Tính cấp thiết đề tài
Hệ thống chợ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của đất nước và địa phương, không chỉ là nơi mua bán hàng hóa mà còn thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng Sự hình thành chợ tạo điều kiện cho các ngành nghề phát triển, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân và thu hút nhiều thành phần kinh tế tham gia Quá trình này dẫn đến sự xuất hiện của nhiều hệ thống chợ, trong đó không ít trở thành đô thị sầm uất Hệ thống chợ góp phần vào ngân sách nhà nước thông qua việc tăng số lượng hộ kinh doanh, từ đó tăng nguồn thu từ thuế và phí Sự phát triển của chợ cũng làm tăng tốc độ lưu thông hàng hóa và vòng quay tiền tệ, góp phần thúc đẩy nền kinh tế.
Hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh ngày càng được chú trọng quản lý, đáp ứng nhu cầu mua bán và dịch vụ của người dân, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và giải quyết việc làm cho nhiều lao động, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Tuy nhiên, công tác quản lý chợ vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục.
Tỉnh Quảng Ninh cần khai thác hiệu quả hệ thống chợ để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp, nhằm tăng thu ngân sách nhà nước và góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Việc tuyên truyền và hướng dẫn thực hiện các chính sách pháp luật cho thương nhân tại chợ ở Quảng Ninh chưa được đầy đủ và kiên quyết, dẫn đến tình trạng vi phạm nội quy chợ Hiện tượng "vừa thừa vừa thiếu" diễn ra phổ biến, khi một số quầy sạp bị bỏ trống trong khi diện tích xung quanh chợ và các tuyến đường vào chợ lại bị lấn chiếm để kinh doanh.
Mô hình quản lý chợ tại tỉnh Quảng Ninh hiện nay chưa thu hút được sự tham gia đầu tư từ các thành phần kinh tế khác, dẫn đến việc nguồn vốn chủ yếu cho xây dựng và cải tạo chợ vẫn phụ thuộc vào ngân sách nhà nước Hàng năm, UBND tỉnh phải chi một khoản ngân sách lớn để đầu tư, xây dựng, cải tạo và nâng cấp các chợ.
Vai trò của Ban Quản lý chợ hiện còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc chủ động sử dụng kinh phí tái đầu tư cho chợ Mặc dù các chợ đóng góp quan trọng cho ngân sách nhà nước, nhưng nguồn thu này không được sử dụng để nâng cấp hay sửa chữa chợ Khi chợ xuống cấp và cần sửa chữa lớn, Ban Quản lý phải trình kế hoạch lên Ủy ban Nhân dân cấp có thẩm quyền để được phê duyệt, dẫn đến việc chậm trễ trong việc cấp kinh phí Thủ tục xin kinh phí và chờ phê duyệt có thể kéo dài cả tháng, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của chợ.
Thứ năm, chính sách của Nhà nước đối với BQL chợ không khuyến khích
BQL phát huy tính năng động và hiệu quả trong hoạt động của mình Là đơn vị sự nghiệp có thu, BQL nhận kinh phí từ ngân sách nhà nước, tuy nhiên không có chế độ đãi ngộ cho các hoạt động của BQL.
Dân số tại tỉnh Quảng Ninh đang tăng nhanh và di chuyển không đồng đều, chủ yếu tập trung vào các khu đô thị mới như TP Hạ Long, TP Móng Cái và TP Vân Đồn Mặc dù các khu đô thị này đã được phê duyệt quy hoạch với các chợ và siêu thị, nhưng việc xây dựng lại thiếu đồng bộ, dẫn đến quy hoạch chợ không phù hợp với quy hoạch đô thị Hệ quả là nhiều chợ tạm và chợ cóc xuất hiện, không đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của người dân Do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để giải tỏa các chợ tạm, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội và phát triển văn minh đô thị.
