Tổng quan các vấn đề nghiên cứu
Cơ sở lý luận các vấn đề liên quan đến khiếu nại, tố cáo về đất đai
2.1.1 Khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai
Khái niệm khiếu nại trong Nhà nước Việt Nam lần đầu tiên xuất hiện tại Điều 2, Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, quy định rằng Ban Thanh tra đặc biệt có quyền nhận đơn khiếu nại của nhân dân Khiếu nại ở đây đề cập đến việc công dân phản ánh các hành vi vi phạm pháp luật hoặc xâm phạm quyền lợi của mình từ phía cán bộ, nhân viên nhà nước Thực chất, đây là sự phản ánh những hành vi phát sinh trong bộ máy hành chính nhà nước do những người làm việc trong các cơ quan này thực hiện.
Khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức để yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật của cán bộ, công chức, khi có căn cứ cho rằng những quyết định hoặc hành vi này vi phạm pháp luật và xâm phạm quyền lợi hợp pháp của họ.
Trong quản lý và sử dụng đất, việc giải quyết khiếu nại là cần thiết để đảm bảo mối quan hệ giữa Nhà nước và người sử dụng đất, cũng như giữa các cá nhân sử dụng đất, tuân thủ chính sách và pháp luật đất đai Theo Khoản 2 Điều 264 của Luật Tố tụng Hành chính số 64/2010/QH12, được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 24 tháng 11 năm 2010, người sử dụng đất có quyền khiếu nại các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính liên quan đến quản lý đất đai.
Quyết định hành chính (QĐHC) là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền ban hành, nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể trong quản lý hành chính, áp dụng một lần cho một hoặc một số đối tượng nhất định Hành vi hành chính (HVHC) là các hành động của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan đó.
HCNN thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật theo Khoản 8, Điều 2, Luật Khiếu nại 2011 Các quyết định hành chính (QĐHC) hoặc hành vi hành chính (HVHC) bị khiếu nại được quy định tại Điều 162 Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 về thi hành Luật Đất đai Những QĐHC trong quản lý đất đai có thể bị khiếu nại bao gồm: quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, quyết định bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư, cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, và quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất.
HVHC trong quản lý đất đai, theo quy định của pháp luật, bao gồm các hành vi của cán bộ công chức nhà nước liên quan đến quyết định hành chính về giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất, cấp và thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, và gia hạn thời hạn sử dụng đất Nếu các hành vi và quyết định này bị khiếu nại, việc giải quyết sẽ tuân theo quy định của Luật Đất đai và Luật Khiếu nại.
Giải quyết khiếu nại là quá trình thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định liên quan đến khiếu nại Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có thể là cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân theo quy định của pháp luật, như được nêu trong Khoản 6 và Khoản 11, Điều 2 của Luật Khiếu nại năm 2011.
Giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước (HCNN) là quá trình kiểm tra và xác minh tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính (QĐHC) và hành vi hành chính (HVHC) liên quan đến đất đai Hoạt động này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân, tổ chức, và lợi ích chung của nhà nước và xã hội, đồng thời đảm bảo các biện pháp giải quyết được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đất đai nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất Nhiệm vụ này bao gồm việc xem xét và đánh giá tính hợp pháp, hợp lý của các quyết định hành chính liên quan đến quản lý và sử dụng đất, theo quy trình và thủ tục pháp luật quy định.
2.1.2 Tố cáo và giải quyết tố cáo về đất đai
Tố cáo là hành động mà công dân thực hiện theo quy định của pháp luật để thông báo cho các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền về những hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào Những hành vi này có thể gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của Nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức (Theo Khoản 1, Điều 2, Luật Tố cáo, 2011).
