BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH VŨ MỸ LONG MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THANH HÓA, TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC VINH – 2011 1 Lời cảm ơn Trong quá trình học tập, nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, giúp đỡ tận tình tạo điều kiện thuận lợi của các cấp lãnh đạo, nhiều thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình. Tác giá chân thành cảm ơn: Hội đồng khoa học, Hội đồng đào tạo trường Đại học Vinh, Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa, các thầy giáo, cô giáo, đội ngũ cán bộ quản lý và đồng nghiệp các trường THPT thành phố Thanh Hóa đã tận tình giúp đỡ, cung cấp tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt, đóng góp những kiến thức quý báu cho việc nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS.TS Trần Hữu Cát – Người hướng dẫn khoa học, đã tận tâm hướng dẫn, bồi dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên cứu, năng lực tư duy và trực tiếp giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Tác giả kính mong nhận được những lời chỉ dẫn, góp ý của các thầy giáo, cô giáo, ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp để luận văn có chất lượng và hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn ! Thanh Hóa, tháng 12 năm 2011 Tác giả Vũ Mỹ Long 2 MỤC LỤC 3 Trang Mở đầu 1 1 Lý do chọn đề tài 1 2 Mục đích nghiên cứu 4 3 Đối tượng và khách thể nghiên cứu 4 4 Giả thiết khoa học 4 5 Nhiệm vụ nghiên cứu 4 6 Phương pháp nghiên cứu 5 7 Những đóng góp của đề tài 5 8 Cấu trúc luận văn 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÍ VÀ QUẢN LÍ ĐỘI NGŨ GIÁO VIEN THPT 7 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu 7 1.2 Một số khái niệm cơ bản và lý luận quản lí 9 1.2.1 Khái niệm giáo viên (nhà giáo) 9 1.2.1.1 Vai trò của người giáo viên 9 1.2.1.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên 10 1.2.1.3 Phẩm chất và năng lực của giáo viên 11 1.2.1.4 Đội ngũ giáo viên 12 1.2.1.5 Chất lượng đội ngũ giáo viên 12 1.2.2 Quản lý và chức năng quản lý 13 1.2.3. Quản lý nguồn nhân lực 16 1.2.4. Quản lý giáo dục 17 1.2.5 Quản lý nhà trường, quản lý nhà trường trung học phổ thông, quản lý đội ngũ giáo viên 17 1.2.5.1 Quản lý nhà trường 17 1.2.5.2 Quản lý nhà trường trung học phổ thông 18 1.2.5.3 Quản lý đội ngũ giáo viên 19 1.2.6. Năng lực đội ngũ giáo viên và quản lý để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên 19 1.2.7. Khái niệm đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng 20 1.2.8. Nội dung của việc quản lý, xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên 21 1.3 Đặc điểm lao động sư phạm của người giáo viên 23 1.3.1 Đối tượng lao động sư phạm của người thấy giáo là thế hệ trẻ 23 1.3.2 Nghề tái tạo sản xuất, mở rộng sức lao động 24 1.3.3 Nghề lao động trí óc chuyên nghiệp 24 1.3.4 Nghề dựa vào nhân cách để tác động nhân cách 25 1.4. Những nội dung quản lý cơ bản của hiệu trưởng trường THPT 25 4 1.5 Cơ sở pháp lý về quản lý và bồi dưỡng để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên 26 1.6 Ý nghĩa của việc quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên 27 Kết luận chương 1 28 Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THANH HÓA, TỈNH THANH HÓA 29 2.1 Tình hình kinh tế xã hội và truyền thống lịch sử, văn hóa của thành phố Thanh Hóa 29 2.1.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên 29 2.1.2 Tình hình phát triển kinh tế xã hội 30 2.1.3 Truyền thống lịch sử, văn hóa 30 2.1.4 Những thuận lợi và khó khăn về văn hóa, xã hội ảnh hưởng đến văn hóa xã hội ảnh hưởng đến phát triển giáo dục và đào tạo của thành phố Thanh Hóa. 31 2.1.4.1 Thuận lợi 32 2.1.4.2 Khó khăn 32 2.2. Tình hình phát triển giáo dục - Đào tạo ở thành phố Thanh Hoá 32 2.2.1. Tình hình chung về giáo dục - đào tạo ở thành phố Thanh Hoá 34 2.2.2. Tình hình phát triển giáo dục THPT thành phố Thanh Hóa 35 2.2.2.1 Quy mô hệ thống trường, lớp: 35 2.2.2.2. Về chất lượng đào tạo 36 2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên THPT thành phố Thanh Hóa 37 2.3.1 Về quy mô, cơ cấu đội ngũ giáo viên 37 2.3.2 Thực trạng về chất lượng đội ngũ giáo viên 39 2.3.2.1. Thục trạng về tư tưởng đạo đức. 39 2.3.2.2. Về trình độ đào tạo, nghiệp vụ sư phạm 40 2.4. Thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hoá 44 2.4.1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT thành phố Thanh Hóa 44 2.4.2. Đánh giá công tác quản lý trên các mặt 45 2.4.3. Những thuận lợi, khó khăn và những vấn đề dặt ra trong quản lý 48 2.4.3.1 . Thuận lợi và ưu điểm 48 5 2.4.3.2 Khó khăn, yếu kém và những bất cập 49 2.4.3.3 Những vấn đề đặt ra trong quản lý đội ngũ giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hóa 50 chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THANH HÓA, TỈNH THANH HÓA 52 3.1 Căn cứ để xây dựng giải pháp 52 3.1.1 Căn cứ vào phương hướng. 