Vấn đề an ninh trật tự, an toàn PCCC và vệ sinh môi trường tại các chợ hiện nay chưa được đảm bảo, với tình trạng chợ bẩn và nhếch nhác vẫn diễn ra Nhiều quầy sạp không được sắp xếp gọn gàng, một phần do trình độ quản lý của bộ máy BQL còn yếu kém và thiếu kinh nghiệm, đặc biệt là tại các chợ mới hoạt động Điều này dẫn đến việc không thể đảm bảo tính văn minh thương mại Thêm vào đó, kinh phí hoạt động từ ngân sách nhà nước còn thấp, chưa đủ để nâng cao trách nhiệm của BQL chợ.
Thứ tám, sự hạn chế của các dịch vụ trong một số chợ trên địa bàn tỉnh Quảng
Hiện nay, các dịch vụ hỗ trợ tại chợ Ninh vẫn còn ở mức tối thiểu, bao gồm trông giữ xe, vệ sinh và bảo vệ đêm Hầu hết các chợ chưa phát triển các dịch vụ quan trọng như kho bảo quản hàng hóa, bốc xếp hàng hóa, cũng như dịch vụ đo lường và kiểm tra chất lượng hàng hóa.
Tôi chọn đề tài luận văn thạc sĩ "Quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh" để hệ thống hóa lý luận về hệ thống chợ và nghiên cứu thực trạng quản lý chợ tại tỉnh Mục tiêu là đề xuất giải pháp và kiến nghị với các cơ quan chức năng nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ, từ đó nâng cao đời sống của cư dân và đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Luận văn thạc sỹ năm 2014 của tác giả Nguyễn Thị Hồng Duyên, Trường Đại học Thương mại, tập trung vào việc "Quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ trên địa bàn thị xã Sơn Tây, Hà Nội." Bài viết đã hệ thống hóa các lý luận về quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ, đồng thời phân tích thực trạng quản lý hiện tại Ngoài ra, luận văn cũng đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại Sơn Tây, Hà Nội.
Luận văn thạc sĩ năm 2014 của tác giả Trần Nguyên Trung, thuộc Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Đại học Thái Nguyên, đã phân tích quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc Tác phẩm nêu rõ những khó khăn trong công tác quản lý và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ trên địa bàn.
- “Quản lý nhà nước đối với các hoạt động kinh doanh tại các chợ trên địa bàn
Luận văn thạc sỹ năm 2011 của tác giả Nguyễn Phú Thế tại Trường Đại học Thương mại tập trung vào việc bảo vệ người tiêu dùng tại Hà Nội Tác phẩm này hệ thống hóa các lý luận cơ bản liên quan đến hoạt động kinh doanh tại chợ, đồng thời chỉ ra những tồn tại và hạn chế hiện có Tác giả cũng đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh chợ, từ đó bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng trên địa bàn Hà Nội.
Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Diệu Thúy, được thực hiện tại Trường Đại học Thương mại năm 2013, đã phân tích tình trạng kinh doanh thương mại tại các chợ ở thành phố Thái Bình Tác giả cũng đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý kinh doanh thương mại tại các chợ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thương mại trong khu vực.
Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Hồng, năm 2011, tại Trường Đại học Thương mại, đã nghiên cứu về việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ tại các tỉnh phía Bắc Việt Nam, với trường hợp điển hình là tỉnh Bắc Ninh Bài viết phân tích thực trạng công tác chuyển đổi, chỉ ra những khó khăn và hạn chế hiện tại, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quá trình này trong giai đoạn hiện nay.
Luận văn thạc sỹ năm 2008 của tác giả Trần Thị Thu Hiền, Trường Đại học Thương mại, nghiên cứu về phát triển tổ chức và quy hoạch chợ cửa khẩu tại tỉnh Lạng Sơn, biên giới Việt Nam – Trung Quốc Tác phẩm này hệ thống hóa các cơ sở lý luận liên quan đến tổ chức và quy hoạch chợ, đồng thời phân tích thực trạng hiện tại và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quy hoạch chợ cửa khẩu tại khu vực này.
Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thu Giang, năm 2011, tại Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, đã tập trung vào việc “Tăng cường quản lý nhà nước mạng lưới chợ trên địa bàn huyện Gia Lâm” Nghiên cứu này không chỉ phân tích thực trạng của hệ thống chợ tại huyện Gia Lâm mà còn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với mạng lưới chợ, góp phần phát triển kinh tế địa phương.
- “Hoàn thiện nội dung quản lý nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn
Luận án tiến sĩ "Hà Nội đến năm 2020" của tác giả Nguyễn Mạnh Hoàng, Trường Đại học Kinh tế quốc dân, đã hệ thống hóa lý luận quản lý nhà nước về thương mại hàng hóa Nghiên cứu này không chỉ phân tích thực trạng thương mại hàng hóa tại Hà Nội mà còn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực này đến năm 2020.
Luận văn thạc sỹ năm 2013 của tác giả Đàm Quang Hưng, thuộc Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, đã nghiên cứu và chỉ ra những tồn tại cũng như hạn chế trong công tác quản lý chợ tại tỉnh Bắc Ninh Bên cạnh đó, luận văn cũng đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chợ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thương mại và phát triển kinh tế địa phương.
Luận văn thạc sĩ năm 2013 của tác giả Đỗ Thị Phương tại Trường Đại học Thương mại nghiên cứu về "Quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh của các hợp tác xã chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội" Bài viết phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh của các hợp tác xã chợ và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh của các hợp tác xã này tại Hà Nội.
Hiện nay, mặc dù đã có một số nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ, nhưng tại tỉnh Quảng Ninh, vẫn chưa có công trình nào đề cập đến vấn đề này trong những năm gần đây Điều này cho thấy nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại Quảng Ninh là cần thiết, không bị trùng lặp và mang tính thời sự, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý chợ trên địa bàn tỉnh.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu tập trung vào cơ chế quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh, với mục tiêu phân tích và đánh giá các khía cạnh liên quan đến quản lý và phát triển chợ.
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và dưới luật liên quan đến phát triển và quản lý chợ bao gồm các quy định của Chính phủ, các Bộ, ban, ngành và các văn bản hướng dẫn thực thi từ địa phương.
- Thực trạng thực thi, và tổ chức thực thi quản lý của các cơ quan nhà nước đối với hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
Các công cụ và biện pháp quản lý của các cấp chính quyền đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự và an toàn cho hoạt động thương mại Tình hình xử lý các vi phạm trong hoạt động của hệ thống chợ cũng được chú trọng, nhằm đảm bảo tuân thủ quy định và nâng cao chất lượng dịch vụ cho người tiêu dùng Việc thực hiện các biện pháp này không chỉ góp phần phát triển kinh tế địa phương mà còn tạo môi trường kinh doanh công bằng và bền vững.
Đề tài nghiên cứu tập trung vào việc quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh, với sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước liên quan như UBND tỉnh Quảng Ninh, Sở Công thương, UBND các huyện, cùng với phòng Kinh tế và kinh tế hạ tầng của các huyện, thành phố, thị xã.
Bài viết này tập trung vào nghiên cứu quy hoạch và thu hút đầu tư xây dựng, chuyển đổi mô hình quản lý, cũng như quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh Đồng thời, nó cũng đề cập đến trách nhiệm quản lý của các cơ quan nhà nước trong khu vực này.
Do hạn chế về thời gian và năng lực nghiên cứu nên đề tài luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu nhƣ sau
- Về không gian: Đề tài nghiên cứu công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
Bài viết tập trung vào việc thu thập số liệu và thống kê liên quan đến các chính sách quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2015 - 2019, đồng thời đưa ra dự báo cho năm 2022 và tầm nhìn đến năm 2025.
Mục đích nghiên cứu
Đề tài luận văn tập trung vào việc hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh, nhằm đảm bảo đáp ứng nhu cầu mua sắm của cộng đồng và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương Để đạt được mục tiêu nghiên cứu này, cần thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể.
