Trêng ®¹i häc vinh khoa gi¸o dôc chÝnh trÞ Lu thÞ thu hiÒn Ph¸t huy vai trß cña thanh niªn NghÖ an trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kho¸ LuËn tèt nghiÖp ®¹i häc L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học Vinh, 5 / 2007 Lời cảm ơn Để hoàn thành tốt khoá luận tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi còn nhận đợc sự giúp đỡ chu đáo, nhiệt tình, của các thầy cô giáo trong Khoa, Hội đồng khoa học Khoa Giáo dục Chính trị, các thầy cô giáo trong tổ bộ môn Chủ nghĩa xã hội, của các cơ quan, ban, ngành của tỉnh Nghệ An, của gia đình và các bạn đồng nghiệp. Với tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cảm ơn thầy giáo - Tiến sỹ Đoàn Minh Duệ đã trực tiếp hớng dẫn em trong cả quá trình nghiên cứu khoá luận này, đây là công trình nghiên cứu đầu tay, là niềm hy vọng lớn của bản thân. Từ đáy lòng mình, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa cùng toàn thể các bạn sinh viên khóa 44 - Khoa Giáo dục Chính trị - Trờng Đại học Vinh giúp đỡ, động viên em trong suốt bốn năm học qua. Xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Lu Thị thu hiền 2 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học Quy định chữ viết tắt trong khoá luận CNXH: Chủ nghĩa xã hội CNH - HĐH: Công nghiệp hoá, hiện đại hoá ĐVTN: Đoàn viên thanh niên HSSV: Học sinh sinh viên KHCN: Khoa học công nghệ KHKT: Khoa học kỹ thuật Nxb: Nhà xuất bản THCS: Trung học cơ sở THPT: Trung học phổ thông TNXP XDKT: Thanh niên xung phong xây dựng kinh tế TNXH: Tệ nạn xã hội TNCS: Thanh niên Cộng sản TNTP: Thiếu niên tiền phong TNTN: Thanh niên tình nguyện XHCN: Xã hội chủ nghĩa 3 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học Mục lục Trang A. Phần mở đầu .6 1. Tính cấp thiết của đề tài. .6 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài 8 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài. .8 3.1. Mục đích 8 3.2. Nhiệm vụ của đề tài 8 4. Phơng pháp nghiên cứu .9 5. Kết cấu của đề tài .9 B. Phần nội dung 10 Chơng 1: Thanh niên và vai trò của thanh niên .10 1. Khái niệm .10 2. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác Lênin, Đảng Cộng sản Việt Nam và t tởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên 12 2.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê nin về thanh niên .12 2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về thanh niên 15 2.3. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về thanh niên .18 kết luận chơng 1 21 Chơng 2: Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp CNH HĐH .22 4 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học 1. Khái quát một số nét về tình hình đặc điểm của tỉnh Nghệ An có ảnh hởng đến việc phát huy vai trò của thanh niên .22 1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên, truyền thống lịch sử và con ngời Nghệ An 22 1.2. Tình hình kinh tế xã hội của Nghệ An 25 1.2.1. Về kinh tế 25 1.2.2. Về văn hoá - xã hội .27 2. Thực trạng đội ngũ thanh niên Nghệ An 30 2.1. Vấn đề học tập và trình độ học vấn của thanh niên .31 2.2. Thái độ chính trị của thanh niên 33 2.3. Vấn đề lao động, việc làm của thanh niên .35 2.4. Vấn đề sức khoẻ thanh niên .35 2.5. Thanh niên với các phong trào hoạt động .36 2.5.1. Phong trào thi đua học tập, tiến quân vào KHCN .36 2.5.2. Phong trào thi đua lập nghiệp, lao động sáng tạo 37 2.5.3. Phong trào tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng 39 2.5.4. Phong trào thanh niên xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn trật tự an toàn xã hội .40 2.6. Thanh niên với hoạt động giao lu và công tác đối ngoại 42 3. Xu hớng vận động và phát triển của thanh niên Nghệ An trong sự nghiệp CNH HĐH 43 4. Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay .47 5 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học 4.1. Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên trong thời kỳ CNH - HĐH .48 4.1.1. Thanh niên với nhiệm vụ học tập, nâng cao trình độ học vấn 48 4.1.2. Đẩy mạnh phong trào "Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" .49 4.1.3. Thanh niên với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và bảo vệ hệ thống chính trị .49 4.1.4. Thanh niên với nhiệm vụ xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng đời sống cộng đồng lành mạnh .50 4.1.5. Đẩy mạnh các hoạt động chăm sóc, bảo vệ, giáo dục thiếu niên nhi đồng và xây dựng Đội TNTP Hồ Chí Minh .50 4.1.6. Tăng cờng công tác quốc tế, đối ngoại thanh niên 51 4.2. Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh niên Nghệ An trong sự nghiệp CNH - HĐH 52 4.2.1. Giải pháp về tăng cờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên 52 4.2.2. Giải pháp xây dựng chính sách cho thanh niên 54 4.2.3. Tập trung nâng cao chất lợng giáo dục chính trị t tởng 55 4.2.4. Các cấp bộ đoàn chủ động đề xuất để đảm nhận và tổ chức 56 4.2.5. Phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức thanh niên do Đoàn làm nòng cốt .59 4.2.6. Giải pháp về cán bộ làm công tác thanh niên 59 Kết luận chơng 2 61 6 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học C. phần kết luận .62 D. danh mục tài liệu tham khảo .65 A. Phần mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài. Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội . Có thể nói, tuổi trẻ là độ tuổi đẹp nhất trong cuộc đời mỗi con ngời. Thế hệ trẻ của chúng ta là lực lợng xã hội to lớn, có tiềm năng hùng hậu về mọi mặt. Họ là tấm gơng phản ánh đời sống xã hội hiện tại và xu hớng phát triển của tơng lai. Thanh niên chiếm tỷ lệ lớn trong dân c, luôn là lực lợng đi đầu, là nguồn lực quan trọng, hùng hậu có vai trò thúc đẩy lịch sử, sáng tạo tơng lai. Trong sự nghiệp cách mạng của nớc ta, Đảng Cộng sản Việt Nam và Bác Hồ kính yêu luôn quan tâm, chăm sóc bồi d- ỡng thế hệ trẻ, dành niềm tin và hy vọng vào khả năng cách mạng to lớn của thanh niên, đánh giá đúng vai trò, vị thế của họ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói Thanh niên là ngời chủ t- ơng lai của nớc nhà. Nớc nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần là do các thanh niên 1 . Dới ánh sáng của Chủ nghĩa Mác Lênin và t tởng Hồ Chí Minh, nhận thức rõ vai trò, vị trí của thanh niên trong sự nghiệp CNH HĐH, tại Hội nghị lần thứ t Ban Chấp hành Trung ơng (khoá VII), Đảng ta khẳng định: Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất n ớc ta bớc vào thế kỷ XXI có xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bớc theo con đờng CNXH hay không là tuỳ thuộc vào lực lợng thanh niên - công tác giáo dục thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, quyết định sự thành bại của dân tộc Việt Nam 2 . 1 . 11, 84 2 . 25, 82 7 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học Trong sự nghiệp đổi mới của đất nớc, thanh niên đóng vai trò rất quan trọng, là trung tâm của sự phát triển. Thanh niên ngày nay đang nỗ lực phấn đấu hết mình cho sự nghiệp chung của đất nớc, họ biết phát huy ý chí tự lực tự cờng, năng động sáng tạo, vợt qua mọi khó khăn thử thách, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Với tiềm năng to lớn về nhiều mặt, thanh niên Nghệ An sẽ góp phần quan trọng vào sự biến đổi sâu sắc và toàn diện ấy. Bớc vào thời kỳ phát triển mới, việc phát huy vai trò của thanh niên Nghệ An có nhiều thuận lợi: công cuộc đổi mới và chủ trơng phát triển nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN trong hơn 20 năm qua đã đạt đợc những thành tựu to lớn; là thời kỳ đẩy nhanh sự nghiệp CNH - HĐH đất nớc, mở rộng quan hệ giao lu, hợp