Mục đích của Khoá luận nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của Khoá luận này.
ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tài nguyên du lịch để phát triển du lịch cộng đồng; cộng đồng địa phương tham gia vào hoạt động DLCĐ tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai
- Phạm vi về không gian: Thực hiện trên địa bàn xã Tả Van, huyện Sa
- Phạm vi về thời gian: Từ ngày 13/8/2018 đến 23/12/2018.
Nội dung nghiên cứu
- Tìm hiểu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại địa bàn nghiên cứu
- Đánh giá tiềm năng du lịch cộng đồng tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai
- Thực trạng phát triển du lịch cộng tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai
- Những thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển du lịch cộng đồng tại xã Tả Van
Để phát triển du lịch cộng đồng và nâng cao hiệu quả kinh tế địa phương, cần đề xuất một số giải pháp như tăng cường quảng bá các điểm đến du lịch, tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao đặc trưng, và đào tạo nguồn nhân lực cho cộng đồng Ngoài ra, cần xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp và khuyến khích sự tham gia của người dân địa phương vào các hoạt động du lịch, từ đó tạo ra nguồn thu nhập bền vững và phát triển kinh tế địa phương.
Phương pháp nghiên cứu
3.3.1 Phương pháp thu thập số liệu, thông tin
3.3.1.1 Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp
Thông qua việc sử dụng sách báo, tài liệu, internet và các báo cáo tổng kết từ xã, chúng tôi đã thu thập thông tin liên quan đến điều kiện tự nhiên, dân sinh, hạ tầng, kinh tế xã hội, văn hóa và hoạt động du lịch cộng đồng trong khu vực nghiên cứu.
3.3.1.2 Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp
Tả Van là một xã thuộc Thung lũng Mường Hoa cách thị trấn Sa
Cách 9km về phía Đông Nam, xã Tả Van là nơi sinh sống lâu đời của các dân tộc Dáy, Mông và Dao Hiện tại, xã có 7 thôn với sự phát triển kinh tế đồng đều, chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp Ngoài ra, Tả Van còn phát triển du lịch cộng đồng thông qua các loại hình du lịch sinh thái, du lịch làng bản và các dịch vụ du lịch như ăn uống, nghỉ ngơi.
Tại xã Tả Van, 69 hộ gia đình tham gia vào hoạt động du lịch đã được lựa chọn để phỏng vấn trực tiếp Tôi đã sử dụng bảng hỏi được lập sẵn, bao gồm các nội dung liên quan đến hoạt động du lịch của họ.
Thông tin cơ bản về hộ gia đình bao gồm họ và tên, giới tính và trình độ học vấn Ngoài ra, cần điều tra các hoạt động du lịch cộng đồng mà hộ gia đình tham gia để hiểu rõ hơn về sự đóng góp và ảnh hưởng của họ trong lĩnh vực này.
3.3.2 Phương pháp phân tích xử lí số liệu
- Từ các nguồn số liệu điều tra thu thập được trên địa bàn nghiên cứu
Sau đó tiến hành tổng hợp, xử lí và phân tích số liệu
Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu là bước quan trọng trong việc xử lý thông tin thu thập được Phương pháp này cho phép tổng hợp dữ liệu, sau đó biểu diễn chúng qua các bảng biểu để dễ dàng theo dõi và đánh giá tình hình thực hiện.
Phương pháp đối chiếu so sánh là công cụ hữu hiệu để xác định xu hướng và mức độ biến động của các chỉ tiêu phân tích, từ đó phản ánh chân thực hiện tượng nghiên cứu Phương pháp này giúp phân tích tài liệu một cách khoa học và khách quan, đảm bảo rằng các nội dung cần nghiên cứu được phản ánh đúng đắn.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
Tả Van là một xã thuộc Thung lũng Mường Hoa cách thị trấn Sa Pa 9km về phía Đông Nam Xã có vị trí tiếp giáp như sau:
- Phía Bắc giáp với xã Lao Chải và xã Hầu Thào, huyện Sa Pa
- Phía Nam giáp với xã Bản Hồ, huyện Sa Pa
- Phía Đông giáp với xã Sử Pán, huyện Sa Pa
- Phía Tây giáp với huyện Than Uyên - tỉnh Lai Châu
Xã Tả Van có tổng diện tích đất tự nhiên là 6789,86 ha và được phân bố hành chính thành 7 thôn
Xã có địa hình đồi núi phức tạp, thuộc Vườn quốc gia Hoàng Liên, với những thửa ruộng bậc thang nằm ở khu vực thấp hơn xung quanh.
Tả Van là một điểm đến hấp dẫn cho du khách, đặc biệt là những ai yêu thích khám phá phong tục, tập quán và cảnh sắc độc đáo của vùng đất này Nơi đây cũng mang đến nhiều loại hình du lịch thú vị, từ du lịch khám phá đến du lịch mạo hiểm, hứa hẹn sẽ mang lại những trải nghiệm đáng nhớ cho mọi du khách.
