Luận văn tiến hành nghiên cứu nhằm mục đích nhận diện rõ nguyên nhân dẫn tới sự sản xuất và phát triển xuất khẩu không bền vững trái thanh long để từ đó đề xuất giải pháp nhằm hướng tới sản xuất và xuất khẩu bền vững cho trái thanh long Long An.
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ SẢN XUẤT VÀ XUẤT KHẨU BỀN
Cơ sở khoa học về phát triển sản xuất và xuất khẩu bền vững nông sản
Thuật ngữ "phát triển bền vững" ngày càng trở nên phổ biến và thu hút sự chú ý trong bối cảnh thế giới không ngừng phát triển Khái niệm này lần đầu tiên được đưa ra vào năm
Vào năm 1980, ấn phẩm Chiến lược bảo tồn thế giới của IUCN nhấn mạnh rằng sự phát triển của nhân loại cần chú trọng đến nhu cầu xã hội và tác động môi trường Đến năm 1987, báo cáo Brundtland đã phổ biến khái niệm phát triển bền vững, định nghĩa là phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai Phát triển bền vững yêu cầu sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường Để đạt được điều này, cần có sự hợp tác giữa các thành phần kinh tế - xã hội, nhà cầm quyền và các tổ chức xã hội.
Khía cạnh môi trường trong phát triển bền vững yêu cầu chúng ta giữ gìn sự cân bằng giữa việc bảo vệ môi trường tự nhiên và khai thác tài nguyên thiên nhiên nhằm phục vụ lợi ích của con người.
Khía cạnh xã hội của "phát triển bền vững" tập trung vào việc thúc đẩy công bằng xã hội, tạo điều kiện cho mọi người phát huy tối đa tiềm năng cá nhân và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Yếu tố kinh tế là một phần thiết yếu trong phát triển bền vững, yêu cầu hệ thống kinh tế phải tạo cơ hội tiếp cận và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách công bằng Sự tồn tại và phát triển của các ngành kinh doanh phải dựa trên các nguyên tắc đạo đức cơ bản, nhằm tạo ra thịnh vượng chung cho mọi người, không chỉ tập trung vào lợi nhuận cho một số ít Điều này cần được thực hiện trong giới hạn cho phép của hệ sinh thái và không xâm phạm quyền cơ bản của con người.
Hình 1.1: Sơ đồ phát triển bền vững
Khái niệm "phát triển bền vững" đang trở thành mục tiêu quan trọng của nhiều quốc gia, với mỗi quốc gia xác định chiến lược phù hợp dựa trên đặc thù kinh tế, xã hội, chính trị, địa lý và văn hóa của mình Đối với ngành thanh long, phát triển bền vững là tiêu chí then chốt, vì ngành này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cao mà còn có tác động lớn đến môi trường Do đó, cần xem xét lại các chỉ số phát triển, bao gồm cả lợi ích cho những cộng đồng chưa được hưởng lợi hoặc hưởng lợi quá ít từ sự tăng trưởng, cũng như lợi ích cho các thế hệ tương lai.
Tìm hi ểu phát triển sản xuất và xuất khẩu bền vững
1.2.1 Khái niệm sản xuất và xuất khẩu bền vững
1.2.1.1 Khái ni ệm xuất khẩu bền vững
Xuất khẩu bền vững là hoạt động xuất khẩu hàng hóa với nhịp độ tăng trưởng ổn định và chất lượng ngày càng cao, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững, ổn định xã hội và bảo vệ môi trường.
Theo đó, phát triển xuất khẩu bền vững là sự phát triển kết hợp hài hòa hai nội dung:
+ Thứ nhất duy trì nhịp độ tăng trưởng xuất khẩu cao và ổn định, đảm bảo chất lượng tăng trưởng được nâng cao
+ Thứ hai là đảm bảo yêu cầu sự hài hòa giữa các mặt của phát triển bền vững: kinh tế, xã hội, môi trường
Xuất khẩu là một phần quan trọng trong hoạt động kinh tế, vì vậy phát triển xuất khẩu bền vững cần duy trì tốc độ tăng trưởng cao và liên tục, đồng thời đảm bảo chất lượng tăng trưởng thông qua việc gia tăng giá trị gia tăng xuất khẩu Cần chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo hướng hiện đại để nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Nếu tăng trưởng xuất khẩu không ổn định và chứa đựng nhiều rủi ro do cơ cấu không hợp lý và sức cạnh tranh yếu kém, dẫn đến sụt giảm tốc độ xuất khẩu, thì không thể coi đó là xuất khẩu bền vững.
Xuất khẩu bền vững cần đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế, xã hội và môi trường Mặc dù xuất khẩu có sự tăng trưởng cao và chất lượng được cải thiện, nhưng nếu chủ yếu dựa vào tài nguyên thiên nhiên, sẽ dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường Do đó, việc đánh đổi môi trường để đạt được thành tích xuất khẩu cao không thể được coi là xuất khẩu bền vững.
Xuất khẩu có thể chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm người, đặc biệt trong khai thác tài nguyên thiên nhiên Nếu lợi ích từ xuất khẩu không được chia sẻ công bằng, thì không thể coi đó là một hình thức xuất khẩu bền vững.
Khi nghiên cứu xuất khẩu bền vững, cần chú ý rằng tính bền vững phải được xem xét trong dài hạn Mặc dù tăng trưởng xuất khẩu cao trong ngắn hạn từ việc khai thác lợi thế so sánh có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng nếu chỉ xuất khẩu hàng thô với giá trị gia tăng thấp, điều này có thể dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường, chỉ mang lại lợi ích cho một bộ phận tham gia xuất khẩu.
Xuất khẩu là hoạt động trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia, vì vậy sự phát triển xuất khẩu bền vững của một quốc gia cần phải gắn liền với sự bền vững toàn cầu Một môi trường phát triển bền vững trên thế giới là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy xuất khẩu bền vững cho mỗi quốc gia.
1.2.1.2 Khái niệm sản xuất bền vững:
Sản xuất bền vững là quá trình đáp ứng nhu cầu cơ bản và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giảm thiểu việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên và vật liệu độc hại Mục tiêu của sản xuất bền vững là giảm lượng chất thải và ô nhiễm trong suốt vòng đời sản phẩm, từ đó bảo vệ các nhu cầu của các thế hệ tương lai.
Nông nghiệp bền vững được định nghĩa bởi tổ chức sinh thái và môi trường thế giới (WORD) là nền nông nghiệp đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm giảm khả năng cung cấp cho các thế hệ tương lai Điều này có nghĩa là nông nghiệp không chỉ khai thác tài nguyên thiên nhiên vì lợi ích hiện tại mà còn duy trì khả năng đó cho các thế hệ sau Sự bền vững của hệ thống nông nghiệp là khả năng duy trì hoặc tăng năng suất và sản lượng nông sản mà không gây hại đến điều kiện sinh thái Do đó, nông nghiệp bền vững cần đảm bảo cung ứng sản phẩm hiệu quả cho thị trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên cho tương lai và gắn kết cộng đồng trong sản xuất Việc xây dựng nền nông nghiệp bền vững là một nhu cầu cấp thiết và là xu hướng phát triển không thể thiếu.