- Nghiên cứu một cách có hệ thống hóa một số cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại Việt Nam
Bài viết phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh, đánh giá những kết quả đã đạt được và những tồn tại, hạn chế trong công tác này Đồng thời, bài viết cũng xác định nguyên nhân dẫn đến các vấn đề tồn tại trong quản lý nhà nước đối với các chợ trên địa bàn tỉnh, từ đó đề xuất giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả quản lý.
Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ tại tỉnh Quảng Ninh, cần đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cụ thể với các cơ quan chức năng Những ý kiến này nhằm cải thiện hoạt động và phát triển bền vững của các chợ trong khu vực.
Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích, tổng hợp và thống kê mô tả số liệu, cũng như so sánh các thông tin liên quan đến văn bản quy phạm pháp luật và tình hình kinh tế - xã hội Bằng cách tập hợp và phân tích các số liệu thống kê qua các năm, nghiên cứu sẽ rút ra những đặc điểm nổi bật và đánh giá tình hình Ngoài ra, việc tham khảo các đề tài nghiên cứu khoa học, giáo trình, bài giảng về quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại, cùng với các báo cáo và bài viết trên các phương tiện truyền thông, sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ Cuối cùng, thông tin từ các website và cổng thông tin điện tử của Bộ Công Thương và UBND tỉnh Quảng Ninh cũng sẽ được xem xét để làm phong phú thêm nội dung nghiên cứu.
- Phương pháp thu thập số liệu:
Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp bao gồm việc khai thác thông tin từ các nguồn như sách, giáo trình, tạp chí, báo cáo tổng kết và ý kiến phát biểu tại các hội thảo.
Phương pháp thu thập sơ cấp được thực hiện bằng cách đến trực tiếp các chợ tại tỉnh Quảng Ninh để tiến hành thống kê và khảo sát Quá trình này bao gồm việc điều tra thông tin và phỏng vấn các ban quản lý chợ, doanh nghiệp khai thác và quản lý chợ, cũng như các cán bộ quản lý tại các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến hệ thống chợ, cùng với một số hộ tiểu thương trong khu vực.
Trong quá trình phỏng vấn, đã có sự tham gia của 02 cán bộ từ Sở Công thương, 02 cán bộ từ Sở Kế hoạch & Đầu tư, 02 cán bộ từ UBND các huyện, 02 người đại diện cho Ban quản lý/Doanh nghiệp kinh doanh và quản lý chợ, cùng với 06 hộ tiểu thương.
Khảo sát được thực hiện với sự tham gia của 02 cán bộ từ Sở Công thương, 02 cán bộ từ Sở Kế hoạch & Đầu tư, và 06 cán bộ từ UBND các huyện Ngoài ra, có 10 người từ ban quản lý và doanh nghiệp kinh doanh, cùng với 02 hộ tiểu thương tham gia vào quá trình khảo sát này.
Ý nghĩa khoa học của đề tài
Luận văn này hệ thống hóa cơ chế quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ ở Việt Nam, đặc biệt tập trung vào thực trạng quản lý tại tỉnh Quảng Ninh Bài viết phân tích những kết quả đạt được trong công tác quản lý, đồng thời chỉ ra những tồn tại và hạn chế hiện có, kèm theo các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.
Từ đó, đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước đối hệ thống chợ trên dịa bàn tỉnh Quảng Ninh.
Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo Luận văn bao gồm 3 chương
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỆ THỐNG CHỢ
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỆ THỐNG CHỢ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỆ THỐNG CHỢ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH TRONG THỜI GIAN TỚI
MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỆ THỐNG CHỢ
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm về chợ, hệ thống chợ, phân loại chợ
Chợ đã có mặt và phát triển từ lâu, trở thành một phần quen thuộc trong đời sống của mọi người Sự ra đời và phát triển của chợ gắn liền với sự tiến bộ của nền sản xuất xã hội, khi nhu cầu trao đổi hàng hóa ngày càng gia tăng.
