Mục đích nghiên cứu
Luận văn này tổng kết những điểm tương đồng và khác biệt giữa loại từ trong tiếng Việt và tiếng Hán, đồng thời khảo sát và phân tích cách dịch loại từ từ tiếng Việt sang tiếng Hán qua hai tác phẩm văn học Việt Nam đã được dịch Nghiên cứu nhằm tìm ra quy tắc dịch và đưa ra ý kiến, kiến nghị về việc sử dụng, đặc biệt là trong chuyển dịch loại từ, góp phần làm rõ sự khác biệt và quy tắc dịch thuật của loại từ cho người học tiếng Việt và tiếng Hán trong tương lai.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn này tập trung vào việc nghiên cứu phương pháp dịch các loại từ từ tiếng Việt sang tiếng Hán Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng để đạt được kết quả mong muốn.
Bài viết này điểm lại các vấn đề lý thuyết và lịch sử nghiên cứu liên quan đến loại từ trong tiếng Việt và tiếng Hán, đồng thời khám phá các lý luận có liên quan đến việc đối dịch giữa hai ngôn ngữ này Việc nghiên cứu các loại từ không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cấu trúc ngôn ngữ mà còn góp phần vào việc phát triển các phương pháp dịch thuật hiệu quả giữa tiếng Việt và tiếng Hán.
- Thống kê và phân tích thực tế chuyển dịch loại từ tiếng Việt sang tiếng Hán qua
7 hai bài tiểu thuyết ngắn đã được chuyển dịch sang tiếng Hán
Bài viết tổng kết và đánh giá kết quả khảo sát, phân tích các ưu điểm và hạn chế của bản dịch từ tiếng Việt sang tiếng Hán Qua đó, xác định quy tắc dịch thuật liên quan đến loại từ, nhằm cải thiện chất lượng bản dịch và đáp ứng tốt hơn nhu cầu giao tiếp giữa hai ngôn ngữ.
Luận văn này tập trung vào việc nghiên cứu thực tiễn dịch loại từ từ truyện ngắn tiếng Việt sang tiếng Hán, mà không khảo sát sâu về cấu trúc, ý nghĩa ngữ dụng và ngữ pháp của loại từ trong câu hoặc toàn văn.
4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn này tập trung vào việc nghiên cứu phương pháp chuyển dịch loại từ trong hai cuốn truyện ngắn, từ đó rút ra những đánh giá và tổng kết về cách dịch loại từ từ tiếng Việt sang tiếng Hán.
1 “Tướng về hưu” của Nguyễn Huy Thiệp, bản tiếng Hán do học giả Dư Phú Triệu dịch
2 “Hai người đàn bà xóm trại” của Nguyễn Quang Thiều, bản tiếng Hán do học giả Điền Tiểu Hoa dịch
Luận văn dự kiến sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau đây:
- Phương pháp mô tả Mô tả những vấn đề lý thuyết và lịch sử nghiên cứu liên quan đến loại từ tiếng Việt và tiếng Hán
- Phương pháp phân tích dùng để phân tích thực trạng chuyển dịch loại từ tiếng Việt sang tiếng Hán trên ngữ liệu đã xác định
- Phương pháp so sánh đối chiếu dùng để so sánh đối chiếu loại từ tiếng Việt và loại từ tiếng Hán
Phương pháp thống kê và đối chiếu chuyển dịch được áp dụng để phân tích ngữ liệu nghiên cứu, nhằm so sánh các loại từ tiếng Việt khi dịch sang tiếng Hán Bằng cách thống kê tất cả các loại từ xuất hiện trong ngữ liệu đã chọn, chúng ta có thể xác định từng ngữ cảnh và cách dịch sang tiếng Hán Điều này giúp nhận diện xem mỗi loại từ có loại từ đối ứng hay không, và một từ có thể có nhiều cách dịch khác nhau.
8 đối ứng hoặc trong trường hợp nào là ngoại lệ Tần suất xuất hiện của loại từ tiếng
Việt như thế nào, trong tiếng Hán tần suất có phải giống với tiếng Việt hay không
6 Cấu trúc của luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo ra, bao gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết
Chương 2: Khảo sát dịch loại từ tiếng từ tiếng Việt sang tiếng Hán trong hai tác phẩm “Tướng về hưu” và “Hai người đàn bà xóm trại”
Chương 3: Các thủ pháp chuyển dịch loại từ tiếng Việt sang tiếng Hán
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1.1 Tình hình nghiên cứu về loại từ tiếng Việt
1.1.1.1 Những thành quả đạt đƣợc
Loại từ (classifier) là một tiểu loại từ quan trọng trong tiếng Việt, đã thu hút sự chú ý và tranh luận sôi nổi trong giới nghiên cứu ngôn ngữ cả trong nước và quốc tế từ rất sớm.