Như vậy, đặc trưng một nền sản xuất nông nghiệp được coi là bền vững khi nó đạt được 3 mục đích:
− Khía cạnh kinh tế: Đạt hiệu quả kinh tế cao, đảm bảo tính ổn định
− Khía cạnh xã hội: Đảm bảo công bằng kinh tế và công bằng xã hội
− Khía cạnh môi trường: Giữ gìn và làm phong phú môi trường, phát triển bền vững sản xuất nông nghiệp theo xu hướng nền nông nghiệp sinh thái
Cách tiếp cận sản xuất bền vững là chiến lược quan trọng nhằm đạt được phát triển bền vững, bao gồm các yếu tố kinh tế, môi trường và xã hội Việc áp dụng rộng rãi các chính sách và hoạt động đầu tư sản xuất đóng vai trò thiết yếu trong việc tác động đến cung và cầu sản phẩm, từ đó giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của sản xuất một cách đồng bộ.
Trong nền nông nghiệp bền vững, việc bảo vệ môi trường là rất quan trọng bên cạnh việc đảm bảo thu nhập và lợi tức Nhiều trang trại lớn trên thế giới hiện đang áp dụng các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường, bao gồm quản lý sâu bệnh hại tổng hợp, bảo vệ và dự trữ nguồn nước Những phương pháp này không chỉ tạo ra việc làm với mức lương cao mà còn giảm thiểu công việc nặng nhọc và nguy cơ tai nạn lao động, đồng thời sử dụng máy móc tiết kiệm năng lượng.
Nhu cầu về sản xuất bền vững đang gia tăng, bao gồm việc áp dụng các giải pháp kỹ thuật mới và sáng tạo trong thiết kế sản phẩm Điều này cũng liên quan đến việc cải tiến quy trình sản xuất, khuyến khích áp dụng sinh thái công nghiệp, tiếp cận vòng đời sản phẩm, và thực hiện sản xuất sạch hơn, sản xuất xanh.
Tại các nước phát triển, cải tiến công nghệ sản xuất đã giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải ô nhiễm và giảm chi phí cho doanh nghiệp Tuy nhiên, việc làm cho sản phẩm thân thiện với môi trường và mang lại lợi ích kinh tế có thể dẫn đến việc tiêu thụ nhiều hơn các sản phẩm đó, từ đó làm giảm đi những lợi ích từ cải tiến quy trình sản xuất.
Các mục tiêu của nền sản xuất nông nghiệp bền vững rất đáng khích lệ, nhưng việc đạt được chúng không hề đơn giản Ngay cả các quốc gia phát triển cũng cần nỗ lực để hướng tới một nền nông nghiệp bền vững, thông qua việc phối hợp hài hòa các mục tiêu kinh tế, xã hội và môi trường Những mục tiêu này không chỉ nhằm hướng tới sự bền vững toàn cầu mà còn phải đảm bảo cuộc sống hiện tại cho mọi người và cư dân trên trái đất Cần phải có những bước đi thích hợp để không bỏ qua sự sống còn của cộng đồng vì những mục tiêu cứng nhắc.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 899/QĐ-TTg nhằm tái cơ cấu ngành nông nghiệp Việt Nam theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững Quyết định này hứa hẹn sẽ tạo ra bước đột phá trong phát triển nông nghiệp và nông thôn, đặc biệt nếu chúng ta chú trọng đến vai trò chủ thể của nông dân.
1.2.2 Mối liên hệ giữa sản xuất bền vững và xuất khẩu bền vững
Sản xuất đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sản phẩm xuất khẩu, với giá trị xuất khẩu phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm và mức độ thỏa mãn của người tiêu dùng Để đạt được chất lượng tốt, quy trình sản xuất cần phải được đảm bảo ngay từ đầu Trong bối cảnh toàn cầu hướng tới phát triển bền vững, xuất khẩu không chỉ dựa vào giá trị kim ngạch hay tốc độ tăng trưởng mà còn cần xem xét mối quan hệ tổng hòa giữa các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường để đạt được sự bền vững trong xuất khẩu.
Vài nét v ề tình hình sản xuất và xuất khẩu thanh long của Việt Nam
Thanh long là loại cây cho trái nhanh, chỉ sau 8 tháng trồng có thể thu hoạch Cây này dễ trồng và chăm sóc, mang lại lợi nhuận cao gấp 7-10 lần so với trồng lúa Do đó, diện tích trồng thanh long đã tăng nhanh chóng từ khoảng 5000-7000 ha năm 2000 lên hơn 26.000 ha hiện nay Vùng trồng thanh long cũng đã mở rộng ra ngoài Bình Thuận, Tiền Giang và Long An, hiện nay đã xuất hiện ở nhiều khu vực khác như Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu và ĐBSCL (Trà Vinh, Vĩnh Long).
Sản lượng thanh long tại Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ dưới 50.000 tấn vào năm 2000 lên hơn 600.000 tấn hiện nay, với sự phát triển trải dài từ Cà Mau đến các tỉnh phía Bắc.
Biểu đồ 1.1 Diện tích và sản lượng thanh long qua các năm
(Nguồn: Ts Lương Ngọc Trung Lập, Báo cáo HN TFNet, 2013)
1.3.2 Tình hình xuất khẩu thanh long của Việt Nam
1.3.2.1 Kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam
Xuất khẩu thanh long của Việt Nam đã ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc từ năm 2003 đến nay, trở thành mặt hàng dẫn đầu thế giới Trong 6 tháng đầu năm 2013, sản lượng xuất khẩu đạt 120,6 nghìn tấn với kim ngạch 78,9 triệu USD, tăng 3,7% về lượng và 24,1% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
2012 (Thông tin thương mại Bộ Công thương, năm 2012-2013)
Trong giai đoạn 2003-2013, kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam đã tăng trưởng 35 lần, từ 5,8 triệu USD năm 2003 lên 203 triệu USD vào năm 2013 Đến nay, thanh long trở thành loại trái cây xuất khẩu chủ lực, chiếm hơn 50% tổng giá trị xuất khẩu trái cây của cả nước.
Di ện tích x1000 ha S ản lượng
Nguồn : Viện cây ăn quả miền Nam ( 2014)
Biểu đồ 1.2 Kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam
Thanh long Việt Nam chủ yếu được sản xuất để xuất khẩu, chiếm hơn 80% tổng sản lượng Kim ngạch xuất khẩu thanh long đã tăng trưởng đáng kể qua các năm Năm 2013, thanh long Việt Nam đã được xuất sang khoảng 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, đồng thời phát triển thêm 5 thị trường mới gồm Philippines, Myanmar, Úc, Ấn Độ và Đan Mạch, trong khi hai thị trường xuất khẩu là Đài Loan và Chile gặp gián đoạn.
