Luận văn đánh giá hiệu quả tổng hợp một số mô hình rừng trồng tại huyện thạch thành tỉnh thanh hóa

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Trên thế giới

1.1.1 Quan điểm về đánh giá hiệu quả tổng hợp của các mô hình rừng trồng

Từ thập niên 50 của thế kỷ XX, nghiên cứu và đánh giá hiệu quả các mô hình rừng trồng đã được khởi xướng và ngày càng được hoàn thiện, thống nhất trên toàn cầu.

Vào thập niên 1970 - 1980, các nước đang phát triển như Thái Lan, Singapore và Philippines cùng với nhiều tổ chức quốc tế đã chú trọng đến việc đánh giá tác động môi trường trong các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Năm 1974, Giáo sư John E Gunter từ trường đại học tổng hợp Michigan, Mỹ, đã xuất bản giáo trình “Những vấn đề cơ bản trong đánh giá đầu tư lâm nghiệp”, trong đó ông trình bày các phương pháp đánh giá hiệu quả rừng trồng như công thức tính lãi, giá trị thu nhập trên chi phí và tỷ lệ thu hồi vốn nội bộ Giáo trình này cung cấp một hệ thống chi tiêu và cơ sở đánh giá hiệu quả từ đơn giản đến phức tạp, bao gồm các chỉ tiêu kinh tế - xã hội và môi trường, cùng với những chỉ tiêu đơn giản đã được áp dụng trong thực tiễn đánh giá hiệu quả kinh doanh rừng trồng.

Giai đoạn nghiên cứu hiệu quả tổng hợp của rừng có thể chia ra làm 2 giai đoạn như sau:

Giai đoạn 1, từ khi loài người xuất hiện đến thập kỷ 60 của thế kỷ XX, đánh dấu sự nhận thức và nghiên cứu về hiệu quả kinh tế và môi trường của rừng Nghiên cứu đầu tiên về hiệu quả sinh thái do nhà khoa học Đức Volni thực hiện (1877 - 1895) đã chỉ ra ảnh hưởng của thực vật, độ dốc và loại đất đến cường độ xói mòn, tuy nhiên chưa xác định nguyên nhân gây xói mòn đất Năm 1944, Ellinson phát hiện ra vai trò quan trọng của hạt mưa trong xói mòn, cho thấy rằng việc giảm tốc độ hạt mưa bằng dàn che nhân tạo hoặc tán lá thực vật có thể giảm cường độ xói mòn hàng trăm lần Phát hiện này đã thay đổi cách tiếp cận nghiên cứu xói mòn và bảo vệ đất, chuyển sang thời kỳ định lượng với các phương pháp thực nghiệm Kết quả quan trọng nhất là phương trình mất đất được xây dựng tại đại học Phadun (Mỹ) và hoàn chỉnh bởi Wischmeier W.H vào năm 1957.

A là lượng đất mất đi;

K là chỉ số xói mòn của đất;

L là hệ số chiều dài sườn dốc; s là hệ số độ dốc; c là hệ số cây trồng, p là hệ số bảo vệ đất.[5]

Phương trình này làm rõ vai trò của các yếu tố ảnh hưởng đến xói mòn, đồng thời định hướng cho nghiên cứu về quy luật xói mòn ở các khu vực với điều kiện địa lý khác nhau Tuy nhiên, việc áp dụng phương trình gặp nhiều khó khăn do sự khác biệt về điều kiện địa lý, địa chất, tự nhiên, kinh tế, xã hội và phương thức canh tác nông lâm nghiệp so với nơi phát triển phương trình.

Ngoài các nghiên cứu về xói m n đất, nhiều nhà khoa học trên thế giới đã đi sâu vào nghiên cứu hiệu quả nuôi dưỡng nguồn nước của rừng Năm

1937, Vư-sôp-xki đã nghiên cứu khả năng thấm nước của lớp phủ thực vật thông qua lượng thoát hoi nước của thực vật và dòng chảy bề mặt

Giai đoạn 2, từ thập kỷ 70 đến nay, các nghiên cứu đã tập trung vào mối quan hệ giữa hiệu quả kinh tế, xã hội và sinh thái của rừng Năm 1974, Đại học Tổng hợp bang Michigan (Mỹ) đã xuất bản giáo trình "Những vấn đề trong đánh giá đầu tư lâm nghiệp", cung cấp cơ sở đánh giá hiệu quả của rừng trồng Giáo trình này được xem là tương đối hoàn chỉnh, với các chỉ tiêu đánh giá từ đơn giản đến phức tạp về hiệu quả tổng hợp của rừng trồng.

