Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Trờng đại học vinh Khoa sau đại học Trơng Thị Kim Soan tác động toàn cầu hoá công nhân hoá Chuyên ngành: Lịch sử gới Mà số: 60.22.50 Tóm tắt Luận văn thạc sĩ lịch sử Giáo viên hớng dẫn khoa học: PGS phan văn ban Vinh - 2009 mục lục Phần Trang A Mở đầu 1 Lý chọn đề tài. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. 3 Đối tợng, phạm vi nhiệm vụ nghiên cứu. Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Các phơng pháp nghiên cứu. Đóng góp luận văn. 6 Bố cục luận văn . B Nội dung Chơng 1: Việt Nam Thanh Hoá trình toàn cầu hóa. 1.1 Khái quát toàn cầu hoá 1.1.1 Khái niệm 1.1.2 Nguồn gốc toàn cầu hoá 11 1.2 Quá trình toàn cầu hoá Việt Nam nói chung Thanh Hoá nói riêng 14 1.2.1 Việt Nam trình toàn cầu hoá14 1.2.2 Thanh Hoá trình toàn cầu hoá 27 Chơng 2: Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá 41 2.1 Khái quát tác động toàn cầu hoá giai cấp công nhân Việt Nam 41 2.2 Tình hình công nhân Thanh Hoá trớc hội nhập 54 2.3 Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá 56 2.3.1 Tác động tích cực toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá 56 2.3.2 Tác động tiêu cực toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá 62 Chơng 3: Một số kiến nghị xây dựng công nhân Thanh Hoá trình tham gia toàn cầu hoá 72 3.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền đổi nhận thức cho công nhân xu toàn cầu hoá 72 3.2 Nâng cao chất lợng công nhân để có đủ điều kiện tham gia toàn cầu hoá 77 3.3 Xây dựng số chế sách tạo điều kiện cho công nhân tham gia trình hội nhập phân công lao động quốc tế 90 Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh 3.4 Đổi hoạt động công đoàn 97 3.5 Nhà nớc đổi chế sách để Thanh Ho¸ ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi, tham gia vào sóng toàn cầu hoá 101 C Kết luận 104 Tài liệu tham khảo 107 A Mở đầu Lý chọn đề tài Hiện nay, toàn cầu hoá xu tất yếu, khách quan tác động mạnh mẽ đến tất quốc gia Toàn cầu hoá trở thành chủ đề tranh luận sôi trang sách, báo, diễn đàn hội thảo khoa học, hay vòng Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh đàm phán quốc tế, khu vực Giờ đây, chơng trình phát triển kinh tế quốc gia, vấn đề toàn cầu hoá đợc đặt lên hàng đầu Tuy nhiên, toàn cầu hoá kinh tế không chia lợi ích rủi ro cho quốc gia Thông thờng, nớc t phát triển, công ty, tập đoàn t đa quốc gia nhờ có nguồn lực tài to lớn, công nghệ, kỹ thuật đại lực quản lý kinh tế, họ có lợi vợt trội so với nớc phát phiển thu đợc lợi ích to lớn trình toàn cầu hóa kinh tế Ngợc lại, nớc phát triển, bên cạnh thuận lợi, nhỏ yếu tiềm lực kinh tế nên phải đối mặt với nhiều khó khăn, thua thiệt, chí lâm vào khủng hoảng tài - kinh tế, từ không giữ đợc độc lập, chủ quyền quốc gia Trong thËp kû 90 cđa thÕ kû XX ®· có nhiều nớc lâm vào tình trạng Là nớc phát triển, trình hội nhập kinh tÕ qc tÕ, ViƯt Nam cã ®iỊu kiƯn tËn dơng hội để phát triển nhanh; đồng thời phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn không dễ vợt qua Vấn đề phải xác định cho đợc điều kiện hội để