Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá, tập trung vào các xã đại diện với nhiều loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp phong phú và có độ cao khác nhau.
Thời gian nghiên cứu
- Phạm vi thời gian: Từ năm 2015 đến năm 2016.
Đối tượng nghiên cứu
Công tác dồn điền đổi thửa tại huyện Thạch Thành đã mang lại những thay đổi đáng kể trong việc sử dụng đất của các hộ gia đình Sau khi thực hiện dồn điền đổi thửa, việc đánh giá ảnh hưởng của nó đến sử dụng đất nông nghiệp cho thấy sự cải thiện trong hiệu quả canh tác và quản lý đất đai.
Đánh giá khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình sử dụng đất nông nghiệp của huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa
+ Vị trí địa lý của huyện.
+ Đặc điểm khí hậu, thời tiết.
+ Dân số và lao động.
- Điều kiện kinh tế- xã hội.
- Hiện trạng sử dụng đất năm 2015 huyện Thạch Thành.
3.4.2 Thực trạng công tác dồn điền đổi thửa ở huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá
- Quy trình thực hiện dồn điền, đổi thửa.
- Kết quả dồn điền, đổi thửa ở huyện Thạch Thành.
3.4.3 Ảnh hưởng của công tác dồn điền, đổi thửa đến sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn nghiên cứu
Công tác dồn điền đổi thửa có ảnh hưởng đáng kể đến cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp, giúp tối ưu hóa diện tích canh tác và nâng cao hiệu quả sản xuất Qua việc cải thiện quy hoạch đất đai, nông dân có thể chuyển đổi sang những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, từ đó nâng cao năng suất và thu nhập Đồng thời, sự thay đổi này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp.
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến hiệu quả sử dụng đất.
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến cơ sở hạ tầng.
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến các vấn đề khác.
3.4.4 Đề xuất các giải pháp thúc đẩy công tác dồn điền đổi thửa trên địa bàn nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
3.5.1 Phương pháp chọn xã điểm, chọn hộ nghiên cứu
Việc chọn xã nghiên cứu là một yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến tính chính xác, khách quan và thực tiễn của kết quả nghiên cứu Các xã được lựa chọn cần đại diện cho các vùng sinh thái và kinh tế nông nghiệp của huyện, với đặc điểm về đất đai, địa hình, tập quán canh tác và hệ thống cây trồng khác nhau, nhằm phản ánh lợi thế trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa.
Huyện Thạch Thành có địa hình và thổ nhưỡng đặc trưng, ảnh hưởng đến công tác điều chỉnh đất đai và kết quả sản xuất nông nghiệp Để đánh giá những tác động này, nghiên cứu được thực hiện tại ba xã đại diện: Thành Công, Thành Hưng và Thành Tâm.
Xã Thành Công là một xã vùng cao với địa hình đất đai phức tạp và manh mún, dẫn đến hiệu quả sử dụng đất không cao trong nông nghiệp Đây cũng là xã thực hiện dồn điền đổi thửa kém nhất trong huyện Thạch Thành, vì vậy tôi đã chọn xã Thành Công làm điểm nghiên cứu.
Xã Thành Tâm nổi bật với đặc trưng của vùng đất chân vàn, có địa hình thấp và đất đai manh mún Nhiều hộ dân tại đây chưa sử dụng đất một cách hiệu quả do tính manh mún, dẫn đến việc khó áp dụng công nghiệp hoá sức lao động vào đồng ruộng Vì vậy, tôi đã chọn xã Thành Tâm làm điểm nghiên cứu.
Xã Thành Hưng, với đặc điểm đất trũng và thấp, có lợi thế phát triển các mô hình sản xuất như chuyên lúa, lúa-cá, lúa-cá-vịt và trồng rau an toàn Đây cũng là xã thực hiện tốt nhất công tác dồn điền đổi thửa trong toàn huyện, vì vậy tôi đã chọn xã Thành Hưng làm điểm nghiên cứu.