Bảng 1.1 Kim ngạch xuất khẩu thanh long và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu so với năm trước giai đoạn từ 2003 đến 2013
Tốc độ tăng trưởng so với năm trước
Nguồn : Viện cây ăn quả miền Nam
1.3.2.2 Thị trường xuất khẩu thanh long của Việt Nam
Thanh long Việt Nam hiện đang xuất khẩu sang khoảng 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, bao gồm các thị trường khó tính như Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc Ngoài những thị trường truyền thống như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia và Malaysia, từ năm 2013, Việt Nam đã mở rộng sang một số thị trường mới như Chilê, Brunei và Greenland Mặc dù kim ngạch xuất khẩu thanh long vào các thị trường mới này còn khiêm tốn, nhưng đây là bước đầu quan trọng trong việc đa dạng hóa cơ cấu thị trường xuất khẩu thanh long của Việt Nam.
(Nguồn :Viện Cây Ăn Quả Miền Nam năm 2013)
Biểu đồ 1.3 cơ cấu thị trường xuất khẩu thanh long theo giá trị năm 2013
Thị trường thanh long Việt Nam hiện đang phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc, khiến người sản xuất dễ gặp rủi ro khi có thay đổi về chính sách xuất nhập khẩu hoặc rào cản kỹ thuật Do đó, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu là chiến lược quan trọng cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.
1.3.2.3 Đối thủ cạnh tranh của thanh long Việt Nam
Tại Mỹ, thanh long chủ yếu được trồng ở Hawai với diện tích khoảng 500 ha, và đối tượng tiêu thụ chủ yếu là người Châu Á Để tăng cường nhu cầu thị trường, cần triển khai các chiến dịch quảng bá thanh long đến người dân Mỹ Đồng thời, Thái Lan cũng đã nộp đơn xin xuất khẩu thanh long chiếu xạ vào Mỹ.
Thanh long được trồng tại đảo Okinawa, Nhật Bản, nhưng diện tích không lớn Hiện nay, loại trái cây này cũng đã được trồng ở Đài Loan và được cấp phép xuất khẩu sang Nhật Bản.
Israel cũng có trồng khoảng 500 ha thanh long
Trung Quốc đang tiến hành thử nghiệm trồng thanh long ruột trắng tại một số tỉnh, nhưng do đặc điểm của cây trồng này chỉ phù hợp với một số vùng đất nhất định, nên hiệu quả chưa đạt cao.
Chương 1 cung cấp cho người đọc một cách tổng quan nhất về lý thuyết phát triển bền vững và lý thuyết về xuất khẩu bền vững của một ngành hàng, mà cụ thể là ngành hàng nông sản, đồng thời cũng xác định được các tiêu chí cụ thể của việc đánh giá sản xuất và xuất khẩu bền vững của một ngành hàng Sản xuất và xuất khẩu bền vững phải được đặt trong mối quan hệ tổng hòa lợi ích giữa các nhân tố kinh tế, xã hội, môi trường.
THỰC TRẠNG SẢN XUẤT VÀ XUẤT KHẨU BỀN VỮNG TRÁI THANH LONG C ỦA TỈNH LONG AN TRONG THỜI GIAN QUA
Th ực trạng sản xuất và xuất khẩu thanh long của Long An
2.1.1 Thực trạng sản xuất thanh long của Long An
Huyện Châu Thành đã được tỉnh quy hoạch vùng trồng thanh long với diện tích 1.500 ha đến năm 2015, tập trung tại 5 xã cụ thể: ấp 1, 6, 7, 8 xã Hiệp Thạnh, Thị trấn Tầm Vu, Dương Xuân Hội, Long Trì và An Lục Long.
Do hiệu quả của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ cây thanh long đến năm
Năm 2012, huyện đã điều chỉnh quy hoạch diện tích trồng thanh long đến năm 2015-2020, với tổng diện tích dự kiến từ 2.380 đến 3.315 ha, bao gồm 11/13 xã Cụ thể, diện tích trồng thanh long sẽ được bố trí trên toàn bộ đất sản xuất của 5 xã: Hiệp Thạnh và Thị trấn.
Tầm Vu, Dương Xuân Hội, Long Trì và An Lục Long sẽ mở rộng thêm diện tích trồng trọt tại 6 xã: Thanh Phú Long, Phước Tân Hưng, Phú Ngãi Trị, Hòa Phú, Vĩnh Công và Bình Quới Tuy nhiên, 2 xã Thuận Mỹ và Thanh Vĩnh Đông không được bố trí trồng do điều kiện đất nhiễm phèn, mặn và xa nguồn nước tưới.
Vào ngày 25/12/2013, tỉnh Long An đã phê duyệt đề án “Sản xuất thanh long xuất khẩu huyện Châu Thành giai đoạn 2011-2015, định hướng năm 2020”, với mục tiêu mở rộng diện tích trồng thanh long từ 3.300 ha vào năm 2015 lên 5.000 ha vào năm 2020.
Năm 2014 UBND tỉnh quy hoạch đến 2020 diện tích thanh long toàn tỉnh 10.000 ha Trong đó Châu Thành là 8.000ha
2.1.1.2 Diện tích trồng thanh long của tỉnh Long An
Từ năm 2011 đến 2014, diện tích toàn huyện Châu Thành đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, từ 1.204 ha năm 2011 lên 3.300 ha vào tháng 3 năm 2014 Đặc biệt, trong giai đoạn 2011-2013, diện tích đã tăng thêm 2.058 ha, trong đó có 1.200 ha thanh long cho trái vào năm 2013 Đến năm 2014, diện tích thanh long đạt 3.258 ha, với 2.272 ha cho trái, nhờ hiệu quả kinh tế cao từ loại cây này Các xã mới như Thanh Phú Long, Phước Tân Hưng, Phú Ngãi Trị, Hiệp Thạnh, Hòa Phú, Vĩnh Công, Bình Quới đã được bổ sung vào quy hoạch Dự kiến, sau khi thu hoạch lúa vụ 3 năm 2014, diện tích sẽ tăng lên từ 3.800 đến 4.000 ha.
Hiện tại, Long An có 04 hợp tác xã, tuy nhiên hoạt động và hiệu quả của chúng vẫn chưa đạt yêu cầu cao Đáng chú ý, chỉ có một hợp tác xã đạt tiêu chuẩn GlobalGAP với diện tích canh tác cụ thể.