tận dụng, đồng thời phải dự báo sớm, đa phán đoán khó khăn, thách thức gặp phải, từ xây dựng hệ thống giải pháp vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ đợc an ninh quốc gia trình hội nhập kinh tế quốc tế Có thể nói, toàn cầu hoá không vấn đề quốc gia, khu vực mà tác động đến doanh nghiệp, giai cấp, tầng lớp, cá nhân Trong trình ấy, giai cấp công nhân Việt Nam chịu tác động mạnh mẽ hai phơng diện tích cực tiêu cực Với trình toàn cầu hoá nay, yếu tố ngời đợc phát huy hết Tính chất toàn cầu hoá ngày vào chiều sâu với phát triển nh vũ bÃo không ngừng khoa học, kỹ thuật công nghệ Lao động giản đơn ngày giảm ý nghĩa sản xuất cạnh tranh Trái lại, lực, trình độ t chất ngời định việc biến hội môi trờng mang lại hoạt động sản xuất thiết thực, tạo đà cho phát triển bền vững quốc gia Thông qua trình phân công lao động quốc tế, tạo điều kiện cho ngời lao động tiếp xúc với công nghệ tiên tiến đòi hỏi ngời phải không ngừng nâng cao trình độ để theo kịp với phát triển Từ đó, tạo điều kiện cho ngời nhanh chóng tiếp cận thông tin, tri thức mới, góp phần nâng cao dân trí Đây vừa ®iỊu kiƯn võa lµ ®éng lùc quan träng ®èi víi việc nâng cao chất lợng đội ngũ Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh công nhân Ngời lao động làm việc doanh nghiệp có phơng pháp quản lý tiên tiến, sử dụng công nghệ đại có điều kiện để nâng cao tay nghề, tiếp thu công nghệ mới, nâng cao lực quản lý tác phong làm việc,tăng khả tìm kiếm việc làm cho ngêi lao ®éng Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tạo điều kiện tăng thu nhập cho công nhân, tác động đến trình di chuyển lao động phạm vi địa phơng, quốc gia phạm vi quốc tế Đặc biệt, với trình tạo việc làm nớc, trình tham gia toàn cầu hoá đẩy nhanh xuất lao động tạo nguồn tiền lớn góp phần làm giàu cho thân quốc gia Tuy nhiên, lợi ích công việc mới, tiền lơng thu nhập toàn cầu hoá mang tới không đợc phân bổ cho tất ngời mặt tổng thể Tham gia toàn cầu hoá, tăng thêm việc làm cho phận công nhân có tay nghề cao, đẩy số công nhân có tay nghề thấp, lao động phổ thông vào trình thất nghiệp tạo chênh lệch lớn thu nhập hai phận Trên thị trờng, số việc làm đợc tạo nhiều hơn, nhng kèm lao động d thừa cục bộ, tức thất nghiệp cạnh tranh phân bố nguồn nhân lực dới tác động điều chỉnh thị trờng toàn cầu Nh vậy, gia tăng tổng cầu lao động suy giảm cầu cục lao động hai yếu tố mang đến thời thách thức cho quốc gia, doanh nghiệp trình toàn cầu hoá Vấn đề nghiên cứu tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá, từ đề xuất số giải pháp xây dựng công nhân Thanh Hoá lớn mạnh để chủ động tham gia hội nhập sóng toàn cầu hoá vấn đề có ý nghĩa quan trọng Đồng thời nguồn bổ sung vốn tri thức lịch sử địa phơng cần thiết trình giảng dạy môn Lịch Sử trờng Trung Học Phổ Thông Đó lý chọn đề tài: Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá làm đề tài cho khoá luận tốt nghiệp Lịch sử nghiên cứu vấn đề Toàn cầu hoá xu hớng tất yếu nhân loại, vấn đề mới, hai thập kỷ gần thuật ngữ đ ợc nhắc đến với tần suất lớn phơng tiện thông tin đại chúng nh diễn