Cho đến nay, chưa có tác phẩm chuyên môn nào nghiên cứu sâu về loại từ trong tiếng Việt, nhưng vấn đề này đã được đặt ra từ sớm trong các công trình nghiên cứu liên quan Các nghiên cứu về loại từ tiếng Việt chủ yếu tập trung vào phân loại, đặc trưng ngữ nghĩa, chức năng và hình thức ngữ pháp của loại từ Một số nhà nghiên cứu tiêu biểu bao gồm Nguyễn Tài Cẩn với tác phẩm “Từ loại trong danh từ tiếng Việt hiện đại” (1975), Nguyễn Kim Thản với “Nghiên cứu về ngữ pháp tiếng Việt” (1963), và Đinh Văn Đức với các công trình “Ngữ pháp tiếng Việt” (1986, 2001, 2015).
- Từ loại”; Phan Ngọc (1988) với “Thử trở lại câu chuyện loại từ”; Cao Xuân Hạo
(1998, 1999) với “Tiếng Việt, mấy vấn đề về ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa” và
“Nghĩa của loại từ”; Nguyễn Phú Pong (2000) với “Những vấn đề về ngữ pháp tiếng Việt - Loại từ và chỉ thị từ” v.v
Các tác phẩm nghiên cứu về loại từ tiếng Việt đã được nhiều học giả thảo luận, mặc dù chưa có nhiều công trình lớn và toàn diện Trong luận văn này, chỉ điểm lại những tác giả và tác phẩm tiêu biểu Các nhà Việt ngữ học đã đạt được những thành tựu nhất định trong quá trình nghiên cứu và thảo luận về vấn đề này, với những đóng góp đáng kể từ tất cả các nhà nghiên cứu.
10 cho việc nghiên cứu loại từ tiếng Việt
1.1.1.2 Những vấn đề còn tồn tại
Nhìn lại thành quả nghiên cứu về loại từ tiếng Việt, chúng tôi thấy, bên cạnh những thành quả đạt được, vẫn còn một số tồn tại như sau:
Phân loại từ vẫn chưa có quy tắc rõ ràng, mặc dù các học giả đã nỗ lực thảo luận về vấn đề này Đến nay, vẫn chưa có phương pháp phân loại nào đủ sức thuyết phục để được mọi người công nhận.
+ Về việc đặt tên loại từ cũng tồn tại nhiều khác biệt, có nhà Việt ngữ học gọi là
Tiền danh từ, còn được gọi là phó danh từ hay danh từ đơn vị, hiện nay đã được giới Việt ngữ học thống nhất gọi là loại từ.
+ Tính không cân đối trong nội bộ nghiên cứu của loại từ
Trong những tác phẩm nghiên cứu về loại từ, phần lớn là nghiên cứu về danh loại từ, ít có những công trình nghiên cứu về động loại từ
Phân loại và gọi tên loại từ tiếng Việt chưa thống nhất do các nhà nghiên cứu tiếp cận từ những góc độ và tiêu chuẩn khác nhau Sự khác biệt này cho thấy loại từ tiếng Việt vẫn đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện.
1.1.2 Chính danh của loại từ tiếng Việt
Trong tiếng Việt, thuật ngữ “classifier” được gọi là “loại từ”, trong khi trong tiếng Hán, nó được gọi là “量词” (lượng từ) Khái niệm “loại từ” đã từng có nhiều tên gọi khác nhau, do đó, quá trình xác định chính danh của loại từ tiếng Việt là một vấn đề quan trọng Nghiên cứu về loại từ tiếng Việt đã được các nhà Việt ngữ học tiếp cận từ nhiều góc độ và tiêu chuẩn khác nhau, dẫn đến sự tồn tại hai khuynh hướng lớn trong việc phân loại loại từ.
+ Khuynh hướng thứ nhất: Xem loại từ thuộc phạm trù loại danh từ, coi chúng là một nhóm từ khá đặc biệt trong từ loại danh từ
+ Khuynh hướng thứ hai: Tách loại từ ra khỏi phạm trù danh từ, xem loại từ như một từ loại riêng
Việc định danh loại từ trong tiếng Việt vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau Các nhà Việt ngữ học như Trần Trọng Kim, Đinh Văn Đức, Bùi Đức Tịnh, Nguyễn Phú Phong và Lưu Văn Lăng đều gọi chúng là “Loại từ” Trong khi đó, Phan Khôi, Nguyễn Lân, Nguyễn Kim Thản và Nguyễn Minh Thuyết lại sử dụng thuật ngữ “Tiền danh từ” và “Phó danh từ” để chỉ cùng một khái niệm Nguyễn Tài Cẩn và Cao Xuân Hạo cũng có những cách tiếp cận riêng trong việc phân loại danh từ trong tiếng Việt hiện đại.
Danh từ chỉ đơn vị, hay còn gọi là "Danh từ đơn vị đối tượng" theo Hồ Lê (1983) trong bài viết "Cần tháo gỡ những rắc rối về khái niệm lượng từ", là một khái niệm quan trọng trong ngữ pháp tiếng Việt Nguyễn Hữu Quỳnh (2001) cũng đã đề cập đến vấn đề này, nhấn mạnh vai trò của danh từ đơn vị trong việc xác định và phân loại các đối tượng trong ngữ cảnh giao tiếp.
“Ngữ pháp tiếng Việt” gọi là “Danh từ chỉ loại”