Để tiến hành nghiên cứu, cần chọn lựa các hộ nông dân có đất đai và hoạt động nông nghiệp Mỗi xã sẽ được chọn ngẫu nhiên 30 hộ, tập trung vào các hộ thuần nông, nhằm phản ánh đầy đủ thực trạng và tác động của công tác dồn điền đổi thửa tại huyện Thạch Thành.
3.5.2 Phương pháp điều tra thu thập thông tin
Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp bao gồm việc thu thập tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau như Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Phòng Thống kê, và UBND các xã Các tài liệu này bao gồm báo cáo kinh tế xã hội năm 2015 của huyện, báo cáo quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2010 – 2015, tầm nhìn giai đoạn 2020 - 2030, thực trạng sản xuất nông nghiệp, cùng với số liệu thống kê kiểm kê đất đai năm 2015.
-Thu thập thông tin số liệu sơ cấp:
Điều tra nông hộ bằng phiếu điều tra in sẵn nhằm thu thập thông tin về tình hình và hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp của các nông hộ tại địa phương, theo mẫu của Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Tổng cộng có 90 phiếu điều tra được chia thành 3 xã đại diện cho đặc điểm sản xuất của huyện Mỗi tiểu vùng được khảo sát chọn ra 30 hộ gia đình sở hữu nhiều đất nông nghiệp để thực hiện điều tra.
Chỉ tiêu điều tra bao gồm các đặc điểm ruộng đất của hộ như diện tích, địa hình và loại đất Ngoài ra, cần xem xét các loại hình sử dụng đất (LUT) và kiểu sử dụng đất của hộ Đối với cây trồng, thông tin về loại cây, giống, mức năng suất và giá trị sản phẩm là rất quan trọng Tình trạng sử dụng phân bón cũng được đánh giá qua mức bón trung bình, tính cân đối và kỹ thuật bón phân Cuối cùng, các yếu tố chi phí sản xuất, giá vật tư và nông sản phẩm cũng cần được ghi nhận để có cái nhìn tổng quan về hoạt động nông nghiệp của hộ.
3.5.3 Phương pháp đánh giá hiệu quả
Hiệu quả kinh tế là yếu tố quan trọng phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của xã hội trong bối cảnh nguồn lực ngày càng khan hiếm Để nâng cao hiệu quả sản xuất, việc đánh giá hiệu quả kinh tế trên mỗi ha đất nông nghiệp là cần thiết Chúng tôi sẽ tiến hành phân tích tài chính cho các loại cây trồng chính tại huyện Thạch Thành thông qua hệ thống chỉ tiêu kinh tế cụ thể.
Giá trị sản xuất (GTSX) là tổng giá trị của sản phẩm vật chất và dịch vụ được tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm GTSX phản ánh năng suất đất đai qua giá trị thu được trên mỗi đơn vị diện tích, cụ thể là 1ha Công thức tính GTSX là sản lượng sản phẩm nhân với giá thành sản phẩm.
Chi phí trung gian (CPTG) là tổng hợp các chi phí vật chất thường xuyên mà doanh nghiệp chi trả để thuê hoặc mua các yếu tố đầu vào và dịch vụ cần thiết cho quá trình sản xuất.
+ Giá trị gia tăng (GTGT): là hiệu số của giá trị sản xuất với tri phí trung gian: GTGT = GTSX - CPTG
Thu nhập hỗn hợp (TNhH) là khoản tiền được chi trả cho cả người lao động chân tay và người lao động quản lý trong hộ gia đình, bao gồm cả lợi nhuận từ việc sử dụng đất.
TNHH= GTGT - KHTS (Đ) - Thuế (T) - Thuê lao động
Hiệu quả xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao an ninh, chính trị và quốc phòng, đồng thời cung cấp nguồn lực sống cho con người từ chi phí lao động và sản xuất nông nghiệp.
+ Giá trị ngày công lao động (GTNC):
GTNC= TNHH/ số công lao động