Theo quy định pháp luật hiện hành, mọi công dân đều có quyền báo cáo hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) liên quan đến quản lý và sử dụng đất, nếu hành vi đó gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức Việc tố cáo các hành vi VPPL của cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ công vụ cũng thuộc quyền của công dân, nhằm thông báo cho các cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Giải quyết tố cáo là quá trình tiếp nhận, xác minh và xử lý nội dung tố cáo từ công dân, trong đó người tố cáo thực hiện quyền của mình đối với cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân bị tố cáo Theo Luật Tố cáo 2011, người giải quyết tố cáo là cơ quan có thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ này Điều 139 của Luật Đất đai năm 2003 (sửa đổi thành Điều 205 Luật Đất đai 2013) quy định quyền tố cáo về việc quản lý và sử dụng đất đai, đồng thời nhấn mạnh rằng việc giải quyết các tố cáo này phải tuân theo quy định của pháp luật về khiếu nại và tố cáo Điều này cho thấy rằng thẩm quyền và thủ tục giải quyết tố cáo liên quan đến đất đai sẽ được thực hiện theo các quy định của Luật Tố cáo.
Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) trong quản lý nhà nước về đất đai là quá trình mà công dân thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền về những hành vi VPPL của các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân liên quan đến việc thực hiện các quy định pháp luật trong lĩnh vực đất đai.
Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước là quá trình kiểm tra, xác minh và kết luận về tính hợp pháp của hành vi bị tố cáo Việc này thuộc thẩm quyền của các cơ quan HCNN nhằm đưa ra biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật, bảo vệ lợi ích của nhà nước, các hội, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan và tổ chức.
2.1.3 Một số khái niệm liên quan đến đất đai và nội dung khiếu nại, tố cáo
2.1.3.1 Khái niệm về đất đai và Quản lý Nhà nước về đất đai
Đất đai được coi là nguồn tài nguyên quốc gia quý giá, đóng vai trò là tư liệu sản xuất đặc biệt và là yếu tố quan trọng trong môi trường sống Nó không chỉ là địa bàn phân bố các khu dân cư mà còn là nền tảng cho việc xây dựng các công trình kinh tế, văn hóa - xã hội, cũng như đảm bảo an ninh - quốc phòng.
Cơ sở thực tiễn về giải quyết khiếu nại, tố cáo ở một số nước trên thế giới
SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI
Nhiều quốc gia trên thế giới đã thiết lập quy trình giải quyết khiếu nại hành chính từ lâu và coi trọng vai trò của cơ quan hành chính trong việc xử lý các khiếu nại này Một số nước yêu cầu người khiếu nại phải thực hiện thủ tục giải quyết qua cấp hành chính trước khi khởi kiện tại Tòa án hành chính hoặc tòa án tư pháp Công dân thường được quyền lựa chọn khiếu nại đến cơ quan hành chính đã ban hành quyết định hoặc thực hiện hành vi hành chính Đáng chú ý, ngay cả khi khiếu nại đã được giải quyết bởi cơ quan hành chính, đương sự vẫn có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án Việc xem xét cách tổ chức và thực hiện hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính ở một số nước sẽ giúp hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Mỹ là một nhà nước liên bang, do đó, việc tổ chức và thực hiện hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính có những đặc điểm riêng biệt so với các quốc gia khác Các cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính tại Mỹ được phân chia thành ba loại.
Cơ quan giải quyết khiếu nại hành chính độc lập, hay còn gọi là cơ quan Tài phán hành chính, hiện đang hoạt động tại 26 trong tổng số 53 bang của Mỹ.
Cơ quan giải quyết khiếu nại hành chính thứ hai được tổ chức trong chính cơ quan hành chính, với nhiệm vụ chuyên trách tiếp nhận và xử lý khiếu nại liên quan đến quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý của họ Nếu khiếu nại bị từ chối, đương sự có quyền gửi đơn đến Tòa án tư pháp để yêu cầu giải quyết.
Trong một số lĩnh vực quản lý, như Hải quan, không có cơ quan chuyên trách để giải quyết khiếu nại hành chính, mà chỉ có bộ phận tiếp nhận và xử lý khiếu nại Thực tế cho thấy, 90% trường hợp đương sự lựa chọn khiếu nại hành chính vì quy trình này nhanh chóng và tiết kiệm hơn so với việc kiện ra Tòa án Tại Mỹ, còn tồn tại cơ quan độc lập chuyên giải quyết khiếu nại liên quan đến quyết định kỷ luật công chức.