Bảng 4.1 Tình hình sử dụng đất trên địa bàn xã Tả Van
Tăng (+) Giảm (-) Tổng DT đất tự nhiên 6.789,86 100 6.789,86 100 0
1.1 Đất sản xuất NN 270,11 5,08 266,03 4,62 -4,08 1.1.1 Đất trồng cây hàng năm 237,45 87,91 233,4 87,73 -4,05
- Đất trồng cây hàng năm khác 78,7 29,14 77,95 33,4 -0,75
1.1.2 Đất trồng cây lâu năm 32,66 12,09 32,63 12,27 -0,03 1.2 Đất lâm nghiệp 5.041,33 94,88 5.483,08 95,34 441,75 1.2.1 Đất rừng sản xuất 572,73 11,36 532,71 9,72 -40,02 1.2.2 Đất rừng đặc dụng 4.468,61 88,64 4.950,37 90,28 481,76 1.3 Đất nuôi trồng thủy sản 1,96 0,04 1,96 0,34 0
2.2 Đất chuyên dùng 107,15 65,08 117,83 68,45 10,68 2.3 Đất cơ sở tín ngưỡng 0,06 0,04 0,06 0,03 0 2.4 Đất nghĩa trang, nghĩa địa, nhà tang lễ, nhà hỏa táng
2.5 Đất sông ngòi, kênh rạch, suối 35,11 21,33 31,93 18,55 -3,18
( Nguồn: UBND xã Tả Van năm 2018)
Đất đai xã Tả Van rất đa dạng với tổng diện tích 6.789,86 ha, bao gồm đất nông nghiệp, phi nông nghiệp và đất chưa sử dụng Diện tích các loại đất này có sự thay đổi qua các năm, chủ yếu do quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng và các chương trình nông thôn mới được triển khai.
- Đất nông nghiệp tăng lên 437,67 ha nguyên nhân là do diện tích đất trồng cây lâm nghiệp tăng
- Diện tích đất phi nông nghiệp có sự biến động nhưng hợp lý
4.1.2 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội
4.1.2.1 Tình hình phát triển kinh tế
Tả Van, nằm trong thung lũng Mường Hoa, chủ yếu là khu vực nông nghiệp với cây thảo quả là mũi nhọn cho phát triển kinh tế địa phương Những năm qua, nhờ nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, kinh tế xã Tả Van đã có những chuyển biến tích cực Đặc biệt, chương trình nông thôn mới giai đoạn 2015 - 2020 đã giúp củng cố cơ sở vật chất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với mức tăng trưởng bình quân đạt 8% mỗi năm.
Cơ cấu kinh tế của khu vực nghiên cứu đã có sự chuyển biến tích cực trong những năm qua, với sự gia tăng rõ rệt giá trị sản xuất trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ.
4.1.2.2 Tình hình phát triển xã hội
* Tình hình nhân khẩu và lao động trên địa bàn xã
Con người đóng vai trò quyết định trong sự thành công của ngành du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng Dân số của xã Tả Van bao gồm 7 thôn, mỗi thôn góp phần vào sự phát triển và bảo tồn văn hóa địa phương, tạo nên sức hấp dẫn cho du lịch trong khu vực.
3 dân tộc chính là Mông, Giáy, Dao sinh sống
Bảng 4.2 Tình hình dân số trên địa bàn xã Tả Van
( Nguồn: Báo cáo KT - XH xã Tả Van, Sa Pa)
Tính đến năm 2017, xã Tả Van có tổng dân số 4.328 người, trong đó 87,81% hộ gia đình tham gia vào sản xuất nông nghiệp Số lao động trong lĩnh vực nông nghiệp chiếm 81,85% tổng số lao động của xã, khẳng định Tả Van là một xã thuần nông với hoạt động sản xuất nông nghiệp chiếm ưu thế.
Lao động công nghiệp tại xã có xu hướng gia tăng, với 8 người vào năm 2015 (chiếm 0,8% tổng số lao động) và 18 người vào năm 2017 (chiếm 0,67% tổng số lao động) Nguyên nhân chính là do lực lượng lao động trẻ tuổi di chuyển đến các thành phố và xí nghiệp, từ đó tạo ra thu nhập cho người dân.
Trong ba năm qua, lao động trong ngành dịch vụ đã tăng 5,59%, chủ yếu nhờ sự phát triển mạnh mẽ của du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng Sự gia tăng này xuất phát từ những nỗ lực quảng bá hình ảnh địa phương hiệu quả.
Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 So sánh (%)
2 Tổng số hộ Hộ 777 100 799 100 837 100 102,83 107,72 105,28 2.1 Hộ nông nghiệp Hộ 695 89,44 705 88,24 735 87,81 101,44 105,76 103,60 2.2 Hộ phi nông nghiệp Hộ 82 10,56 94 11,76 102 12,19 114,63 124,39 119,51
3 Tổng số lao động Người 1.962 100 2.050 100 2.672 100 104,49 136,19 120,34 3.1.Lao động nông, lâm ,thủy sản
3.2 Lao động CN-XD Người 8 0,4 7 0,34 18 0,67 87,50 225,00 156,25 3.3 Lao động
4 BQNK/hộ NK/hộ 5,30 5,33 5,17 các chính sách thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn Giúp người dân nâng cao được khả năng, kinh nghiệm trong hoạt động du lịch, từ đó tăng thu nhập, cải thiện đời sống
Điện là nguồn năng lượng thiết yếu cho sản xuất và sinh hoạt của cư dân trong xã Hiện tại, tất cả các hộ dân trong xã đã được cung cấp điện, phục vụ cho nhu cầu sản xuất và đời sống hàng ngày.
Xã có bưu điện văn hóa cung cấp dịch vụ thông tin liên lạc, sách báo và văn hóa phẩm cho người dân Những nguồn thông tin này thường xuyên cập nhật kiến thức về khoa học, kỹ thuật mới, giống cây trồng năng suất cao và phương pháp phòng trừ dịch bệnh Sự phát triển của thông tin liên lạc tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp vật tư và tìm hiểu nhu cầu của khách hàng tiêu thụ sản phẩm.