Bảng 2.1 Danh sách các hợp tác xã sản xuất thanh long tại Long An
Stt Hợp tác xã Địa chỉ Năm thành lập
Xã viên/diện tích (ha)
XUÂN Đường 827C, xã Dương Xuân Hội, huyện Châu Thành
8/2004 85/55 có 38 hộ tham gia sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn GlobalGAP với diện tích
Nguồn: Hợp tác xã Dương Xuân
Trong 3.258 ha thanh long có 2.000 ha thanh long ruột trắng, 1.257 ha thanh long ruột đỏ, với trên 6.800 hộ trồng Sản lượng thanh long năm 2013 đạt 72.000 tấn Năng suất bình quân 45 tấn/ha/năm (thanh long chính vụ 10 tấn, thanh long rải vụ 15 tấn/ha/lần thắp đèn, bình quân 2 lần thắp đèn/năm) Dự kiến sản lượng thanh long toàn tỉnh năm 2014 đạt 102.000 tấn
Từ những thông tin thống kê trên, chúng tôi đưa ra nhận định chung về tình sản xuất Thanh Long tại Long An như sau:
Thanh Long là trái cây xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đặc biệt là tỉnh Long An, nơi có điều kiện tự nhiên và xã hội thuận lợi cho sự phát triển của loại cây này Tuy nhiên, hơn 80% sản lượng thanh long được xuất khẩu sang Trung Quốc, khiến người sản xuất dễ gặp rủi ro khi thị trường này thay đổi Kể từ năm 2009, thanh long Việt Nam đã thâm nhập vào các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc, nhưng kim ngạch xuất khẩu vẫn còn thấp Do đó, việc đẩy mạnh xúc tiến thương mại để đưa thanh long Việt Nam đến nhiều thị trường toàn cầu là cần thiết để đạt được sự bền vững trong xuất khẩu trong tương lai.
Diện tích trồng thanh long tại tỉnh Long An hiện đạt khoảng 3.450 ha, trong đó huyện Châu Thành chiếm 2.748 ha, tương đương 80% tổng diện tích Tuy nhiên, việc trồng thanh long vẫn còn manh mún và thiếu quy hoạch, điều này ảnh hưởng đến việc áp dụng tiêu chuẩn VietGap và GlobalGap, cũng như khả năng phát triển bền vững cho loại cây trồng này trong tương lai.
2.1.2 Thực trạng xuất khẩu thanh long của Long An
2.1.2.1 Kim ngạch xuất khẩu và giá xuất khẩu của thanh long Long An
Bảng 2.2 Kim ngạch xuất khẩu thanh long Long An qua các năm
Năm Kim ngạch ( triệu USD)
Nguồn : Sở công thương Long An
Theo thống kê, kim ngạch xuất khẩu thanh long của Long An đã tăng nhanh qua các năm, với mức tăng 83% vào năm 2011 so với 2010 và 110% vào năm 2012 so với năm 2011, nhờ việc tìm kiếm thị trường mới và sự gia tăng mua hàng từ Trung Quốc Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại vào năm 2013, chỉ đạt 68% so với năm 2012 do Trung Quốc giảm lượng thu mua Mặc dù có sự tăng trưởng, kim ngạch xuất khẩu thanh long Long An vẫn chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh và cả nước, chủ yếu do thiếu thương hiệu lớn và ít vùng trồng đạt tiêu chuẩn như EURAPGAP và ASIANGAP Việc tổ chức thâm nhập thị trường cũng hạn chế, dẫn đến phần lớn thanh long chỉ được xuất khẩu dưới dạng ủy thác Đến năm 2013, diện tích trồng thanh long dự kiến mở rộng lên hơn 3000 ha Để nâng cao sức cạnh tranh, Long An cần xây dựng quy trình kỹ thuật hoàn chỉnh, tuyển chọn giống phù hợp và cải thiện chất lượng sản phẩm.
Bảng 2.3 Giá thanh long xuất khẩu của Long An
Khu vực xuất khẩu Giá trị hợp đồng xuất thanh long
Nội địa Tùy thời điểm trong năm ( chính vụ, xông đèn, lễ tết)
Nguồn: Hợp tác xã thanh long Dương Xuân tổng hợp
Giá thanh long xuất khẩu đã tăng qua các năm, với sự chênh lệch giữa các thị trường tùy thuộc vào mùa vụ, tiêu chuẩn chất lượng và phương tiện vận chuyển Các thị trường khó tính như Châu Âu và Hoa Kỳ có giá xuất khẩu cao, đòi hỏi doanh nghiệp phải có kinh nghiệm và kiến thức vững về ngoại thương Doanh nghiệp cần lựa chọn nguồn hàng phù hợp và quản lý rủi ro trong quá trình xuất khẩu để thành công tại những thị trường này.
Thanh long Long An, trước đây chỉ tiêu thụ nội địa với sản lượng thấp, đã nhanh chóng gia tăng xuất khẩu ra thị trường quốc tế Ban đầu, sản phẩm này chủ yếu được xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc, nhưng hiện nay đã mở rộng ra nhiều quốc gia khác như Thái Lan, Indonesia, Hà Lan, và gần đây là Tây Ban Nha, Philippines, Ấn Độ, Qatar, Nhật Bản Mặc dù kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường mới chưa cao, sự đa dạng hóa này giúp giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường chính, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của ngành thanh long.
Trung Quốc hiện vẫn là thị trường xuất khẩu thanh long lớn nhất của Long An, chiếm hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu Thanh long Long An, được trồng theo tiêu chuẩn quốc tế, đã ghi nhận sự tăng trưởng xuất khẩu sang EU và bắt đầu xuất khẩu sang Hoa Kỳ, mặc dù số lượng và kim ngạch còn hạn chế so với thanh long Bình Thuận Đặc sản này của Long An đã được bảo hộ độc quyền tại Mỹ từ tháng 4/2014 trong thời gian 10 năm.
Khu vực Trung Đông đang gia tăng nhu cầu nhập khẩu thanh long, trở thành thị trường xuất khẩu tiềm năng cho thanh long Long An Ngoài ra, thị trường Ấn Độ cũng cho thấy nhiều cơ hội với sản phẩm này Tại các thị trường lân cận như Thái Lan, thanh long Long An, đặc biệt là giống ruột đỏ và tím hồng, đang được ưa chuộng, dẫn đến sự tăng trưởng trong xuất khẩu.
Bảng 2.4 Thị trường tiêu thụ thanh long Long An
Thị trường Tỷ trọng kim ngạch ( %)
Nguồn : thống kê số liệu từ Sở công thương Long An
Từ những thông tin thống kê trên, chúng tôi đưa ra nhận định chung về tình xuất khẩu Thanh Long tại Long An như sau:
Kim ngạch xuất khẩu thanh long của tỉnh Long An đã tăng qua các năm, nhưng sự tăng trưởng này vẫn chưa ổn định và chưa tương xứng với tiềm năng Giá thanh long Việt Nam hiện tại vẫn thấp hơn so với mức giá trung bình trên thế giới Nguyên nhân chính là do công tác trồng thanh long chưa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và thiếu tính bền vững trong sản xuất.
