z Bộ giáo dục đào tạo Trờng đại học vinh - - Ngun thÞ hơng Sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy phần III môn nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin trờng cao đẳng y tế nghệ an Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục Vinh - 2010 A phần mở đầu Lý chọn đề tài: Ngày bùng nổ công nghệ thông tin nói riêng khoa học công nghệ nói chung tác động mạnh mẽ đến tất ngành lĩnh vực đời sống xà hội Để đáp ứng yêu cầu nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa đất nớc, bắt kịp với thay đổi lớn thời đại, đòi hỏi phải có ngời động sáng tạo, tự lực tự cờng, có khả thích ứng với sống Điều cho thấy giáo đào tạo đóng vai trò quan trọng tảng cho việc hoàn thiện ngời tăng trởng kinh tế đất nớc Đầu t vào chất xám cách đầu t hiệu cho hng thịnh quốc gia Vì vậy, giáo dục đào tạo đợc xem quốc sách hàng đầu chiến lợc, đờng lối nớc ta Đổi giáo dục, đổi cách dạy, cách học đà đợc xà hội quan tâm Đại hội Đại biểu lần IX Đảng rõ: Đổi phơng pháp dạy học phát huy t sáng tạo lực tự đào tạo ngời học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhÐt, häc vĐt, häc chay [12; 1] NghÞ qut 40/2000/ Quốc Hội khóa 10 đà khẳng định: "Đổi nội dung, chơng trình, sách giáo khoa, phơng pháp dạy học phải thực đồng với việc nâng cấp đổi trang thiết bị dạy học" [21;1] Trên thực tế phát triển khoa học công nghệ đà mở khă điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng PTDH đại vào qúa trình dạy học Việc sử dụng có tính s phạm thành khoa học công nghệ làm thay đổi lớn đến hiệu trình dạy học, hiệu việc sử dụng PTDH đại Thực đổi phơng pháp giảng dạy theo hớng chuyển qúa trình giảng dạy bậc Đại học - Cao đẳng thành trình tự học sinh viên có tổ chức hỗ trợ tối u giảng viên, sử dụng mạnh mẽ phơng tiện dạy học đại chấm dứt tình trạng đọc chép giảng đờng vấn đề cấp thiết đặt cho trờng cao đẳng Y tế Nghệ An Trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An vừa đợc nâng cấp từ Cao đẳng lên Đại học nên trờng nhiều vấn đề giai đoạn hoàn thiện Với đặc trng trờng Y nên trình dạy học, PTDH lại có ý nghĩa quan trọng Trờng ®· tỉ chøc triĨn khai thùc hiƯn th«ng qua nhiỊu hội nghị, hội thảo bàn nhiều vấn đề đổi phơng pháp giảng dạy nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo thời kỳ công nghiệp hóa, đại hóa đợc coi nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết Tuy nhiên hiệu đem lại hạn chế, đặc biệt việc sử dụng PTDH đại vào trình giảng dạy môn trị nói chung môn khoa học Mác - Lênin nói riêng thực cha đạt kết nh mong muốn Bên cạnh năm học 2008 - 2009 năm học Bộ giáo dục đào tạo cấu lại chơng trình từ ba môn khoa học Mác Lênin trớc thành môn nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin Với thay đổi chắn làm cho giảng viên, sinh viên không khỏi lo lắng, băn khoăn làm để dạy tốt học tốt môn học với dung lợng kiến thức lớn Nhận thức đợc việc sử dụng PTDH đại giảng dạy đáp ứng đợc yêu cầu đổi nghiệp giáo dục thời kỳ công nghiệp hoá, đại hoá, đà thúc tìm tòi, nghiên cứu việc sử dụng PTDH đại vào giảng dạy môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin thĨ phÇn III – lý ln vỊ chđ nghÜa xà hội góp phần nâng cao chất lợng giảng dạy Vì vậy, mạnh dạn lựa chọn đề tài: Sử dụng phơng tiện đại vào giảng dạy phần III môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác-Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An" để nghiên cứu Tình hình nghiên cứu Gần vấn đề dạy học ứng dụng CNTT sử dụng phơng tiện dạy học đại đà có nhiều nhà khoa học nghiên cứu ứng dụng thực tiễn giảng dạy xuất phát từ nhu cầu nâng cao chất lợng hiệu dạy học Đà có nhiều công trình khoa học, đề tài báo nghiên cứu vấn đề đổi phơng pháp giảng dạy