- nơi trao đổi hàng hóa, dịch vụ sẽ ngày càng phát triển
Chợ là một loại hình thương nghiệp truyền thống, nơi diễn ra sự giao lưu giữa người mua và người bán Tại đây, họ trao đổi, mua bán các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ.
Chợ là nơi tập trung đông người để mua bán vào những thời điểm nhất định, bao gồm các yếu tố cơ bản như không gian, thời gian, chủ thể và mục đích Không gian là địa điểm diễn ra hoạt động mua bán, thời gian xác định các ngày và buổi cụ thể, chủ thể là những người tham gia, và mục đích chính là giao dịch hàng hóa.
Chợ là nơi giao thoa giữa cung và cầu hàng hóa, dịch vụ, vốn, tập trung hoạt động mua bán giữa người sản xuất, người buôn bán và người tiêu dùng.
Cùng với sự phát triển của chợ, cách hiểu về chợ ngày càng được hoàn thiện, với các thành phần cơ bản được nâng cao và mở rộng Không gian họp chợ hiện nay được xác định theo quy hoạch thống nhất, và các chủ thể tham gia không chỉ là những người mua bán nhỏ lẻ mà còn bao gồm các nhà sản xuất lớn và thương nhân lớn Phương thức mua bán tại chợ ngày càng đa dạng, và vai trò của chợ không chỉ dừng lại ở việc trao đổi hàng hóa mà còn mở rộng ra thành nơi giải trí và du lịch.
Theo Văn bản hợp nhất số 11/VBHN-BCT ngày 23/11/2014 của Bộ Công
Nghị định hợp nhất về phát triển và quản lý chợ đã điều chỉnh khái niệm về chợ, định nghĩa chợ là loại hình truyền thống được tổ chức tại một điểm theo quy hoạch, nhằm đáp ứng nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa và nhu cầu tiêu dùng của cư dân.
Trong giai đoạn hiện nay, thương mại hiện đại với siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng tiện dụng đã phát triển mạnh mẽ, làm phong phú thêm diện mạo nền thương nghiệp xã hội Ngược lại, chợ là hình thức thương mại truyền thống, là một bộ phận của thị trường, nơi diễn ra hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa và dịch vụ giữa sản xuất, tiêu dùng và buôn bán, với nhịp độ thường xuyên từ làng xã đến vùng miền rộng lớn, được tổ chức và quản lý theo quy định của Nhà nước.
Khái niệm chợ bao gồm các yếu tố chính như không gian họp chợ, thời gian họp chợ, các chủ thể tham gia mua bán, hoạt động trao đổi mua bán và điều kiện hạ tầng trong chợ.
1.1.1.2 Khái niệm hệ thống chợ
Hệ thống chợ được hiểu là một chỉnh thể thống nhất, bao gồm các phần tử có mối quan hệ chặt chẽ, phụ thuộc lẫn nhau và tác động qua lại.
Hệ thống chợ được định nghĩa là một tập hợp các chợ liên kết trong một mạng lưới, được hình thành theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại một khu vực cụ thể Các chợ trong hệ thống này có mối quan hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau, tạo nên sự tương tác và ảnh hưởng giữa các chợ.
Các chợ trong cùng hệ thống có mối quan hệ chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau, tạo thành một mạng lưới kinh tế và sản xuất liên kết trong không gian lãnh thổ.
Các chợ trong hệ thống không chỉ liên kết với nhau mà còn tương tác với các hình thức thương mại khác như siêu thị và trung tâm thương mại Chúng cũng gắn bó với lĩnh vực sản xuất, tiêu dùng, hạ tầng và các hoạt động kinh tế xã hội khác.
1.1.1.3 Phân loại chợ a Phân loại theo địa lý
Chợ nông thôn là nơi diễn ra hoạt động mua bán hàng hóa trực tiếp giữa người mua và người bán, với giá cả được thỏa thuận trên địa bàn khu vực nông thôn.