- Thị trường tiêu thụ thanh long Long An trong thời gian qua có phát triển, nhiều thị trường mới được thâm nhập và bước đầu trái thanh long Long
Đánh giá tính bền vững trong xuất khẩu thanh long của Long An
Bảng 2.6 Tổng số vốn kinh doanh của doanh nghiệp: (đơn vị: tỷ đồng)
Vào thời điểm thành lập 5 5 2 0 0 0
Nguồn: khảo sát từ tác giả
Các doanh nghiệp thu mua và xuất khẩu thanh long chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, với 12 doanh nghiệp khảo sát cho thấy 4 doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1 – 5 tỷ đồng và 8 doanh nghiệp có vốn dưới 1 tỷ đồng tính đến năm 2013 Quy mô lao động trung bình của các doanh nghiệp này dao động từ 200 đến 500 người, chiếm 41.6%, trong khi Công ty TNHH Huy Hoàng là doanh nghiệp duy nhất có trên 500 công nhân Hai doanh nghiệp nhỏ có dưới 50 công nhân chiếm 16.67%, và ba doanh nghiệp có từ 50 đến 200 công nhân chiếm 25%.
Bảng 2.7 Tổng số lao động của doanh nghiệp (N = người):
Vào thời điểm thành lập 4 6 2
Nguồn: khảo sát của tác giả
Quy mô của doanh nghiệp nhỏ thường ổn định qua các năm, trong khi doanh nghiệp lớn lại có sự biến động đáng kể Nhiều doanh nghiệp chưa dám mở rộng quy mô sản xuất, điều này có thể được giải thích qua phân tích thị trường Thứ nhất, thị trường tiêu thụ chủ yếu là Trung Quốc, trong khi các thị trường có giá trị xuất khẩu cao như Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc vẫn chưa được khai thác triệt để.
Thanh long của Long An vẫn chưa phát triển mạnh mẽ do cạnh tranh khốc liệt từ Tiền Giang và Bình Thuận, dẫn đến thị phần của doanh nghiệp không có sự gia tăng đáng kể Điều này cũng khiến doanh nghiệp thiếu động lực để mở rộng quy mô Hầu hết quy trình chế biến và đóng gói thanh long vẫn được thực hiện thủ công, chưa áp dụng máy móc chuyên dụng, do đó không yêu cầu vốn đầu tư lớn.
Thanh Long Long An có chất lượng tương đương với thanh long Bình Thuận và thanh long Chợ Gạo Tiền Giang, nhưng vẫn chưa xây dựng được thương hiệu mạnh trên thị trường Hiện tại, sản phẩm chưa thể xuất khẩu trực tiếp tới các đối tác quốc tế mà phải thông qua các nhà xuất khẩu thanh long tại Bình Thuận.
Kết quả hoạt động kinh doanh
Năm 2013 đánh dấu một bước tiến lớn cho ngành thanh long tại Việt Nam, khi giá thanh long trong nước tăng gần gấp đôi, từ 8.000 - 10.000 đ/kg năm 2012 lên 15.000 - 16.000 đ/kg Giá xuất khẩu cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ, với giá thanh long xuất khẩu sang Mỹ tăng hơn 53% so với năm trước, đạt khoảng 5 USD/kg Tương tự, giá xuất khẩu sang EU tăng hơn 30%, đạt 2,6 USD/kg, trong khi xuất khẩu qua Thái Lan và Trung Quốc cũng ghi nhận mức tăng lần lượt là 51% và gần 20%.
Nguồn: khảo sát từ tác giả (xem phụ lục thống kê 2.10)
Biểu đồ 2.10.Tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong năm
Kết quả từ biểu đồ cho thấy trên 75% doanh nghiệp xuất khẩu thanh long ở Long An trong năm qua lãi như mong muốn vì trong năm 2013 và quý I năm 2014
Dự đoán rằng giá thanh long sẽ tăng trong những năm tới khi sản phẩm này được các thị trường khó tính chấp nhận Mặc dù nhu cầu thị trường rất lớn, nhưng việc đảm bảo đủ sản lượng thanh long đạt tiêu chuẩn để xuất khẩu vẫn là một thách thức Do đó, tính ổn định trong tiêu chí kinh tế của xuất khẩu bền vững vẫn chưa được đảm bảo.
Các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long tại Long An lạc quan về tương lai thị trường, với 100% quyết định mở rộng quy mô kinh doanh Tuy nhiên, để phát triển bền vững, họ cần tìm kiếm thị trường mới và xây dựng nguồn cung ổn định, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc Hiện tại, các nhà nhập khẩu Trung Quốc nắm rõ vai trò của mình, dẫn đến việc họ ngừng mua thanh long vào mùa vụ, gây áp lực giảm giá và trục lợi từ tình trạng này.
Nguồn: Khảo sát của tác giả (xem phụ lục thống kê mục 2.11)
Bảng 2.11 Kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp trong hai năm tới: Đăng ký thương hiệu quốc tế cho trái thanh long Long An:
Nguồn: khảo sát từ tác giả (xem phụ lục thống kê 2.12)
Biểu đồ 2.12 Tình hình đăng ký thương hiệu cho trái thanh long tại các doanh nghiệp:
Hiện tại, không có doanh nghiệp nào tại Long An đăng ký thương hiệu cả trong nước lẫn quốc tế Thanh long Long An chủ yếu được xuất khẩu qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, cho thấy các doanh nghiệp chưa nhận thức được tầm quan trọng của thương hiệu đối với giá trị xuất khẩu của sản phẩm này.
Ngược lại việc xây dựng thương hiệu được các hợp tác xã thanh long tại
Long An đã đạt được nhiều thành tựu trong việc phát triển nông sản, đặc biệt là trong lĩnh vực thanh long Mới đây, sản phẩm “Thanh Long Tầm Vu - Châu Thành - Long An” đã được cấp chứng nhận bảo hộ độc quyền nhãn hiệu tại Mỹ, có hiệu lực 10 năm kể từ tháng 7/2012 Hợp tác xã thanh long Tầm Vu hiện có 40 xã viên và diện tích canh tác lên tới 60 ha Ngoài ra, vào tháng 7/2013, tổ chức chứng nhận CAFECONTROL đã đánh giá và cấp giấy chứng nhận Global GAP cho Hợp tác xã Dương Xuân với diện tích 33,43 ha, bao gồm 37 hộ nông dân tham gia.
Ngoài ra còn có 3 hợp tác xã khác được cục sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu hàng hóa:
Hợp tác xã thanh long Tầm Vu, Hợp tác xã Dương Xuân và Hợp tác xã Long
Hội Riêng Hợp tác xã thanh long Tầm Vu được Văn phòng sáng chế và nhãn hiệu
Mỹ (United State Patent and Trademark Office) cấp Giấy chứng nhận bảo hộ độc quyền trên toàn lãnh thổ nước Mỹ
+ Hợp tác xã thanh long Tầm Vu được cấp nhãn hiệu trong nước ngày 22/2/
Hợp tác xã Dương Xuân đã được cấp nhãn hiệu trong nước vào ngày 29/4/2010 theo quyết định số 1467, trong khi Hợp tác xã Long Hội nhận được nhãn hiệu trong nước vào ngày 29/1/2013 theo quyết định số 199318.