Các tuyến đường trong xã đã được mở rộng và bê tông hóa, bao gồm cả các tuyến đường liên thôn, nhờ sự đóng góp tích cực của người dân.
ANTT-ATXH cam kết đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và an toàn giao thông trên địa bàn xã Ban công an xã phối hợp với Ban chỉ huy quân sự thực hiện nhiệm vụ trực 24/24, đồng thời làm việc chặt chẽ với các lực lượng và ban ngành để nắm bắt tình hình, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật Đặc biệt, trong các ngày lễ hội và kỷ niệm, các hoạt động đảm bảo ANTT - ATXH được thực hiện theo kế hoạch của UBND.
Văn hóa và giáo dục đang được chú trọng phát triển song song với kinh tế - xã hội, tạo nên một hệ thống giáo dục tương đối hoàn chỉnh trong xã Hiện tại, xã có 1 trường tiểu học và 1 trường THCS, đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em địa phương.
13 lớp mẫu giáo và đội ngũ giáo viên luôn tận tụy và nhiệt huyết
Xã đẩy mạnh nhiều hình thức hoạt động văn hóa, văn nghệ ở trường học và địa bàn dân cư
Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, TDTT nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn
Tiềm năng du lịch cộng đồng xã Tả Van
4.2.1 Tiềm năng tài nguyên tự nhiên
Tả Van và Sa Pa sở hữu khí hậu á ôn đới và cận nhiệt đới, mang lại sự mát mẻ quanh năm Nhiệt độ tại Tả Van luôn ổn định và dễ chịu, tạo điều kiện lý tưởng cho du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên nơi đây.
+ Nhiệt độ: Nhiệt độ trung bình năm là 15,4 o C, nhiệt độ trung bình từ
Nhiệt độ trung bình trong mùa hè dao động từ 18 đến 20 độ C, trong khi mùa đông có nhiệt độ từ 10 đến 12 độ C Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm thường rơi vào khoảng 5 đến 7 độ C Tháng có nhiệt độ cao nhất đạt 33 độ C, trong khi tháng lạnh nhất ghi nhận nhiệt độ xuống tới 0 độ C.
+ Mưa: Lượng mưa trung bình năm là 1.800 - 2.200mm, tập trung chủ yếu vào tháng 5, 6, 7, 8 (chiếm 80% lượng mưa cả năm)
+ Độ ẩm: Độ ẩm không khí tương đối bình quân hàng năm từ 85 - 90% Độ ẩm biến thiên theo từng mùa, thấp nhất vào tháng 4 (65 - 70 %)
Trong năm, tổng số giờ nắng dao động từ 1.400 đến 1.460 giờ, với sự phân bố không đồng đều giữa các tháng Mùa hè có số giờ nắng cao, đặc biệt là vào tháng 4 với khoảng 180 - 200 giờ, trong khi tháng 10 ghi nhận số giờ nắng thấp nhất, chỉ từ 30 đến 40 giờ.
Gió và bão ở khu vực này chịu ảnh hưởng bởi hai hướng gió chính, được phân bố theo hai mùa rõ rệt Vào mùa hè, gió chủ yếu đến từ hướng Tây và Tây Bắc, trong khi mùa đông lại có gió từ hướng Bắc và Đông Bắc.
Sương mù là hiện tượng phổ biến trong năm, đặc biệt vào mùa đông, với mức độ dày ở nhiều nơi Trong những đợt rét đậm, các vùng núi cao và thung lũng kín gió còn xuất hiện sương muối, băng giá và tuyết Những đợt sương này kéo dài từ 2 đến 3 ngày, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất nông, lâm nghiệp.
Bảng 4.3 Chỉ tiêu khí hậu sinh học đối với con người
(Nguồn: Tổng cục du lịch Việt Nam)
Khí hậu xã Tả Van rất thích hợp cho con người, với các chỉ tiêu khí hậu sinh học cho thấy sự tương thích cao Điều này đặc biệt thuận lợi cho việc phát triển du lịch cộng đồng tại khu vực này.
Nhiệt độ trung bình tại xã Tả Van dao động từ 18 - 20°C với lượng mưa hàng năm từ 1.800 - 2.200 mm, tạo điều kiện khí hậu lý tưởng cho sự phát triển của con người Điều kiện khí hậu thuận lợi chính là yếu tố quan trọng thu hút khách du lịch, vì họ thường tránh những vùng có thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh Vì vậy, Tả Van trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách muốn tham quan và nghỉ ngơi.
Lượng mưa tb năm(mm)
Tả Van là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn tận hưởng không khí trong lành và chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang huyền ảo trong sương mù Vào dịp cuối năm, du khách có thể hòa mình vào không khí nhộn nhịp của hoạt động sản xuất như gặt lúa và phơi thóc Với điều kiện khí hậu thuận lợi, Tả Van hứa hẹn mang đến những trải nghiệm thú vị, góp phần phát triển du lịch tại khu vực này.
Xã thuần nông chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, trong đó thủy lợi đóng vai trò quan trọng Chế độ thủy văn của xã chủ yếu bị ảnh hưởng bởi suối Bo dài 80km, bắt nguồn từ các núi cao phía Nam dãy Hoàng Liên Sơn, với diện tích lưu vực khoảng 578 km² chạy dọc theo sườn phía Tây và Tây Nam của dãy núi này.