52 3.1.2. Quan điểm xây dựng 52 3.1.3. Căn cứ vào mục tiêu 53 3.1.4. Căn cứ vào các nguyên tắc lựa chọn các giải pháp 54 3.1.4.1 . Đảm bảo tính chất đồng bộ của các giải pháp 54 3.1.4.2 Đảm bảo tính thực tiễn của các giải pháp 55 3.1.4.3 Đảm bảo tính khả thi của các giải pháp 55 3.2 Các giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa. 55 3.2.1 Nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm cho đội ngũ giáo viên 56 6 3.2.1.1. Thông qua việc tổ chức học tập các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và các quy định của ngành 56 3.2.1.2. Nâng cao ý thức và tinh thần trách nhiệm của cán bộ GV thông qua việc tổ chức và triển khai các phong trào thi đua 57 3.2.2 Xây dựng quy hoạch và tuyển chọn đội ngũ giáo viên 59 3.2.2.1 Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên 59 3.2.2.2 Bổ sung và tuyển chọn đội ngũ giáo viên 61 3.2.3. Xây dựng chế độ công tác và sử dụng hợp lý đội ngũ giáo viên. 63 3.2.3.1 Xây dựng chế độ công tác của giáo viên 63 3.2.3.2. Sử dụng hợp lý đội ngũ giáo viên 64 3.2.4. Tổ chức công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên 69 3.2.4.1 Mục đích, yêu cầu 69 3.2.4.2 Tổ chức thực hiện 70 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá chuyên môn nghiệp vụ 72 3.2.5.1 Mục đích, yêu cầu 72 3.2.5.2 Tổ chức thực hiện 73 7 3.2.6. Đổi mới công tác thi đua – khen thưởng, nhân điển hình tiên tiến 76 3.2.7 Vận dụng và hoàn thiện chế độ, chính sách nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho giáo viên. 79 3.2.7.1. Xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ 79 3.2.7.2. Chú trọng chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ 81 3.2.8 Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và quản lý việc sử dụng trang thiết bị dạy học. 83 3.2.8.1 Mục đích, yêu cầu. 83 3.2.8.2 Tổ chức thực hiện 84 3.2.9. Nâng cao hiệu lực công tác quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn 85 3.2.9.1. Quản lý kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn 85 3.2.9.2. Quản lý thực hiện nội dung chương trình và quy chế chuyên môn 86 3.2.9.3. Quản lý nội dung sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn 88 3.3. Thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ giáo viên 89 Kết luận và kiến nghị 92 Kết luận 92 Kiến nghị 93 Tài liệu tham khảo 95 8 DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCHTW Ban chấp hành trung ương BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục CSVC Cơ sở vật chất THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở THCN Trung học chuyên nghiệp GD&DT Giáo dục và đào tạo KHQL Khoa học quản lý NSNN Ngân sách nhà nước PPCT Phân phối chương trình QL Quản lý GV Giáo viên QLGD Quản lý giáo dục TP Thành phố TDTT Thể dục thể thao UBND Ủy ban nhân dân CL Công lập SL Số lượng DANH MỤC BẢNG BIỂU TT Bảng Tên bảng 9 1. Bảng 1 Quy mô phát triển trường, lớp THPT thành phố Thanh Hóa trong 3 năm gần đây 2. Bảng 2 Kết quả các mặt giáo dục cấp THPT thành phố Thanh Hóa 3. Bảng 3 Thống kê số lượng, tỷ lệ giáo viên /lớp của các trường THPT thành phố Thanh Hóa năm học 2010-2011 4. Bảng 4 Cơ cấu giới tính, độ tuổi giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hóa năm học 2010-2011 5. Bảng 5 Tổng hợp về phẩm chất chính trị tư tưởng, đạo đức của giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hóa 6. Bảng 6 Tổng hợp trình độ đào tạo, nghiệp vụ đội ngũ giáo viên các trường THPT thành phố Thanh Hóa 7. Bảng 7 Thực trạng cán bộ quản lý các trường THPT thành phố Thanh Hóa 8. Bảng 8 Thực trạng công tác quản lý giáo dục các trường THPT thành phố Thanh Hóa 9. Bảng 3.3.1 Kết quả thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ giáo viên MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1. Về lý luận Những năm đầu thế kỉ 21, cục diện thế giới có nhiều biến chuyển to lớn. Cách mạng khoa học và công nghệ tiếp tục phát triển với trình độ ngày càng cao sẽ thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới và đời sống 10