Năm 1979, FAO đã phát hành giáo trình “Phân tích dự án lâm nghiệp” do Hans M-Gregersen và Amoldo H.Contresal biên soạn, đề cập đến các phương pháp phân tích dự án và hiệu quả kinh tế, xã hội, sinh thái của dự án trồng rừng FAO đã nghiên cứu canh tác trên đất dốc và phát triển các mô hình hiệu quả như SALT 1, SALT 2, và SALT 3 Đến thập kỷ 90, sự phát triển kinh tế toàn cầu đã dẫn đến suy thoái tài nguyên và ô nhiễm nghiêm trọng, yêu cầu một quan điểm phát triển bền vững để đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng đến tương lai.

1.1.2 Các nghiên cứu về hiệu quả rừng trồng

Ngày nay, phát triển bền vững kinh tế và xã hội đã trở thành một quan điểm chính thống không thể bỏ qua Tại hội nghị quốc tế về môi trường năm 1992 ở Riodejaneiro, các quốc gia đã thống nhất rằng cần kết hợp hài hòa giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội, nhằm hướng tới sự phát triển bền vững cho từng quốc gia và toàn cầu.

Trồng rừng ở Brazil đã đạt được nhiều thành công đáng khích lệ, với báo cáo của Campinhos vào năm 1991 cho thấy năng suất rừng trồng đã tăng 5% mỗi năm trong suốt 30 năm nhờ vào việc chọn giống, nhân giống hom và áp dụng các biện pháp thâm canh hiệu quả.

Từ năm 1978 đến 1986, diện tích rừng trồng bằng cây hom ở Công Gô đạt 23.407 ha Tăng trưởng bình quân hàng năm ở tuổi 6 của các giống vô tính được chọn là 35 m³/ha/năm, cao hơn đáng kể so với 12 m³/ha/năm ở các lô hạt chưa được tuyển chọn và 25 m³/ha/năm của các xuất xứ đã được tuyển chọn Điều này cho thấy sự cải thiện đáng kể, với mức tăng trưởng lên tới 192%, gần gấp 5 lần so với rừng trồng chưa được cải thiện.

Trồng rừng ở Nam Phi đã cho thấy kết quả khả quan, với cây con từ hạt đạt mức tăng trưởng trung bình 21,9 m³/ha/năm, trong khi các giống vô tính đạt trên 30 m³/ha/năm Các giống vô tính từ vật liệu giống thế hệ không chỉ có năng suất cao hơn mà còn đồng đều hơn so với cây con từ hạt Kết quả này của Quaile (1989) đã khuyến khích công tác trồng rừng vô tính nhằm cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp tại Nam Phi.

Vào tháng 10 năm 1997, Đại hội Lâm nghiệp thế giới diễn ra tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ với chủ đề "Lâm nghiệp phục vụ cho sự phát triển bền vững" Các nghiên cứu đánh giá hiệu quả các mô hình canh tác chủ yếu tập trung vào hiệu quả kinh tế, trong khi hiệu quả xã hội và môi trường vẫn chưa được chú trọng đầy đủ.

Năm 1999, tại Malaysia, một dự án xây dựng rừng nhiều tầng đã được triển khai, giới thiệu mô hình rừng trồng hỗn loài với ba loại rừng: rừng tự nhiên 10-15 tuổi, rừng Keo tai tượng (Acasia Magium) và rừng trồng Keo lai Dự án đã sử dụng 23 loài cây bản địa có giá trị, được trồng theo khoảng cách 30m trong rừng tự nhiên, với 6 hàng cây bản địa trên băng trồng Trong số 14 loài cây bản địa được trồng dưới tán rừng Keo tai tượng, ba loài: Shorea roxburrghii, S lepprosula và S ovalis cho thấy sự sinh trưởng tốt nhất về chiều cao và đường kính Tỷ lệ sống của cây không có sự khác biệt đáng kể, trong khi sinh trưởng chiều cao tốt nhất diễn ra ở băng 10m và băng 40m, trong khi băng 20m không đáp ứng điều kiện sinh trưởng Khối B cho thấy tỷ lệ sống và sinh trưởng chiều cao tốt khi trồng một hàng, cùng với sinh trưởng đường kính tốt nhất cho các công thức trồng 6 hàng và 16 hàng.