nói chung sử dụng phơng tiện đại dạy học nói riêng Tiêu biểu công trình Nghiên cứu phơng tiện dạy học bao gồm công trình sau: Phơng tiện dạy học Tác giả Tô Xuân Giáp; Phơng pháp công nghệ dạy học tác giả Nguyễn Ngọc Bích, Tôn Quang Cờng, Phan Kim Chung; "Phơng tiện dạy học" luận văn thạc sỹ phơng pháp giảng dạy vật lý tác giả Phạm Thị Hồng Việt; Đề tài cần thiết hiệu việc ứng dụng phơng tiện đại vào dạy học môn triết học Mác - Lênin trờng cao đẳng kinh tế - Kỹ thuật Nghệ An tác gải Nguyễn Khánh Ly; Đề tài sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy môn chủ nghĩa xà hội trờng trị Trần Phú - Hà Tĩnh tác giả Nguyễn Thị Nhung Nghiên cứu việc ứng dụng CNTT vào dạy học có công trình: Để học tốt môn nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin" Th.S Nguyễn Văn Thành Khoa lý luận trị Trờng cao đẳng tài kế toán; "Đổi giáo dục công nghệ thông tin truyền thông " tác giả Quách Tuấn Ngọc đăng trang edu.net.vn ngày 29-8-2004; ứng dụng công nghệ thông tin phơng tiện dạy học đại nhằm nâng cao chất lợng dạy học trờng s phạm tác giả Lơng Thị Linh trờng Cao đẳng s phạm Vĩnh Phúc đăng trang Wk.qtttc.Edu.Vn; Thiết Bị dạy học điều kiện đảm bảo sử dụng có hiệu quảcủa tác giả Lê Minh Luân Các công trình chủ yếu đề cập đến vấn đề chung phơng tiện dạy học, phân loại phơng tiện dạy học, vai trò hoạt động dạy học yêu cầu việc sử dụng phơng tiện dạy học giảng dạy Nh vậy, từ góc độ khác nhau, tác giả đà đề cập nghiên cứu đến vấn đề cần thiết phải đổi phơng pháp giảng dạy thông qua việc ứng dụng phơng tiện dạy học đại trờng Cao đẳng - Đại học nhằm nâng cao chất lợng dạy học Tuy nhiên cha có công trình sâu nghiên cứu việc sử dụng phơng tiện dạy tốt phần III môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin Đề tài " sử dụng phơng tiện đại vào giảng dạy phần III môn học Những nguyên lý chủ nghĩa Mác-Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An" tiếp nối, kế thừa công trình khoa học nghiên cứu đà có để nghiên cứu vào lĩnh vực cụ thể môn học góp phần nâng cao hiệu công tác giảng dạy môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng Cao đẳng nói chung trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An nói riêng Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Thông qua trình nghiên cứu lý luận phơng tiện dạy học đại thực trạng sử dụng phơng tiện dạy học đại trờng cao đẳng Y tế Nghệ An, nhằm tìm giải pháp để nâng cao chất lợng giảng dạy môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung (phần III) lý luận chủ nghĩa xà hội môn học nói riêng trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An qua việc sử dụng phơng tiện dạy học đại (chủ yếu sử dụng giảng điện tử thiết kế giảng dạy học) Đối tợng + Vấn đề sử dụng PTDH đại vào dạy học Phần III môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin + Diện khảo sát: Trờng cao đẳng Y tÕ NghƯ An 3.2 NhiƯm vơ nghiªn cøu Nghiªn cứu sở lý luận cần thiết việc sử dụng phơng tiện đại giảng dạy phần III môn nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin Tiến hành thực nghiệm s phạm việc sử dụng phơng tiện đại giảng dạy phần III môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng Cao đẳng Y Tế Nghệ An Xây dựng quy trình đề xuất số giải pháp để nâng cao chất lợng hiệu sử dụng phơng tiện đại vào giảng dạy (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác -Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An Đối tợng phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tợng nghiên cứu Vấn đề sử dụng PTDH đại vào dạy học Phần III môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin Diện khảo sát: Trờng cao đẳng Y tế Nghệ An 4.2 Phạm vi nghiên cứu Đề tài sâu vào việc nghiên