Các suối thường có lòng hẹp, dốc và nhiều thác ghềnh, với lưu lượng nước biến đổi theo mùa Mùa mưa, nước chảy mạnh (đạt 989 m/s) dễ gây ra lũ ống, lũ quét, đặc biệt ở vùng thấp, trong khi mùa khô, suối thường cạn Điều này tạo ra khó khăn trong việc chủ động nguồn nước cho tưới tiêu và sinh hoạt của người dân, phụ thuộc nhiều vào tự nhiên Hệ quả là, đây trở thành một trở ngại lớn cho chính quyền địa phương và người dân trong quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng.
4.2.2 Tiềm năng về tài nguyên nhân văn
4.2.2.1 Lễ hội Ở Tả Van mỗi một dân tộc đều có lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa riêng
* Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy
Hàng năm vào ngày Thìn tháng Giêng âm lịch, người Giáy tổ chức lễ hội Roóng Poọc để cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống thịnh vượng Lễ hội diễn ra tại một khu ruộng bằng phẳng, nơi trung tâm có cây còn vút bằng cây mai, với một vòng tròn trên ngọn Vòng tròn này được dán giấy vàng tượng trưng cho mặt trăng và giấy đỏ tượng trưng cho mặt trời, thể hiện sự giao hòa giữa các yếu tố thiên nhiên.
Trò chơi ném còn mở đầu với việc những người cao tuổi ném 6 quả trứng tượng trưng cho 3 lần khai mạc Sau đó, mọi người cùng tham gia vào các hoạt động Bên cạnh ném còn, trò chơi kéo co cũng bắt đầu bằng nghi lễ, sau khi kết thúc, nam nữ thanh niên cùng nhau chia phe thi đấu Du khách có cơ hội tham gia để trải nghiệm bản sắc văn hóa độc đáo của địa phương.
Các trò chơi đang tiếp diễn thì những đôi nam nữ lặng lẽ rút khỏi cuộc chơi tìm góc vắng tâm tình qua đàn môi, tiếng khèn, lời hát
Lễ hội xuống đồng đầu xuân của đồng bào dân tộc Tày, Nùng diễn ra vào ngày mồng 8 Tết, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách, bao gồm nhiều khách du lịch quốc tế Sự kiện không chỉ mang đến không khí trang nghiêm trong phần lễ mà còn là dịp để du khách hòa mình vào các điệu dân vũ, điệu xòe mừng Đảng, mừng xuân và mừng đất nước đổi mới Ngoài ra, họ còn được chứng kiến những nghi thức cúng bái đặc sắc của người dân địa phương và tham gia các hoạt động vui chơi như ném còn, đẩy gậy, kéo co, và leo cột mỡ.
Hàng năm vào ngày Thìn tháng 6 âm lịch, các làng người Mông, người Dao, và người Giáy ở thung lũng Mường Hoa tụ tập tại miếu thờ ở bản Tả Van để tổ chức lễ “Nào Cống” Mỗi gia đình cử một người đại diện tham gia, không phân biệt giới tính hay độ tuổi Lễ hội này nhằm cầu mong các thần linh phù hộ cho cuộc sống yên ấm, mùa màng bội thu Bên cạnh đó, người đứng đầu sẽ công bố các quy ước chung và kết thúc lễ hội bằng một buổi tiệc vui vẻ.
Lễ hội “Nhặn sồng” và “Nào Sồng” là những sự kiện văn hóa quan trọng của người Dao đỏ tại làng Giàng Tả Chải (Tả Van - Sa Pa), mang ý nghĩa giáo dục cao và góp phần phòng chống nạn phá rừng Ngoài ra, người Mông ở các khu vực như Séo Mí Tỷ, Dền Thàng, Tả Van, Lao Chải, và Hầu Thào cũng tổ chức lễ hội tương tự gọi là lễ “Nào Sồng”, thường diễn ra vào ngày Thìn tháng giêng Nội dung của lễ hội này thể hiện sự gắn kết cộng đồng và bảo vệ môi trường.
Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Tả Van, huyện
4.3.1 Tình hình phát triển du lịch cộng đồng tại địa bàn xã Tả Van 4.3.1.1 Lượng khách đến du lịch tại Tả Van
Khách du lịch đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của các địa phương tổ chức du lịch Những năm gần đây, với đời sống người dân ngày càng ổn định và nâng cao, du lịch đã trở thành một xu hướng tất yếu Các tour du lịch đến Tả Van, như tour Sa Pa, Lao Chải, Tả Van và Bản Hồ, đang phát triển mạnh mẽ, cùng với tour từ thị trấn Sa Pa đi Cát Cát.
Tả Van, Bãi đá cổ và Bản Hồ là những điểm đến hấp dẫn, thu hút ngày càng nhiều du khách Khi đến Tả Van, du khách không chỉ được tham quan mà còn có cơ hội tìm hiểu về văn hóa và đời sống của người dân nơi đây Sự gia tăng lượng khách du lịch là tín hiệu tích cực cho sự phát triển của địa phương.
Bảng 4.4 Số lượng khách du lịch đến Tả Van
( Nguồn: UBND xã Tả Van năm 2018)
Năm 2017, xã Tả Van đã đón 109.500 lượt du khách, trong đó có 68.900 lượt khách quốc tế, tăng 12,63% so với năm 2015 Lượng khách nội địa cũng tăng đều qua các năm nhờ vào sự phong phú của các lễ hội địa phương Những lễ hội chính như “Ngày mùa trên ruộng bậc thang” và lễ hội Mùa đông đã thu hút đông đảo khách tham gia.