Khi nghiên cứu về hiệu quả rừng trồng hỗn loài tác giả Bernar Dupy

Nghiên cứu năm 1995 chỉ ra rằng cấu trúc tầng tán của rừng trồng hỗn loài phụ thuộc vào đặc tính sinh trưởng và thành phần loài cây trong khu vực rừng.

Trên toàn cầu, việc đánh giá hiệu quả của các mô hình rừng trồng đã nhận được sự quan tâm lớn và được áp dụng rộng rãi, trở thành một thực tiễn phổ biến ở nhiều quốc gia.

Nghiên cứu trong nước

1.2.1 Quan điểm về đánh giá hiệu quả tổng hợp của các mô hình rừng trồng

Năm 1970, Bùi Ngạnh đã nghiên cứu tác động chống xói mòn của các kiểu rừng tại Cầu Hai - Phú Thọ, trong khi trường đại học Lâm nghiệp cũng tiến hành nghiên cứu khả năng xói mòn ở các trạng thái thực bì khác nhau Tuy nhiên, giai đoạn này chủ yếu tập trung vào các khía cạnh chống xói mòn và bảo vệ nguồn nước, trong khi tác động kinh tế và xã hội của rừng vẫn chưa được đề cập, với đối tượng nghiên cứu chủ yếu là rừng tự nhiên Đến năm 1989, trong chương trình hợp tác lâm nghiệp Việt Nam - Thụy Điển, cố vấn Heine Krekula đã xây dựng chương trình đánh giá hiệu quả kinh tế trồng rừng nguyên liệu giấy, đưa ra các chỉ tiêu như giá trị lợi nhuận dòng (NPV) và tỷ suất lợi nhuận nội bộ để đánh giá hiệu quả kinh tế.

(IRR) và có tính đến lạm phát Tuy nhiên, tác giả chưa đề cập tói các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả xã hội, môi trường.[22]

Vào năm 1990, P H Stahl và Heine Kerekula đã đánh giá hiệu quả kinh tế của việc kinh doanh rừng trồng Bạch đàn làm nguyên liệu giấy tại khu công nghiệp giấy Bãi Bằng, sử dụng các chỉ tiêu như NPV và IRR Bên cạnh đó, họ cũng đề cập đến các chỉ tiêu xã hội và môi trường, mặc dù chỉ là những dự đoán chung về ảnh hưởng của Bạch đàn đối với đất (Trần Công Quân, 1995) Đầu những năm 90, Việt Nam bắt đầu nghiên cứu và xây dựng các mô hình sản xuất lâm nghiệp bền vững, trong đó công trình đầu tiên do TS Hoàng Sỹ Động nghiên cứu về rừng lá rộng rụng lá ở miền Nam, tập trung vào cấu trúc rừng, lập địa, sinh trưởng và môi trường sinh thái, sử dụng phần mềm chuyên dụng để xây dựng mô hình toán học tính giá trị tổng thể của rừng Khộp.

Phương trình có dạng như sau:

Y là tổng giá trị thu được từ mô hình; x1; x2, x3 là giá trị kinh tế, môi trường, đa dạng sinh học của mô hình; a, b, c, d là các tham số;

Các giá trị Y, x1, x2, x3 được xác định dựa trên đặc điểm cấu trúc của rừng Khộp, khả năng cung cấp sản phẩm, cũng như vai trò trong việc bảo vệ đất, nước và duy trì đa dạng sinh học của khu rừng này.

Việc trị số hoá các giá trị trên đòi hỏi cán bộ có kinh nghiệm và một thang điểm chi tiết, phù hợp với từng đối tượng Ngoài ra, cần trang bị máy tính và các phần mềm chuyên dụng để thực hiện hiệu quả quá trình này.