cứu, sử dụng phơng tiện dạy học đại chủ yếu sử dụng máy chiếu Projector (bài giảng điện tử) vào giảng dạy (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An Phơng pháp nghiên cứu Trong trình nghiên cứu đề tài này, sử dụng phơng pháp sau: Phơng pháp nghiên cứu lý thuyết: đọc, phân tích, tổng hợp tài liệu nhằm thu thập thông tin có liên quan đến đề tài nghiên cứu, phơng pháp lôgic - lịch sử Phơng pháp thực nghiệm: Phơng pháp thực nghiệm s phạm, phơng pháp điều tra bản, phơng pháp thăm dò ý kiến giáo viên Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng quy trình giải pháp sử dụng PTDH đại vào giảng dạy Phần III lý luận chủ nghĩa xà hội nói riêng môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin nói chung giúp cho giảng viên sử dụng cách thành thạo có hiệu phơng tiện dạy học đại nhằm nâng cao chất lợng giảng dạy môn học trờng cao đẳng Y tế Nghệ An Đóng góp đề tài Đề tài góp phần làm rõ vấn đề lý luận phơng tiện dạy học nói chung phơng tiện dạy học đại nói riêng Với hệ thống quy trình giải pháp đợc đa ra, giúp cho việc sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy môn nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin nói chung Phần III - lý luận chủ nghĩa xà hội môn học nói riêng trờng cao đẳng Y tế Nghệ An có hiệu Kết đề tài làm tài liệu tham khảo cho giảng viên sinh viên dạy học môn nguyên lý chủ nghĩa Mác Lênin trờng cao đẳng Y tế Nghệ An nói riêng trờng cao đẳng nói chung Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kÕt ln, phơ lơc vµ danh mơc tµi liƯu tham khảo, luận văn đợc kết cấu thành chơng Chơng 1: Cơ sở lý luận thực tiễn việc sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy môn nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin (Phần III) trờng Cao đẳng Y tÕ NghƯ An hiƯn Ch¬ng 2: Thùc nghiƯm s phạm sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An Chơng 3: Quy trình giải pháp sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng cao đẳng Y tế Nghệ An B Phần nội dung CHNG sở lý luận thực tiễn việc sử dụng phơng tiện dạy học đại vào giảng dạy môn nguyên lý chủ nghĩa mác - Lênin (Phần iii) trờng cao đẳng y tÕ nghÖ an hiÖn 1.1 Phương tiÖn dạy học đại 1.1.1 Phương tiƯn dạy học * Kh¸i niệm phơng tiện dạy học Phơng tiện dạy học có vai trò việc vận dụng phơng pháp dạy học Cùng với việc đổi nội dung, phơng pháp dạy học, hệ thống giáo dục - đào tạo Việt Nam, trờng học đà trang bị nhiều PTDH Vì cần phải nắm vững khái niệm phơng tiện dạy học, loại phơng tiện dạy học Hiện bàn khái niệm PTDH đứng góc độ tiếp cận khác nhau, nói có nhiều quan điểm khác nhau: Tỏc gi Nguyn Vn Khơi Lê Huy Hồng cho rằng: Phương tiện dạy học bao gồm phương tiện mang tin, phương tiện kỹ thuật dạy học phương tiện tương tác sử dụng trực tiếp trình dạy học để chuyển tải nội dung tương tác với phương pháp dy hc nhm đạt mc tiờu nht nh [17;20 ] Tác giả Nguyễn Quang Ngọc cho rằng: Phương tiện dạy học bao gồm thiết bị kỹ thuật từ đơn giản đến phức tạp dùng trình dạy học để làm dễ dàng cho truyền đạt tiếp thu kỹ thuật, kỹ năng, kỹ xão [25;78 ] Tác giả Nguyễn Đức Thâm “Phương pháp dạy học vật lý trường phổ thông” cho rằng: Phương tiện dạy học phương tiện vật chất giảng viên, sinh viên sử dụng đạo giảng viên trình dạy học, tạo điều kiện vật chất cần thiết nhằm truyền đạt mục đích dạy học.