Chợ xã và cụm thôn được thành lập để phục vụ nhu cầu mua bán hàng hóa của người dân trong khu vực Chợ thường có quy mô nhỏ, với số lượng hàng hóa hạn chế và giá trị hàng hóa tương đối thấp.
Chợ liên xã được thành lập để phục vụ nhu cầu mua bán của cư dân trong xã và các xã lân cận, với vị trí địa lý gần gũi So với chợ xã và chợ thôn, chợ liên xã có quy mô lớn hơn và cung cấp nhiều loại hàng hóa phong phú, đa dạng hơn.
Nội dung của Quản lý nhà nước đối hệ thống chợ
1.2.1 Mục tiêu và các văn bản của QLNN trung ương đối với hệ thống chợ trên địa bàn một địa phương
- Về mục tiêu của QLNN trung ương đối với hệ thống chợ trên địa bàn một tỉnh/TP
Mục tiêu phát triển chợ là mở rộng thị trường nội địa và kết nối với thị trường bên ngoài, đảm bảo lưu thông hàng hóa trong tỉnh, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống Điều này bao gồm việc thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa, đặc biệt là nông lâm sản và thủy sản, nhằm phát triển sản xuất tỉnh Phát huy sức mạnh tổng hợp và huy động nguồn lực cho phát triển chợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế và hộ tư nhân tham gia kinh doanh, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, xoá đói giảm nghèo, và phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự quản lý của Nhà nước.
- Về các văn bản của QLNN trung ương đối với hệ thống chợ trên địa bàn một tỉnh/TP
Hệ thống văn bản pháp quy của trung ương:
+ Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14 tháng 01 năm 2003 của Chính phủ về Phát triển và quản lý chợ
Nghị định số 114/2009/NĐ-CP, ban hành ngày 23 tháng 12 năm 2009, quy định việc sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị định số 02/2003/NĐ-CP, được ban hành ngày 14 tháng 01 năm 2003, liên quan đến phát triển và quản lý chợ.
Thông tư số 67/2003/TT-BTC, ban hành ngày 11 tháng 7 năm 2003 bởi Bộ Tài chính, hướng dẫn cơ chế tài chính áp dụng cho Ban quản lý chợ và các doanh nghiệp kinh doanh khai thác, quản lý chợ Thông tư này quy định rõ các quy trình tài chính cần thiết nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả và minh bạch trong quản lý chợ.
Thông tư số 06/2003/TT-BTM ngày 15 tháng 8 năm 2003 của Bộ Thương mại hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Ban quản lý chợ Bên cạnh đó, Thông tư số 07/2003/TT-BKH ngày 11 tháng 9 năm 2003 của Bộ Kế hoạch đầu tư cung cấp hướng dẫn về lập các dự án quy hoạch phát triển và đầu tư xây dựng chợ.
+ Quyết định số 0772/2003/QĐ-BTM ngày 24 tháng 6 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ Thương mại về việc ban hành Nội quy mẫu về chợ;
+ Quyết định số 559/2004/QĐ-TTg ngày 31 tháng 5 năm 2004 về việc phê duyệt Chương trình phát triển chợ đến năm 2010
+ Quyết định số 1060/QĐ-BTM ngày 03 tháng 8 năm 2004 của Bộ trưởng Bộ Thương mại về việc thành lập Ban chỉ đạo Chương trình phát triển chợ đến năm 2010;
+ Quyết định số 22/2008/QĐ-BCT ngày 31 tháng 7 năm 2008 của Bộ trưởng
Bộ Công Thương về việc Ban hành Quy chế chợ biên giới, chợ cửa khẩu, chợ trong Khu kinh tế cửa khẩu;
Quyết định số 23/QĐ-TTg ngày 06 tháng 01 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án phát triển thương mại nông thôn giai đoạn 2010 – 2015, với định hướng phát triển đến năm 2020 Đề án này nhằm thúc đẩy thương mại nông thôn, nâng cao đời sống người dân và góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững của khu vực nông thôn.
