TRƯờNG ĐạI HọC VINH KHOA LịCH Sử KHóA LUậN TốT NGHIệP Sự ĐIềU CHỉNH CHíNH SáCH ĐốI NGOạI CủA Mĩ ĐốI VớI AFGHANISTAN DƯớI THờI TổNG THốNG B.OBABMA (từ tháng 1/2009 đến tháng 5/2010) CHUYÊN NGàNH SƯ PHạM LịCH Sử Giáo viên hướng dẫn: PGS TS Nguyễn Công Khanh Sinh viên thực hiện: Đinh Thị Anh Lớp: 47A Vinh, 2010 Lời cảm ơn Để hoàn thành khoá luận này, chân thành cảm ơn tới tập thể : Th viện trờng Đại học Vinh, th viện Quân khu IV đà giúp đỡ việc su tầm tài liệu hoàn thành khoá luận tốt nghiệp Đại học Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới PGS TS Nguyễn Công Khanh đà nhiệt tình hớng dẫn đề tài, giúp đỡ, động viên thân suốt trình hoàn thành khoá luận tốt nghiệp Nhân xin gửi lời cảm ơn tới bạn bè ngời thân -những ngời đà động viên khích lệ suốt thời gian qua Mặc dù đà có nhiều cố gắng nhng trình độ thân có hạn nên khó tránh khỏi thiếu sót Kính mong thầy cô giáo bạn bè góp ý để khoá luận đợc hoàn thiện Vinh tháng 4/2010 Tác giả Đinh Thị Anh MụC LụC Trang A Mở ĐầU .1 Lý chän ®Ị tµi .1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đối tợng phạm vi nghiên cứu, ý nghĩa đề tài .2 Phơng pháp nghiên cứu Bố cục luận văn B NéI DUNG Ch¬ng 1: Những nhân tố tác động đến điều chỉnh sách Mỹ Afghanistan dới thời Tổng thống B.Obama .4 1.1 T×nh h×nh vỊ ®Êt níc Afghanistan vµ quan hƯ Mü-Afghanistan ®Õn tríc B Obama lên cầm quyền Mỹ 1.1.1 T×nh h×nh vỊ ®Êt níc Afghanistan .4 1.1.2 Quan hệ Mỹ-Afghanistan đến năm 2008 12 1.2 Bèi c¶nh chung B Obama lên cầm quyền 21 1.2.1 T×nh h×nh quèc tÕ 21 1.2.2 T×nh hình nớc Mỹ chiến Afghanistan .25 1.3 Chính sách Mỹ Afghanistan díi thêi Tỉng thèng Bush 29 TiĨu kÕt ch¬ng 33 Chơng 2: Những thay đổi sách Mỹ Afghanistan dới thời B.Obama 35 2.1 Chính sách đối ngoại chung Mü díi thêi Tỉng thèng B Obama 35 2.2 Chính sách Mỹ Afghanistan dới thời Tổng thèng B Obama 42 2.2.1 ChiÕn lỵc chung 42 2.2.2 BiƯn ph¸p thĨ 46 2.2.2.1 Qu©n sù 46 2.2.2.2 Ngo¹i giao 52 TiĨu kÕt ch¬ng 56 Chơng 3: Một vài nhận xét điều chỉnh sách Mỹ Afghanistan díi thêi Tỉng thèng B.Obama 58 3.1 Nhận xét vấn đề mà Mỹ đà đạt đợc bất thành .58 3.1.1 Về vấn đề mà Mỹ đà đạt đợc .58 3.1.2 VỊ nh÷ng vấn đề mà Mỹ bất thành 59 3.2 TriĨn väng cđa chÝnh s¸ch cña Mü ë Afghanistan 62 C KÕT LUËN 65 D TàI LIệU THAM KHảO 68 E PHụ LụC A Mở ĐầU Lí chọn đề tài Chiến tranh lạnh kết thúc, nớc Mỹ trở thành siêu cờng số giới.Với u quân sự, kinh tế Mỹ nắm mạnh ngoại giao Mọi động thái sách đối ngoại Mỹ tác động nhiều đến phần lại giới Nghiên cứu sách ngoại giao Mỹ đề tài thu hút đợc quan tâm nhiều học giả, nhà nghiên cứu nớc Sự kiện 11/9/2001 đà làm chấn động níc Mü vµ thÕ giíi Tỉng thèng Mü G.W.Bush vµ nội đà thực bớc cứng rắn để trừng trị kẻ khủng bố Hơn lúc hết, nớc Mỹ trở thành tâm điểm ý nhiều hÃng truyền hình quốc tế quốc gia nh tốn giấy mực hÃng thông báo chí Mặc dù suốt hai nhiệm kì Tổng thống Bush, Mỹ có điều chỉnh chiến lợc quân sự, song vấn đề Afghanistan làm cho quyền Bush căng thẳng hết Việc trì chiến tốn Afghanistan nh Iraq đà tạo gánh nặng cho ngân sách nớc Mỹ.Do tiến hành chiến tranh tiêu tốn nhiều vũ khí kinh tế nên Mỹ phải nhiều thời gian để khôi phục, nội trị lại lục đục phe phái tính đa đảng Tình hình gây nhiều bất ổn cho nội tình dân chúng Mỹ Mối quan hệ Mỹ với quốc gia giới có nhiều thay đổi dới tác ®éng cña cuéc chiÕn chèng khñng bè ë Afghanistan 11 01 phút ngày 04/11/2008, đua 21 tháng đà khiến B.Obama trở thành vị tổng thống da màu Hợp chủng quốc Hoa Kì B.Obama đà phải kế thừa di sản không dễ chịu từ ngời tiền nhiệm Bush chiến Afghanistan Ngay từ lên cầm quyền, B.Obama đà có ®éng th¸i thay ®ỉi chÝnh s¸ch ®èi víi qc gia Đó kết hợp đờng ngoại giao đờng bạo lực, song song với việc triển khai thêm quân đồng thời tiến hành biện pháp ngoại giao không