Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội
Thời gian nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng quản lý và sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2014 - 2017 nhằm đánh giá hiệu quả và tính hợp pháp của việc sử dụng đất Bài viết sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đất đai, đồng thời đề xuất giải pháp cải thiện tình hình sử dụng đất để nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội trong khu vực.
3.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài là toàn bộ quỹ đất do các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức xã hội, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức sự nghiệp công, tổ chức Quốc phòng - An ninh đang quản lý, sử dụng được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội (giai đoạn 2014 - 2017)
3.4.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội có ảnh hưởng tới quá trình sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất
3.4.2 Đánh giá tình hình quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn quận Bắc
Từ Liêm, thành phố Hà Nội
-Đánh giá tình hình quản lý nhà nước về đất đai
-Đánh giá hiện trạng sử dụng đất
3.4.3 Đánh giá thực trạng quản lý sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm giai đoạn 2014 - 2017
-Hiện trạng sử dụng đất theo mục đích sử dụng đất của các tổ chức
-Đánh giá tình hình quản lý, sử dụng đất của các tổ chức
-Đánh giá hiệu quả công tác giao đất, sử dụng đất của các tổ chức
-Đánh giá công tác cấp GCNQSDĐ của các tổ chức
-Đánh giá việc lấn, chiếm, cho thuê mượn của các tổ chức
-Đánh giá việc sử dụng sai mục đích của các tổ chức
3.4.4 Đề xuất các giải pháp sử dụng đất hiệu quả đối với quỹ đất đã giao cho các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất trên địa bàn quận Bắc
Từ Liêm, thành phố Hà Nội
3.5.1 Phương pháp điều tra thu thập tài liệu, số liệu
Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp bao gồm việc thu thập các tư liệu và số liệu có sẵn, như số liệu thống kê về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, cùng với các thông tin tài liệu liên quan đến nội dung nghiên cứu.
+ Các văn bản pháp quy có liên quan đến công tác quản lý sử dụng đất của các tổ chức;
Quận Bắc Từ Liêm có các số liệu và tài liệu quan trọng liên quan đến điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội, cũng như tình hình quản lý và sử dụng đất Hiện trạng sử dụng đất tại quận này được cập nhật thường xuyên, cung cấp cái nhìn tổng quan về các hoạt động kinh tế và phát triển hạ tầng trong khu vực.
Hiện trạng sử dụng đất tại quận Bắc Từ Liêm cho thấy sự phân bổ đất theo mục đích sử dụng cụ thể, cùng với tình hình quản lý đất đai của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng Các số liệu liên quan đến việc sử dụng đất này phản ánh hiệu quả trong công tác quản lý và phát triển bền vững của khu vực.
+Số liệu về tình hình quản lý sử dụng đất của các tổ chức từ 01/01/2014 đến ngày 31/12/2017.
Phương pháp điều tra thu thập số liệu sơ cấp là cần thiết để đảm bảo tính đầy đủ và thống nhất của dữ liệu Báo cáo được xây dựng dựa trên tài liệu từ các tổ chức giao đất không thu tiền sử dụng đất tại quận Bắc Từ Liêm, nhằm tránh chồng chéo và mâu thuẫn trong thông tin.
Hiện tại, quận Bắc Từ Liêm có 107 tổ chức được cấp đất miễn phí, chủ yếu bao gồm các trường học, đơn vị quốc phòng an ninh và các tổ chức sự nghiệp công lập thuộc cơ quan nhà nước.
Theo nội dung nghiên cứu của Luận văn, đề tài đã lựa chọn ra ngẫu nhiên
Nhà nước đã giao đất không thu tiền sử dụng đất cho 60 tổ chức tại quận Bắc Từ Liêm Để tiến hành điều tra, 60 mẫu phiếu điều tra đã được sử dụng, dựa trên thông tin từ Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Bắc Từ Liêm (chi tiết có trong phần phụ lục).
Tiêu chí để đánh giá hiệu quả sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất tập trung vào các vấn đề:
+ Hiện trạng sử dụng đất có đúng mục đích hay không?
+ Tính hình quản lý đất của các tổ chức?
+ Diện tích sử dụng đất của các tổ chức so với hồ sơ giao đất?
+ Đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chưa?
+ Các tổ chức có lấn chiếm, hay cho thuê, cho mượn?
+ Có sử dụng sai mục đích?
3.5.2 Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh
Sau khi tiến hành điều tra và thu thập tài liệu, chúng tôi đã thực hiện thống kê, phân tích và so sánh để làm rõ các vấn đề liên quan đến thực trạng sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất tại quận Bắc Từ Liêm.