Năm 1991, Việt Nam đã xây dựng chiến lược bảo vệ môi trường với "Kế hoạch quốc gia về môi trường và phát triển bền vững 1991 - 1992", dẫn đến việc thông qua Luật bảo vệ môi trường vào năm 1994.

Hiện nay, việc đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội - môi trường trong kinh doanh, đặc biệt là sản xuất lâm nghiệp, đang nhận được sự quan tâm đầu tư đáng kể Nghiên cứu đã chỉ ra hiệu quả tổng hợp của các hoạt động sản xuất kinh doanh Tuy nhiên, việc đánh giá hiệu quả môi trường vẫn còn mới mẻ và phức tạp, gặp khó khăn do thiếu thông tin, phương pháp luận, và kinh nghiệm thực tiễn Sự khác biệt về đối tượng và phạm vi nghiên cứu cũng khiến cho các kết quả chưa đồng bộ, thống nhất và phù hợp.

1.2.2 Các nghiên cứu về hiệu quả rừng trồng

Trong lĩnh vực lâm nghiệp, gần đây đã có nhiều lớp đào tạo về phương pháp và kỹ thuật đánh giá được tài trợ từ nước ngoài, kết hợp với sự hỗ trợ của các tổ chức Những lớp đào tạo này nhằm cung cấp cho chúng ta các phương pháp đánh giá phù hợp cho các mô hình kinh doanh rừng trồng.

Năm 1995, Trần Hữu Đào đã tiến hành nghiên cứu đánh giá hiệu quả kinh doanh của mô hình rừng trồng Quế thâm canh thuần loài quy mô hộ gia đình tại Văn Chấn - Yên Bái, tập trung vào ba khía cạnh: hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường sinh thái Tuy nhiên, nghiên cứu chủ yếu chú trọng đến hiệu quả kinh tế, trong khi hiệu quả xã hội và môi trường chưa được đề cập một cách sâu sắc.

Trong những năm qua, ngành Lâm nghiệp đã tiến hành nghiên cứu để đánh giá hiệu quả các dự án phát triển như PAM và dự án 327 Tuy nhiên, do thiếu các cơ sở khoa học cần thiết, nhiều nghiên cứu về hiệu quả kinh tế trong lĩnh vực này chủ yếu áp dụng phương pháp tiếp cận sinh lý.

Ngô Đình Quế (1971) đã xác định sinh khối rừng Thông tại Lâm Đồng với mật độ 2500 cây/ha, đạt 300 tấn/ha ở cấp đất II Trong khi đó, Nguyễn Hoàng Trí (1986) trong công trình “Sinh khối và năng suất rừng Đước” đã áp dụng các phương pháp nghiên cứu để đánh giá năng suất rừng.

Nghiên cứu về cây mẫu nhằm đánh giá năng suất sinh khối của các quần xã Đước đôi tại khu vực ven biển Minh Hải cho thấy kết quả đáng chú ý Cụ thể, sinh khối ở ba trạng thái rừng khác nhau là rừng già đạt 119,35 tấn/ha, rừng tự nhiên đạt 33,159 tấn/ha và rừng trồng 7 năm tuổi đạt 34,853 tấn/ha.

Nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Lung và Ngô Đình Quế về sinh khối của loài thông ba lá đã trình bày động thái kết cấu sinh khối và tổng sinh khối của đối tượng này.

Theo nghiên cứu của Nguyễn Tuấn Dũng (2005), rừng trồng thông mã vĩ thuần loài tại Hà Tây ở tuổi 20 có tổng sinh khối khô dao động từ 173,4 đến 266,2 tấn/ha, trong khi đó rừng trồng thuần loài keo lá tràm 15 tuổi có tổng sinh khối khô từ 132,2 đến 223,4 tấn/ha Lượng carbon tích lũy của rừng thông mã vĩ biến động từ 80,7 tấn/ha.

- 122 tấn/ha và của rừng Keo lá tràm là 62,5 - 103,1 tấn/ha.[3]

Nghiên cứu của Viên Ngọc Nam (2011) cho thấy cây Đước đôi (Rhizophora apiculata Blume) có khả năng tích lũy Carbon lên đến 97,26 tấn/ha Tỷ lệ Carbon tích lũy trong thân cây là cao nhất và có xu hướng tăng theo đường kính, trong khi tỷ lệ Carbon trong lá lại giảm dần Bên cạnh đó, tỷ lệ Carbon trong lá và rễ không có sự biến động đáng kể.

