bộ giáo dục và đào tạo Trờng đại học vinh H S NAM THNG Một số biện pháp quản lý Cơ Sở VậT CHấT THIếT Bị DạY HọC của hiệu trởng ở các trờng Trung học phổ thông công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lu tỉnh Nghệ An CHUYấN NGNH: QUN Lí GIO DC M S: 60.14.05 LUN VN THC S KHOA HC GIO DC Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. NGễ S TNG VINH - 2011 2 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến lãnh đạo Nhà trường, khoa Sau đại học trường Đại học Vinh đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi được học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ mới. Xin chân thành cảm ơn các nhà giáo, các nhà khoa học đã tận tình giảng dạy, giúp chúng tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu vừa qua. Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn nhà giáo PGS. TS. Ngô Sỹ Tùng đã chân tình hướng dẫn giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới tất cả anh em bạn bè đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện giúp tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Những nội dung học tập được ở trường thông qua tài liệu được các nhà giáo lên lớp hướng dẫn nghiên cứu cùng với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp đã giúp tôi nâng cao nhận thức để hoàn thiện đề tài những biện pháp quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy học tại các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu 2, tỉnh Nghệ An. Xin trân trọng cảm ơn ! Vinh, tháng 12 năm 2011 Tác giả Hồ Sỹ Nam Thắng Nh÷ng tõ viÕt t¾t trong luËn v¨n BM : Bộ môn CBQL : Cán bộ quản lý CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục CNH, HĐH : Công nghiệp hoá, hiện đại hoá CSVC : Cơ sở vật chất CSVC- KT : Cơ sở vật chất - kỹ thuật CSVCSP : Cơ sở vật chất sư phạm CSVN : Cộng sản Việt Nam DH : Dạy học GD : Giáo dục GD-ĐT : Giáo dục và đào tạo GDPT : Giáo dục phổ thông GV : Giáo viên HS : Học sinh KT : Kế toán KT-XH : Kinh tế - xã hội NXB : Nhà xuất bản PPDH : Phương pháp dạy học TBDH : Thiết bị dạy học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TQ : Thủ quỹ TW : Trung ương UBND : Uỷ ban nhân dân VT : Văn thư XHCN : Xã hội chủ nghĩa 5 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .10 1. Lý do chọn đề tài .10 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .13 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .13 4. Giả thuyết khoa học .14 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 14 6. Phạm vi nghiên cứu .14 7. Đóng góp của đề tài .14 8. Phương pháp nghiên cứu .15 9. Cấu trúc luận văn .16 Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƯỞNG ĐỐI VỚI CSVC-TBDH Ở TRƯỜNG THPT .17 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 17 1.1.1. Ở nước ngoài .17 1.1.2. Ở Việt Nam .19 1.2. Một số vấn đề lý luận .23 1.2.1. Một số khái niệm .23 1.2.1.1. Khái niệm quản lý .23 1.2.2. Cơ sở lý luận về quản lý 30 1.2.3. Cơ sở lý luận về quản lý và sử dụng CSVC-TBDH trong quá trình GD&ĐT .33 1.2.3.2. Các chức năng của quản lý và sử dụng CSVC-TBDH trường học 34 1.2.3.3. Các nguyên tắc quản lý CSVC-TBDH trường học 35 Kết luận chương 1 .39 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƯỞNG VỀ CSVC-TBDH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUỲNH LƯU .41 2.1. Một số nét chung về các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An 41 2.1.1. Về mục tiêu của trường THPT 41 2.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường THPT 41 2.2. Tình hình về CSVC- TBDH các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An .42 2.2.1. Giai đoạn từ 1986 - 2010: những chuyển biến lớn trong xây dựng CSVC- TBDH trường học 42 2.2.2. Tình hình chung về CSVC- TBDH ở các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An đến năm 2010. Theo số liệu thống kê ngày 05/9/2010 .43 2.3. Thực trạng về công tác quản lý CSVC-TBDH ở các trường điều tra 45 2.3.1. Đối tượng điều tra 45 2.3.2. Nội dung điều tra - Khảo sát .45 2.3.3. Phương pháp điều tra .49 2.3.4. Kết quả điều tra .49 2.4. Nhận xét đánh giá chung về thực trạng 64 2.4.1. Ưu điểm .64 2.4.2. Những tồn tại và hạn chế chủ yếu trong công tác quản lý CSVC-TBDH ở các trường THPTcông lập trên đại bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An và nguyên nhân .65 2.4.2.1. Về tình hình trang bị CSVC-TBDH của các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An .65 2.4.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng trong công tác quản lý CSVC-TBDH chưa đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng dạy và học .65 Kết luận chương 2 .69 Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC-TBDH phải có một tầm nhìn bao quát và sâu sắc. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu có giới hạn của luận văn này, người nghiên cứu chỉ muốn đề xuất các biện pháp quản lý CSVC-TBDH hiện có tại các trường của các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An .70 Chương 3 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CSVC-TBDH CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUỲNH LƯU, NGHỆ AN 71 3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp quản lý TBDH 71 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý CSVC-TBDH 72 3.2.1. Tuyên truyền, giáo dục mọi bộ phận, mọi thành viên trong nhà trường nắm vững các yêu cầu chuẩn về CSVC-TBDH của trường học, đồng thời nhận thức đúng và sâu sắc về việc khai thác, sử dụng và bảo quản CSVC-TBDH hiện có tại các trường 72 3.2.2. Kế hoạch hoá công tác quản lý CSVC-TBDH .73 3.3.3. Tổ chức hệ thống bộ máy chuyên trách và có cơ chế phối hợp trong công tác quản lý CSVC-TBDH 77 3.2.4. Tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng GV, CB phụ trách các phòng chức năng nhằm nâng cao năng lực sử dụng CSVC-TBDH .79 3.2.5. Ban hành các văn bản về định mức tiêu chuẩn, quy định, quy chế quản lý và sử dụng CSVC-TBDH .80 7 3.2.6. Xây dựng các định mức tiêu chí về sử dụng CSVC-TBDH làm tiêu chuẩn thi đua để đánh giá CB và GV .82 3.2.7. Cung cấp đầy đủ thông tin trong quản lý CSVC-TBDH .83 3.2.8. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá và rút kinh nghiệm trong việc quản lý CSVC-TBDH 85 Kết luận chương 3 .88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .89 1. Kết luận .89 92 2. Kiến nghị .93 TÀI LIỆU THAM KHẢO .95 PHỤ LỤC 98 8 DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Hình: Hình 1.1. Sơ đồ hệ thống CSVC và TBDH .29 .30 Sơ đồ 1.1. Chu trình quản lý GD&ĐT 30 Hình 1.2. Sơ đồ diễn tả các thành tố cấu thành quá trình dạy học và mối quan hệ giữa chúng 34 Bảng 2.1. Ý kiến trả lời của CBQL & GV về tình hình trang bị CSVC-TBDH tại các trường điều tra 50 Bảng 2.2. Ý kiến đánh giá của CBQL & GV về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong công tác quản lý CSVC-TBDH phục vụ cho việc dạy - học .51 Bảng 2.3. Ý kiến trả lời của CBQL & GV về các cấp khối công trình được bố trí tại các trường 53 Bảng 2.4. Ý kiến đánh giá của CBQL & GV về TBGD bố trí trong các phòng chức năng 54 Bảng 2.5. Thống kê tổng thiết bị dạy học tối thiểu của 6 trường THPT Công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An .55 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ tổng hợp chất lượng TBDH tối thiểu .56 Bảng 2.6. Kết quả đánh giá về công tác quản lý sử dụng CSVC-TBDH của CBQL & GV .57 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá về hiệu quả sử dụng CSVC-TBDH của CBQL & GV .59 Bảng 2.8. Ý kiến đánh giá về việc bảo quản CSVC-TBDH của CBQL & GV60 Bảng 2.9. Ý kiến đánh giá về mức độ các biện pháp quản lý để nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC-TBDH của CBQL & GV .62 Sơ đồ 3.1. Tổ chức bộ máy quản lý CSVC-TBDH trường THPT 79 Bảng 3.1. Ý kiến của 27 HT và 24 P. HT về các biện pháp 87 Sơ đồ 3.2. Mô hình hóa các biện pháp quản lý CSVC-TBDH ở trường THPT 92 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, để có thể phát triển, mọi lĩnh vực KT-XH đều phải chú ý đến cơ sở hạ tầng và nếu nói riêng ngành giáo dục và đào tạo thì cơ sở hạ tầng đó chính là CSVC-KT của các trường học, chủ yếu bao gồm các cấp khối công trình của trường sở (phòng học, phòng thí nghiệm, khu thể dục thể thao, khu hành chính, xưởng thực hành, thư viện…) và các trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động dạy - học từ các loại bàn ghế, bảng, dụng cụ dạy học đơn giản đến các TBGD hiện đại như đèn chiếu, máy vi tính, máy projector. Đó là những điều kiện quan trọng góp phần để bảo đảm chất lượng giáo dục của nhà trường bên cạnh các điều kiện bảo đảm khác như đội ngũ GV, chương trình và nội dung tài liệu học tập. Nghị quyết Hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương - Khóa VIII - Đảng CSVN xác định nhiệm vụ: “…Nâng cao chất lượng giáo dục, phấn đấu sớm có một số trường học đạt tiêu chuẩn quốc tế trên cơ sở xây dựng đội ngũ giáo viên mạnh, tiêu chuẩn hóa và hiện đại hóa các điều kiện dạy và học.” Nghị quyết Trung ương 2 - Khoá VIII của Đảng CSVN cũng đã đề ra những giải pháp chủ yếu quan trọng nhất, có tính khả thi cao, để phát triển giáo dục: “…Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, tăng cường CSVC-KT các trường học. Từng bước áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến và sử dụng phương tiện hiện đại. Tăng cường CSVC-KT là một yếu tố rất quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục”. Hội nghị lần thứ sáu của Ban chấp hành Trung ương Đảng - Khóa IX bàn về công tác giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ đã nêu: “CSVC-KT (trường, lớp, thiết bị thí nghiệm và đồ dùng dạy học) ở nhiều địa phương vẫn 10 . giáo dục và đào tạo Trờng đại học vinh H S NAM THNG Một số biện pháp quản lý Cơ Sở VậT CHấT THIếT Bị DạY HọC của hiệu trởng ở các trờng Trung học phổ thông. quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy học tại các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu 2, tỉnh Nghệ An.