loại trừ khả đối thoại với phần tử ôn hoà Taliban Mỹ giới đứng trớc vấn đề nan giải, mặt cần phải nhận thức chung chủ nghĩa khủng bố cách thức chống lại cho kẻ khủng bố tàn bạo không thoát khỏi trừng phạt công lí Mặt khác, không lực lợng mợn danh chống khủng bố thực hành vi ngợc lợi ích hoà bình, ổn định chủ quyền dân tộc Điều cần thiết nớc Việt Nam việc điều chỉnh sách nhằm tận dụng hội hạn chế rủi ro quan hệ với Mỹ Đó lí chọn đề tài Sự điều chỉnh sách ®èi ngo¹i cđa Mü ®èi víi Afghanistan díi thêi Tỉng thống B.Obama (từ tháng 1/2009 đến tháng 5/2010) để làm đề tài cho khoá luận tốt nghiệp Lịch sử nghiên cứu vấn đề Sự điều chỉnh sách Mỹ Afghanistan dới thời tổng thống B.Obama đà đợc hoạch định để Mỹ thực mục tiêu bình ổn Afghanistan bắt đầu rút quân Mỹ nớc vào tháng 7/2011 Tuy nhiên, cho ®Õn viƯc nghiªn cøu vỊ sù thay ®ỉi chÝnh sách Mỹ Afghanistan năm B.Obama cầm quyền cha có nhiều tác giả tham gia Nghiên cứu đề tài nớc ta đà có nhiều chuyên đề, báo đăng tạp chí, báo nh: An ninh giới, tạp chí Cộng sản, tài liệu tham khảo đặc biệt Thông xà Việt Nam, nhiều tác giả đà có nghiên cứu khía cạnh thay đổi sách Mỹ Afghanistan kể từ Tổng thống B.Obama lên cầm quyền Khi nghiên cứu đề tài, hạn chế t liệu đề tài vấn đề mẻ, mang tính thời cao, mặt khác, trình độ thân nhiều hạn chế nên không tránh khỏi khiếm khuyết Tác giả mong nhận đợc bảo, góp ý thầy hớng dẫn nh thầy cô giáo bạn bè để khoá luận đợc hoàn thiện Đối tợng, phạm vi nghiên cứu, ý nghĩa đề tài 3.1 Đối tợng, phạm vi nghiên cứu Đề tài Sự điều chỉnh sách đối ngoại cđa Mü ®èi víi Afghanistan díi thêi tỉng thèng B.Obama (từ thang 1/2009 đến tháng 5/2010) phác hoạ nét quan hệ Mỹ- Afghanistan lịch sử, sách Mỹ Afghanistan dới thời Tổng thống G.W.Bush sâu tìm hiểu điều chỉnh sách Mỹ Afghanistan năm cầm quyền Tổng thống B.Obama bối cảnh qc tÕ cịng nh níc cã nhiỊu thay ®ỉi 3.2 ý nghĩa đề tài Tìm hiểu sách Mỹ Afghanistan dới thời tổng thống B.Obama năm cầm quyền để thấy đợc thay đổi sách đối ngoại quốc gia kể từ B.Obama lên cầm quyền so với ngời tiền nhiệm Bush, vấn đề Mỹ đà đạt đợc bất thành nh triển vọng sách nh nào? Phơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành khoá luận tốt nghiệp này, tuân theo phơng pháp luận lí luận chủ nghĩa Mác-Lênin, t tởng Hồ Chí Minh công tác nghiên cứu khoa học, sử dụng phơng pháp lịch sử logic kết hợp với phân tích, tổng hợp, so sánh để làm rõ vấn đề nghiên cứu Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu kết luận, khoá luận gồm chơng: Chơng 1: Những nhân tố tác động đến điều chỉnh sách cđa Mü ®èi víi Afghanistan díi thêi Tỉng thèng B.Obama Chơng 2: Những thay đổi sách Mỹ ®èi víi Afghanistan díi thêi Tỉng thèng B.Obama Ch¬ng 3: Một vài nhận xét điều chỉnh sách cđa Mü ®èi víi Afghanistan díi thêi Tỉng thèng B.Obama B NộI DUNG Chơng NHữNG NHÂN Tố TáC §éNG §ÕN Sù §IỊU CHØNH CHÝNH S¸CH CđA Mü §èI VớI AFGHANISTAN DƯớI THờI TổNG THốNG B OBAMA 1.1 Tình hình đất nớc Afghanistan quan hệ Mỹ-Afghanistan đến trớc B Obama lên cầm quyền Mỹ 1.1.1 Tình hình đất nớc Afghanistan Afghanistan thuộc khu vực Trung mảnh đất không yên bình dồi tài nguyên dầu mỏ, bị ánh mắt thèm muốn thực dân phơng Tây nhòm ngó Phía Bắc giáp Turkmenistan, Uzbekistan, Tajikistan (thuộc Liên Xô trớc đây) Phía Tây có đờng biên giới chung với nớc Cộng hòa Hồi giáo Iran Phía Đông Bắc giáp với Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Phía Đông Nam giáp với Cộng hòa Hồi giáo Pakistan Afghanistan cầu nối khu vực Trung giàu tài nguyên khoáng sản với nhiều nớc giới Afghanistan đợc mệnh danh bàn cờ lớn bàn cờ quốc tế vị trí quan trọng quốc gia này, vùng đất bị cờng quốc nhòm ngó Vì thế, từ xa xa đến vùng đất bị tranh giành cách liệt Trên vùng đất có hàng chục chiến tranh lớn nhỏ nổ Hòa