Dương Ngọc Quang (2010) cho biết lượng Carbon lưu giữ trong đất giảm dần từ tầng trên xuống tầng dưới của phẫu diện Cây gỗ, bao gồm cả rễ, tích lũy Carbon nhiều nhất, chiếm 66%, trong khi lượng Carbon trong đất là 33% Các nguồn Carbon từ vật rơi rụng, cây ngã đổ, thảm mục và thảm tươi rất thấp, dưới 0,5%.

Võ Đại Hải (2007), lượng Carbon hấp thụ trong cây Mỡ chủ yếu tập trung vào thân cây (54 - 80%), rễ cây (14 - 30%), cành cây (3 - 11%) và thấp nhất là ở trong lá cây (1 - 6%).[10]

MỤC TIÊU - ĐỐI TƯỢNG - NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Mục tiêu nghiên cứu

2.1.1 Mục tiêu chung Đề tài góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm phát triển bền vững các mô hình rừng trồng và nâng cao đời sống của người dân

- Nghiên cứu hiện trạng rừng trồng cây gỗ tại huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá

- Đánh giá hiệu quả tổng hợp của một số mô hình rừng trồng cây gỗ tại khu vực nghiên cứu

- Đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của các mô hình rừng trồng cho địa phương

2.2 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

2.2.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu được xác định là các mô hình rừng trồng cây gỗ tại huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá như sau:

- Mô hình trồng rừng Thông mã vĩ Pinus massoniana Lamb, 1803;

- Mô hình trồng rừng Keo tai tượng Acacia mangium;

- Mô hình keo lai nguyên liệu giấy Acacia hybrid

- Địa điểm nghiên cứu: Huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá

- Thời gian Thực hiện đề tài: Từ tháng 4/2018 đến tháng 10 năm 2018

2.3.1 Đánh giá thực trạng các mô hình rừng trồng tại huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hoá

2.3.2 Đánh giá hiệu quả của các mô hình rừng trồng tại huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hoá

- Đánh giá hiệu quả kinh tế

- Đánh giá hiệu quả xã hội

- Đánh giá hiệu quả môi trường sinh thái và khả năng hấp thụ Carbon của từng mô hình rừng tại huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hóa

- Đánh giá hiệu quả tổng hợp của các mô hình rừng trồng trong huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hóa

2.3.3 Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả tổng hợp của các mô hình rừng trồng huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hoá

2.4.1 Đánh giá thực trạng các mô hình rừng trồng tại tại huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hoá

- Kế thừa số liệu về diện tích, phân bố của các mô hình rừng trồng tại hạt Kiểm lâm huyện Thạch Thành

Phương pháp điều tra thực địa được áp dụng nhằm đánh giá sinh trưởng của các mô hình rừng trồng trong khu vực nghiên cứu Nghiên cứu tập trung vào hai xã là Ngọc Trạo và Thành Long thuộc huyện Thạch Thành, nơi thực hiện điều tra và lập 2 OTC cho mỗi mô hình rừng trồng.

Sử dụng OTC điển hình với diện tích 500m² để đo đếm sự sinh trưởng, trữ lượng, khả năng tích lũy Carbon và chất lượng của các mô hình theo các tiêu chuẩn đã được xác định.

Trong mỗi OTC đo các chỉ tiêu sau:

+ Đo đường kính D1.3 bằng thước kẹp kính chính xác đến cm theo hai chiều Đông Tây - Nam Bắc và lấy giá trị trung bình;

+ Đo đường kính tán lá (D t ) bằng thước dây theo hình chiếu của tán cây, đo theo hai chiều Đông Tây - Nam Bắc và lấy giá trị trung bình;

+ Đo chiều cao vút ngọn (Hvn), chiều cao dưới cành (Hdc) bằng thước đo cao Blumleiss, kết hợp bằng sào có khắc vạch, độ chính xác 0,1m;