Ngoài các hoạt động sản xuất, bản sắc văn hóa của các dân tộc cùng với những nét văn hóa độc đáo và cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp là những yếu tố thu hút du khách Những trải nghiệm này tạo nên những kỷ niệm khó quên cho những ai đã đặt chân đến đây và luôn khao khát trở lại trong tương lai gần.
4.3.1.2 Cơ sở vật chất phục vụ du lịch cộng đồng
Cơ sở vật chất đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi và phát triển xã hội Từ các chương trình xây dựng nông thôn mới bắt đầu từ năm 2014, xã đã có những bước chuyển mình đáng kể với hệ thống điện, đường, trường, trạm được nâng cấp và cải tạo Giao thông thuận lợi không chỉ giúp việc luân chuyển hàng hóa dễ dàng mà còn thúc đẩy du lịch cộng đồng phát triển Nắm bắt cơ hội này, nhiều hộ dân trong xã đã đầu tư vào du lịch, từ đó nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho bản thân và gia đình.
Hệ thống cơ sở lưu trú đóng vai trò quan trọng trong ngành du lịch Hiện tại, xã có nhiều cơ sở kinh doanh homestay và nhà nghỉ đang hoạt động, góp phần nâng cao trải nghiệm cho du khách.
Bảng 4.5 Tổng hợp một số cơ sở lưu trú tại xã Tả Van
TT Cơ sở lưu trú Địa chỉ Cách tổ chức kinh doanh
5 Lá Dao Spa Tả Van
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Hệ thống cơ sở lưu trú tại xã Tả Van chủ yếu tập trung ở thôn Tả Van Dáy 1, Tả Van Dáy 2 và trung tâm xã, với 12 cơ sở lưu trú có quy mô từ 4 - 12 phòng UBND xã Tả Van đã cấp giấy chứng nhận cho các hộ gia đình đủ điều kiện tham gia du lịch cộng đồng, tạo điều kiện cho họ phát triển bền vững Nhiều hộ dân đã cải tạo nhà cửa để đón tiếp khách, điển hình như Mộc Anh homestay và Tả Van Ecologic với 12 phòng khách và không gian thoáng đãng, mang đến cho du khách trải nghiệm sống giữa thiên nhiên thơ mộng Hình thức tự kinh doanh không chỉ tạo ra sự cạnh tranh giữa các hộ gia đình mà còn giúp quảng bá hình ảnh địa phương đến du khách gần xa.
* Cơ sở dịch vụ bán hàng
Trong khu vực xã Tả Van có khá nhiều cơ sở dịch vụ bán hàng từ bình dân đến siêu thị
Bảng 4.6 Tổng hợp một số điểm bán hàng tại xã Tả Van
TT Điểm bán hàng Địa điểm Hình thức kinh doanh
1 Quán Ngọc Lương Tả Van Giáy 2 Bán hàng đồ đá mỹ nghệ, đồ lưu niệm
2 HTX Dệt may thổ cẩm sa pa Tả Van Giáy 2 Thêu, may, bán hàng thổ cẩm
3 Tả Van Restaunt Tả Van Giáy 2 Dịch vụ ăn uống, bia hơi
4 Mộc Quán Tả Van Giáy 2 Dịch vụ ăn uống
5 Lá Dao Spa Tả Van Giáy 2 Tắm lá thuốc, masge
Pinocchino Tả Van Giáy 2 Tắm lá thuốc
7 Masge Hoàng Quyên Tả Van Giáy 1 Tắm lá thuốc, masge, tẩm quất
8 Charm Spa Tả Van Giáy 1 Tắm lá thuốc, masge, tẩm quất
9 Bam Boo Bar Tả Van Giáy 1 Dịch vụ ăn uống, cà phê, sinh tố, rượu bia, bar
Quyên 2 Tả Van Giáy 1 Dịch vụ ăn uống
11 Local Bar Tả Van Giáy 1 Cà phê, giải khát, rượu bia, bar
12 Quán Hòa Nguyên Tả Van Mông Dịch vụ ăn uống
13 Tắm lá thuốc Lý Phù
Tình Tả Chải Dao Tắm lá thuốc
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Qua bảng 4.6 ta có thể thấy, hệ thống điểm bán hàng và các dịch vụ ở
Tả Van nổi bật với đa dạng hình thức kinh doanh như ẩm thực, tắm lá thuốc, và bar, chủ yếu tập trung tại trung tâm xã Các cơ sở này đảm bảo tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm và có đội ngũ phục vụ tận tình, mang đến không gian đẹp mắt cho du khách Những trải nghiệm ẩm thực độc đáo của người dân tộc thiểu số hứa hẹn sẽ làm hài lòng du khách Bên cạnh đó, hệ thống quà lưu niệm và dịch vụ tẩm quất, massage, tắm lá thuốc cũng được phân bố tại các thôn, phục vụ du khách sau những chuyến trekking dài.
4.3.2 Tình hình phát triển du lịch cộng đồng của các hộ điều tra
4.3.2.1 Số lao động tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng của các hộ điều tra
Lao động và khả năng lao động đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống cá nhân và gia đình, đồng thời tăng thu nhập cho các hộ gia đình Trong xã, có 69 hộ tham gia vào hoạt động du lịch, cho thấy sự tham gia của lao động từ các hộ được khảo sát.
