Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng LỜI CẢM ƠN Trong trình thực luận văn này, tơi nhận giúp đỡ nhiệt tình thầy giáo, cô giáo, bạn bè người thân Với tình cảm chân thành trân trọng nhất, xin trân trọng cảm ơn Th.S Lê Danh Bình, người trực tiếp hướng dẫn tơi thực luận văn Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn thầy giáo, cô giáo môn phương pháp giảng dạy Hóa, thầy giáo, giáo khoa Hóa học, Lãnh đạo trường THPT Nguyễn Sĩ Sách, tạo điều kiện cho tơi q trình làm luận văn Cuối cùng, tơi bày tỏ lịng biết ơn gia đình, bạn bè, người thân giúp đỡ, động viên, khuyến khích tơi an tâm học tập hồn thành luận văn Vinh, tháng năm 2011 Phạm Thị Ánh Hồng Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A i Luận văn tốt nghiệp khoa học Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Phạm Thị Ánh Hồng ii Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BGĐT CNTT ĐC GV HS HƯ KH NC PP PPDH PTPU SGK THPT TN TNMP TNSP : : : : : : : : : : : : : : : : Bài giảng điện tử Công nghệ thông tin Đối chứng Giáo viên Học sinh Hiệu ứng Khoa học Nghiên cứu Powerpoint Phương pháp dạy học Phương trình phản ứng Sách giáo khoa Trung học phổ thơng Thực nghiệm Thí nghiệm mơ Thực nghiệm sư phạm MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng Danh mục từ viết tắt Mục lục MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Mục tiêu đề tài Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài Đối tượng nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Cấu trúc luận văn Những đóng góp luận văn NỘI DUNG CHƯƠNG I: PHẦN MỀM POWERPOINT VÀ VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HÓA HỌC Ở TRƯỜNG THPT 1.1.Phương pháp dạy học hóa học theo định hướng đổi [17] [12] 1.1.1 Mục tiêu giáo dục thời đại 1.1.2 Bẩn chất trình dạy học đại 1.1.3 Các hình thức ứng dụng cơng nghệ thong tin vào dạy học 1.1.4 Thực trạng dạy giáo viên 1.2 Một số hình thức sử dụng thí nghiệm mô [13] [14] [8] 1.3 Tổng quan phần mềm powerpoint khả ứng dụng để thiết kế thí nghiệm mơ CHƯƠNG II: THIẾT KẾ CÁC THÍ NGHIỆM MƠ PHỎNG 2.1 Các hình thức biểu biễn thí nghiệm 2.1.1 Thí nghiệm mơ tả hình vẽ 2.1.2 Thí nghiệm mơ tả hình ảnh động (thí nghiệm ảo) [13] 2.1.3 Áp dụng thí nghiệm mơ giảng dạy 2.2 Vai trị thí nghiệm dạy học hóa học [5] Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng 2.3 Cách thức thiết kế số thí nghiệm powerpoint (PP) 2.3.1 Sơ đồ điều chế thu khí Clo phịng thí nghiệm 2.3.2 Thí nghiệm tính dễ tan HCl nước 2.3.3 Thí nghiệm phản ứng NH3 với HCl 2.4 Một số thí nghiệm thiết kế powerpoint 2.4.1 Chương V: NHÓM HALOGEN 2.4.2 Chương VI: Nhóm OXI – LƯU HUỲNH 2.4.3 Một số thí nghiệm khác CHƯƠNG III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1 Mục đích nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm 3.1.1 Mục đích 3.1.2 Nhiệm vụ 3.2 Đối tượng nội dung TNSP 3.2.1 Đối tượng 3.2.2 Nội dung 3.3 Phương pháp TNSP 3.3.1 Chọn mẫu TN 3.3.2 Bài kiểm tra 3.4 Kết TNSP 3.4.1 Kết định tính 3.4.2 Kết định lượng KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Chúng ta sống phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ hội nhập hợp tác quốc tế nước ta với cộng đồng quốc tế Việc nước ta gia nhập vào tổ chức thương mại quốc tế (WTO) tác động vào tất Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng lĩnh vực đời sống xã hội có giáo dục Để theo kịp phát triển khoa học hòa nhập vào kinh tế giới, ngành giáo dục phải có đổi toàn diện đồng nhằm đào tạo người có trình độ văn hóa cao, ham học hỏi, tự tin, động, sáng tạo, có kỹ thực hành giỏi, biết sử dụng phương tiện đại, chủ động đưa cách thức tốt để chiếm lĩnh tri thức, có ý thức vươn lên làm chủ khoa học công nghệ Trong nguồn lực để phát triển đất nước nhanh, hiệu quả, bền vững, định hướng nguồn lực người yếu tố Muốn xây dựng nguồn lực người, phải đẩy mạnh đồng giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ xây dựng văn hóa tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc Trước bối cảnh đó, đổi phương pháp dạy học cần thiết Nghị hội nghị lần Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII rõ: "Đổi mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ chiều, rèn luyện thành nếp tư sáng tạo người học Từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến phương tiện đại vào trình dạy học ” [6] Tại điều 28 Luật quy định:“Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh; phù hợp với đặc điểm lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” [16] Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 nêu: "Đổi đại hóa phương pháp giáo dục Chuyển từ việc truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin cách có hệ thống có tư phân tích, tổng hợp, phát triển lực cá nhân; tăng cường tính chủ động, tính tự chủ học sinh, sinh viên trình học tập ” [3] Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng Trong cơng cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước, đổi phát triển giáo dục Việt Nam vấn đề tất yếu nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho kinh tế tri thức Chỉ thị 58-CT/TW Bộ Chính trị ngày 17/10/2000 khẳng định: "Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin công tác giáo dục đào tạo tất cấp học, bậc học, ngành học" [1] Nhận thức tầm quan trọng công nghệ thông tin (CNTT) đổi giáo dục, Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT, Bộ trưởng Bộ Giáo Dục Đào tạo rõ: “Ứng dụng phát triển công nghệ thông tin giáo dục đào tạo tạo bước chuyển biến trình đổi nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập quản lý giáo dục" [2] Hiện nay, phát triển CNTT mở triển vọng to lớn việc đổi phương pháp dạy học Hầu hết trường trang bị máy vi tính, phịng học CNTT, kết nối Internet… Máy vi tính sử dụng dạy học để hỗ trợ nhiệm vụ trình dạy học hỗ trợ đắc lực cho việc dạy học chương trình theo hướng tích cực hóa người học Với trợ giúp máy vi tính phần mềm dạy học, giáo viên (GV) tổ chức q trình học tập học sinh (HS) theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo hoạt động nhận thức học sinh Hố học mơn khoa học thực nghiệm, bên cạnh phát triển kiến thức đòi hỏi phát triển HS kĩ làm thí nghiệm Thực tế cho thấy việc dạy học hoá học trường phổ thơng cịn nhiều vấn đề cần bàn Phương pháp sử dụng chủ yếu phương pháp thuyết trình: Thầy nói, trị ghi Thầy tập trung truyền thụ kiến thức, trò cố gắng nhớ máy móc, điều đẩy HS vào vị trí thụ động, hạn chế phát triển sáng tạo Bên cạnh đó, việc sử dụng thí nghiệm giảng dạy cịn hạn chế Điều xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: Điều kiện phương tiện, thiết bị dạy học hầu hết trường phổ thơng cịn thiếu, hoá chất thời hạn Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng sử dụng, biến chất, bổ sung, tâm lí GV ngại sử dụng thí nghiệm thiếu thời gian chuẩn bị,việc làm thí nghiệm dạy lại chiếm nhiều thời gian điều kiện khơng cho phép Do đó, cần có phương pháp dạy học vừa giáo dục kĩ thí nghiệm cho học sinh, vừa phát triển tư sáng tạo, lại phù hợp với điều kiện sở vật chất đa số trường phổ thơng Đó phương pháp dạy học sử dụng thí nghiệm mơ Thơng qua việc mơ tả lại tượng thí nghiệm, từ giúp HS phần hình dung lại q trình thí nghiệm, tiếp thu nắm vững kiến thức hoá học Hiện có nhiều phần mềm mơ thí nghiệm như: Crocodile chemistry, ChemLab, ChemLab 2.5, flash v vv Trong có phần mềm Microsoft Office PowerPoint có nhiều tính năng, gọn nhẹ sử dụng thuận tiện, cho phép người dùng thiết kế giảng điện tử có sử dụng thí nghiệm phần mềm Phần mềm Microsoft Office PowerPoint cho phép thiết kế thí nghiệm mơ (TNMP) sinh động, hấp dẫn, mang lại hiệu việc phân tích tượng, đặc biệt khơng thể thực thí nghiệm thực để giải tập hóa học Những TNMP tạo điều kiện tốt cho HS quan sát, thu thập thơng tin Nhờ HS hứng thú hơn, hoạt động nhận thức có hiệu