Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa, tập trung vào các xã đại diện với đa dạng loại hình sử dụng đất nông nghiệp và độ cao khác nhau.
Thời gian nghiên cứu
- Phạm vi thời gian: Từ năm 2015 đến năm 2016.
Đối tượng nghiên cứu
Công tác dồn điền đổi thửa tại huyện Thạch Thành đã có những tác động đáng kể đến việc sử dụng đất của hộ gia đình Việc đánh giá sự thay đổi trong cách sử dụng đất nông nghiệp trước và sau khi thực hiện dồn điền đổi thửa cho thấy rõ ảnh hưởng tích cực của chính sách này đối với hiệu quả canh tác và quản lý đất đai.
Đánh giá khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình sử dụng đất nông nghiệp của huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa
+ Vị trí địa lý của huyện
+ Đặc điểm khí hậu, thời tiết
+ Dân số và lao động
- Điều kiện kinh tế- xã hội
- Hiện trạng sử dụng đất năm 2015 huyện Thạch Thành
3.4.2 Thực trạng công tác dồn điền đổi thửa ở huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hoá
- Quy trình thực hiện dồn điền, đổi thửa
- Kết quả dồn điền, đổi thửa ở huyện Thạch Thành
3.4.3 Ảnh hưởng của công tác dồn điền, đổi thửa đến sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn nghiên cứu
Công tác dồn điền đổi thửa có ảnh hưởng đáng kể đến cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp, giúp tối ưu hóa diện tích canh tác và nâng cao hiệu quả sản xuất Đồng thời, việc này cũng tác động đến cơ cấu cây trồng, khuyến khích nông dân chuyển đổi sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, từ đó nâng cao thu nhập và phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp.
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến hiệu quả sử dụng đất
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến cơ sở hạ tầng
+ Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến các vấn đề khác
3.4.4 Đề xuất các giải pháp thúc đẩy công tác dồn điền đổi thửa trên địa bàn nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
3.5.1 Phương pháp chọn xã điểm, chọn hộ nghiên cứu
Việc chọn xã nghiên cứu là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến tính chính xác, khách quan và thực tiễn của kết quả nghiên cứu Các xã được lựa chọn cần đại diện cho các vùng sinh thái và kinh tế nông nghiệp của huyện, với đặc điểm đất đai, địa hình, tập quán canh tác và hệ thống cây trồng đa dạng, nhằm phản ánh lợi thế sản xuất nông nghiệp hàng hóa khác nhau.
Huyện Thạch Thành có địa hình và thổ nhưỡng đặc trưng, ảnh hưởng đến công tác DĐĐT và kết quả sản xuất nông nghiệp Để đánh giá những tác động này, nghiên cứu được thực hiện tại ba xã đại diện: Thành Công, Thành Hưng và Thành Tâm.
Xã Thành Công, nằm ở vùng cao với địa hình đất đai phức tạp và đồng đất manh mún, gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất trong nông nghiệp Đây cũng là xã thực hiện dồn điền đổi thửa kém nhất trong huyện Thạch Thành, điều này khiến tôi chọn xã Thành Công làm điểm nghiên cứu.
Xã Thành Tâm có đặc trưng của vùng đất chân vàn với địa hình thấp và đất đai manh mún Nhiều hộ dân chưa sử dụng đất một cách hiệu quả do tính manh mún này, dẫn đến việc chưa áp dụng công nghiệp hoá sức lao động vào sản xuất nông nghiệp Vì vậy, tôi chọn xã Thành Tâm làm điểm nghiên cứu.
Xã Thành Hưng nổi bật với địa hình đất trũng, thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các mô hình sản xuất như lúa, lúa-cá, lúa-cá-vịt, và trồng rau an toàn Đây cũng là xã thực hiện hiệu quả nhất công tác dồn điền đổi thửa trong toàn huyện, vì vậy tôi đã chọn xã Thành Hưng làm điểm nghiên cứu.
