BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH THÁI THỊ HỒNG VINH CHUYÊN NGÀNH: THỰC VẬT HỌC MÃ SỐ: 60.42.20 LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS LÊ THỊ THUÝ HÀ VINH - 2011 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tơi nhận hướng dẫn tận tình TS Lê Thị Thuý Hà Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc giúp đỡ quý báu Xin chân thành cảm ơn giúp đỡ thầy cô giáo Bộ môn Thực vật, Bộ mơn Sinh lí - Hố sinh, Khoa Sinh, Khoa Sau Đại học, cổ vũ động viên gia đình, bạn bè tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trình thực hoàn thành luận văn Vinh, tháng 12 năm 2011 Tác giả Thái Thị Hồng Vinh DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN COD : Nhu cầu oxy hóa học (Chemical oxigen Demand) DO : Oxy hịa tan (Dissolved oxygen) mg/l : miligam/lít TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam I : Cầu Diễn Minh II : Cầu Diễn Bình III : Cầu Diễn Quảng IV : Nhà máy nước V : Cầu Diễn Thành tb/l : tế bào/ lít : độ C C MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 11 1.1 Vài nét chất lượng nước thủy vực 11 1.1.1 Chất lượng nước thủy vực giới .11 1.1.2 Chất lượng nước thủy vực Việt Nam 13 1.2 Vi tảo vai trò chúng 16 1.2.1 Vài nét tình hình nghiên cứu vi tảo giới 16 1.2.2 Vài nét tình hình nghiên cứu vi tảo Việt Nam .19 1.3 Mối quan hệ chất lượng nước thành phần loài vi tảo 24 CHƯƠNG II ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28 2.1 Đối tượng nghiên cứu 28 2.2 Địa điểm thời gian nghiên cứu 28 2.2.1 Địa điểm nghiên cứu .28 2.2.2 Thời gian nghiên cứu 28 2.3 Phương pháp nghiên cứu 29 2.3.1 Thu mẫu nước mẫu tảo 29 2.3.2 Phương pháp phân tích tiêu thủy lý, thủy hóa 30 2.3.3 Phương pháp phân tích mẫu tảo 31 CHƯƠNG III KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 33 3.1 Một vài đặc điểm điều kiện tự nhiên địa bàn nghiên cứu 33 3.1.1 Vị trí địa lí .33 3.1.2 Đặc điểm khí hậu thủy văn 33 3.1.3 Hiện trạng dòng chảy môi trường 34 3.1.4 Hiện trạng chất thải áp lực .37 3.2 Kết phân tích chất lượng nước sông 39 3.2.1 Chỉ tiêu vật lý 39 3.2.2 Các tiêu hóa học 41 3.2.3 Nhận xét tổng quát chất lượng nước sông Bùng .51 3.3 Sự đa dạng thành phần loài vi tảo sông bùng thuộc huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An 51 3.3.1 Đa dạng taxon ngành vi tảo khu vực nghiên cứu 51 3.3.2 Sự phân bố taxon lớp 65 3.3.3 Sự phân bố taxon .65 3.3.4 Đa dạng taxon bậc họ .66 3.3.5 Đa dạng mức độ chi 68 3.3.6 Đánh giá đa dạng loài ngành 69 3.4 Sự biến động thành phần loài vi tảo theo điểm nghiên cứu .70 3.5 Sự biến động thành phần loài vi tảo qua đợt nghiên cứu 73 3.6 Sự biến động số lượng tế bào vi tảo 74 3.7 Mối qua hệ thành phần loài, số lượng tế bào vi tảo với yếu tố sinh thái 76 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO 81 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Hệ thống đánh giá tổng hợp nguồn nước mặt .12 Bảng 1.2 Các tiêu chuẩn cụ thể theo QCVN 08: 2008/BTNMT 14 Bảng 1.3 Các chi tảo thị cho thủy vực bị ô nhiễm (Theo Palmer) 26 Bảng 1.4 Mối tương quan cấu trúc tảo độ phì 27 Hình 2.1 Sơ đồ điểm thu mẫu 29 Bảng 3.1 Nhiệt độ nước điểm thu mẫu (0C) .40 Biểu đồ 3.1 Sự biến động nhiệt độ nước qua đợt nghiên cứu 40 Bảng 3.2 Độ điểm thu mẫu (cm) 41 Biểu đồ 3.2 Sự biến động độ trung bình qua đợt nghiên cứu .41 Bảng 3.3 Trị số pH điểm nghiên cứu 41 Biểu đồ 3.3 Sự biến động pH qua điểm nghiên cứu 42 Bảng 3.4 Trị số DO điểm nghiên cứu (mgO2/l) .43 Biểu đồ 3.4 Sự biến động hàm lượng o xy hòa tan điểm nghiên cứu 44 Bảng 3.5 Trị số COD trung bình điểm nghiên cứu (mgO2/l) 45 Biểu đồ 3.5 Biến động hàm lượng oxy hóa học qua điểm nghiên cứu 46 Bảng 3.6 Hàm lượng NH4+ qua đợt nghiên cứu (mg/l) 