đàn quốc tế Cách 150 năm, Mác đà dự báo xu hớng Theo Mác, xà hội hoá biểu trình lịch sử tự nhiên xà hội loài ngời tiến tới chủ nghĩa cộng sản Một giới đại đồng kinh tế Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh văn hóa ngời lao động tự phát triển toàn diện Dự báo xà hội cộng sản tơng lai Mác có sở vật chất thực tiễn từ chất tất yếu trình phát triển lực lợng sản xuất dẫn đến xà hội hoá sản xuất phạm vi toàn cầu Chúng ta đọc đợc điều Tuyên ngôn Đảng Cộng Sản T Mác Trong Chiếc Lexus Ôliu 1990, Thomas L.Friedman chọn thời điểm tờng Béclin sụp đổ năm 1989 dùng hình tợng Thế giới tròn 10 tuổi để toàn cầu hoá với mẻ Trong Thế giới phẳng - Tóm lợc lịch sử giới kỷ XX I- 2006, Thomas L.Friedman tiếp tục khẳng định ý nghĩa giai đoạn lịch sử đại việc chọn thời điểm năm 2000 với đời Internet thơng mại điện tử làm mốc để đánh giá Giáo s Dieter Bender (Đại học Ruhr - Bochum) ®a vÊn ®Ị: “Tõ viƯc qc tÕ hoá thị trờng trình sản xuất đến toàn cầu hoá trị Trong tác phẩm Tranh luận toàn cầu hoá: học khứ tác giả Rodrik đà phân tích rút học chủ chốt toàn cầu hóa phải khắc phục đợc mâu thuẫn logic bất bình đẳng thị trờng, bất bình đẳng dân chủ Trong tự hoá thị trờng quốc gia đồng thời phải cải cách biện pháp dân chủ Trong tác phẩm Toàn cầu hoá, tăng trởng đói nghèo Ngân hàng giới đà trình bày hai mặt toàn cầu hoá, là: toàn cầu hoá tạo hội để nớc phát triển mà nắm bắt đợc thời cơ, tác động tích cực, nêu lên mặt tiêu cực thách thức nớc phát triển, không vợt qua đợc thách thức tiếp tục trở thành nớc đói nghèo, nợ nớc phát triển Việt Nam, vấn đề toàn cầu hoá mối quan tâm nhiều ngời, từ nhà lÃnh đạo đất nớc, chuyên gia hoạch định sách đến nhà khoa học ngời dân bình thờng Bởi vì, toàn cầu hoá không vấn đề lý thuyết trừu tợng mà đà vào ngâ ng¸ch cđa cc sèng Cã rÊt nhiỊu c¸c cc hội thảo, công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề Trong công trình nghiên cứu nhiều tác giả: Toàn cầu hoá tác động đối víi sù héi nhËp cđa ViƯt Nam” ®· ®Ị cËp đến vấn đề: Toàn cầu hoá - khái niệm chung, hệ toàn cầu hoá; toàn cầu hoá kinh tÕ vµ sù héi nhËp kinh tÕ cđa ViƯt Nam Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Đề cập đến toàn cầu hoá cách toàn diện lĩnh vực kinh tế - trị - văn hóa, an ninh - quốc phòng cuốn: Toàn cầu hoá kinh tế: Bản chất, thời thách thức nớc Việt Nam tập Ngoài ra, số công trình nghiên cứu riêng biệt nh: Tác phẩm: Toàn cầu hoá kinh tế hội nhập kinh tếquốc tế tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế tiến trình công nghiệp hoá đại hoá Việt Nam (Nguyễn Xuân Thắng - chủ biên), tập trung xem xét tác động toàn cầu hoá kinh tế quốc tế kinh tế sau, sở làm rõ mối quan hệ hội nhập kinh tế quốc tế với công nghiệp hoá, xác định rõ vai trò hội nhập kinh tế hình thành nội hàm, đờng bớc công nghiệp hoá cho nớc sau, cụ thể làm rõ t đờng bớc tiến trình công nghiệp hoá, đại hoá nớc ta Nguyễn Bá Ngọc - Trần Văn Hoan tác phẩm: Toàn cầu hoá hội thách thức lao động Việt Nam đà phân tích sâu sắc điểm xuất phát, lợi so sánh, bớc trình gia nhập toàn cầu hoá Từ đà dự đoán sở khoa