………… o0o………… ĐỀ ÁN " Vận dụng phương pháp dãy số thời gian để phân tích biến động kim ngạch xuất dệt may thời kỳ 1996-2003 dự báo năm 2004" ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ LỜI MỞ ĐẦU Trong phát triển kinh tế nay, xu hội nhập tồn cầu hố ngày phát triển lan rộng Sự thông thương dao dịch nước ngày mở rộng Điều tạo hội cho phát triển kinh tế,nhưng đồng thời củng tạo nhiều kho khăn cho nước phát triển Muốn phát triển kinh tế, phải mở rông giao lưu, bn bán với nước ngồi, nắm bắt nhửng hội ,phát huy lợi ,tìm hướng phù hợp hạn chế nhửng khó khăn bối cảnh kinh tế giới tạo ra.Việt nam nước nghèo ,với điểm xuất phát thấp, lên từ kinh tế lạc hậu,chủ yếu nông nghiệp (hơn 70%lao động thuộc nông nghiệp) Từ chuyển sang kinh tế thị trường ,nước ta đả đạt nhiều thành tựu,đưa kinh tế thoát khỏi khủng hoảng,nâng cao địi sống nhân dân ,và khỏi cấm vận bao vây ,mở rộng quan hệ với nước giới góp phần khơng nhỏ phát triển kinh tế ,đặc biệt xuất Xuất góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển thu hút nhửng máy móc thiết bị ,dây chuyền sản xuất đại ,cơng nghệ thơng Ngồi xuất tăng thu ngân sách nhà nước,đáp ứng nhu cầu phát triển sơ hạ tầng đồng thời tạo việc làm cho người lao động Hàng dệt may nhửng mặt hàng xuất chủ yếu Việt Nam Thị trường xuất hàng dệt may ngày mở rộng thị trường :EU, Mĩ, Nhật…và nhiều nước khác giới Với nhửng thuận lợi sẵn có ngành dệt may xuất phát triển, kim ngạch xuất ngày cao chiếm tỉ trọng lớn kim ngạch xuất nưóc Trước đóng góp ngành dệt may kinh tế quốc dân nên em chọn đề tài: Vận dụng phương pháp dãy số thời gian để phân tích biến động kim ngạch xuất dệt may thời ki 1996_2003 dự báo năm 2004 ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ Đề án đuơc hoàn thành hướng dẩn cô giáo Trần phương Lan Em xin chân thành cảm ơn cơ.Tuy trình độ em cịn nhiều hạn chế nên khơng tránh khỏi sai sót,mong thầy bạn thơng cảm Sinh viên thực Phạm Minh Hạnh ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ CHƯƠNG I MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ DÃY SỐ THỜI GIAN I KHÁI NIỆM VỀ DÃY SỐ THỜI GIAN 1.1 Khái niệm Vật chất luôn vận động không ngừng theo thời gian Để nghiên cứu biến động kinh tế xã hội, người ta thường sử dụng dãy số thời gian Dãy số thời gian dãy trị số tiêu thống kê xềp theo thứ tự thời gian Dãy số thời gian cho phép thống kê học nghiên cứu đặc điểm biến động tượng theo thời gian vạch rõ xu hướng tính quy luật biến động, đồng thời dự đoán mức độ tượng tương lai 1.1 Kết cấu Dãy số gian gồm hai thành phần: thời gian tiêu tượng nghiên cứu +Thờt gian đo ngày, tháng, năm,…tuỳ theo mục đích nghiên cứu Đơn vị thời gian phải đồng dãy số thời gian Độ dài thời gian hai thời gian liền gọi khoảng cách thời gian + Chỉ tiêu tượng nghiên cứu tiêu xây dựng cho dãy số thời gian Các trị số tiêu gọi mức độ dãy số thời gian Các trị số tuyệt đối , tương đối hay bình qn 1.1.2 Phân loại Có số cách phân loại dãy số thời gian theo mục đích nghiên cứu khác nhau.Thông thường, người ta vào đặc điểm tồn quy mô tượng theo thời gian để phân loại Theo cách này, dãy số thời gian chia thành hai loại: dãy số thời điẻm dãy số