Theo quy định của pháp luật Mỹ, trong trường hợp khiếu nại hành chính đã được cơ quan hành chính hoặc cơ quan tài phán hành chính giải quyết, nếu đương sự tiếp tục khởi kiện lên Tòa án, Tòa án sẽ không xem xét lại nội dung vụ việc mà chỉ tập trung vào việc áp dụng pháp luật của các cơ quan này trong quá trình giải quyết khiếu nại trước đó (Đinh Văn Minh, 2010).
Trung Quốc là nước thành lập hệ thống Tòa hành chính từ những năm
Luật tố tụng hành chính Trung Quốc năm 1990 quy định về khiếu nại hành chính, nhưng không bắt buộc người khiếu nại phải thực hiện trước khi khởi kiện ra tòa án Tuy nhiên, nếu có quy định cụ thể trong luật hoặc văn bản pháp quy, việc khiếu nại sẽ trở thành điều kiện bắt buộc Cơ quan hành chính có trách nhiệm giải quyết khiếu nại trong vòng hai tháng kể từ ngày nhận được Nếu không đạt được sự thống nhất, người khiếu nại có quyền khởi kiện tại Tòa án hành chính trong thời hạn 15 ngày sau khi nhận thông báo từ cơ quan hành chính.
Việc giải quyết khiếu nại hành chính ở Pháp và Đức được thực hiện bởi các toà án hành chính độc lập, tách biệt hoàn toàn với toà án tư pháp Pháp có hơn 200 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này, trong khi Đức đã thành lập Tòa án hành chính từ giữa thế kỷ 19 Cả hai nước đều có hệ thống tài phán hành chính chặt chẽ, nhưng việc giải quyết khiếu nại hành chính vẫn được xem là rất quan trọng Điều này xuất phát từ quan niệm rằng Tòa án hành chính chỉ có thẩm quyền xem xét tính hợp pháp của các quyết định hành chính, không thể giải quyết những vấn đề phức tạp trong quản lý kinh tế xã hội như các cơ quan hành chính.
Thụy Điển có Tòa hành chính, được thành lập từ năm 1909, có nhiệm vụ xét xử các vụ án hành chính Công dân có thể khiếu nại theo thứ bậc hành chính mà không cần khởi kiện ra Tòa hành chính Pháp luật Thụy Điển quy định cụ thể để tránh tình trạng một vụ việc được cả cơ quan hành chính và Tòa hành chính cùng thụ lý giải quyết.
2.2.5 Đài Loan Đối với Đài Loan, theo Luật xét xử của Tòa hành chính ban hành năm
Theo quy định tại Điều 1932, được sửa đổi, bổ sung năm 1975, công dân có quyền khởi kiện lên Tòa hành chính khi quyền lợi của họ bị xâm hại bởi quyết định hành chính của cơ quan nhà nước trung ương hoặc địa phương Quyền khởi kiện này được thực hiện nếu công dân không đồng ý với cách giải quyết của cơ quan có thẩm quyền hoặc nếu trong thời hạn 02 tháng, họ không nhận được sự giải quyết Do đó, để khởi kiện vụ án hành chính, vụ việc cần phải trải qua giai đoạn tiền tố tụng hành chính.
Cơ sở thực tiễn và tính pháp lý về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai ở Việt Nam
2.3.1 Chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước trong công tác chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai
Công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo luôn được Đảng và Nhà nước Việt Nam chú trọng, thể hiện qua các Hiến pháp từ năm 1959 đến năm 2013 và nhiều văn bản pháp luật khác Đảng nhấn mạnh trách nhiệm của các cấp ủy Đảng và chính quyền trong việc này Gần đây, tình hình khiếu nại, tố cáo về đất đai gia tăng và phức tạp, với các vụ việc nổi bật như khiếu nại tại huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên và cưỡng chế thu hồi đất ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan như Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, trong đó có Thông báo Kết luận số 130/TB-TW ngày 10/01/2009.