hơn, từ góp phần nâng cao chất lượng dạy học trường phổ thông Để tạo nguồn tư liệu tham khảo, hỗ trợ việc dạy học cho GV HS, đáp ứng xu hướng vận dụng công nghệ thông tin đổi phương pháp dạy học, chọn đề tài: “Khai thác sử dụng phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế thí nghiệm mơ dạy học hóa học trường trung học phổ thông” Mục tiêu đề tài Nghiên cứu cách sử dụng hiệu ứng phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế thí nghiệm Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng Thiết kế sử dụng số thí nghiệm mơ giảng điện tử áp dụng cho chương trình hóa học phổ thơng nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức cho học sinh từ nâng cao chất lượng dạy học Giả thuyết khoa học Nếu thiết kế thí nghiệm mơ PowerPoint sử dụng chúng vào dạy học nội dung chương trình hóa học THPT cách hợp lý góp phần đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức học sinh, từ nâng cao chất lượng dạy - học hóa học trường trung học phổ thông Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài - Nghiên cứu lý luận dạy học hóa học - Nghiên cứu mục tiêu, nội dung, chương trình sách giáo khoa hố học THPT - Nghiên cứu khai thác phần mềm PowerPoint để thiết kế thí nghiệm mơ - Thiết kế giảng điện tử hóa học có sử dụng thí nghiệm mơ với PowerPoint - Tiến hành thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu việc ứng dụng phần mềm PowerPoint dạy học hóa học, rút kết luận cần thiết Đối tượng nghiên cứu - Q trình dạy học hóa học trường phổ thông - Phần mềm Microsoft Office PowerPoint Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung khai thác sử dụng phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế số thí nghiệm mơ chương trình hóa học lớp 10, 11, 12 THPT Phần thực nghiệm sư phạm tiến hành trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Nghệ An Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A Luận văn tốt nghiệp khoa học Phạm Thị Ánh Hồng Phương pháp nghiên cứu đề tài Để hoàn thành tốt nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, sử dụng phương pháp sau đây: 7.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết - Nghiên cứu văn kiện Đảng, sách nhà nước với thị Bộ Giáo dục Đào tạo vấn đề đổi phương pháp dạy học nhà trường phổ thông - Nghiên cứu lý luận dạy học hóa học; nghiên cứu mục tiêu, nội dung, chương trình sách giáo khoa hóa học trung học phổ thông - Nghiên cứu tài liệu sử dụng phần mềm Microsoft Office PowerPoint dạy học hóa học 7.2 Nghiên cứu thực tiễn Nghiên cứu khai thác phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế số mô thí nghiệm sử dụng chúng dạy học nhằm đánh giá khả hỗ trợ phần mềm q trình dạy học hóa học trường THPT 7.3 Thực nghiệm sư phạm Tiến hành dạy số tiết học sử dụng giảng điện tử sử dụng thí nghiệm mơ PowerPoint; quan sát, kiểm tra đánh giá hoạt động HS học học này, sau so sánh với lớp đối chứng; kết hợp với việc trao đổi ý kiến GV học có sử dụng PowerPoint 7.4 Thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê tốn học để trình bày kết thực nghiệm sư phạm, so sánh kết học tập hai nhóm thực nghiệm đối chứng, từ rút nhận xét nhằm kiểm chứng giả thuyết khoa học đề tài Cấu trúc luận văn Luận văn có cấu trúc sau: - Phần mở đầu Đại học Vinh – khoa Hóa học – K48A 10 ... lý luận đổi phương pháp dạy học vấn đề đổi phương pháp dạy học với hỗ trợ phần mềm dạy học hóa học - Hướng dẫn cách khai thác sử dụng phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế thí nghiệm. .. khoa hố học THPT - Nghiên cứu khai thác phần mềm PowerPoint để thiết kế thí nghiệm mơ - Thiết kế giảng điện tử hóa học có sử dụng thí nghiệm mô với PowerPoint - Tiến hành thực nghiệm sư phạm để đánh... phần mềm Microsoft Office PowerPoint để thiết kế thí nghiệm mơ dạy học hóa học trường trung học phổ thông” Mục tiêu đề tài Nghiên cứu cách sử dụng hiệu ứng phần mềm Microsoft Office PowerPoint để