tác, phát triển kinh tế và gia nhập tổ chức thơng mại thế giới . Các đề án, chơng trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An đến năm 2010 tiếp tục phát huy, tạo điều kiện chăm lo tổ chức đoàn tốt hơn và là môi trờng, cơ hội để tuổi trẻ rèn luyện, cống hiến, trởng thành. Tuy vậy, bên cạnh những thuận lợi và thời cơ thì cũng có không ít khó khăn, thách thức: Hoạt động chia rẽ và lôi kéo thanh niên của các thế lực thù địch ngày càng xảo quyệt và tinh vi hơn; những biểu hiện tiêu cực của cơ chế thị trờng ngày càng bộc lộ rõ nét, nó tác động đến t tởng, đạo đức, lối sống của thanh niên; tình hình tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp; những khó khăn về lao động, việc làm, thu nhập đang là vấn đề bức xúc của thanh niên; chất lợng tổ chức cơ sở Đoàn - Hội và phong trào thanh niên cha đáp ứng đòi hỏi của tuổi trẻ Để phát huy tốt hơn nữa vai trò của thanh niên Nghệ An trong sự nghiệp CNH HĐH, đòi hỏi trớc hết sự phát huy nội lực của tuổi trẻ tỉnh nhà, đồng thời là sự chăm lo, định hớng của cả hệ thống chính trị. Với mong muốn góp phần nhỏ trí tuệ của mình vào sự nghiệp chung đó, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: Phát huy vai trò của thanh niên Nghệ 8 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học An trong sự nghiệp Công nghiệp hoá - hiện đại hoá làm khoá luận tốt nghiệp Đại học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài. Thanh niên và việc phát huy vai trò của thanh niên luôn đợc nhiều nhà khoa học, nhà quản lý, các cấp, các ngành quan tâm, nghiên cứu với nhiều góc độ khác nhau nh: "Hiểu đúng thanh niên để bồi dỡng và phát huy thanh niên" (Thạc sỹ Đoàn Văn Thái); "Phát huy vai trò của nữ thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh CNH - HĐH" (TS. Lê Văn Cầu); Phát huy vai trò của thanh niên nông thôn trong sự nghiệp CNH - HĐH nông nghiệp và nông thôn (An Đình Doanh Trung ơng Đoàn) Đội ngũ thanh niên đông đảo và có mặt trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, đóng góp vai trò tích cực cho sự phát triển kinh tế xã hội của từng địa phơng và đất nớc. ở mỗi địa phơng, vùng miền, tình hình thanh niên có những nét riêng đòi hỏi các cấp, các ngành chức năng phải đề ra những giải pháp phù hợp nhằm phát huy tốt nhất vai trò xung kích của họ. Vì vậy, với đề tài này, tôi hy vọng sẽ góp một phần nhỏ vào việc nghiên cứu cụ thể tình hình thanh niên ở Nghệ An, từ đó đa ra các giải pháp phù hợp, thiết thực và hiệu quả. 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài. 3.1. Mục đích: Nghiên cứu đề tài này, chúng tôi nhằm mục đích: tìm hiểu thực trạng của công tác thanh niên ở tỉnh Nghệ An, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm góp phần phát huy vai trò của thanh niên Nghệ An trong sự nghiệp CNH HĐH tỉnh nhà. 3.2. Nhiệm vụ của đề tài: Để đạt mục đích trên, đề tài đã đề ra một số nhiệm vụ chủ yếu sau: 9 L u Thị Thu Hiền - 44A-GDCT Khoá luận tốt nghiệp đại học + Làm rõ một số vấn đề lý luận về thanh niên và vai trò của thanh niên trong sự nghiệp CNH HĐH. + Khảo sát thực trạng về đội ngũ và công tác thanh niên Nghệ An trong thời gian qua, dự báo xu hớng vận động và phát triển của thanh niên Nghệ An đến năm 2010 và những năm tiếp theo. + Bớc đầu đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp CNH HĐH. 4. Phơng pháp nghiên cứu : Để hoàn thành mục tiêu và nhiệm vụ trên, chúng tôi đã vận dụng đồng thời các phơng pháp sau: - Phơng pháp tổng hợp, khái quát. - Phơng pháp so sánh. - Phơng pháp phân tích. 5. Kết cấu của đề tài. Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo, khoá luận đợc kết cấu thành 2 chơng. Ch ơng 1: Thanh niên và vai trò của thanh niên. Ch ơng 2: Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp CNH HĐH. 10