Đề án “Phát triển thị trường trong nước đến năm 2010 và định hướng đến 2020” do Bộ Công Thương thực hiện vào năm 2007 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 27/2007/QĐ-TTg ngày 15/2/2007 Đề án này đã xây dựng các quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển cho các loại hình doanh nghiệp, kết cấu hạ tầng thương mại và tổ chức lưu thông hàng hóa, đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm phát triển thương mại trong nước.
Dự án nghiên cứu "Quy hoạch tổng thể phát triển thương mại Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020 và định hướng đến năm 2030" do Viện nghiên cứu thương mại thực hiện dưới sự chủ trì của PGS.TS Nguyễn Văn Lịch, đã được phê duyệt theo Quyết định số 3098/QĐ-BCT ngày 24 tháng 06 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Công Thương.
Quyết định số 3621/QĐ-BKHCN ngày 28 tháng 12 năm 2012 đã ban hành Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9211:2012 về thiết kế chợ Bên cạnh đó, các quyết định của địa phương cũng nhằm hỗ trợ và khuyến khích đầu tư xây dựng hạ tầng chợ trên địa bàn.
+ Quyết định số 12151/QĐ-BCT ngày 31 tháng 12 năm 2014 của Bộ trưởng
Bộ Công Thương về việc hướng dẫn thực hiện tiêu chí số 7 về chợ trong bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới;
Vào ngày 26 tháng 12 năm 2007, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký Quyết định số 012/QĐ-BCT, phê duyệt quy hoạch phát triển mạng lưới chợ toàn quốc đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020.
Ngày 26 tháng 6 năm 2015, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký Quyết định số 6481/QĐ-BCT phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển mạng lưới chợ trên toàn quốc đến năm 2025, với tầm nhìn mở rộng đến năm 2035.
- Các quy định về đầu tư công đối với hạ tầng thương mại:
+ Luật Đầu tƣ công, Nghị định 136/2015/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2015 hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư công:
Nguyên tắc và tiêu chí phân bổ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 được quy định trong Quyết định số 40/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành ngày 14 tháng 9 năm 2014 Quyết định này nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong việc phân bổ nguồn lực, đồng thời khuyến khích các dự án có tính khả thi cao và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước Việc áp dụng các định mức phân bổ sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng ngân sách, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
+ Đầu tƣ theo hình thức đối tác công tƣ (quy định tại Nghị định 15/2015/NĐ-
CP và Thông tƣ số 38/2015/TT-BCT)
- Chính sách khuyến khích, thu hút đầu tư đối với hạ tầng thương mại:
+ Nghị định 118/2015/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2015 Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật đầu tư:
+ Nghị định số 210/NĐ-CP ngày 19 tháng 12 năm 2013 quy định về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tƣ vào nông nghiệp, nông thôn
+ Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước
+ Thông tƣ 77/2014/TT- BTC, ngày 16/6/2014 của Bộ Tài Chính về việc Hướng dẫn một số điều của Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm
2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước
+ Các văn bản theo dõi, đề nghị bổ sung chợ vào đối tượng được hưởng ưu đãi khi sửa đổi, bổ sung:
Ngoài ra tham khảo thêm Nghị định số 54/2013/NĐ-CP ngày 22 tháng 5 năm
Nghị định năm 2013 đã sửa đổi, bổ sung Nghị định số 75/2011/NĐ-CP của Chính phủ, quy định về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu, nhằm cải thiện chính sách tín dụng và hỗ trợ phát triển kinh tế Nghị định này, được ban hành vào ngày 30 tháng 12 năm 2011, đã tạo ra khung pháp lý rõ ràng cho các hoạt động tín dụng trong lĩnh vực đầu tư và xuất khẩu, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30 tháng 5 năm 2008 của Chính phủ quy định về chính sách khuyến khích xã hội hóa, cùng với các quy định của Chính phủ về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và thu hút nguồn vốn đầu tư.