Bảng 4.7 Số lao động tham gia vào hoạt động du lịch tại các hộ điều tra
Nhóm hộ khá Nhóm hộ TB Nhóm hộ nghèo
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Theo bảng số liệu, tỷ lệ hộ có từ 1-2 lao động tham gia du lịch chiếm ưu thế lớn nhất trong ba nhóm hộ khá, trung bình và nghèo - cận nghèo Cụ thể, nhóm hộ khá có 23,19% (16 hộ), nhóm trung bình 7,25% (5 hộ), và nhóm nghèo - cận nghèo 2,9% (2 hộ) Tỷ lệ hộ có từ 3-4 lao động tham gia du lịch cũng rất thấp, với nhóm khá chỉ 23,19%, trong khi nhóm trung bình và nghèo chỉ chiếm lần lượt 7,25% và 2,9% Nguyên nhân của tỷ lệ thấp này là do nhiều lao động trong hộ trung bình và nghèo là người già hoặc có người bệnh nặng Mặc dù du lịch cộng đồng tại xã Tả Van có nền tảng vững chắc với phần lớn hộ tham gia thuộc nhóm khá và trung bình, nhưng tỷ lệ lao động phục vụ du lịch vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng cao của du khách Để cải thiện tình hình, cần có sự tham gia tích cực của người dân cùng với các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương, bao gồm mở các lớp tập huấn và đào tạo kỹ thuật cho người dân.
4.3.2.2 Độ tuổi tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng của hộ điều tra Độ tuổi của lao động rất quan trọng trong quá trình tham gia quá trình phát triển du lịch
Bảng 4.8 Độ tuổi tham gia vào hoạt động du lịch tại các hộ điều tra
Nhóm hộ khá Nhóm hộ TB Nhóm hộ nghèo – cận nghèo
Theo số liệu điều tra năm 2018, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi tham gia du lịch cộng đồng chỉ chiếm 7,45% ở cả ba nhóm hộ Nguyên nhân chủ yếu là do độ tuổi này vẫn đang đi học và chưa đủ điều kiện lao động, dẫn đến sự tham gia thấp trong hoạt động du lịch cộng đồng.
Độ tuổi từ 15 đến 60 chiếm tỷ lệ cao nhất trong ba nhóm hộ tham gia du lịch cộng đồng, với 21,71% ở nhóm hộ khá, 56,52% ở nhóm hộ trung bình và 8,7% ở nhóm hộ nghèo - cận nghèo Nguyên nhân chủ yếu là do đây là độ tuổi tham gia sản xuất chủ yếu, có kỹ năng giao tiếp và tiếp đón khách tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển du lịch cộng đồng Ngược lại, tỷ lệ người trên 60 tuổi tham gia chỉ chiếm 5,59% do sức lao động giảm, nhưng họ sở hữu nhiều kinh nghiệm quý báu cần được khuyến khích tham gia vào các hoạt động như biểu diễn văn nghệ và truyền thụ kinh nghiệm Mặc dù độ tuổi tham gia du lịch tại xã khá phong phú, nhưng số lượng vẫn còn hạn chế, do đó cần có chính sách tuyên truyền và khuyến khích người dân, đặc biệt là người trên 60 tuổi, tham gia nhiều hơn.
4.3.2.3 Trình độ học vấn của lao động tham gia hoạt động du lịch của các hộ điều tra
Trình độ lao động không chỉ phản ánh sự hiểu biết và lối sống văn minh, lành mạnh của một khu vực, mà còn cho thấy khả năng áp dụng kiến thức vào sản xuất Điều này đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế hộ và cải thiện đời sống của người dân trong khu vực.
Bảng 4.9 Trình độ học vấn của lao động tham gia hoạt động du lịch cộng đồng tại các hộ điều tra
TT Trình độ Số lượng (người) Tỷ lệ (%)
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Trong 69 hộ điều tra, có 161 người tham gia vào hoạt động du lịch Trình độ học vấn người dân tham gia hoạt động du lịch cộng đồng chỉ mới ở mức trung bình Tỷ lệ lao động mù chữ chiếm 11,18%, đây là những người dân gắn bó với nghề nông do không có điều kiện đi học Trình độ học vấn của lao động tham gia hoạt động du lịch tập trung chủ yếu nhóm học vấn cấp I và cấp II (23,6% và 32,3%) Tuy trình độ học vấn của nhóm lao động tham gia vào hoạt động du lịch chưa cao, song với các chính sách đào tạo, tập huấn, nâng cao kỹ năng tại thung lũng Mường Hoa đã giúp người dân làm giàu trên chính mảnh đất quê hương của mình
4.3.2.4 Dịch vụ và sản phẩm du lịch của các hộ điều tra
Những thuận lợi và khó khăn trong phát triển du lịch cộng đồng tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai
4.4.1 Những thuận lợi trong phát triển du lịch cộng đồng Ý kiến của các hộ điều tra về lợi ích của du lịch được thể hiện qua bảng 4.15
Bảng 4.15 Lợi ích của người dân khi tham gia hoạt động du lịch
Lợi ích Số ý kiến Tỷ lệ (%)
Tăng thu nhập, cải thiện đời sống 51 73,91
Tạo công ăn việc làm 36 52,17 Được ưu đãi của chính quyền địa phương 29 42,03
Hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật mới 13 18,84
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Du lịch cộng đồng mang lại nhiều lợi ích cho người dân, với 73,91% hộ gia đình nhận thấy sự cải thiện trong thu nhập và đời sống Ngành du lịch được xem là nguồn thu nhập cao, không phân biệt độ tuổi hay thành phần xã hội, với nhiều hình thức kinh doanh đa dạng như ăn uống, bán đồ lưu niệm, lưu trú và hướng dẫn viên Đặc biệt, 52,17% ý kiến cho rằng hoạt động du lịch tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân, nhất là trong mùa du lịch.