thời kì Dãy số thời điểm biểu quy mô tượng nghiên cứu thời điểm định Do vậy, mức độ tượng thời điểm sau bao gồm toàn hay phận mức độ tượng thời điểm trước Dãy số thời kì biểu quy mơ (khối lượng) tượng thời gian định Do đó, cộng mức độ liền để mức độ lớn khoảng thời gian dài Lúc này, số lượng số dãy số giảm xuống khoảng cách thời gian lớn 1.1.3.Tác dụng Dãy số thời gian có hai tác dụng sau: ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ +Thứ nhất, cho phép thống kê học nghiên cứu đặc điểm xu hướng biến động tượng theo thời gian Từ đó, đề định hướng biện pháp xử lí thích hợp +Thứ hai, cho phép dự đoán mức độ tượng nghiên cứu có khả xảy tương lai Chúng ta nghiên cứu cụ thể hai tác dụng phần 1.1.4 Điều kiện vận dụng Để vận dụng dãy số thời gian cách hiệu dãy số thời gian phải đảm bảo tình chất so sánh mức độ dãy thời gian Cụ thể là: + Phải thống nội dung phương pháp tính + Phải thống phạm vi tổng thể nghiên cứu + Các khoảng thời gian dãy số thời gian nên dãy số thời kì Tuy nhiên, thực tế nhiều điều kiện bị vi phạm ngun nhân khác nhau.Vì vậy, vận dụng địi hỏi phải có điều chỉnh thích hợp để tiến hành phân tích đạt hiệu cao 1.1.5 Yêu cầu: Yêu cầu xây dựng dãy số thời gian phải đảm bảo tính chất so sánh mức độ dãy số Muốn nội dung phương pháp tính tốn tiêu qua thời gian phải thống nhất, phạm vi hiên tượng nghiên cứu trước sau phải trí, khoảng cách thời gian dãy số nên 1.2 CÁC CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH DÃY SỐ THỜI GIAN Để phân tích đặc điểm biến động tượng theo thời gian người ta thường sử dụng tiêu sau đây: 1.2.1.Mức độ bình qn theo thời gian Chỉ tiêu phản ánh mức độ đại diện cho tất mức độ tuyệt đối dãy số thời gian.Việc tính tiêu phải phụ thuộc vào dãy số thời gian dãy số thời điểm hay dãy số thời kì 1.2.1.1.Đối với dãy số thời kì: mức độ bình qn theo thời gian tính theo công thưc sau: y= n ∑ y i i =1 y1+ y + + y n = n n (1) Trong đó: ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ yi(i=1,n) Các mức độ dãy số thời kì n: Số lượng mức độ dãy số 1.2.1.2.Đối với dãy số thời điểm có khoảng cách thời gian nhau: áp dụng công thức: y1 + + + + y n y y n −1 2 y= n −1 (2) Trong đó: yi(i=1,n).Các mức độ dãy số thời đIểm có khoảng cách thời gian 1.2.1.3.Đối với dãy số thời điểm có khoảng cách thời gian không nhau: áp dụng công thức: y= y1t1+ y 2t + + y nt n t1+t + +t n (3) Trong đó: yi(i=1,n).Các mức độ dãy số thời điểm có khoảng cách thời gian không ti(i=1,n):Độ dài thời gian có mức độ: yi 1.2.2.Lượng tăng (giảm) tuyệt đối Chỉ tiêu phản ánh thay đổi trị số tuyệt đối tiêu dãy số hai thời gian nghiên cứu Nếu mức độ tượng tăng trị số tiêu mang dấu (+) ngược lại mang dấu (-) Tuỳ theo mục đích nghiên cứu, chùng ta có lượng tăng (giảm ) tuyệt đối liên hồn, định gốc hay bình qn 1.2.2.1.Lượng tăng (giảm ) tuyệt đối liên hoàn: phản ánh mức chênh lệch tuyệt đối mức độ nghiên cứu (yi )mức độ kì liền trước (yi-1) δi=yi-yi-1 Cơng thức : Trong đó: (i=2,n) (4) δi :Lượng tăng (giảm ) tuyệt đối liên hoàn n:Số lượng mức độ dãy thời gian 1.2.2.2.Lượng tăng (giảm) tuyệt đối định gốc: Là mức độ chênh lệch tuyệt đối mức độ kì nghiên cứu yivà mức độ kì chọn làm gốc, thơng thường mức độ kì gốc mức độ dãy số (y1) Chỉ tiêu phản ánh mức tăng (giảm) tuyệt đối khoảng thời gian dài Gọi Δ lượng tăng(giảm) tuyệt đối định gốc, ta có: i Δ = y i − y1 i (i=2,n) (5) ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ Giữa tăng giảm tuyệt đối liên hồn tăng giảm tuyệt đối định gốc có mối liên hệ xác định theo công thức: n ∑ δi (i=2,n) i =1 (6) Công thức cho thấy lượng tăng(giảm) tuyệt đối định gốc tổng đại số lượng tăng giảm tuyệt đối liên hồn Cơng thức tổng quát: Δ= n n ∑ δi i =2 (7) 1.2.2.3.Lượng tăng (giảm) tuyệt đối bình quân mức bình quân cộng mức tăng (giảm ) tuyệt đối liên hồn Nếu kí hiệu δ lượng tăng (giảm)tuyệt đối bình qn, ta có cơng thức: n ∑δ (8) i y −y δ = = Δn = n n − n −1` n −1 i =2 Lượng tăng (giảm) tuyệt đối bình qn khơng có ý nghĩa mức độ dãy số khơng có xu hướng(cùng tăng giảm) hai xu hướng trái ngược triệt tiêu lẫn làm sai lệch chất tựơng 1.2.3.Tốcđộ pháp triển Tốc độ pháp triển tương đối phản ánh tốc độ xu hướng phát triển tượng theo thời gian Có tốc độ phát triển sau: 1.2.3.1.Tốc độ pháp triển liên hoàn( ti) phản ánh phát triển tượng hai thời gian liền t i= yi y i −1 (i=2,n) (9) ti tính theo lần hay phần trăm(%) 1.2.3.2.Tốc độ phát triển định gốc(Ti phản ánh phát triển tượng khoảng thời gian dài Chỉ tiêu xác định cách lấy mức độ kì nghiên cứu ( yi )chia cho mức độ kì chon làm gốc, thường mức độ dãy số ( yi ) ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ Công thức: Ti= yi y1 (i=2,n) (10) Giữa tốc độ phát triển liên hoàn tốc độ phát triển định gốc có mối quan hệ sau: +Thứ nhất, tích tốc độ phát triển liên hoàn tốc độ phát triển định gốc: ∏ t i =T i (i=2,n) (11) +Thứ hai,thương hai tốc độ phát triển định gốc liền tốc độ phát triển liên hồn hai thơì gian liền đó: t= i Ti T i −1 (i=2,n) (12) Tốc độ phát triển định gốc tính theo số lần hay% 1.2.3.3.Tốc độ phát triển bình quân số bình quân nhân tốc độ phát triển liên hoàn, phản ánh tốc độ phát triển đại diện cho tốc độ phát triển liên hồn thời kì Gọi t tốc độ phát triển bình qn, ta có: t = n −1 t 1.t t n = n −1 n ∏ ti i =2 (13) hay : t = n −1 T i = n −1 yn y1 (14) Công thức có đơn vị tính giống hai cơng thức trên.Tốc độ phát triển bình qn có hạn chế nên tính mức độ dãy số thời gian biến động theo xu hướng định(cùng tăng giảm) 1.2.4.Tốc độ tăng (giảm) Chỉ tiêu phản ánh mức độ tượng nghiên cứu hai thời gian tăng (+) giảm (-) lần (hoặc %) Tương ứng với tốc độ phát triển, có tốc độ tăng giảm sau: 1.2.4.1.Tốc độ tăng giảm liên hoàn phản ánh biến động tăng(giảm) hai thời gian liền nhau, tỉ số lượng tăng(giảm) liên hồn kì nghiên cứu () với mức độ kì liền trước dãy số thời gian (yi-1) Gọi tốc độ tăng (giảm) liên hồn, ta có: ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ Ai = δ = i y i −1 Hay: y−y y i i −1 (i=2,n) (15) i −1 =ti -1 (nếu tính theo đơn vị lần) (16) =ti -100 (nếu tính theo đơn vị %) (17) 1.2.4.2.Tốc độ tăng (giảm) định gốc tỷ số lượng tăng (giảm) định gốc nghiên cứu() với mức độ kì gốc, thường mức độ dãy(yi) Ai= δ = Công thức: i yi y i − y1 = T i − 1(100%) y1 (18) Trong : Ai:Tốc độ tăng (giảm ) định gốc tính theo lần hay% 