Chọn hộ nghiên cứu là bước quan trọng, với tiêu chí lựa chọn các hộ có đất và hoạt động nông nghiệp Mỗi xã sẽ được chọn ngẫu nhiên 30 hộ, tập trung vào những hộ thuần nông để đảm bảo phản ánh chính xác thực trạng và ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa tại huyện Thạch Thành.
3.5.2 Phương pháp điều tra thu thập thông tin
Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp bao gồm việc thu thập tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau như Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Phòng Thống kê, và UBND các xã Các tài liệu này bao gồm Báo cáo kinh tế xã hội năm 2015 của huyện, Báo cáo quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2010 – 2015, tầm nhìn giai đoạn 2020 - 2030, thực trạng sản xuất nông nghiệp, và số liệu thống kê kiểm kê đất đai năm 2015.
- Thu thập thông tin số liệu sơ cấp:
Điều tra nông hộ thông qua phiếu điều tra in sẵn nhằm thu thập thông tin về tình hình và hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp của các nông hộ tại địa phương Mẫu phiếu này được phát triển bởi Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Trong nghiên cứu, tổng số phiếu điều tra được thực hiện là 90 phiếu, được chia thành 3 xã đại diện cho các đặc điểm sản xuất của huyện Mỗi tiểu vùng điều tra đã chọn 30 hộ gia đình có diện tích đất nông nghiệp lớn để tiến hành khảo sát.
Chỉ tiêu điều tra bao gồm các đặc điểm ruộng đất của hộ như diện tích, địa hình và loại đất Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng xem xét các loại LUT và kiểu sử dụng đất, cũng như thông tin về cây trồng như loại cây, giống, mức năng suất và giá trị sản phẩm Tình trạng sử dụng phân bón, bao gồm mức bón trung bình, tính cân đối và kỹ thuật bón phân, cũng được ghi nhận Cuối cùng, các yếu tố như chi phí sản xuất, giá vật tư và giá nông sản phẩm sẽ được phân tích để đánh giá hiệu quả sản xuất của hộ.
3.5.3 Phương pháp đánh giá hiệu quả
Hiệu quả kinh tế là thước đo chất lượng các hoạt động sản xuất, nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của xã hội Khi nguồn lực sản xuất trở nên khan hiếm, việc nâng cao hiệu quả là yêu cầu thiết yếu cho mọi nền sản xuất Để đánh giá hiệu quả kinh tế trên mỗi hecta đất nông nghiệp, chúng tôi tiến hành phân tích tài chính trong sản xuất các loại cây trồng chủ yếu tại huyện Thạch Thành thông qua hệ thống chỉ tiêu kinh tế.
Giá trị sản xuất (GTSX) là tổng giá trị của sản phẩm vật chất và dịch vụ được tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm GTSX phản ánh năng suất đất đai qua giá trị thu được trên mỗi đơn vị diện tích (1ha) Công thức tính GTSX là Sản lượng sản phẩm nhân với Giá thành sản phẩm.
Chi phí trung gian (CPTG) đề cập đến tổng chi phí vật chất thường xuyên mà doanh nghiệp chi trả để thuê và mua các yếu tố đầu vào cũng như dịch vụ cần thiết trong quá trình sản xuất.
+ Giá trị gia tăng (GTGT): là hiệu số của giá trị sản xuất với tri phí trung gian: GTGT = GTSX - CPTG
Thu nhập hỗn hợp (TNhH) là khoản tiền được chi trả cho cả người lao động chân tay và người lao động quản lý trong hộ gia đình, bao gồm cả lợi nhuận từ việc sử dụng đất.
TNHH= GTGT - KHTS (Đ) - Thuế (T) - Thuê lao động
Hiệu quả xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh, chính trị và quốc phòng, đồng thời cung cấp nguồn lực sống cho con người thông qua việc tối ưu hóa chi phí lao động trong sản xuất cây trồng và chăn nuôi.
+ Giá trị ngày công lao động (GTNC):
GTNC= TNHH/ số công lao động