bình khát vọng cháy bỏng c dân bao đời nơi Tính vòng 10 năm Mĩ đà tiến hành chiến tranh lớn đây: phía Tây (Nam T- năm1999) (Iraq- năm1991) phía Đông (Afghanistan-năm 2001) Cuộc chiến Afghanistan chiến dai dẳng mối quan tâm nhân loại Tính lịch sử, nớc Trung á, tiêu biểu Afghanistan, nơi tiếp giáp văn minh, giành giật đế quốc nh Hi Lạp, Ba T, Arập, Mông Cổ, Trung Quốc, Nga (Liên Xô cũ) đà thống trị đà chiếm đóng phần lÃnh thổ Giờ nớc nh Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Mỹ, ấn Độ Trung Quốc kình địch gay gắt để độc chiÕm khu vùc nµy Afghanistan lµ mét quèc gia nằm khu vực Trung-Nam nên giữ vị trí chiến lợc độc đáo, có tầm quan trọng đặc biệt không với nớc khu vực mà với nhiều nớc giới Nằm vĩ tuyến 29 38 vĩ Bắc kinh tuyến 61 750 kinh Đông thuộc khu vực Tây Nam châu Diện tích Afghanistan rộng lớn (647.500 Km2) tơng đơng diện tích bang Texas Hoa Kỳ Do có sa mạc rộng lớn, bờ biển, khí hậu khắc nghiệt nên sống c dân Afghanistan vất vả, nguồn thu nhập từ nông nghiệp Lịch sử Afghanistan suốt hàng ngàn năm tồn có tên gọi khác tùy theo thời kì Cổ đại có tên gọi Ryara sau đợc đổi thành Huasan Vào thời kì Trung đại đến quốc gia đợc biết đến với tên Afghanistan Hiện nay, Afghanistan nớc cộng hòa, thành viên Liên Hợp Quốc tên nhà nớc Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan (12/1991) Afghanistan có diện tích 647.500 km2 víi d©n sè 32.738.376 ngêi (theo sè liƯu 2008) Trong dân tộc Pastun chiếm 42%, dân tộc Tajik chiÕm 27%, Hazara chiÕm 9%, Uzbek chiÕm 9% C dân Afghanistan c trú Pakistan Iran Thủ đô Kabul C dân Afghanistan phần lớn theo đạo Hồi (99%) 74% dân số Afghanistan theo đạo Hồi Sunni 25% theo đạo Hồi Shjite, lại 1% ngời theo đạo Phật tôn giáo khác Ngôn ngữ vùng tiếng Pastun chiếm 52% Afghanistan có 30% ngôn ngữ thổ ngữ khác Hiến pháp nớc Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan quy định Hạ viện đợc bầu 234 thành viên cách tổng tuyển cử phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ năm Thợng viện gồm 192 thành viên 128 thành viên đợc bầu 64 thành viên đợc bổ nhiệm Loia Diaga quan nhà nớc tối cao gồm Quốc hội, Nội các, Hội đồng hành hàng tỉnh khu tự trị Loia Diaga bầu tỉng thèng, tỉng thèng bỉ nhiƯm thđ tíng, thđ tíng bổ nhiệm thành viên nội Tình hình kinh tế Afghanistan chủ yếu phát triển nông nghiệp, công nghiệp không phát triển Do điều kiện khí hậu vị trí tự nhiên đà u đÃi cho vùng có lợng khí đốt dồi dào- bù trừ lại khắc nghiệt mà tự nhiên mang lại Lợng khí đốt nh thay cho ngành kinh tế khác để kinh tế vùng thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu Lợng khí đốt tập trung chủ yếu vùng đồng phía Bắc Chính lợng khí đốt đà đem lại nguồn kinh tế xuất có giá trị cao Ngoài khí đốt Afghanistan có quặng sắt mỏ than Tuy nhiên, việc khai thác thấp nên vùng đa kinh tế phát triển đến mức tối đa dựa sở tảng ban đầu mà thiên nhiên mang lại Ngợc lại, Afghanistan đà trở thành tâm điểm xâm lợc thống trị T phơng Tây nguồn khí đốt mà thiên nhiên u đÃi nơi Đặc biệt, tiềm lực kinh tế vốn đà điều kiện để phát triển, đất nớc lại bị chìm đắm chiến tranh liên miên, vừa bị xâm lợc đế quốc Mông Cổ, Nga lại tiếp tục chìm đắm suốt 23 năm nội chiến kéo dài (1978-2001), gây nên cảnh nồi da nấu thịt Đất nớc bị tàn phá làm cho kinh tế kiệt quệ, ngời dân đói khổ Họ đà bỏ sang Iran, Pakistan nớc láng giềng khác Đời sống ngời dân vùng khổ cực Từ nhiều năm quốc gia hầu nh hoàn toàn dựa vào khoản viện trợ nhân đạo Liên Hợp Quốc Hiện có hàng trăm ngàn ngời sống trại tị nạn nớc láng giềng Pakistan Đây nguyên nhân khiến cho tình hình dân số nh tình hình xà hội quốc gia Pakistan Afghanistan không ổn định Afghanistan nớc sản xuất nhiều thuốc phiện thÕ giíi víi 2861 tÊn (1999), 3656 tÊn (2000) Thuèc phiện trở thành