Thông qua các lớp tập huấn và đào tạo, cùng với sự tương tác từ du khách, hoạt động du lịch đã giúp nâng cao kiến thức cho người dân Đặc biệt, có 30 hộ gia đình đã nhận thấy rõ những lợi ích này từ việc tham gia vào ngành du lịch.
Du lịch không chỉ mang lại lợi ích cho nền kinh tế mà còn tạo ra nhiều ưu đãi từ chính quyền địa phương cho người dân Tham gia vào các hoạt động du lịch, người dân được hỗ trợ học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời có cơ hội vay vốn để mở rộng quy mô kinh doanh và sản xuất.
Nhiều hộ dân đã tham gia vào phong trào du lịch địa phương và nhận thấy nhiều lợi ích từ hoạt động này, bao gồm tăng thu nhập và tạo ra nhiều cơ hội việc làm.
Du lịch mang lại nhiều lợi ích cho người dân, không chỉ tăng thu nhập mà còn cải thiện đời sống vật chất và tinh thần Bên cạnh đó, du lịch còn đóng vai trò cầu nối giữa người dân và các chính sách của nhà nước, cũng như giữa cộng đồng với lãnh đạo địa phương.
4.4.2 Những khó khăn trong phát triển du lịch cộng đồng
Mặc dù du lịch đem lại rất nhiều lợi ích cho người dân nhưng trong quá trình hoạt động vẫn gặp nhiều khó khăn
Bảng 4.16 Một số khó khăn của người dân địa phương khi tham gia hoạt động du lịch cộng đồng
Khó khăn Số ý kiến Tỷ lệ (%)
Không có sự hỗ trợ 12 17,39
( Nguồn: Số liệu điều tra năm 2018)
Theo bảng 4.16, khó khăn lớn nhất của người dân trong hoạt động du lịch là thiếu ngoại ngữ, chiếm 56,52% Đối tượng tham gia chủ yếu là lao động trong ngành nông - lâm nghiệp và đồng bào dân tộc thiểu số Bên cạnh đó, 52,17% người dân cũng thiếu kinh nghiệm trong du lịch cộng đồng, như tiếp đón khách, giao tiếp ứng xử và quản lý Nguyên nhân chính là do họ chưa được tham gia các lớp tập huấn và đào tạo kỹ năng cần thiết.
Vốn là một trong những khó khăn lớn mà người dân gặp phải khi tham gia hoạt động du lịch, chiếm tới 40,58% Họ thiếu nguồn lực để phát triển quy mô sản xuất, kinh doanh và cơ sở lưu trú Thêm vào đó, người dân còn đối mặt với nhiều thách thức khác như thiếu sự hỗ trợ và kỹ năng cần thiết để tham gia hiệu quả trong lĩnh vực này.
Một số hộ dân vẫn gặp khó khăn do không nhận được sự hỗ trợ, chủ yếu là những hộ không tham gia các buổi họp và tuyên truyền về du lịch cũng như các chính sách ưu đãi Vì vậy, họ không nắm bắt được thông tin về các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương.
Một số giải pháp phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Tả Van huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai
4.5.1 Tăng cường cơ sở vật chất cho du lịch
Để cung cấp nước cho người dân và du khách trong mùa khô, cần xây dựng các hồ chứa nước, đập nước thượng nguồn quy mô nhỏ, bể chứa nước mưa, giếng khoan và giếng đào Đồng thời, cần đầu tư mở rộng quy mô và số lượng dịch vụ lưu trú để đáp ứng nhu cầu của khách du lịch tại xã Tả Van Việc tôn tạo và nâng cấp các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, văn hóa bản địa, phong tục tập quán, sinh hoạt và trò chơi dân gian cũng rất quan trọng, đòi hỏi kế hoạch và biện pháp phù hợp để duy trì và làm phong phú các giá trị này, tránh tình trạng mai một và biến dạng.
Triển khai các văn bản quản lý Nhà nước về du lịch nhằm nâng cao hiệu lực quản lý, tạo dựng môi trường du lịch an toàn và thân thiện cho du khách.
4.5.2 Đào tạo, tập huấn nguồn nhân lực
Mở các lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch như lễ tân, thuyết minh và giao tiếp cho lao động là cần thiết Việc chú trọng nâng cao nhận thức cho cộng đồng làm du lịch tại địa phương sẽ góp phần phát triển ngành du lịch bền vững.
Mở lớp học tiếng anh giao tiếp và tổ chức thi học viên nói tiếng anh giỏi cho các hộ tham gia du lịch trong cộng đồng
Tổ chức các chuyến tham quan thực tế đến những địa phương đang phát triển mạnh mẽ các loại hình du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái trên toàn quốc nhằm học hỏi kinh nghiệm quý báu Điều này sẽ hỗ trợ hiệu quả cho việc phát triển du lịch tại Sa.
Pa nói chung và du lịch lại xã Tả Van nói riêng
Khuyến khích, nâng cao trình độ học vấn của người lao động tham gia hoạt động du lịch cũng như các ngành nghề khác
4.5.3 Giải pháp về môi trường
Nhiều khu du lịch sinh thái hiện đang chịu tác động tiêu cực từ rác thải do du khách để lại Do đó, việc xây dựng hệ thống thu gom và quản lý rác thải là cần thiết để xử lý hiệu quả lượng rác này, bảo vệ môi trường và duy trì vẻ đẹp tự nhiên của các khu vực du lịch.