Bộ Chính trị đã đánh giá tình hình giải quyết khiếu nại tố cáo từ năm 2006 và đề ra giải pháp cho thời gian tới (Bộ Chính trị, 2009) Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XI nhấn mạnh việc tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai, nhằm tạo nền tảng cho Việt Nam trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2020 Các cơ quan có thẩm quyền cần tập trung giải quyết kịp thời và dứt điểm các khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai theo đúng quy định của pháp luật, đồng thời công khai kết quả giải quyết (Ban Chấp hành Trung ương Đảng, 2012).
Ngày 23/11/2012, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Nghị quyết số 39/2012/QH13 nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân liên quan đến các quyết định hành chính về đất đai Nghị quyết yêu cầu thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước chủ động xem xét từng vụ việc khiếu nại, tố cáo trong phạm vi quản lý của mình, đảm bảo giải quyết kịp thời và công khai kết quả, nhằm ngăn chặn tình trạng khiếu kiện vượt cấp và phức tạp Các cơ quan này cũng phải chịu trách nhiệm về việc giải quyết khiếu nại và tố cáo.
Vào năm 2012, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 14/CT-TTg nhằm nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) Chỉ thị tập trung vào việc khắc phục các vấn đề trong quản lý nhà nước về đất đai, bao gồm quy hoạch sử dụng đất, bồi thường và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Đồng thời, yêu cầu giải quyết kịp thời các vụ việc KNTC về đất đai ngay từ khi phát sinh để tránh trở thành “điểm nóng” Chính phủ cũng nhấn mạnh việc tăng cường thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp, đặc biệt tại những khu vực có tình hình KNTC phức tạp, nhằm ổn định chính trị - xã hội.
Khiếu nại và tố cáo về đất đai đang trở thành thách thức lớn đối với Đảng và các cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến sự ổn định chính trị và an toàn xã hội Việc giải quyết hiệu quả các vấn đề này là rất quan trọng để duy trì trật tự và an ninh trong cả nước cũng như từng địa phương Các cơ quan nhà nước cần đổi mới trong việc tiếp nhận thông tin từ tổ chức, hộ gia đình và cá nhân, nhằm điều chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai Đồng thời, cần chú trọng đến lợi ích chính đáng của người dân trong quá trình giải quyết khiếu nại, đảm bảo công bằng xã hội và góp phần ổn định tình hình an ninh, chính trị.
2.3.2 Các văn bản pháp luật của Nhà nước quy định về việc giải quyết khiếu nại tố cáo về đất đai
Dựa trên các chủ trương của Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quy định trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan hành chính nhà nước, cùng với trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo Mặc dù một số quy định chưa hoàn toàn hợp lý, nhưng nhìn chung, các văn bản này phản ánh sự phù hợp với thực tiễn từng giai đoạn và thể hiện sự cải cách chính sách ngày càng minh bạch, có lợi cho người dân Các văn bản pháp luật mới đã khắc phục những mâu thuẫn và bất cập của các quy định trước đó.
Trong giai đoạn từ 01/01/2009 đến 31/12/2013, các văn bản về giải quyết khiếu nại, tố cáo do Nhà nước ban hành cho thấy hệ thống pháp luật còn thiếu tính đồng bộ Nhiều vấn đề mâu thuẫn và chưa thống nhất giữa các văn bản trong hệ thống pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại, tố cáo cần được xem xét và điều chỉnh.
Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 (được sửa đổi và bổ sung vào các năm 2004, 2005) đã hết hiệu lực và có nhiều quy định không thống nhất với Luật Đất đai năm 2003 Những mâu thuẫn này bao gồm quy trình và thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai, cũng như quyền khởi kiện tại Tòa án, làm hạn chế quyền lợi của người khiếu nại Sự khác biệt trong quy định về thời hạn và thời hiệu cũng gây khó khăn trong việc áp dụng các luật này để giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Luật Đất đai năm 2003 ra đời vào thời điểm Luật Khiếu nại, tố cáo năm
Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 chưa được sửa đổi, bổ sung đã gặp phải một số mâu thuẫn với quy định trong lĩnh vực đất đai Mặc dù các quy định này ban đầu có thể chấp nhận được, nhưng sau các lần sửa đổi vào năm 2004 và 2005, nhiều quy định đã trở nên lạc hậu và cần được cập nhật Một trong những nội dung quan trọng cần sửa đổi là quy định về “quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng” Luật sửa đổi năm 2005 đã bãi bỏ quy định tại Khoản 15 Điều 2 của Luật Khiếu nại, tố cáo 1998, dẫn đến việc không còn khái niệm “giải quyết khiếu nại cuối cùng” trong quá trình giải quyết khiếu nại hiện nay.
Luật Tố tụng hành chính năm 2010, Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo năm 2011 đã quy định thống nhất hơn về quản lý khiếu nại Tiếp theo, Luật Đất đai số 45/2013/QH13 được Quốc hội Việt Nam thông qua vào ngày 29/11/2013, có hiệu lực từ 01/7/2014, đã quy định rõ ràng về quản lý và sử dụng đất Đặc biệt, Chương XIII, Mục 2, Điều 204 và Điều 205 của luật này quy định về giải quyết khiếu nại, khiếu kiện và tố cáo liên quan đến đất đai, góp phần khắc phục những mâu thuẫn trước đó.
Bảng 2.1 Danh mục các văn bản pháp luật quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo
Tên văn bản, số hiệu, ngày tháng năm ban hành
Cơ quan ban hành Trích yếu nội dung
I Một số Luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo
Luật Khiếu nại, tố cáo: quy định về khiếu nại, tố cáo và giải quyết KNTC Hết hiệu lực thi hành
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 Hết hiệu lực thi hành
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2004) Hết hiệu lực thi hành
Luật Đất đai: quy định về quản lý và sử dụng đất đai Trong đó Chương VI, mục 2 quy định về giải quyết KNTC về đất đai
Có hiệu lực thi hành đến hết ngày 30/6/2014
Luật Tố tụng hành chính quy định về hoạt động tố tụng hành chính, bao gồm các điều sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật đất đai năm 2003 Luật này xác định thẩm quyền giải quyết khiếu nại và khởi kiện liên quan đến quyết định hành chính và hành vi hành chính trong quản lý đất đai Hiện tại, luật này đang có hiệu lực thi hành.
Luật Thanh tra quy định về tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước cũng như thanh tra nhân dân, bao gồm chức năng và nhiệm vụ trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thanh tra tỉnh, huyện và Thanh tra Sở Luật này hiện đang có hiệu lực thi hành.
Luật Khiếu nại quy định về việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại liên quan đến quyết định hành chính (QĐHC) và hành vi hành chính (HVHC) của các cơ quan hành chính nhà nước và người có thẩm quyền trong các cơ quan này Luật này hiện đang có hiệu lực thi hành.
Luật Tố cáo quy định về việc tố cáo và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) của cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và công vụ Đồng thời, luật cũng áp dụng cho các hành vi VPPL của cơ quan nhà nước.
Tên văn bản, số hiệu, ngày tháng năm ban hành
Cơ quan ban hành Trích yếu nội dung quan, tổ chức, cá nhân về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực Đang có hiệu lực thi hành
Luật đất đai quy định về quản lý và sử dụng đất, đặc biệt là trong Chương XIII, Mục 2, Điều 204 và Điều 205, nêu rõ các quy định liên quan đến việc giải quyết khiếu nại, khiếu kiện và tố cáo về đất đai.