Hợp tác xã có ưu điểm nổi bật trong việc xây dựng vùng chuyên canh đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia và quốc tế Mô hình này trở nên hiệu quả nhờ vào việc các thành viên cam kết thực hiện kỹ thuật canh tác và chịu sự giám sát của hợp tác xã Tham gia hợp tác xã, nông dân không chỉ nhận được hỗ trợ kỹ thuật mà còn có cơ hội mua phân bón với giá rẻ hơn nhờ vào sự liên kết với các nhà cung cấp Ngoài ra, nhiều hợp tác xã còn chủ động tìm kiếm thị trường quốc tế, góp phần giải quyết đầu ra cho sản phẩm thanh long trồng theo tiêu chuẩn GAP.
Nguồn: Khảo sát từ tác giả
Biểu đồ2.13 Thị trường xuất khẩu thanh long của các doanh nghiệp ở Long An:
Nhìn vào biểu đồ 2.13 cho thấy 100% các doanh nghiệp đều xuất khẩu thanh long sang Trung Quốc Có 3 doanh nghiệp xuất khẩu sang Thái Lan và Philipine
Công ty TNHH Hoàng Phát Fruit, tọa lạc tại Ấp Phú Thạnh, thị trấn Tầm Vu, huyện Châu Thành, tỉnh Long An, là doanh nghiệp duy nhất đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và châu Âu, mặc dù số lượng sản phẩm xuất khẩu còn hạn chế.
Giá xuất khẩu tôm sang các thị trường như Philippines, Thái Lan, Malaysia cao hơn so với Trung Quốc, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn chọn thị trường Trung Quốc Nguyên nhân chính là do xuất khẩu sang Trung Quốc không yêu cầu các quy trình kiểm soát nghiêm ngặt như chiếu xạ, mà chỉ cần thu mua, làm sạch, đóng gói và vận chuyển, đồng thời không cần phải truy xuất nguồn gốc hay phương thức canh tác.
Nhận thấy, việc chỉ xuất khẩu chủ lực sang một thị trường duy nhất là Trung
Quốc quá nguy hiểm khi mà hiện nay các vấn để tranh chấp biển đảo giữa ta và
Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng căng thẳng và dự kiến sẽ mở rộng diện tích trồng thanh long lên tới 20.000 ha Điều này cho thấy sự phụ thuộc quá mức vào thị trường Trung Quốc có thể gây ra rủi ro cho ngành nông sản.
Quốc trở nên đầy rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long Long An nói riêng và cả nước nói chung
Thị trường Mỹ và Châu Âu có tiềm năng lớn cho thanh long Việt Nam, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức Rào cản kỹ thuật và khoảng cách địa lý là những yếu tố quan trọng, đặc biệt khi thời gian bảo quản thanh long chỉ kéo dài tối đa 20 ngày, dẫn đến việc nhiều sản phẩm không đạt tiêu chuẩn khi đến cảng Cước phí vận chuyển cao, khoảng 3.6 – 3.7 USD/kg, cũng làm giảm khả năng cạnh tranh của thanh long Việt Nam so với các nước xuất khẩu khác trong khu vực Hơn nữa, số lượng chuyến bay từ Việt Nam đi Châu Âu còn hạn chế, chỉ có một số hãng như Vietnam Airlines, Air France, Singapore Airlines và Cathay Pacific khai thác.
K ết luận về sản xuất và xuất khẩu bền vững thanh long của Long An
2.4.1.1 Thành tựu về mặt kinh tế
Tính đến cuối năm 2013, diện tích trồng thanh long tại Việt Nam đã đạt hơn 3000 ha, đứng thứ 3 cả nước, trong đó hơn 2000 ha đang cho thu hoạch Diện tích này không ngừng được mở rộng qua các năm.
Việc chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng thanh long đã giúp tăng thu nhập cho nông dân, giải quyết vấn đề lao động nông thôn, với hơn 85% hộ gia đình khá giả và tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 3,1% vào cuối năm 2013 Bình quân thu nhập đầu người đạt trên 29 triệu đồng/năm, góp phần cải thiện điều kiện sống với nhà cửa khang trang và hạ tầng giao thông nông thôn được bê tông hóa, nhựa hóa, tạo nên bộ mặt nông thôn mới và thúc đẩy sự phát triển kinh tế tỉnh.
Thu nhập từ việc trồng thanh long ngày càng ổn định và mang lại giá trị kinh tế cao hơn so với các loại cây trồng khác Hiện tại, thu nhập từ thanh long cao hơn từ 7 đến 10 lần so với các cây trồng truyền thống.
Tại Long An, sản lượng cây trồng đã tăng gấp 10 lần so với trước đây nhờ vào sự quan tâm và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, đặc biệt là đối với cây xuất khẩu chủ lực của tỉnh.
Kỹ thuật trồng thanh long theo tiêu chuẩn VietGap đang được triển khai và nhân rộng trong địa phương
2.4.1.2 Thành tựu về mặt xã hội
Quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ lúa sang thanh long tại tỉnh đã nâng cao thu nhập cho nông dân, đặc biệt là các hộ khá và giàu, đồng thời tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người dân nông thôn Các dịch vụ lao động liên quan như làm nòng sắt, đổ trụ, trồng, chăm sóc, xử lý hoa quả thanh long, thắp đèn, thu hoạch và sơ chế cũng được phát triển Nhờ vào hiệu quả kinh tế từ cây thanh long, tiêu chí thu nhập tại địa phương đã tăng, góp phần đạt tiêu chí nông thôn mới.
2.4.1.3 Thành tựu về mặt môi trường
Toàn tỉnh hiện nay có 4 hợp tác xã, trong đó có một hợp tác xã đạt tiêu chuẩn GlobalGAP với diện tích 34,5 ha
Môi trường trồng thanh long giúp tạo ra màu xanh bao phủ cánh đồng, giảm thiểu việc sử dụng phân bón và thuốc hóa học so với trồng lúa, từ đó hạn chế ô nhiễm môi trường.
Kỹ thuật trồng thanh long đã được cải tiến với việc sử dụng trụ bê tông để trồng cây Chính quyền địa phương hỗ trợ người dân chuyển sang sử dụng bóng đèn compact thay cho bóng đèn sợi tóc trong mùa xông đèn.
Các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long đã đạt được kết quả kinh doanh khả quan gần đây, đồng thời đang tích cực hiện đại hóa trang thiết bị và chủ động tìm kiếm thị trường mới Họ cũng chú trọng nâng cao các hoạt động xúc tiến thương mại để mở rộng cơ hội kinh doanh.
2.4.2.1.Hạn chế 1: Thanh long Long An chưa có thương hiệu xuất khẩu
Trái thanh long, một loại trái cây truyền thống của Long An, đã trở thành một trong bảy loại cây ăn quả có giá trị xuất khẩu cao cho Việt Nam Tuy nhiên, hiện tại, thanh long Long An chưa có thương hiệu được đăng ký trên phạm vi quốc gia và quốc tế, và hầu như không có doanh nghiệp nào tại Long An xây dựng thương hiệu thanh long riêng, giống như cách mà thanh long Bình Thuận đã phát triển thương hiệu thanh long Hoàng Hậu.