4.5.4 Giải pháp về tổ chức, quản lý du lịch cộng đồng
Tiến hành kiểm soát cho thuê mặt bằng kinh doanh nhằm ưu tiên các hộ làm du lịch trong xã, đảm bảo người dân có đủ khả năng tham gia vào lĩnh vực này Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân mà còn giúp nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của họ.
Nắm bắt nhu cầu kinh doanh của cộng đồng là yếu tố quan trọng để đề xuất các phương án cho vay vốn hiệu quả Chúng tôi sẽ hướng dẫn các hộ gia đình có tiềm năng kinh doanh trong lĩnh vực du lịch nhưng thiếu nguồn vốn, giúp họ phát triển và tối ưu hóa khả năng kinh doanh của mình.
Quy hoạch các làng nghề không chỉ nhằm phục vụ nhu cầu của người dân mà còn hỗ trợ ngành du lịch, tạo ra những điểm đến hấp dẫn và mang lại việc làm cho cộng đồng.
- Xây dựng các tuyến, điểm du lịch: Sa Pa - Sa Pả - Hầu Thào - Sử Pán - Tả Van - Sử Pán
4.5.5 Nâng cấp các dịch vụ phục vụ khách du lịch
Sưu tầm, phục hồi và phát huy các giá trị văn hóa, văn nghệ dân gian là rất quan trọng, bao gồm các loại hình như múa xòe, múa cổ (múa trống kèn, múa đón dâu), múa quạt, và múa hoa đăng Bên cạnh đó, các làn điệu dân ca như hát then, hát trao dâu cũng cần được bảo tồn Các loại hình nhạc cụ dân tộc như kèn, sáo lá, sáo ngang, sáo lưỡi gà và chùm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Nâng cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực và hướng dẫn viên du lịch là cần thiết để đáp ứng nhu cầu của khách tham quan Bên cạnh đó, cải thiện các dịch vụ tắm lá thuốc và phương tiện di chuyển cũng sẽ góp phần nâng cao trải nghiệm của du khách.
LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Tại xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, điều kiện tự nhiên rất thuận lợi cho phát triển du lịch cộng đồng Nằm không xa trung tâm huyện, xã có quỹ đất đa dạng bên suối Mường Hoa với tổng diện tích 6.789,86 ha Khí hậu trong lành cùng phong cảnh đẹp thu hút du khách, bên cạnh đó, xã còn lưu giữ nhiều phong tục tập quán độc đáo như lễ hội Roóng Poọc, xuống đồng và ngày mùa trên ruộng bậc thang.
Hệ thống cơ sở vật chất tại xã, bao gồm 12 cơ sở lưu trú và 13 điểm bán hàng, ngày càng đa dạng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của du lịch cộng đồng.
Lực lượng lao động tham gia vào du lịch cộng đồng ngày càng tăng (chiếm 8,2% năm 2017) với trình độ ngày càng cao
Thu nhập từ hoạt động của các hộ cao hơn so ngành nghề khác, là động lực để phát triển hoạt động du lịch cộng đồng
Mặc dù du lịch cộng đồng tại xã Tả Van mang lại nhiều lợi ích cho người dân như tăng thu nhập, cải thiện đời sống và tạo ra việc làm, nhưng vẫn gặp phải một số khó khăn như thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm và rào cản ngôn ngữ Những vấn đề này đang cản trở sự phát triển bền vững của ngành du lịch tại địa phương.
Kiến nghị
Kế hoạch phối hợp với trưởng thôn nhằm tuyên truyền, vận động và hướng dẫn người dân xây dựng làng văn hóa du lịch gắn liền với chương trình xây dựng nông thôn mới Đồng thời, cần hợp tác với các phòng ban và cơ quan chức năng huyện để rà soát và xây dựng phương án cải thiện các tiêu chí chưa đạt chuẩn.
- Tiếp tục vận động người dân giữ gìn vệ sinh, đảm bảo vệ sinh môi trường, phục vụ du khách đến tham quan, giao lưu,
5.2.2 Đối với ban quản lý thôn
Tổ chức các cuộc họp nhằm tuyên truyền và phổ biến thông tin cho người dân về các chương trình, dự án liên quan đến du lịch, đồng thời giải thích rõ quyền lợi và nghĩa vụ của họ khi tham gia vào các hoạt động này.
Tổ chức các buổi gặp gỡ chia sẻ kinh nghiệm nhằm hỗ trợ các hộ nghèo phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập thông qua hoạt động du lịch cộng đồng.
- Gắn kết các hộ làm du lịch nhằm tăng tính liên kết trong quá trình phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương
5.2.3 Đối với người dân địa phương
- Các hộ cần năng động, sáng tạo và mạnh dạn vay vốn đầu tư hơn trong quá trình phát triển hoạt động du lịch cộng đồng
Để thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng và bền vững của kinh tế hộ gia đình, cần không ngừng nâng cao tinh thần học hỏi và trau dồi kiến thức Việc tiếp cận các phương tiện thông tin đại chúng sẽ giúp thu thập và nắm bắt thông tin về du lịch một cách hiệu quả.
- Đoàn kết giúp đỡ nhau, trao đổi kinh nghiệm sản xuất để có thể hướng tới sự chuyên môn hóa trong sản xuất
- Hợp tác với các cơ quan quản lý để thực hiện các dự án, chương trình áp dụng cho địa phương để đạt hiệu quả cao nhất
- Nâng cao ý thức giữ gìn và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên song song với văn hóa bản địa truyền thống.