+ Đo chiều cao dưới cành (Hdc): Dùng thước đo cao Bume leiss, kết hợp bằng sào có khắc vạch, độ chính xác 0,1m;

+ Xác định phẩm chất cây trồng thông qua phân cấp chất lượng:

Cây sinh trưởng tốt (A): Là những cây sinh trưởng khỏe mạnh, thân thẳng cân đối, không sâu bệnh, không cụt ngọn;

Cây sinh trưởng trung bình (B): Là những cây sinh trưởng trung bình, có hình thái trung gian;

Cây sinh trưởng kém (C): Là những cây cong queo, sâu bệnh, cụt ngọn, có u bướu… Kết quả được ghi vào mẫu biểu điều tra tầng cây cao sau:

Biểu 2.1 Biểu điều tra tầng cây cao

Vị trí:……… Tuổi cây: ……… Người điều tra:……… Ngày điều tra:………

Tính lượng tăng trưởng bình quân năm của các nhân tố điều tra:

Trong đó: ta: Là nhân tố điều tra tại năm a; a: Là tuổi của lâm phần

Tính trữ lượng rừng bao gồm các bước sau:

Di 1.3 : Là đường kính ngang ngực 1.3m của cây thứ i;

H i vn : Là chiều cao vút ngọn của cây thứ i; f : Là hình số tự nhiên Hohenadl (f = 0,5, đối với rừng trồng)

Tính trữ lượng OTC (MOTC)

Vi: Là thể tích cây thứ I trong OTC; n : Là tổng số cây trong OTC

Tính trữ lượng lâm phần (M/ha)

Trong đó: SOTC là diện tích OTC

Để điều tra độ tàn che, phương pháp cho điểm được áp dụng bằng cách đi 100 điểm trên các tuyến song song, mỗi điểm cách nhau 2m và mỗi tuyến cách nhau 2,5m Tại mỗi điểm, nếu tán lá che kín thì ghi 1 điểm, nếu che một phần thì ghi 0,5 điểm, và nếu trống thì ghi 0 điểm Kết quả sẽ được ghi vào biểu điều tra độ tàn che.

Biểu 2.2 Biểu điều tra độ tàn che

Tính độ tàn che theo công thức: ng c ng

Trong đó: nng: Là tổng giá trị các điểm ngắm;

Nng: Là tổng số điểm ngắm

Điều tra cây bụi thảm tươi được thực hiện trong các ô dạng bản (ODB) với mỗi OTC lập 5 ODB có diện tích 1m² (1m x 1m), bao gồm 4 ô ở 4 góc và 1 ô ở giữa Trong các ODB, việc điều tra tập trung vào thành phần cây, chiều cao, độ che phủ và sinh trưởng Kết quả sẽ được ghi lại vào mẫu biểu điều tra cây bụi thảm tươi.

Biểu 2.3 Biểu điều tra cây bụi thảm tươi

Mô hình:……… Tuổi cây: ……… Người điều tra:……… Ngày điều tra:………

Để điều tra thảm khô, chúng tôi đã tiến hành lập 5 ô điều tra (ODB) với kích thước mỗi ô là 1m² Bốn ô được đặt ở bốn góc và một ô ở giữa Tất cả thảm khô trong từng ODB được thu gom vào túi bóng và mang về phơi khô Sau khi phơi, chúng tôi tiến hành cân để xác định khối lượng thảm khô và ghi nhận kết quả vào bảng biểu.

Biểu 2.4 Biểu điều tra thảm khô

Mô hình: ……… Tuổi cây:……… Ngày điều tra:……… Người điều tra:………

OTC ODB Thành phần loài cây H vn

OTC ODB Khối lƣợng thảm khô (kg/m 2 )

2.4.2 Đánh giá hiệu quả của các mô hình rừng trồng tại huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hóa

2.4.2.1 Đ n ệu quả kinh tế của các mô hình

Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn nhanh 12 chủ rừng thuộc các mô hình rừng trồng để thu thập thông tin chi tiết về chu kỳ kinh doanh, năm trồng, tổng số công lao động, tổng chi phí đầu tư và tổng thu nhập qua các năm.