47 Biểu đồ 3.6 Sự biến động hàm lượng Amoni qua đợt nghiên cứu 47 Bảng 3.7 Hàm lượng NO3- trung bình qua điểm nghiên cứu (mg/l) .48 Biểu đồ 3.7 Sự biến động hàm lượng Nitrat qua đợt nghiên cứu 48 Bảng 3.8 Hàm lượng PO43- - P qua điểm nghiên cứu(mg/l) 49 Biểu đồ 3.8 Sự biến động hàm lượng phôt phat qua đợt nghiên cứu .50 Bảng 3.9 Danh lục thành phần loài vi tảo phát điểm nghiên cứu sông Bùng thuộc huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An 52 Bảng 3.10 Đa dạng taxon ngành vi tảo 64 Biểu đồ 3.9 Phổ ngành vi tảo khu vực nghiên cứu 64 Bảng 3.11 Sự phân bố taxon lớp .65 Bảng 3.12 Sự phân bố taxon .66 Bảng 3.13 Đa dạng taxon bậc họ ngành vi tảo 67 Bảng 3.14 Các chi đa dạng 68 Bảng 3.15 Đánh giá tính đa dạng lồi ngành 69 Biểu đồ 3.10 So sánh mức độ đa dạng ngành vi tảo sông Bùng sông Lam 70 Bảng 3.16 Sự biến động thành phần loài vi tảo theo điểm nghiên cứu 71 Biểu đồ 3.11 Sự biến động thành phần loài qua đợt nghiên cứu 73 Bảng 3.17 Kết định lượng tế bào vi tảo sơng Bùng (gi¸ trị trung bình x 105 tế bào/lit) 75 Bảng 3.18 Mối quan hệ yếu tố thuỷ lý, thuỷ hoá với phân bố, số lượng tế bào vi tảo qua đợt nghiên cứu .76 Bảng 3.19 Mối quan hệ yếu tố thuỷ lý, thuỷ hoá với phân bố, số lượng tế bào vi tảo qua điểm nghiên cứu 77 MỞ ĐẦU Ngày kinh tế phát triển vũ bão, đời sống vật chất tinh thần người ngày cao Bên cạnh ô nhiễm môi trường hiểm họa đe dọa tới sức khỏe đời sống cộng đồng Đặc biệt tài nguyên nước tình trạng nguy cấp số lượng chất lượng Các nhà khoa học cảnh báo việc giới thiếu 40% nước 20 năm tới Số người tử vong thiếu nước lớn bạo lực, chiến tranh điều địi hỏi quan tâm khơng quốc gia mà cộng đồng giới Sự ô nhiễm thủy vực làm thay đổi tính chất hóa lý nước, làm ảnh hưởng tới đời sống thay đổi quần xã sinh vật thủy sinh Việc phục hồi chất lượng nước để trả lại sống bình thường cho thủy vực điều thiết yếu, người cần phải có trách nhiệm với mơi trường với thân Các nhà khoa học nghiên cứu biện pháp để phục hồi tự nhiên phương pháp dùng vi tảo để làm sạch, cải thiện chất lượng mơi trường nước chúng có vai trị quan trọng hệ sinh thái nước Là sinh vật sản xuất bậc một, chúng tạo suất sinh học sơ cấp thủy vực, góp phần khơng nhỏ q trình tuần hồn vật chất, trì hàm lượng oxi hịa tan nước Sơng Bùng nhánh sông Lam, chảy qua huyện Diễn Châu đổ biển Trước sông nguồn cung cấp thủy sản có chất lượng cao, cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, sản xuất muối nước sinh hoạt cho người dân Nhưng gần đây, chất lượng nước sông bị giảm sút, lên mùi hôi thối,làm sinh vật thủy sinh bị chết Người dân ngại sử dụng nước sông làm nước sinh hoạt 10 Xuất phát từ lí nhằm góp phần nghiên cứu đa dạng thực vật đánh giá chất lượng nước sông Bùng, tiến hành đề tài: “Chất lượng nước thành phần lồi vi tảo sơng Bùng thuộc huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An” Mục tiêu đề tài nhằm điều tra, đánh giá chất lượng nước, xác định thành phần loài vi tảo rút mối quan hệ tảo mơi trường sống sông Bùng thuộc huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An ... thuộc huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An? ?? Mục tiêu đề tài nhằm điều tra, đánh giá chất lượng nước, xác định thành phần loài vi tảo rút mối quan hệ tảo mơi trường sống sông Bùng thuộc huyện Diễn Châu, ... 3.2.2 Các tiêu hóa học 41 3.2.3 Nhận xét tổng quát chất lượng nước sông Bùng .51 3.3 Sự đa dạng thành phần loài vi tảo sông bùng thuộc huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An ... dụng nước sông làm nước sinh hoạt 10 Xuất phát từ lí nhằm góp phần nghiên cứu đa dạng thực vật đánh giá chất lượng nước sông Bùng, tiến hành đề tài: ? ?Chất lượng nước thành phần lồi vi tảo sơng Bùng