nguồn thu nhập cho nhà cầm quyền Taliban Đây nguyên nhân làm cho tình hình trị, kinh tế, xà hội tình trạng không ổn định Tình hình kinh tế nghèo, dân trí thấp, dịch vụ y tế tồi tàn đủ vẽ nên tranh quốc gia thật ảm đạm Tiềm khí đốt đà không đủ điều kiện để phát triển Mặt khác, danh lam thắng cảnh đủ để thu hút khách du lịch tham quan nhằm thu đợc nguồn lợi kinh tế từ lợng du khách du lịch không thực đợc Các nguồn tài nguyên bị tàn phá nh tợng Phật đợc tạc vào núi đá cao 8500 m (đợc xây dựng vào kỉ II SCN, nhng hai số tiếng bị tàn phá vào 3/2001) Nhiều nhà thờ đạo Hồi tiếng bị chịu chung số phận Nguyên nhân chiến tranh, nội chiến kéo dài, kình địch giáo phái đà tàn phá lại văn hóa Afghanistan Lịch sử Afghanistan nớc bị chìm đắm chiến tranh bị ngoại bang xâm lợc Tính từ xa xa Afghanistan bị ngời Ba T xâm lợc cai trị đến Hi Lạp, Mông Cổ, Nga, Anh MÃi đến 4/1978 ngời cộng sản Afghanistan lên nắm quyền Năm 1979, Liên Xô đa quân vào Afghanistan theo phủ lập hiến lúc Đồng thời xảy nội chiến Năm 1989, Liên Xô rút quân để lại thành phố tay quyền vùng nông thôn du kích Hồi giáo kiểm soát Năm 1992, lực lợng Mujahideen Hồi giáo nắm quyền với tổng thống Rabbanis nội chiến phe Hồi giáo tiếp tục Ngày 27/9/1996, lo ngại trớc ảnh hëng cđa Iran khu vùc, lùc lỵng du kÝch hồi giáo Taliban (đợc thành lập Pakistan 1994), đợc giúp đỡ, hỗ trợ tài quân Pakistan ủng hộ ngầm Mỹ đà lên nắm quyền Kabul Ngay lập tức, hệ thống luật Hồi giáo sharia hà khắc nhanh chóng đợc áp dụng vào vùng này, phủ hợp pháp phải rút lui miền Bắc Tổ chức kháng chiến lâm thời tồn năm năm, cuối Taliban nắm quyền kiểm soát 90% lÃnh thổ 90% dân số Afghanistan sèng díi sù kiĨm so¸t cđa chÝnh qun Taliban theo đờng lối hồi giáo cứng rắn từ 1996 Tất trờng học bị đóng cửa từ Taliban lên nắm quyền, hình thức vui chơi giải trí, chụp ảnh, chiếu phim, âm nhạc, truyền hình bị cấm Phụ nữ phải che từ đầu đến chân đờng làm việc nhà[2;161], 10% thuộc liên minh đối lập phơng Bắc Cuộc chiÕn tranh nµy vÉn diƠn mét thêi gian dài Cộng đồng quốc tế đà có nhiều cố gắng để chấm dứt nội chiến Afghanistan, khuyến khích thành lập phủ hòa hợp dân tộc Ngày 14/9/1994, Liên Hợp Quốc tiếp tục áp dụng lệnh cấm vận thơng mại hàng không với quyền Afghanistan Lệnh cấm vận trở thành vấn đề khó khăn cho Afghanistan Vì thời điểm này, Mỹ, ngời tâm mở rộng ảnh hởng quân sự, kinh tế trị khu vực Trung á, gây tổn hại cho đối thủ Trung Quốc, Nga Iran Mỹ đà tăng cờng mạnh mẽ có mặt quân sân sau Nga Trung Quốc Trung với lí đáp ứng yêu cầu nỗ lực tăng cờng Afghanistan Nhng việc mở rộng đờng tiếp tế giai đoạn đầu Theo thông tin đây, Mỹ muốn thiết lập quân Kazakhstan Uzbekistan cách chuẩn bị đờng qua biển Caxpi sau qua nớc Trung Con đờng đợc dùng để chuyển dầu khí đốt qua Nga mở rộng NATO Kazkas Trung cờng quốc châu Âu thấy cần bảo vệ nguồn lợng sống Trong số nớc Trung có Kyrgyzstan cho phép Mỹ thiết lập quân lÃnh thổ Việc mở rộng có mặt Mỹ Trung lời cảnh báo khủng hoảng kinh tế làm cho tình hình căng thẳng địa-chính trị gay gắt mối đe doạ chiến tranh quy mô lớn có sức huỷ diệt Tóm lại, kết sách Washington Afghanistan phía trớc Đến thời điểm lợi ích Mỹ đợc bảo đảm củng cố theo chiều hớng mới: Tăng quân nhng không mở rộng chiến tranh rút quân nhng không rời bỏ khu vực 3.1.2 Những vấn đề bất thành Dới chiêu đánh trả lại vơ khđng bè nh»m vµo Mü ngµy 11/9/2001, Mü vµ Anh đà mở công ạt xâm lợc Afghanistan Cuộc xâm lợc mang tên chiến dịch tự bền vững Tổng thống G W Bush tuyên bố mục tiêu tiến công nhằm loại bỏ việc sử dụng Afghanistan nh hoạt động chủ nghĩa khủng bố đánh bại khả quân chế độ Talibanbắt sống giết chết Bin Laden Quân Mỹ Anh dựa vào liên minh miền Bắc gồm đội quân thuộc tộc miền Bắc Afghanistan chống đối Taliban tiến hành truy