học, thực hội thách thức lao động Việt Nam trình tham gia phân công lao động quốc tế Đối với công nhân Thanh Hoá, có số công trình liên quan nh: Lịch sử Đảng Thanh Hoá, Mời năm xây dựng trởng thành đội ngũ công nhân Thanh Hoá Các công trình chủ yếu nghiên cức lịch sử hình thành phát triển công nhân Thanh Hoá từ đời đến năm 1975 Trong tác phẩm: Địa chí Thanh Hoá ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá trình bày đầy đủ chơng trình hội nhập kinh tế quốc tế Thanh Hoá đến năm 2010 víi néi dung: Thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi Thanh Hoá nay; tiềm hội đầu t; định hớng phát triển Nghị Đại hội Đảng tỉnh lần thứ XV đà đề mục tiêu sớm đa Thanh Hoá khỏi tình trạng tỉnh nghèo, đến năm 2020 trở thành tỉnh công nghiệp Nhiệm vụ chủ yếu kế hoạch năm 2006 - 2010 là: Phát triển kinh tế với tốc độ cao, bền vững, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, sở đẩy mạnh chuyển dịch cấu kinh tế theo hớng công nghiệp hoá, đại hoá, nâng cao sức mạnh, hiệu quả, sức cạnh tranh kinh tế Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Cho đến nay, cha có công trình chuyên sâu nghiên cứu tác động toàn cầu hóa công nhân Thanh Hoá giải pháp để xây dựng công nhân Thanh Hoá trình hội nhập toàn cầu Đối tợng, phạm vi nhiệm vụ nghiên cứu Đối tợng nghiên cứu luận văn tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá hai phơng diện: Thời thách thức, thuận lợi khó khăn Để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu, luận văn không trình bày khái quát nội dung khái niệm trình phát triển toàn cầu hoá Đồng thời, nhiệm vụ quan trọng đề xuất giải pháp để xây dựng công nhân Thanh Hoá vững mạnh tham gia vào toàn cầu hoá Các phơng pháp nghiên cứu Để thực đề tài này, tác giả đà sử dụng phơng pháp sau: - Phơng pháp lịch sử: đợc đặc biệt coi trọng đề tài nghiên cứu dới góc độ lịch sử - Phơng pháp lôgíc: để lý giải tác động toàn cầu hoá đề xuất giải pháp xây dựng công nhân Thanh Hoá Ngoài ra, tác giả sử dụng số phơng pháp hỗ trợ nh: phân tích, tổng hợp, thống kê so sánh để nâng cao tính hiệu vấn đề đợc nghiên cứu Đóng góp luận văn - Tổng hợp lại đời tiến trình phát triển toàn cầu hoá, giúp ngời đọc có tranh khái quát toàn cầu hoá - Phân tích tác động tích cực tiêu cực toàn cầu hoá giai cấp công nhân Thanh Hoá - Luận văn đề xuất số giải pháp xây dựng công nhân Thanh Hóa, hy vọng góp phần với Đảng, Chính quyền tỉnh nhà việc hoạch định sách nhằm xây dựng công nhân Thanh Hóa phát triển toàn diện, thực sứ mệnh đầu nghiệp công nghiệp hoá, đại hoá tỉnh đất nớc Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận tài liệu tham khảo, cấu trúc luận văn chia thành chơng: Chơng 1: Việt Nam Thanh Hóa trình toàn cầu hoá Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Chơng 2: Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá Chơng 3: Một số kiến nghị xây dựng công nhân Thanh Hoá trình tham gia toàn cầu hoá B Nội Dung Chơng 1: Việt Nam Thanh Hóa trình toàn cầu hoá 1.1 Khái quát toàn cầu hoá 1.1.1 Khái niệm Trong thời đại ngày nay, không quốc gia tồn phát triển mà lại