Để đánh giá hiệu quả kinh tế của các mô hình, cần so sánh tổng thu nhập và tổng chi phí Việc xác định chi phí và thu nhập cho từng mô hình rừng trồng là cần thiết để tiến hành đánh giá Quá trình này sử dụng chỉ tiêu giá trị hiện tại thuần túy (NPV) để đo lường hiệu quả kinh tế.

NPV: Là giá trị hiện tại thuần túy;

Bt: Là tổng các khoản thu của năm thứ t;

C t : Là tổng các khoản đầu tư của năm thứ t; r: Là lãi suất vay ; t: Là chỉ số năm (0 - n)

Nếu NPV > 0 thì kinh doanh có lãi, mô hình đó được chấp nhận

Nếu NPV nhỏ hơn 0, điều này cho thấy kinh doanh đang thua lỗ và mô hình không được chấp nhận Khi NPV bằng 0, nghĩa là doanh nghiệp đang hòa vốn Tỷ lệ thu nhập trên chi phí (BCR) cũng là một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả kinh doanh.

Nếu BCR > 1 thì kinh doanh có lãi, mô hình được chấp nhận

Nếu BCR < 1 thì kinh doanh bị thua lỗ, mô hình không được chấp nhận Nếu BCR = 1 thì kinh doanh hòa vốn c) Tỷ lệ thu hồi nội bộ (IRR)

IRR là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá khả năng thu hồi vốn đầu tư Nó được xác định là tỷ lệ chiết khấu mà tại đó NPV bằng 0, có nghĩa là tỷ lệ lãi suất vay vốn thực tế bằng với tỷ lệ thu hồi nội bộ.

Nếu IRR > r thì kinh doanh có lãi, mô hình được chấp nhận

Nếu IRR < r thì kinh doanh bị thua lỗ, mô hình không được chấp nhận Nếu IRR = r thì kinh doanh hòa vốn

2.4.2.2 Đ n ệu quả xã hội của các mô hình

Hiệu quả xã hội được thể hiện thông qua các tiêu chí như:

- Cải thiện chất lượng cuộc sống;

Để nâng cao hiểu biết và ý thức xã hội, nghiên cứu đã tiến hành phỏng vấn 8 chủ rừng cho từng mô hình, đồng thời phỏng vấn thêm 50 người dân tại mỗi xã.

Nội dung phỏng vấn bao gồm các vấn đề:

Quá trình triển khai rừng trồng cây gỗ lớn tại địa phương gặp phải nhiều vấn đề xã hội, bao gồm chính sách hỗ trợ, vốn đầu tư cần thiết, sự tham gia tích cực của người dân và ảnh hưởng đến thu nhập của họ Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của dự án trồng rừng.

+ Những thuận lợi, khó khăn trong quá trình trồng rừng

Rừng trồng mang lại hiệu quả xã hội đáng kể, bao gồm việc tạo ra công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao dân trí, và giải quyết các mâu thuẫn trong đời sống kinh tế - xã hội tại địa phương.

2.4.2.3 Đ n ệu quả s n t mô trường và khả n n ấp thụ Carbon a) Đ n lượn đất xói mòn thông qua công thức dự báo

Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp, tác giả áp dụng công thức dự báo xói m n đất dưới rừng của Vương Văn Quỳnh và cộng sự

Năm 1997, một nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá khả năng bảo vệ đất và chống xói mòn của một số trạng thái rừng trồng Công thức tính toán độ xói mòn đất được đưa ra là d = {2.31x10 -6 K  2 } / {[(TC/H)+CP+TM] 2 X} Kết quả tính toán giá trị d cho phép xác định mức độ xói mòn của đất dưới tán rừng theo các cấp độ phân loại khác nhau.

Nếu: d < 0,8 bảo vệ đất tốt;

0,8 < 1,6 bảo vệ đất trung bình;

1,6 < d < 3,2 bảo vệ đất kém; d > 3,2 bảo vệ đất rất kém

Cường độ xói mòn, được đo bằng mm/năm, có thể quy đổi từ dung trọng lớp đất mặt khoảng 1,2 gam/cm³, tương đương với 0,8 mm/năm tấn/ha/năm.

 là độ dốc mặt đất, tính bằng độ;

X là độ xốp lớp đất mặt, trên các địa hình dốc độ xốp X thường không vượt quá 0,75

Nội dung nghiên cứu