sở sơ đồ năng lực này, đề xuất mô hình phân tích các yếu tố cấu thành năng lực chuyên môn của người làm công tác KTTC khu vực công tại huyện Long Điền Kết quả nghiên cứu của chương 1 là cơ sở quan trọng đề hình thành các bước nghiên cứu tiếp theo.