1.2.4.3.Tốc độ tăng (giảm) bình quân số tương đối phản ánh tốc độ tăng (giảm) đại diện cho tốc độ tăng (giảm) liên hồn thời kì nghien cứu Nếu kí hiệu a tốc độ tăng (giảm) bình quân , ta có: (19) a = t −1 (20) a = t − 100 Hay: a = n −1 yn − 1(100%) y1 (21) Do tốc độ tăng (giảm) bình quân tính theo tốc độ phát triển bình qn nên có hạn chế áp dụng giống tốc độ phát triển bình quân 1.2.5.Giá trị tuyệt đối 1% tăng(giảm) Chỉ tiêu phản ánh 1% tăng (giảm) tốc độ tăng(giảm) liên hồn tương ứng với tỷ số tuyệt đối Giá trị tuyệt đối 1% tăng (giảm) xác định theo cơng thức : g Trong đó: i = δi (i=2,n) (22) gi :Giá trị tuyệt đối 1% tăng (giảm) ai:Tốc độ tăng (giảm) liên hồn tính theođ đơn vị % cịn tính theo cơng thức sau: g i = y i −1 100 (i=2,n) (23) *Chú ý:Chỉ tiêu náy tính cho tốc độ tăng (giảm) liên hoàn, tốc độ tăng (giảm ) định gốc khơng tính kết ln số không đổi băng yi /100 ĐỀ ÁN LÝ THUYẾT THỐNG KÊ II /MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN XU HƯỚNG BIẾN ĐỘNGVÀ THỐNG KÊ NGẮN HẠN 2.1 Một số phương pháp biểu xu hướng biến động tượng 2.1.1.Phương pháp mở rộng khoảng cách thời gian Mở rộng khoảng cách thời gian ghép số khoảng thời gian gần lại thành khoảng thời gian dài với mức độ lớn hơn.Trước ghép, mưc độ dãy số chưa phản ánh mức biến động tượng biểu chưa rõ rệt Sau ghép, ảnh hưởng nhân tố ngẫu nhiên triệt tiêu lẫn ảnh hưởng chiều hướng trái ngược mức độ bộc lộ rõ xu hướng biến động tượng Tuy nhiên, phương pháp mở rộng khoảng cách thời gian cịn có số nhược điểm định +Thứ nhất, phương pháp áp dụng dãy số thời kì áp dụng cho dãy số thời điểm, mức độ trở lên vô nghĩa +Thứ hai, nên áp dụng cho dãy số tương đối dài chưa bộc lộ rõ xu hường biến động tượng sau mở rộng khoảng cách thời gian,số lượng mức độ dãy số giảm nhiều 2.1.2Phương pháp bình quân trượt : Số bình qn trượt (cịn gọi số bình qn di động) số bình qn cộng nhóm định mức độ dãy số tính cách loại dần mức độ đầu thêm dần mức độ cho tổng số lượng mức độ tham gia tính số lần bình qn khơng đổi Có hai phương pháp số bình qn trượt 2.1.2.1.Số bình quân trươt đơn giản Phương pháp coi vai trò mức độ tham gia tính số bình qn trượt nhau.Thơng thường,số mức độ tham gia trượt lẻ (VD:3,5,7,…,2n+1) để giá trị bình qn nằm giữ khoảng trượt Cơng thức tổng quát: y t = t+ p yi yi = ∑ ∑ m i =t − p p +1 i =t − m −1 t + m2−1 (24) Trong : yt :Số bình qn trượt thời gian t yi :Mức độ thời gian i m:Số mức độ tham gia trượt t:Thời gian có mức độ tính bình qn trượt Giả sử có dãy số thời gian: y1 , y2 , , yn-1 , yn (gồm m mức độ) ... ngạch xuất nưóc Trước đóng góp ngành dệt may kinh tế quốc dân nên em chọn đề tài: Vận dụng phương pháp dãy số thời gian để phân tích biến động kim ngạch xuất dệt may thời ki 1996_2003 dự báo năm. .. 2.1.4 .Phương pháp biểu biến động thời vụ Để xác định tính chất mức độ biến động thời vụ, phải sử dụng số liệu nhiều năm theo nhiều phương pháp khác Phương pháp thông dụng sử dụng số thời vụ Có loại số thời. .. thường sử dụng dãy số thời gian Dãy số thời gian dãy trị số tiêu thống kê xềp theo thứ tự thời gian Dãy số thời gian cho phép thống kê học nghiên cứu đặc điểm biến động tượng theo thời gian vạch