quét đồn luỹ lực lợng khủng bố Bin Laden Năm 2003, quyền Bush tuyên bố chiến thắng Afghanistan, điều động phần lớn lực lợng, kể lực lợng đặc biệt sang tiến công bình định Iraq, tình hình nớc trở nên ngày tồi tệ Tớng Mc Kiernan, T lệnh lực lợng Mỹ NATO Afghanistan đánh giá, năm 2008 năm tồi tệ mức độ bạo lực hỗn loạn ngày gia tăng Kể từ sau quân Mỹ, Anh mở tiến công đánh đổ quyền Taliban, M Omar đà thiết lập đợc mạng lới thánh chiến Hồi giáo rộng lớn với tuyển quân mùa hè năm 2002, lực lợng Taliban đà từ 4000 quân cuối năm 2001 tăng lên 20.000 quân vào năm 2008 Ngoài có 2000 chiến binh Hồi giáo cực đoan nớc tham chiến hàng ngũ Taliban Theo nguồn tin quốc tế gần nhất, từ năm 2007 đến đầu năm 2009, Taliban đà hồi sinh nhanh chóng, thờng xuyên mở tiến công kể đánh bom liều chết sử dụng nhiều vũ khí tự tạo nhằm vào liên quân lực lợng hỗ trợ an ninh quốc tế (ISAF) Theo hÃng tin AFP (ngày 21/8/2008) giới quan chức nhà phân tích cho biết, tiến công Taliban đà gia tăng với tính chất tàn bạo, mang dấu ấn mạng lới Al Qaeda chiến thuật tinh vi Cho tới đầu năm 2009, quân Taliban có mặt gần nh thờng xuyên 72% lÃnh thổ Afghanistan, so với 54% năm 2007 đe doạ lu thông tuyến đờng dẫn đến thủ đô Kabul Bằng cách ngăn chặn đờng dẫn tới Kabul, quân Taliban tìm cách bóp ngẹt thủ đô, thâm nhập, mở nhiều đột kích phá hoại lập sát thủ đô Kabul Tổng thống B Obama đà đặt cợc nhiệm kì tổng thống vào chiến cần thiết Afghanistan Trong cc vËn ®éng tranh cư Tỉng thèng B Obama høa nhanh chãng rót hÕt qu©n Mü khái Iraq tăng thêm quân Mỹ Afghanistan nhằm đánh lại Taliban Al Qaeda Ông nói: Đây thời gian Mỹ trở lại tâm vào chiến mà phải thắng Afghanistan Tuy nhiên, sau đắc cử Tổng thống, trả lời thời báo NewYork (7/3/2009) Tổng thống B.Obama thừa nhận quân đội Mỹ khó giành chiến thắng chiến chống Taliban Afghanistan Với việc thực hai đợt tăng quân lớn: 17.000 quân (2/2009) gần 30.000 quân với giải pháp ngoại giao nhng tình trạng Afghanistan nghiêm trọng tồi tệ Quân Mỹ NATO đà liên tiếp tiến hành càn quét nhằm chia rẽ tiêu diệt quân dậy Taliban Song, hiệu không nh mong mn Víi chiÕn tht chiÕn tranh du kÝch, qu©n Taliban bảo toàn lực lợng mà tổ chức nhiều tiến công liên quân Họ thực trận đánh thủ đô Kabul, bắn Rocket vào khu vực sứ quán Mỹ nớc phơng Tây khác thủ đô Taliban nớc Pakistan láng giềng tiến hành hoạt động phá hoại ngăn chặn việc tiếp tế hậu cần NATO từ Pakistan Afghanistan Tháng 8/2009 tháng liên quân NATO bị thơng vong nhiều năm qua Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, tổng số quân Mỹ bị chết chiÕn tranh ë Afghanistan lµ 732 binh sÜ, có sĩ quan cục tình báo trung ơng Mĩ Tạp chí Newsweek số đầu tháng năm 2009 nêu rõ, chiến tranh Afghanistan ác mộng quân Mỹ Tình hình trị an ninh Afghanistan cho thấy, Mỹ NATO cha tìm đợc phơng kế hữu hiệu để chấm dứt chiến tranh, trái lại bị sa lầy bị tổn thất ngời tiền Tiếp theo Iraq, Afghanistan mồ chôn Mỹ liên quân Đại diện phủ Mỹ nhiều nớc Đồng minh, Tổng th kí NATO liên tiếp đến Afghanistan nắm tình hình thảo luận với quyền H Karzai biện pháp chống lại trỗi dậy Taliban lực lợng dậy khác Bên cạnh đó, việc nớc phơng Tây không hào hứng với chiến khiến cho gánh nặng ngày đè lên vai nớc Mĩ 2/3 tổng số 150.000 quân có khả đợc triển khai ngời Mỹ Chi phí cho hai chiến tranh Mỹ đà leo lên khoảng 3000 tỉ USD, 684 tỉ USD cho chiÕn dÞch trùc tiÕp ë Iraq, 223 tØ USD ë Afghanistan Chi phí tăng thêm 338 tỉ USD năm 2010 Mỹ gửi thêm 30.000 quân đến Afghanistan (với binh lính bổ xung, Mỹ tiêu tốn triệu USD/năm) Trong tinh thần binh sÜ trªn chiÕn trêng sa sót TØ lƯ binh lính có vấn đề tâm lí 21,4% năm 2009, so với 10,4% năm 2005 Binh sĩ đợt huấn luyện thứ ba thứ t bị suy nhợc tinh thần có nhiều vấn đề tâm lí binh sĩ bị luân chuyển