Bài viết thống kê và so sánh các chỉ tiêu về cơ cấu loại đất, đồng thời đánh giá tình hình sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền Các tiêu chí đánh giá bao gồm tình hình giao đất, việc sử dụng đất đúng mục đích và sai mục đích, cũng như các vấn đề liên quan đến cho thuê, cho thuê lại, chuyển nhượng, tranh chấp và tình trạng bị lấn chiếm hay chưa sử dụng.
3.5.3 Phương pháp xử lý số liệu
Các số liệu thu thập đã được phân tích và xử lý một cách hiệu quả, với sự hỗ trợ của phần mềm Excel để đảm bảo tính chính xác trong báo cáo.
PHẦN 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
4.1 ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI CÓ ẢNH HƯỞNG TỚI QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG ĐẤT CỦA CÁC TỔ CHỨC ĐƯỢC GIAO ĐẤT KHÔNG THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT.
4.1.1 Điều kiện tự nhiên của quận Bắc Từ Liêm
Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất trên địa bàn quận bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 57 1 Hiện trạng sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất 57 3 Đánh giá tình hình sử dụng đất theo mục đích sử dụng của các tổ chức
4.3.1 Hiện trạng sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất
Quận Bắc Từ Liêm hiện có 107 tổ chức được giao đất, không phân theo các đơn vị hành chính phường, với tổng cộng 208 khu đất sử dụng và diện tích lên tới 138,79 ha.
Bảng 4.4 Hiện trạng tổ chức, khu đất, diện tích sử dụng đất của các tổ chức phân theo loại hình sử dụng trên địa bàn quận Bắc Từ
TT Loại hình tổ chức
1 Cơ quan hành chính nhà nước
2 Tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp
3 Tổ chức sự nghiệp công
4 Uỷ ban nhân dân phường
(Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra 2017)
Theo số liệu trong bảng 4.4, tổng số tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất chủ yếu là các tổ chức sự nghiệp công lập, bao gồm 59 tổ chức như trường học và cơ quan nhà nước, với tổng diện tích 36,7ha, chiếm 26,44% tổng diện tích được giao Bên cạnh đó, 30 đơn vị quốc phòng và an ninh sử dụng 35 khu đất với diện tích 48,68ha, chiếm 35,07% tổng diện tích được giao.
Ủy ban nhân dân cấp phường quản lý 108 khu đất với tổng diện tích 28,92 ha, chiếm 20,84% tổng diện tích đất được nhà nước giao cho các tổ chức mà không thu tiền sử dụng đất.
Có 2 cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn quận là Ủy ban nhân dân Quận và Cục Viễn thám quốc gia thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường Tổng số khu đất sử dụng là 2 khu đất với diện tích 1,88ha, chiếm 1,35% diện tích đất của các tổ chức được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất.
Theo số liệu từ bảng 4.5, tổng số khu đất được giao cho các tổ chức không thu tiền sử dụng đất tại 13 phường của Quận Bắc Từ Liêm hiện nay là
Quận có 208 khu đất với tổng diện tích 138,79ha, chiếm 3,06% tổng diện tích tự nhiên Trong đó, phường Phúc Diễn có 26 khu đất với diện tích 6,72ha, tương đương 4,84% tổng diện tích các khu đất được giao.
Bảng 4.5 Hiện trạng sử dụng đất của các tổ chức được giao đất theo đơn vị hành chính trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm
TT Đơn vị hành chính
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra (2017)
Các phường có diện tích đất giao cho các tổ chức không thu tiền sử dụng đất lớn nhất bao gồm phường Cổ Nhuế 2 với 23,85ha, chiếm 17,18% tổng diện tích giao; phường Thụy Phương với 21,87ha, chiếm 15,76% tổng diện tích giao; và phường Liên Mạc với 19,17ha, chiếm 13,81% tổng diện tích giao.
4.3.2 Tình hình sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất
Chúng tôi đã tiến hành điều tra 60 tổ chức sử dụng đất thông qua 60 phiếu khảo sát tại 13 phường thuộc quận Bắc Từ Liêm Các tổ chức được lựa chọn để điều tra được phân loại theo loại hình cụ thể.
-Cơ quan nhà nước: điều tra 2 tổ chức;
-Tổ chức sự nghiệp công: điều tra 43 tổ chức;
- Ủy ban nhân dân cấp xã: điều tra trên 13 tổ chức là 13 ủy ban nhân dân phường trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm;
- Tổ chức sử dụng đất quốc phòng, an ninh: điều tra 2 tổ chức.
Bảng 4.6 Tình hình sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất của Quận Bắc Từ Liêm
STT Loại hình tổ chức
1 Cơ quan hành chính nhà nước
2 Tổ chức sự nghiệp công
3 Uỷ ban nhân dân phường
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra (2017)
Theo bảng 4.6, từ 60 phiếu điều tra của 60 tổ chức được nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, tổng số khu đất được giao là 73 khu với tổng diện tích 43,48 ha Trong đó, 43 tổ chức sự nghiệp công lập chiếm ưu thế với diện tích 28,34 ha; ủy ban nhân dân cấp xã được giao 24 khu đất với diện tích 13,03 ha; và các cơ quan, đơn vị quốc phòng, an ninh gồm 2 tổ chức với diện tích giao.