Thanh long Long An chưa xây dựng được thương hiệu xuất khẩu, dẫn đến giá trị nhận biết và giá trị kinh tế trong phát triển sản xuất và xuất khẩu bị giảm sút Mặc dù chất lượng thanh long Long An không thua kém so với thanh long Bình Thuận và các vùng trồng khác của Việt Nam.
2.4.2.2 Hạn chế 2: Yếu kém trong công tác xúc tiến thương mại và phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc
Hoạt động xúc tiến thương mại tại các doanh nghiệp xuất khẩu Thanh Long ở Long An chưa được chú trọng và đầu tư đúng mức Theo khảo sát, chỉ khoảng 25% doanh nghiệp có bộ phận marketing, nhưng thường kết hợp với các phòng ban khác, và không có doanh nghiệp nào sở hữu phòng marketing chuyên biệt để quảng bá và xúc tiến thương mại cho thanh long Long An Điều này cho thấy sự thiếu hụt trong công tác xúc tiến thương mại của các cơ quan ban ngành có thẩm quyền tại Long An.
Tỉnh Long An chưa triển khai các biện pháp hiệu quả để nâng cao giá trị và mở rộng thị trường xuất khẩu cho trái thanh long Hiện tại, xuất khẩu thanh long chủ yếu phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, với hơn 80% sản lượng được xuất khẩu sang quốc gia này, trong khi phần còn lại chỉ được xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.
Giá thanh long xuất khẩu sang Trung Quốc thường thấp hơn so với các thị trường khó tính như Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản Sự không ổn định trong giá cả này chủ yếu do thanh long được xuất khẩu qua đường tiểu ngạch và thường xuyên bị thương lái ép giá.
Việc chưa tiếp cận được các thị trường khó tính khiến giá trị kinh tế của trái thanh long giảm sút, khi mà chỉ xuất khẩu sang các thị trường truyền thống Sự tập trung vào thị trường dễ tính như Trung Quốc dẫn đến việc giá thanh long bị đồng nhất giữa các phương pháp trồng truyền thống và VietGap, làm mất động lực cải tiến canh tác bền vững của nông dân Hơn nữa, nếu chỉ phụ thuộc vào một thị trường, trái thanh long có nguy cơ bị dồn ứ khi Trung Quốc ngừng thu mua, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho nông dân và doanh nghiệp, do đặc tính trái cây không bảo quản được lâu.
2.4.2.3 Hạn chế 3: Công tác phát triển giống cây trồng còn yếu làm cho sản xuất thiếu ổn định Ở Long An, thanh long được xem là loại cây ăn quả chủ lực với giống trồng phổ biến là thanh long ruột trắng, chiếm gần hơn 70% diện tích trồng thanh long của tỉnh, còn lại là thanh long ruột đỏ Nhằm cải tiến và đa dạng nguồn gen giống/dòng thanh long phục vụ nội tiêu và xuất khẩu, từ năm 1994 đến nay Viện Cây ăn quả miền Nam đã sưu tập được 19 giống thanh long trong nước và từ các quốc gia khác: Colombia, Đài Loan, Mỹ, Pháp, Thái Lan (Đào Thị Bé Bảy và ctv,
2007) Mặc dù hiện tại có nhiều giống thanh long nhưng hạn chế lớn nhất của Long
M ục tiêu, quan điểm, cơ sở đề xuất giải pháp
Dựa trên thực trạng sản xuất và xuất khẩu thanh long của Long An theo tiêu chí bền vững, tác giả đề xuất các mục tiêu và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, mở rộng thị trường xuất khẩu và đảm bảo phát triển bền vững cho ngành thanh long.
Để thúc đẩy sự phát triển bền vững cho cây thanh long tại Long An, các cấp chính quyền cần chú trọng thực hiện những giải pháp thiết thực Điều này bao gồm việc cải thiện hạ tầng nông nghiệp, hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân, và xây dựng các chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này Hơn nữa, cần tăng cường quảng bá sản phẩm thanh long, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu và phát triển thị trường tiêu thụ Các chương trình đào tạo về canh tác bền vững cũng cần được triển khai để nâng cao năng lực cho người nông dân, từ đó góp phần vào việc bảo vệ môi trường và tăng trưởng kinh tế địa phương.
Để hỗ trợ nông dân trong việc chuyển đổi từ trồng lúa sang cây ăn trái như thanh long, cần đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm giải quyết những khó khăn mà họ đang gặp phải Các giải pháp này bao gồm việc cung cấp thông tin kỹ thuật, hỗ trợ tài chính và xây dựng các mô hình hợp tác xã để tăng cường khả năng tiếp cận thị trường Đồng thời, cần tổ chức các khóa đào tạo để nâng cao kỹ năng cho nông dân trong việc chăm sóc và tiêu thụ sản phẩm thanh long, từ đó giúp họ tăng thu nhập và cải thiện đời sống.
Để nâng cao tính cạnh tranh trong xuất khẩu thanh long ra thị trường quốc tế, các doanh nghiệp và hợp tác xã cần thực hiện các giải pháp hiệu quả Đồng thời, việc tăng cường liên kết chặt chẽ với các hộ nông dân là rất quan trọng nhằm thúc đẩy công tác xuất khẩu thanh long đi nước ngoài.
3.1.2 Quan điểm đề xuất giải pháp
Các cơ quan ban ngành nhà nước và địa phương đề xuất giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nông dân, không can thiệp trực tiếp vào hoạt động của họ Họ chỉ khuyến khích ở mức độ định hướng, quy hoạch vùng và tuyên truyền để thúc đẩy sự hợp tác giữa doanh nghiệp và nông dân.
Các doanh nghiệp cần cung cấp hỗ trợ trực tiếp cho người nông dân, tác động ngay đến các hộ nông dân trong khu vực quản lý và các xã viên trong hợp tác xã Hỗ trợ này không chỉ mang tính tuyên truyền mà còn phải đảm bảo hài hòa lợi ích cho cả doanh nghiệp và hộ nông dân.
3.1.3 Cơ sở đề xuất giải pháp
Nhóm các giải pháp mà tác giả đề xuất được dựa vào các căn cứ sau:
- Căn cứ quy hoạch và phát triển vùng nông nghiệp của tỉnh Long An tính tới năm 2020 của sở kế hoạch và đầu tư Long An
Dựa trên kết quả khảo sát và thống kê về hoạt động sản xuất và xuất khẩu thanh long tại tỉnh Long An, bài viết tập trung vào các tiêu chí của xuất khẩu bền vững trong thời gian qua.
Thị trường nhập khẩu đang áp dụng nhiều quy định mới nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, tuy nhiên, những quy định này cũng trở thành rào cản kỹ thuật và thương mại, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu thanh long.