[28;190] Tuy nhiên, tác giả có thống nói đến PTDH cơng cụ mà nhà giáo người học sử dụng trực tiếp trình dạy học nhằm giúp người học chiếm lĩnh thơng tin bền vững, xác tạo hứng thú, tính tích cực chủ động cho người học, giúp cho việc hồn thiện q trình dạy học Như hiểu: Phương tiện dạy học bao gồm yếu tố vật liệu dạy học, cơng cụ dạy học, máy móc, ngun vật liệu kể kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo sẵn có giảng viên sử dụng với tư cách phương tiện tổ chức, điều khiển hoạt động nhËn thøc sinh viên nhằm đạt mơc tiªu dạy học * Phân loại phương tiện dạy học Các loại phương tiện sử dụng dạy học đa dạng phong phó để giảng viên vào giảng sử dụng phù hợp nhằm mang lại hiểu cao trình dạy học Tùy thuộc nhiều yếu tố khác sở phân loại khác ta phân loại sau - Dựa vào tính chất hiểu biết phương tiện bao gồm: + Các vật chất: Các vật mẫu, loại máy móc, cơng cụ + Các loại tượng hình: Tranh ảnh, sơ đồ… + Các loại phương tiện hoạt động tương tác ( Thí nghiệm, tham quan) + Các phương tiện kỹ thuật dạy học: Các thiết bị ứng dụng máy chiếu, soi, máy dạy học - Dựa vào tính chất giác quan: + Nhóm phương tiện nghe: Phương tiện thu phát âm + Nhóm phương tiện nhìn: Trực quan phẳng (bảng trình bày dạy học), tranh, ảnh, phim đèn chiếu + Nhóm phương tiện nghe nhìn: Phim điện ảnh, truyền hình, vi deo, dạy học, máy vi tính… - Dựa vào cấu tạo nghịch lý hoạt động chức phương tiện phân làm phần: Phần cứng phần mềm + Phần cứng bao gồm phương tiện cấu tạo sở nghịch lý thiết kế cơ, điện, điện tử theo yêu cầu biểu diễn nội dung giảng Các phương tiện máy chiếu, radio, tivi, máy dạy học, máy tính điện tử, mỏy truyn hỡnh phn cng l kt qu tác động phát triển khoa học kỹ thuật nhiều thập kû sử dụng phần cứng giảng viên giới hóa điện tử hóa q trình dạy học, mở rộng không gian lớp học phạm vi kiến thức truyền đạt + Phần mềm phương tiện sử dụng nguyên lý sư phạm tâm lý khoa học kỹ thuật để xây dựng khối lượng kiến thức chương trình mơn học, báo chí, giáo trình tài liệu - Dựa vào mục đích sử dụng phân loại phương tiện dạy học thành phương tiện dùng trực tiếp để dạy học (bao gồm máy móc thiết bị dụng cụ gi¸o viên sử dụng dạy để trình bày kiến thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cho sinh viên (máy chiếu…) phương tiÖn dùng để hộ trợ điều khiển trình dạy học Là phương tiện sử dụng để tạo môi trường học tập thuận lợi có hiệu liên tục - Dựa vào cấu tạo phương tiện phân loại phương tiÖn dạy học truyền thống phơng tiện dạy học hin i Trong mi hot ng người, phạm trù: Nội dung, phương pháp, phương tiện ln ln gắn bó chặt chẽ với Mỗi nội dung đòi hỏi phương pháp, phương tiện tương ứng Ngược lại cải tiến sáng tạo phương tiện lao động làm nảy sinh nội dung phương pháp có chất lượng cao Trong dạy học, mối quan hệ nội dung, phương pháp, phương tiện khơng nằm ngồi quy luật Có thể thấy phát triển PTDH trải qua thời kỳ thủ cơng nghiệp, khí, tự động công cụ lao động khác Sự thay đổi số lượng chất lượng PTDH làm thay đổi vị trí chúng trình dạy học Như vậy, phương tiện dạy học đa dạng phong phó Hiện nay, với tiến khoa học kỹ thuật vai trò phương tiện dạy học ngày mở rộng Các PTDH đại cho phép đưa vào trình dạy học nội dung diễn cảm hứng thú, làm thay đổi phương pháp hình thức tổ chức dạy học Xu hướng nay, người giáo viên sử dụng nhiều PTDH đại máy chiếu, đầu vi deo, băng hình Việc sử dụng phương tiện dạy học đem lại nhiều thuận lợi trình giảng ... tiện d? ?y học đại vào giảng d? ?y (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An Chơng 3: Quy trình giải pháp sử dụng phơng tiện d? ?y học đại vào giảng d? ?y (phần III) ... môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng cao đẳng Y tế Nghệ An B Phần nội dung CHNG sở lý luận thực tiễn việc sử dụng phơng tiện d? ?y học đại vào giảng d? ?y môn nguyên lý chủ nghĩa mác - Lênin. .. việc sử dụng phơng tiện d? ?y học đại vào giảng d? ?y (phần III) môn học nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin trờng Cao đẳng Y tế Nghệ An Nhận thức đợc tầm quan trọng việc sử dụng phơng tiện d? ?y học đại dạy