Quận Bắc Từ Liêm có diện tích 0,23ha, trong đó chỉ có 2 tổ chức hành chính nhà nước chiếm 1,88ha Đặc điểm của quận này là được tách ra từ huyện Từ Liêm cũ, vì vậy, cơ sở hạ tầng đã được xây dựng tập trung tại trung tâm hành chính quận ở phường Phúc Diễn, giúp người dân dễ dàng thực hiện các thủ tục hành chính.
4.3.3 Đánh giá tình hình sử dụng đất theo mục đích sử dụng của các tổ chức
4.3.3.1 Tình hình sử dụng đất đúng mục đích, sai mục đích của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất
Theo bảng 4.7, việc sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất tại Quận Bắc Từ Liêm chủ yếu đúng mục đích, tập trung ở các tổ chức quốc phòng, an ninh, các cơ quan nhà nước và Ủy ban nhân dân phường Tổng diện tích đất sử dụng đúng mục đích đạt 42,76ha, chiếm 98,3% tổng diện tích đất giao cho các tổ chức.
Diện tích sử dụng đất không đúng mục đích tại các tổ chức sự nghiệp công chiếm 2,54% tổng diện tích đất đang quản lý, với 0,72 ha không được sử dụng đúng cách.
Bảng 4.7 Tổng hợp tình hình sử dụng đất đúng mục đích của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất Quận Bắc Từ Liêm
TT Loại hình tổ chức
Cơ quan hành chính nhà nước
2 Tổ chức sự nghiệp công
3 Uỷ ban nhân dân xã
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra (2017)
Diện tích đất sử dụng cho các mục đích khác tại trường Đại học Tài nguyên và Môi trường ở phường là 6.540m², chủ yếu phục vụ cho việc xây dựng nhà ở.
Phú Diễn có tổng diện tích 4400m², trong đó 1798m² được sử dụng để xây dựng nhà ở cho trường trung học phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai và 342m² dành cho nhà ở của cán bộ đội quản lý đê Từ Liêm.
Diện tích đất bị lấn chiếm tại Viện nghiên cứu giống và công nghệ sinh học lâm nghiệp là 540m² Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do mốc giới được bàn giao trên thực địa không rõ ràng, tạo điều kiện cho các hộ dân lấn chiếm đất.
Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất của các tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất quận bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 65 1 Giải pháp về chính sách pháp luật đất đai
SỬ DỤNG ĐẤT QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Giao đất không thu tiền sử dụng đất là chính sách quan trọng của Nhà nước nhằm đảm bảo công bằng xã hội và thể hiện mô hình sở hữu toàn dân về đất đai Tuy nhiên, việc sử dụng quỹ đất này cho các tổ chức hiện vẫn gặp nhiều bất cập, với chính sách quản lý còn lỏng lẻo Dù pháp luật đã đưa ra nhiều tiêu chí về nhu cầu sử dụng đất, nhưng việc quản lý thực tế tại các địa phương chưa hiệu quả Để khắc phục nhược điểm và giúp chính quyền quản lý chặt chẽ quỹ đất, cần có những chính sách đổi mới phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Chính sách giao đất không thu tiền sử dụng đất phù hợp với hoàn cảnh hiện tại của Việt Nam Khung pháp lý hiện hành quy định rằng Nhà nước bao cấp đất đai cho các tổ chức, đơn vị hành chính và sự nghiệp, yêu cầu các đơn vị này sử dụng đất đúng mục đích Nếu không còn nhu cầu sử dụng, Nhà nước có quyền thu hồi đất.
Việc sử dụng quỹ đất hiện nay gặp nhiều sai phạm như không đưa đất vào sử dụng hoặc sử dụng sai mục đích, mặc dù pháp luật đã có nhiều biện pháp khắc phục nhưng tình trạng này vẫn tồn tại và khó xử lý Để quản lý quỹ đất hiệu quả, cần có định hướng đúng đắn, tránh lãng phí ngân sách nhà nước và hướng tới việc quản lý gần gũi với thị trường Một số nước phát triển cho phép các đơn vị hành chính sử dụng đất vào mục đích phụ để nâng cao hiệu quả, đồng thời yêu cầu nộp thuế cho mục đích sử dụng có thu lợi Cơ chế này khuyến khích tính tự chủ và tiết kiệm trong sử dụng đất Đây là kinh nghiệm có thể điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam Để quản lý tài nguyên đất đai hiệu quả và hạn chế tiêu cực, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể.