- Về các văn bản của QLNN của tỉnh/địa phương đối với hệ thống chợ trên địa bàn một tỉnh/địa phương:
Tùy theo từng địa phương, các quyết định và văn bản quy phạm pháp luật sẽ được ban hành nhằm quản lý và phát triển hệ thống chợ Thông thường, các quyết định này được ký bởi Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND tỉnh, người được Chủ tịch chỉ định.
Mục tiêu QLNN địa phương đối với hệ thống chợ trên địa bàn địa phương
Mục tiêu của QLNN địa phương đối với hệ thống chợ trên địa bàn địa phương đó thường hướng tới:
Để thu hút và phát triển các hộ kinh doanh thương mại và dịch vụ trong chợ, cần hình thành đồng bộ hệ thống cơ chế, chính sách và môi trường thuận lợi Chợ sẽ được xem là nền tảng để phát triển mạng lưới kinh doanh thương mại, từ đó tăng tổng mức lưu chuyển hàng hóa và dịch vụ.
Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ
- Nhân tố vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội
Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến quy hoạch mạng lưới chợ, bao gồm sự phân bố, số lượng và quy mô chợ Những yếu tố này cũng tác động đến công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ và các hoạt động của các chủ thể tham gia tại các chợ.
Hệ thống chợ đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương Sự phát triển kinh tế - xã hội thúc đẩy nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ, từ đó dẫn đến sự gia tăng về số lượng và quy mô chợ, cũng như sự đa dạng trong cơ cấu mặt hàng và phương thức giao dịch để đáp ứng nhu cầu thị trường.
- Trình độ, năng lực nhà đầu tư xây dựng, kinh doanh khai thác và quản lý chợ
Việc phát triển và quản lý chợ phụ thuộc vào trình độ và năng lực của nhà đầu tư trong xây dựng, kinh doanh và quản lý chợ Chính sách cần tạo điều kiện thu hút đầu tư, nhưng cũng yêu cầu các doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức kinh tế khác phải có năng lực tài chính và kinh nghiệm phù hợp để tham gia vào lĩnh vực này.
- Đội ngũ tiểu thương tại các chợ
Nhận thức của các hộ tiểu thương về việc tuân thủ các quy định của nhà nước liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường, phòng cháy chữa cháy, và chống gian lận thương mại là yếu tố quan trọng giúp các chợ hoạt động hiệu quả và phát huy vai trò của hệ thống chợ trong nền kinh tế.
- Hệ thống pháp luật và các văn bản pháp luật của trung ương
Hệ thống pháp luật và các văn bản pháp luật trung ương đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và định hướng phát triển chợ tại các địa phương Khi hệ thống pháp luật được hoàn thiện và thuận tiện, nó sẽ tạo ra những tác động tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các chợ cấp địa phương.
- Hệ thống cơ chế chính sách, văn bàn pháp luật
Nhóm nhân tố này có ảnh hưởng lớn đến quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ, thông qua các cơ chế và chính sách tác động đến đầu tư, kinh doanh và quản lý chợ Một hệ thống văn bản rõ ràng và đầy đủ sẽ thuận lợi cho quy hoạch, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và giám sát Việc hoàn thiện hệ thống văn bản chính sách cũng giúp các sở, ban, ngành liên quan thực hiện hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ.
- Bộ máy tổ chức quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ
Chính phủ đã hoàn thiện các nghị định quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ và UBND các cấp, nhằm thống nhất quản lý từ trung ương đến địa phương.
Từ đó tránh đƣợc sự chồng chéo, trùng lặp, mâu thuẫn về chức năng cũng nhƣ nhiệm vụ giữa các cơ quan quản lý nhà nước với nhau
Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước là yếu tố then chốt để đảm bảo tính đồng bộ trong hệ thống chợ, từ đó nâng cao vai trò của công tác quản lý Đội ngũ cán bộ, công chức cần có năng lực chuyên môn và tinh thần trách nhiệm cao, áp dụng phương pháp làm việc khoa học nhằm cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước đối với hệ thống chợ.