Số binh sĩ bị trục trặc hôn nhân ngày tăng D luận cảnh báo Mỹ có khả tiếp tục bị sa lầy quốc gia Nam Theo Aley lele- nhà phân tích trị ấn Độ dấu hiệu nguy thất bại chiến lợc Mỹ Pakistan Afghanistan (AFPAK) thất bại mô hình dân chủ phơng Tây tạo dựng lớn mạnh trở lại Taliban đất nớc Nam Chính quyền thân Mỹ Tổng thống H Karzai đứng đầu Afghanistan tập hợp nhân vật tiếng cực đoan, lạc hậu, tham nhũng, cát địa phơng, vị kỉ sắc tộc dòng họ Không ngời số có quan hệ gắn bó lợi ích mờ ám với nhóm cực đoan kể Taliban mà ông Karzai kiểm soát thời điểm tại, khẳng định cha thể có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi: Cuộc chiến Afghanistan đâu? D luận hiểu rõ diễn quốc gia Nam Đó Afghanistan nghèo nàn với nạn tham nhũng tràn lan, bất ổn trị kéo dài Một Afghanistan bị chia năm xẻ bảy xung đột sắc tộc Và hết, Afghanistan đẫm máu giao tranh Mỹ liên quân NATO chØ huy víi Taliban vµ Al Qaeda 3.2 Triển vọng sách Mỹ Afghanistan Nguồn gốc chiến Afghanistan Liên bang Xô Viết đa quân vào đất nớc ủng hộ phủ Đảng Cộng Sản lÃnh đạo vào năm 1970, Mỹ tiến hành chiến tranh uỷ thác chống lại Liên Xô, với việc CIA đào tạo tài trợ cho Taliban binh lính nớc hầu hết ngời Arập đứng đầu kẻ giống nh O Bin Laden Cuối cùng, Taliban với trợ giúp tỉ chøc gièng nh Al Qaeda cđa Bin Laden ®· giành chiến thắng Nhng theo thời gian Liên bang Xô Viết sụp đổ, Mỹ trở nên tập trung vào Trung Đông, quyền Mỹ ngày trở nên không hài lòng với đặt quyền lực Afghanistan Trong đó, chiến tranh vùng Vịnh 1990-1991, Bin Laden binh lính Arập khác Afghanistan nơi khác bắt đầu coi Mỹ kẻ thù, Mỹ bắt đầu chun tõ chèng Céng sang chèng ArËp, hc Ýt nhÊt chống chủ nghĩa Arập, hay chống ngời muốn lật đổ lÃnh đạo độc tài đầy tham nhũng quốc gia nhiều dầu lửa Trung Đông Khi Trung tâm thơng mại Thế giới Lầu Năm Góc bị công năm 2001, quyền Bush/Chenney, vốn trớc đà định lật đổ quyền Iraq đà tiến hành công Afghanistan với lÝ chÝnh qun Taliban ®ang chøa chÊp Al Qaeda Tổ chức bị cáo buộc đà tiến hành vụ công Cuộc chiến Afghanistan tiếp diễn Taliban nhanh chóng bị loại khỏi Kabul, Al Qaeda gần nh bị đẩy hoàn toàn vào khu vực lạc xa xôi Pakistan, nhng chiến cha giành thắng lợi Thực tế từ đó, tình lại ngày trở nên tồi tệ với Mỹ, Taliban lấy lại đợc lÃnh thổ khôi phục phần lớn quyền lực trớc B Obama- ông chủ thứ 44 Nhà Trắng đà đa chiến lợc toàn diện, tổng hợp, sử dụng kết hợp nhiều biện pháp quân sự, trị, ngoại giao, kinh tế nhằm tìm lối thoát danh dự mà giữ đợc lợi ích chiến lợc b¶n cđa Mü khu vùc, d ln qc tÕ nớc Mĩ lên tiếng công kích tỏ ý hoài nghi hiệu chiến lợc Afghanistan mảnh đất đợc mô tả mồ chôn đế chế Một cựu sĩ quan Liên Xô đà nói: Không lực lợng giới chiến thắng đợc ngời Afghanistan Vậy việc ngày tăng cờng lực lợng vào chiến phải Mỹ đà sa lầy sâu đất nớc này? Giáo s lịch sử B Young Đại học NewYork đặt câu hỏi: giải vấn đề Afghanistan phơng tiện quân sự, lẽ mà định quyền B Obama tăng quân phái máy bay không ngời lái có vũ trang bắn phá mục tiêu sâu lÃnh thổ Pakistan, B Young nói: xem quyền lặp lại leo thang cđa Mü chiÕn tranh ViƯt Nam” TiÕn sÜ U Leon, giảng viên đại học Hacva nói: phải cách tiếp cận quyền Obama vấn ®Ị Afghanistan- Pakistan ®ang trë thµnh ViƯt Nam cđa chÝnh họ? Tổng thống B.Obama cố vấn ông cần tiếp thu học lịch sử,một số cổ xa, số đại Đây vùng đât giới cha bị đánh bại quân Đây nơi mồ chôn đế chế Tóm l¹i, Tỉng thèng B Obama cho cc chiÕn tranh ë Iraq sai lầm, không cần thiết cần rút nhanh quân khỏi Iraq để dồn sức cho mặt trận chống khủng bố cần thiết Afghanistan Tuy nhiên, thực tế chiến trờng chứng tỏ, Mỹ tăng cờng chiến tranh bị sa lầy có nhiều thờng dân vô tội trở thành nạn nhân cđa hä Cc chiÕn tranh ë Afghanistan ®· bíc sang năm thứ 9, ngốn khoản tiền lớn dân chúng