Đề xuất các nhóm giải pháp về sản xuất và xuất khẩu bền vững thanh
3.2.1 Nhóm giải pháp xây dựng thương hiệu xuất khẩu cho trái thanh long Long An
Mục tiêu của giải pháp là xây dựng thương hiệu cho thanh long Long An, nhằm nâng cao khả năng nhận diện sản phẩm tại thị trường trong nước và quốc tế Hiện tại, thanh long Long An chưa có thương hiệu xuất khẩu mạnh mẽ như thanh long Bình Thuận, dẫn đến việc giảm giá trị kinh tế của sản phẩm Hơn nữa, sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc làm tăng nguy cơ cho xuất khẩu khi thị trường này ngừng tiêu thụ đột ngột Do đó, việc phát triển thương hiệu cho thanh long Long An là cần thiết để bảo vệ và nâng cao giá trị sản phẩm.
Để nâng cao nhận diện thương hiệu và giá trị xuất khẩu cho trái thanh long của tỉnh Long An, cần triển khai các giải pháp tăng cường xúc tiến và tìm kiếm thị trường mới, nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.
Quốc trong thời gian tới, hạn chế tối đa nguy cơ giá trị xuất khẩu thanh long giảm sút khi thị trường Trung Quốc không tiếp tục tiêu thụ
Nội dung giải pháp:Để xây dựng thương hiệu cho trái thanh long Long An:
Nhà nước cần xây dựng kế hoạch dài hạn nhằm phát triển thương hiệu cho mặt hàng nông sản, đặc biệt là trái thanh long, như một phần quan trọng trong chiến lược tổng thể cho hàng hóa Việt Nam Bộ Thương mại phối hợp với Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn cần thiết lập lộ trình cụ thể với những bước đi phù hợp, trong đó có sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân trực tiếp sản xuất.
Hiện nay, một số thương hiệu nông sản nổi bật như thanh long Hoàng Hậu, gạo nàng thơm Chợ Đào, bưởi Năm Roi, xoài cát Hòa Lộc và vải thiều Lục Ngạn đang được tiêu thụ mạnh mẽ cả trong nước và quốc tế Các doanh nghiệp trồng và xuất khẩu thanh long Long An cần học hỏi và mở rộng mô hình từ những điển hình tiên tiến này Để đạt được điều đó, việc quảng bá và tuyên truyền mạnh mẽ về các mặt hàng nông sản là vô cùng cần thiết.
Việt Nam trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là xây dựng trang website về thương hiệu thanh long của Long An
Các cơ quan tài chính ngân hàng tại Long An cần xây dựng cơ chế tài chính đặc thù để hỗ trợ quảng bá và xây dựng thương hiệu cho nông sản, đặc biệt là trái thanh long, do nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn về vốn Để thực hiện giải pháp này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các đơn vị và cá nhân, cùng với sự hỗ trợ pháp lý từ cơ quan quản lý nhà nước Doanh nghiệp cần tuân thủ định hướng của các cơ quan ban ngành, trong khi các tổ chức tín dụng và ngân hàng đóng vai trò hỗ trợ tài chính, cần có quy định rõ ràng và chính sách ưu đãi cụ thể để tạo lộ trình thực hiện hiệu quả.
Xây dựng thương hiệu cho trái thanh long Long An không chỉ nâng cao nhận diện và uy tín sản phẩm trong nước và quốc tế mà còn mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan Nhà nước sẽ thấy sự gia tăng trong đóng góp vào GDP khi giá trị xuất khẩu của trái thanh long tăng lên Doanh nghiệp sẽ hưởng lợi từ tốc độ tăng trưởng xuất khẩu và uy tín được nâng cao Các tổ chức tín dụng và ngân hàng cũng sẽ thu được lợi nhuận từ việc giải ngân nguồn vốn vay cho dự án này.
3.2.2 Nhóm giải pháp về đẩy mạnh xúc tiến thương mại và tìm kiếm thị trường mới cho trái thanh long
Giải pháp đề xuất nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc của tỉnh vào thị trường Trung Quốc cho xuất khẩu thanh long, qua đó giảm thiểu rủi ro khi thị trường này ngừng tiêu thụ đột ngột Tác giả khuyến nghị tăng cường xúc tiến thương mại và tìm kiếm các thị trường mới, nhằm bảo vệ giá trị xuất khẩu thanh long và đảm bảo sự bền vững cho ngành hàng này trong tương lai.
Để đạt được mục tiêu quảng bá sản phẩm thanh long hiệu quả, cần thực hiện thường xuyên các hoạt động xúc tiến thương mại cả trong nước và quốc tế Cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và thúc đẩy các hoạt động này.
Để đảm bảo hoạt động sản xuất và kinh doanh thanh long hiệu quả, cần tuân thủ đầy đủ các quy định của các quốc gia nhập khẩu Đồng thời, cần tăng cường theo dõi và có biện pháp xử lý kịp thời các rào cản kỹ thuật liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm.
Hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các chương trình quảng bá và xúc tiến thương mại nhằm phát triển thị trường và tìm kiếm khách hàng mới Đặc biệt, hỗ trợ đẩy mạnh xuất khẩu thanh long chính ngạch vào thị trường Trung Quốc và các thị trường khác, góp phần ổn định quá trình sản xuất và kinh doanh thanh long tại Long An.
Đề nghị Bộ Công thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đưa trái thanh long vào chương trình xúc tiến thương mại quốc gia Để thâm nhập vào thị trường mới, cần thiết phải thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm nghiên cứu, tìm kiếm cơ hội, và cung cấp thông tin cho doanh nghiệp địa phương, hỗ trợ đầu tư, khai thác và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Tổ chức hiệu quả việc kết nối giữa doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh với hợp tác xã, tổ hợp tác và nông dân là rất quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm thanh long Điều này có thể thực hiện thông qua việc ký kết hợp đồng cung ứng và bao tiêu sản phẩm, theo mô hình điểm doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân, nhằm đảm bảo tiêu thụ thanh long và cung ứng vật tư nông nghiệp một cách bền vững.
Trong hợp đồng cung ứng và bao tiêu sản phẩm, cần xác định rõ trách nhiệm của các bên để phù hợp với thực tế Cụ thể, hai bên nên ưu tiên mua - bán sản lượng thanh long theo khả năng tối đa của mình, đồng thời thỏa thuận giá bán cho từng lô hàng không được thấp hoặc cao quá so với giá thị trường tại thời điểm giao dịch Việc thường xuyên trao đổi thông tin giữa hai bên là rất quan trọng Qua đó, doanh nghiệp có thể chủ động trong kinh doanh, tìm kiếm khách hàng lớn và ký kết hợp đồng cung cấp dài hạn, đồng thời hướng dẫn và hỗ trợ các cơ sở kinh doanh thanh long trong việc thực hiện sơ chế và đóng gói an toàn.
Đẩy mạnh giao dịch với các chợ đầu mối, siêu thị, khu du lịch và nhà hàng nhằm mở rộng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm.
Nghiên cứu các cơ chế và chính sách hỗ trợ nhằm hình thành doanh nghiệp xuất khẩu quy mô lớn, có khả năng dẫn dắt thị trường và tham gia tích cực vào các chương trình xúc tiến thương mại của trung ương và tỉnh để mở rộng thị trường.