4.4.1 Giải pháp về chính sách pháp luật đất đai
Cần hoàn thiện quy trình và thủ tục giao đất cho các tổ chức, đồng thời nâng cao năng lực thẩm định để chấp thuận các dự án đầu tư tại Quận Bắc Từ Liêm.
Cần xác định rõ cơ chế quản lý và phối hợp giữa các đơn vị lực lượng vũ trang và chính quyền địa phương liên quan đến việc sử dụng đất giao cho tổ chức, cơ quan thuộc lực lượng vũ trang Việc này sẽ đảm bảo sự hiệu quả trong quản lý tài nguyên và thúc đẩy sự hợp tác giữa các bên liên quan.
Cần làm rõ khái niệm sử dụng đất quốc phòng kết hợp phát triển kinh tế để tránh tình trạng lạm dụng, khi đất an ninh quốc phòng (giao đất không thu tiền) thực chất lại phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh (giao đất có thu tiền) nhằm thu lợi cho một số cá nhân, tổ chức Đối với đất an ninh, quốc phòng, cần ưu tiên giao đất rừng tại vùng biên giới, trong khi các khu đất có giá trị cao trong nội ô thành phố nên được bán đấu giá để chuyển đổi mục đích sử dụng, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách quốc phòng đang gặp khó khăn Đồng thời, cần đẩy nhanh việc cập nhật bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các tổ chức tại Quận Bắc Từ Liêm theo Nghị quyết 30/2012/QH13 của Quốc hội.
Người đứng đầu cơ quan nhà nước và tổ chức sự nghiệp công có trách nhiệm rõ ràng trong việc ngăn chặn tình trạng lấn chiếm, sử dụng đất đai trái phép Nếu xảy ra vi phạm, họ sẽ phải chịu trách nhiệm về việc quản lý đất đai không hiệu quả Việc này nhằm đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các tổ chức và cá nhân liên quan.
Công khai chi tiết danh mục công trình quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất hàng năm tại trụ sở UBND Quận và các phường nhằm tạo điều kiện cho nhân dân tham gia phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật đất đai của tổ chức được giao đất không thu tiền sử dụng đất.
Rà soát các tổ chức đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính đang sử dụng đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất, nhằm chuyển đổi sang hình thức thuê đất theo quy định pháp luật.
4.4.2 Giải pháp về thanh tra, kiểm tra
Công tác thanh tra và kiểm tra việc tuân thủ các quy định pháp luật về đất đai là rất quan trọng Việc thực hiện nghiêm túc các quy trình này giúp hạn chế tiêu cực trong quản lý và sử dụng đất, từ đó đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý đất đai.
UBND Quận Bắc Từ Liêm cùng với các sở ban ngành, đặc biệt là Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Nội, cần tăng cường thanh tra và kiểm tra việc sử dụng đất của các tổ chức Cần xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật đất đai, như lấn chiếm, chuyển mục đích sử dụng đất trái phép, và chậm đưa đất vào sử dụng Đồng thời, cần tháo gỡ kịp thời các vướng mắc của các tổ chức trong việc sử dụng đất để đảm bảo quản lý hiệu quả.
Kiên quyết xử lý các trường hợp sử dụng đất không đúng pháp luật, hiệu quả thấp theo hướng sau:
Tổ chức cần rà soát nhu cầu sử dụng đất để xác định diện tích thực tế và mục đích sử dụng, nhằm thu hồi diện tích bị lấn chiếm và giao cho các tổ chức khác có nhu cầu Việc này không chỉ tăng hiệu quả sử dụng đất mà còn đảm bảo tuân thủ pháp luật, tránh lãng phí nguồn tài nguyên đất.
Quận Bắc Từ Liêm thông báo chấm dứt ngay việc cho thuê trái phép đất không thu tiền sử dụng đất cho các tổ chức Các tổ chức không tuân thủ sẽ bị thu hồi đất để tạo quỹ đất dự trữ phát triển hoặc giao cho các tổ chức khác có nhu cầu sử dụng.
Cần rà soát hiện trạng sử dụng đất đối với diện tích đất giao cho cán bộ công nhân viên làm nhà ở trước đây, vì việc giao đất này không đúng thẩm quyền Phần diện tích đã sử dụng làm đất ở phải được bàn giao cho Ủy ban nhân dân quận để quản lý Nếu đất ở phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt, người sử dụng sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
4.4.3 Giải pháp về khoa học công nghệ
Xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai là cần thiết để cung cấp thông tin đầy đủ và minh bạch về đất đai, hỗ trợ các nhà quản lý trong việc tiếp cận thông tin chính xác Điều này đặc biệt quan trọng đối với các khu vực có quy hoạch và các khu vực đã giải phóng mặt bằng chờ đầu tư, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai tại Quận Bắc Từ Liêm.