Mỹ, lớn chiến tranh Iraq, nớc Mỹ đà bị khủng hoảng tài chính-kinh tế trầm trọng, nhng không đến chiến thắng lớn để giải tận gốc vấn đề Afghanistan Hầu hết giới phân tích trị nớc Mỹ Afghanistan vũng lầy nớc Mỹ sâu rộng vũng lầy Iraq C KếT LUậN Từ sau chiến tranh lạnh đến tham vọng bá chủ toàn cầu mục tiêu mà Mỹ hớng tới Để đảm bảo cho vị trí bá chủ cờng quốc mạnh giới đối thủ cạnh tranh đợc, Mỹ đà tìm cách để đặt chân lên vùng miền trái đất, khu vực Trung Đông nói chung Tây nói riêng-một vùng có vị trí chiến lợc quan trọng lại giàu tài nguyên dầu mỏ Tham vọng chiếm vùng thành riêng không Mỹ mà nớc phơng Tây ý thức đợc điều Chiến dịch cạnh tranh âm ỉ đà hình thành nhanh chóng trở thành đối thủ Mỹ Mặc dù chừng mực nớc e ngại với Mỹ mối quan hệ lâu dài chịu lệ thuộc vào Mỹ Nhìn nhận cách tổng quát, Mỹ lực kinh tế Chính điều đà giúp Mỹ giành đợc vị trí quan trọng vị cờng quốc Các nớc t có tiềm đà nể Mỹ hành xử vấn đề hệ trọng có liên quan, họ sợ làm lòng Mỹ Nhng thời gian không đợc bao lâu, bớc sang thÕ kØ XXI, ngêi Mü hiĨu r»ng mn giµnh vị bá chủ toàn cầu phải biết kết hợp sức mạnh cứng sức manh mềm, biết kết hợp phát triển tất lĩnh vực, lĩnh vực ngoại giao lĩnh vực kinh tÕ Mü sÏ thùc hiƯn nh vËy nÕu nh kh«ng cã sù kiƯn 11/9/2x001 diƠn Ph¶i nãi r»ng, sù kiện 11/9/2001 đến với Mỹ tổn thất lớn Mỹ dờng nh chao đảo trớc kiện diễn Mỹ đà chuyển từ sách ngoại giao thời bình sang ngoại giao thời chiến, theo Mỹ trọng lợi ích hợp tác tạm thời chiến chống khủng bố toàn cầu Đối tợng mục đích lúc Mỹ tiêu diệt bọn khủng bố để dọn đờng tiến lên bá chủ toàn cầu Sù kiƯn 11/9 diƠn ra, chÝnh qun Mü ®· quy trách nhiệm công cho trùm khủng bố O.Bin Laden tổ chức Al Qaeda Chính thế, Tổng thống G.W.Bush đà ban hành học thuyết Bush với chiến lợc đánh đòn phủ đầu Một chiến dịch toàn diện đợc phát động, sử dụng tất nhân tố sức mạnh quốc gia quốc tế nhằm tiêu diệt Al Qaeda kẻ ủng hộ mạng lới khủng bố Một chiến dịch quân có tên Tự bền vững đà đợc Mỹ phát động vào ngày 7/10/2001 nhằm lật đổ chế độ Taliban Afghanistan, kẻ mà Mỹ cho nơi chứa chấp bọn ủng hộ bọn khủng bố Chiến dịch kéo dài tháng Mỹ đà giành thắng lợi vẻ vang, quyền Taliban bị lật đổ Nhng O.Bin Laden bặt vô âm tín, mạng lới Al Qaeda âm ỉ hoạt động đe doạ đến sống bình yên ngời dân Mỹ nói riêng cộng đồng giới nói chung Bên cạnh chiến dịch Tự bền vững, Mỹ thực chiến dịch nh Con trăn, Đại bàng kiêu hÃnh, BÃo táp sa mạc Những chiến dịch ạt, kế hoạch ®Ỉt ra, Mü ®· biÕn mét qc gia vèn ®· nhỏ hẹp, nghèo nàn , lạc hậu lại trở nên tiêu điều , xơ xác Chính quyền H.Karzai Mỹ dựng lên đà giải đợc nạn đói, dốt, tệ nạn xà hội, tranh chấp, chuyên quyền tộc ngời, tôn giáo bủa vây Hơn năm sau chiến tranh kết thúc, Afghanistan ngời ta thấy hoang tàn đổ nát, khốn khổ ngời dân, hỗn loạn chết chóc Những mát ngời dân Afghanistan kẻ phải gánh chịu nặng nề Tuy chiến tranh thổi vào ngời dân Afghanistan gió mới, đời sống tinh thần nh t tởng cđa hä ®· cã sù thay ®ỉi VỊ phÝa Mü, đà hợp pháp dặt chân lên quốc gia Afghanistan mà không dám lên tiếng nhng chiến lợc Mỹ dới thời tổng thống Bush gần nh đợc xem thất bại Tinh thần binh lính Mỹ chiến trờng Afghanistan hoảng loạn dao động tập kích với phản đối d luận quần chúng nhân dân, Mỹ thờng xuyên bị đe doạ khủng bố Cho đến ngày cuối nhiêm kì tổng thống Bush tình hình trở nên tồi tệ Sang thời tổng thống B.Obama, Afghanistan vấn đề mà Mỹ quan tâm nhÊt Song, nÕu tỉng thèng Bush chi chó träng vµo biện pháp quân để đè bẹp bọn khủng bố thi B.Obama đà ý tới biện pháp ngoại giao Rõ ràng, sách Mỹ Afghanistan dới thêi tỉng thèng B.Obama ®· cã sù ®iỊu chØnh rÊt lớn, không độc tôn quân làm trụ cột, lấy đơn phơng kế hoạch cho chiến lợc toàn cầu mà đà có tìm kiếm ủng hộ đồng minh NATO, nớc Trung á, Nga