Có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2014
II Một số Nghị định về giải quyết khiếu nại, tố cáo
Về thi hành Luật Đất đai, trong đó Chương XII quy định về giải quyết khiếu nại về đất đai Có hiệu lực thi hành đến hết ngày 30/6/2014
Một số nghiên cứu về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai ở Việt Nam
Tố cáo về đất đai ở Việt Nam là một vấn đề phức tạp, được nghiên cứu từ nhiều góc độ lý luận và thực tiễn khác nhau Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra tầm quan trọng của công tác giải quyết khiếu nại tố cáo trong lĩnh vực này.
Cơ chế giải quyết khiếu nại đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá thực trạng và hiệu quả của hệ thống giải quyết khiếu nại của công dân đối với hoạt động của bộ máy nhà nước Điều này liên quan đến các quyết định và hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp (Hoàng Ngọc Giao, 2009).
Năm 2010, Tạp chí Thanh tra của Thanh tra Chính phủ và Tạp chí nghiên cứu pháp luật của Văn phòng Quốc hội đã đăng tải một số bài viết, trong đó có bài “Khiếu nại, tố cáo về đất đai - Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp” của Nguyễn Uyên Minh Bài viết này nêu rõ thực trạng khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai, đồng thời phân tích các nguyên nhân và đề xuất giải pháp nhằm hạn chế tình trạng này.
Vấn đề phân định thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, đặc biệt là những hạn chế trong thực tiễn tại Hà Nội Việc phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn sẽ giúp đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai Mục tiêu là nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, và đảm bảo quyền khiếu kiện hành chính của công dân được thực hiện đầy đủ.
Công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước tại tỉnh Vĩnh Phúc đang gặp nhiều thách thức Bài viết đánh giá kết quả công tác này, chỉ ra những ưu điểm và tồn tại, đồng thời đề xuất các giải pháp tổ chức - pháp lý nhằm cải thiện hiệu quả giải quyết khiếu nại Cần chú trọng đến việc nâng cao năng lực và trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ, công chức, cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm trong công tác này (Nguyễn Kim Anh, 2012).
Bài viết đánh giá thực trạng công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước tại tỉnh Hà Nam, chỉ ra những ưu điểm và tồn tại trong quá trình này Tác giả phân tích các hạn chế liên quan đến lãnh đạo, chỉ đạo, kỷ cương hành chính, tiếp dân, thẩm tra, xác minh, đối thoại, và thi hành quyết định giải quyết khiếu nại Đồng thời, bài viết chỉ ra nguyên nhân của những tồn tại, đặc biệt là những hạn chế về mặt pháp luật khiếu nại Từ những phân tích lý luận và thực tiễn, tác giả đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, đồng thời đưa ra các kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện quy định pháp luật liên quan Đối tượng nghiên cứu tập trung vào công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói chung (Vũ Thị Vân Dung, 2012).
Các vấn đề bất cập trong cơ chế và chính sách hiện nay là nguyên nhân chính gây ra tình trạng khiếu nại phức tạp và kéo dài trong lĩnh vực đất đai Để khắc phục, cần thường xuyên sửa đổi và đổi mới chính sách đất đai, đồng thời cần có giải pháp về vốn để giải quyết các vấn đề phát sinh Bên cạnh đó, việc tăng cường giáo dục và phổ biến pháp luật cho người dân là rất quan trọng, giúp họ hiểu rõ hơn về chính sách của Nhà nước, đặc biệt là liên quan đến đất đai và pháp luật về khiếu nại (Nguyễn Thắng Lợi, 2013).
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra thực trạng khiếu nại tố cáo và công tác giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai Tuy nhiên, nhiều công trình chỉ tập trung vào quy định pháp luật hiện hành hoặc mâu thuẫn về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa luật khiếu nại và các luật chuyên ngành Một số nghiên cứu khái quát thực trạng và nguyên nhân một cách chung chung, đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại tố cáo Trong khi đó, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu toàn diện về công tác giải quyết khiếu nại tố cáo trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn một địa phương cụ thể, nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý đất đai.