không tham gia vào trình toàn cầu hoá Đây vấn đề rộng lớn, phức tạp, liên quan đến nhiều mặt khác có nhiều ý kiến khác Thuật ngữ toàn cầu hoá xuất vào năm 1950, với phổ biến phơng tiện vận tải có động gia tăng trao đổi thơng mại; thức đợc sử dụng rộng rÃi từ năm 1990 kỷ XX Có thể nói, cha có tợng lại thu hót nhiỊu sù quan t©m cđa nhiỊu ngêi, nhiỊu qc gia, nhiỊu tỉ chøc qc tÕ vµ khu vùc…nh lµ toàn cầu Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh hoá Từ khách, nhà ngoại giao, nhà khoa học, nhà buôn, nhà hoạt động văn hoá nghệ thuậtđến ngời dân bình thờng quan tâm tìm hiểu toàn cầu hoá Đến đà có hàng trăm khái niệm toàn cầu hoá đợc đa từ nhiều góc độ tiếp cận Tuy nhiên, vấn đề nhiều ý kiến, quan điểm khác nhau, chí đối lập Nguyên nhân khác không khác lợi ích, lập trờng, quan điểm, mà khác cách tiếp cận vấn đề, mục đích tìm hiểu toàn cầu hóa Có khái niệm xem toàn cầu hoá biểu hiện, kết phát triển mạnh mẽ lực lợng sản xuất dẫn ®Õn ph¸ sù biƯt lËp cđa c¸c qc gia, tạo mối quan hệ gắn kết, tơng tác phụ thuộc lẫn quốc gia, dân tộc quy mô toàn cầu vận động phát triển Một số tác giả xem toàn cầu hoá xét chất trình tăng lên mạnh mẽ mối liên hệ, ảnh hởng, tác động lẫn phụ thuộc lẫn tất khu vực, quốc gia, dân tộc giới Có ý kiến nhấn mạnh đến khía cạnh quan hệ sản xuất, xem toàn cầu hoá giải pháp quan hệ sản xuất để phù hợp với lực lợng sản xuất + Quan niệm xem toàn cầu hoá giai đoạn cao trình phát triển lực lợng sản xuất giới, kết phát triển tất yếu kinh tế thị trờng khoa học c«ng nghƯ Cã ý kiÕn cho r»ng, thùc tÕ cđa toàn cầu hoá chỗ, hành vi kinh tế toàn cầu có ảnh hởng đến hệ thống trị giới, ngợc lại trị lại có tác động to lớn kinh tế + Có quan điểm cho : Toàn cầu hóa kết phát triển tất yếu, cỡng lại đợc khoa học công nghệ, đà lôi kéo quốc gia vào kinh tế hợp - kinh tế toàn cầu + Có ngời lại cho rằng: Toàn cầu hoá chủ yếu nhằm mục đích buộc phủ phải chấp nhận quyền bá chủ cđa chđ nghÜa tù míi mét hc mét sè qc gia khëi xíng + Theo Ban Ch©u Âu: Toàn cầu hoá trình có phụ thuộc lẫn thị trờng sản xuất nớc ngày tăng lên nh hậu tất yếu việc trao đổi hàng hoá, dịch vụ, tiền tệ công nghệ Toàn cầu hoá kết nhều yếu tố: tiến khoa học kỹ thuật đà giảm mạnh chi phí xử lý liệu máy vi tính viễn thông, đẩy nhanh phát minh công nghệ, tiến hành việc tổ chức lại thay đổi chiến lợc công ty, tự hoá mạnh thơng mại quốc tế đẩy Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá 10 ... hình công nhân Thanh Hoá trớc hội nhập 54 2.3 Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá 56 2.3.1 Tác động tích cực toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá 56 2.3.2 Tác động tiêu cực toàn cầu hoá công. .. Việt Nam trình toàn cầu hoá14 1.2.2 Thanh Hoá trình toàn cầu hoá 27 Chơng 2: Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá 41 2.1 Khái quát tác động toàn cầu hoá giai cấp công nhân Việt Nam 41... Nam Thanh Hóa trình toàn cầu hoá Tác động toàn cầu hoá công nhân Thanh Hoá Luận văn tốt nghiệp - Trơng Thị Kim Soan - CH 15 LSTG - ĐH Vinh Chơng 2: Công nhân Thanh Hoá dới tác động toàn cầu hoá