Về quân sự, Mỹ đà có đợt tăng quân vào thời điểm nh: tháng 11/2009 tăng 17.000 quân tới Afghanistan, nâng tổng số quân đội Mỹ nớc lên số 50.000, đợt tăng quân lớn vào ngày 02/12/2009 với số quân đợc tăng viện tới Afghanistan 30.000 quân Cùng với việc tăng quân, chiến dịch quân đợc triển khai nhằm truy quét tới tận sào huyệt Taliban Về ngoại giao, quyền B.Obama u tiên cho đờng ngoại giao vũ lực việc giải vấn đề Afghanistan Cụ thể tìm cách đàm phán với phần tử ôn hoà phe Taliban- điều mà trớc quyền Bush cha nghĩ tới Bên cạnh Mỹ tìm kiếm ủng hộ đồng minh mà trớc hết đồng minh truyền thống nh đồng minh châu Âu nớc khối NATO Ngoài ra, Mỹ lôi kéo nớc Trung tham gia vào chiến Nh vậy, cha thấy đợc sách B.Obama có khả thi hay không? có đem lại cho ngời Mỹ cờng thịnh nh vèn cã cđa nã hay kh«ng? cịng nh viƯc tỉ chức khủng bố Al Qaeda có đợc dập tắt hay không? Phải có thời gian dài trả lời đợc câu hỏi Nhng trớc mắt, việc khắc phục hậu thâm hụt tài chính, rạn nứt mối quan hệ quốc tế mà Bush đà để lại chiến lợc toàn cầu chống khủng bố thách thức lớn cho quyền B.Obama Thành công hay thất bại cha khẳng định đợc nhng điều chỉnh chiến lợc ®èi víi Afghanistan cịng ®em l¹i cho Mü mét khëi sắc dới trớng vị tân tổng thống thứ 44 da màu Đảng Dân chủ D TI LIU THAM KHO Báo Hồ sơ kiện III số 9-tháng 12 năm 2008 Cuộc chiến bắt đầu NXB Thông xÃ-Hà Nội-2001 Đỗ Sơn Hải; Những rào cản sách đối ngoại cởi mở Tổng thống B.Oobama.Tạp chí cộng sản số 18 (186) năm 2009 Hnh Nhân; Afghanistan phức tạp bế tắc.Website: Toquoc.vn ngày 20/10/2009 Hoàng Lê; Osama Bin la den đờng trở thành trùm khđng bè qc tÕ B¸o An ninh thÕ giíi sè 252, ngày 31 tháng 10 năm 2001 Lam Giang; Nhiệm kì thứ tổng thống Ô.bama hay Nhiệm kì thứ ba Tổng thống Busơ Tạp chí Cộng sản điện tử ngày 25/8/2009 Lê Quang Minh; VỊ chiÕn lỵc rót khái Afghanistan cđa Tỉng thèng MÜ Tạp chí Cộng sản điện tử ngày 07/12/2009 Nguyễn Ngäc Trêng; Phi MÜ hãa vµ Afghanistan hãa chiÕn tranh, Toquoc.vn Nguyễn Thị Minh Giang; Chính sách an ninh qu©n sù cđa MÜ díi thêi Tỉng thèng G.W Bush áp dụng vào Afghanistan (2001-2008) Luận văn thạc sĩ Đại học Vinh- tháng 01/2010 10 Trần Bá Khoa; Afghanistan vũng lầy quyền Ba rắc Oobama Tạp chí cộng sản số 14 (182) năm 2009 11 Tạp chí cộng sản, số 20 (188) năm 2009, NATO chủ trơng xúc tiến trình Afghanistan hóa chiến tranh 12 Thomas L Friedman (2006), Thế giới phẳng-NXB trẻ, Nhóm NXB Trẻ dịch hiệu đính 13 TLTKĐB Mĩ xem xét lại sách Afghanistan ngày 12/02/2009- Thông xà Việt Nam 14 TLTKĐB Afghanistan: Mối quan tâm lớn Mĩ Ra ngày 08/01/2009Thông xà Việt Nam 15 TLTKĐB Afghanistan sách đối ngoại Mỹ Ra ngày 06/02/2009-Thông xà Việt Nam 16 Toquoc.gov.vn Cuộc chiến Afghanistan đâu? 17 Một số thông tin cập nhật trang Web tiếng việt liªn quan nh: WWW.Dangcongsan.vn WWW.Vnanet.vn WWW.News.Vnanet.vn E PHỤ LỤC Một số hình ảnh Tổng thống Mỹ B.Obama, quân đội Mỹ Afghanistan, Tổng thống Afghanistan H.Karzai,lực lượng Taliban B Obama- vÞ tỉng thèng thø 44 cđa níc MÜ Bản đồ Afghanistan Lớnh M Afghanistan M s rỳt quân khỏi Afghanistan vào năm 2011? Phiến quân Taliban Afghanistan Tổng thống Afghanistan H.Karzai ... thèng B. Obama B NộI DUNG Chơng NHữNG NHÂN Tố TáC ĐộNG ĐếN Sự ĐIềU CHỉNH CHíNH SáCH CủA Mỹ ĐốI VớI AFGHANISTAN DƯớI THờI TổNG THốNG B OBAMA 1.1 Tình hình ®Êt níc Afghanistan vµ quan hƯ Mü -Afghanistan. .. đau thơng Chơng 2: NHữNG THAY ĐổI TRONG CHíNH SáCH CủA Mĩ ĐốI VớI AFGHANISTAN DƯớI THờI B OBAMA 2.1 Chính sách đối ngoại chung Mỹ díi thêi Tỉng thèng B Obama TÝnh ®Õn níc Mü cã h¬n hai thÕ kØ... thêi Tỉng thống B. Obama (từ tháng 1/2009 đến tháng 5/2010) để làm đề tài cho khoá luận tốt nghiệp Lịch sử nghiên cứu vấn đề Sự điều chỉnh sách Mỹ Afghanistan dới thời tổng thống B. Obama đà đợc hoạch