BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN QUỐC VƯƠNG KHỎA SÁT CAC ĐỊA DANH HUYỆN HOA LƯ, TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGỮ VĂN Vinh - 2011 LỜI NĨI ĐẦU Tìm hiểu cội nguồn, quê hương, nhiệm vụ để thể tình cảm người nơi chôn rau cắt rốn mình, trở với quê hương, ta tiếp thêm nguồn sinh khí mới, có thêm động lực, điểm tựa giúp vững bước sống Mỗi người có cách suy nghĩ, quan niệm, tư tưởng, cách thể tình cảm riêng q hương, với tơi q trình làm đề tài luận văn khảo sát địa danh huyện Hoa lư, điều kiện thuận lợi để tơi có dịp bày tỏ thái độ, hiểu biết, tình cảm, lịng thành kính, biết ơn mảnh đất quê hương, nơi sinh Luận văn hoàn thành nhờ giúp đỡ cấp, ban ngành, cá nhân tập thể, xin chân thành cảm ơn tới GS - TS Nguyễn Nhã Bản, người trực tiếp hướng dẫn, bảo tận tình xuất q trình tơi thực đề tài khoa học này; cảm ơn đóng góp ý kiến trân thành, giảng viên tổ ngôn ngữ, khoa sau đại học trường Đại Học Vinh Tôi trân thành cám ơn giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo cấp, ban, ngành Tỉnh Ninh Bình, UBND Huyện Hoa Lư, UBND Xã, Phường, Thị Trấn, bạn đồng nghiệp, giúp có nhiều tư liệu quý phục vụ tốt cho việc hồn thành luận văn Mặc dù có nhiều cố gắng, nỗ lực luận văn không tránh khỏi sai sót vậy, tơi mong đóng góp ý kiến trân thành, kịp thời thầy, cô, bạn bè, đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện Tác giả MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nghiên cứu lịch sử hình thành phát triển ngơn ngữ lồi người biết đến từ sớm Chính nhu cầu giao tiếp cần phải trao đổi, nói với đó, sở, nhân tố để hình thành ngôn ngữ, ngôn ngữ đời đảm nhận chức trọng yếu: phương tiện giao tiếp công cụ tư Ngôn ngữ học phát triển sở, tảng học thuyết, luận điểm khẳng định trở thành tiền đề mang tính chất đột phá, điều đánh dấu cơng lao đóng góp Fe.de Sausure, tư tưởng ơng cụ thể hố luận điểm, lý thuyết có vai trị tạo bước ngoặt q trình nghiên cứu ngơn ngữ nhân loại Tiếng Việt nhà nghiên cứu đề cập đến từ nhiều phương diện, soi chiếu từ nhiều góc độ khác nhau, để đưa cách nhìn tồn diện ngôn ngữ Các cấp độ ngôn ngữ nghiên cứu cụ thể, chi tiết, từ cấp độ ngữ âm đến cấp độ từ vựng ngữ - nghĩa, ngữ pháp, dụng học phong cách học Bộ phận từ vựng Tiếng Việt phát triển phong phú, đa dạng, số lượng từ vựng Tiếng Việt tăng nhanh qua giai đoạn, thời kỳ, chí ngày, khơng có ai, dù giỏi đến mức không dám khẳng định biết hết vốn từ ngơn ngữ, vốn từ xem hệ thống mở, khó có từ điển cho dù với số lượng từ đồ sộ đến đâu khó dung nạp tường giải cách cặn kẽ, đầy đủ vốn từ ngôn ngữ Địa danh học (Toponimic) ngành cụ thể môn danh xưng học (Onomasiologie), nghiên cứu vấn đề liên quan đến định danh đối tượng Cùng với ngành nhân danh học (Arthronomy), chưa có bề dày lịch sử nghiên cứu ngành khoa học khác, đóng góp danh xưng học nói riêng ngành khoa học khác nói chung đáng trân trọng Địa danh lớp từ góp phần vào phong phú, đa dạng vốn từ vựng dân tộc, nên khảo sát vốn từ vựng dân tộc ta bỏ qua lớp từ Tìm hiểu địa danh điều kiện thuận lợi giúp người nghiên cứu mặt thấy đươc phát triển vốn từ, đồng thời có thêm hiểu biết tầng văn hố, đặc điểm trị, xã hội Nghiên cứu địa danh thấy phong phú, đa dạng phức tạp ngơn ngữ, qua giúp có cách nhìn thấu đáo hơn, triệt để lịch sử hình thành, tồn tại, phát triển biến đổi ngôn ngữ Địa danh thành tố cấu tao từ chất liệu ngôn ngữ, đơn vị ngôn ngữ, mang đặc trưng tiêu biểu đối tượng giữ chức giao tiếp phản ánh tư (ngôn ngữ) ngữ âm, từ vựng ngữ pháp, q trình đời, tồn tại, phát triển biến đổi địa danh chịu chi phối, tác đông chế ngôn ngữ, ngồi tác động chế ngồi ngơn ngữ: lịch sử, trị, văn hố, tín ngưỡng, phong tục tập qn , góp phần khơng nhỏ đến tồn phát triển địa danh Địa danh lưu giữ nhiều yếu tố thuộc ngơn ngữ, văn hố, lịch sử Có thể nói địa danh bảo tàng, nơi chứa đựng giá trị, nét độc đáo truyền thống đại ngơn ngữ - văn hố dân tộc Hoa Lư vùng đất “địa linh nhân kiệt”, gắn liền với văn hố cổ với bề dày lịch sử đáng tự hào, địa danh Hoa Lư biết đến qua kiện trọng đại dân tộc, biến cố, thăng trầm lịch sử Tìm hiểu địa danh Hoa Lư, tơi trở với khứ hào hùng oanh liệt cha ông buổi đầu dựng nước, chống giặc ngoại xâm, tìm giá trị văn hố truyền thống tốt đẹp quê hương Địa danh Hoa Lư cung cấp cho tư liệu có giá trị để sâu tìm hiểu q trình hình thành, phát triển biến đổi vùng phương ngữ Bắc Bộ nói riêng Tiếng Việt nói chung Tìm hiểu địa danh Hoa Lư điều kiện thuận lợi để chúng tơi có hội đóng góp phần nhỏ vào q trình nghiên cứu ngơn ngữ quê hương có thêm vốn hiểu biết lịch sử, văn hố, phong tục tập qn, tín ngưỡng nơi sinh lớn lên Về Hoa Lư có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học lĩnh vực lịch sử, văn hố, trị, địa lý , cơng trình nghiên cứu mang tính chất hệ thống phương diện ngơn ngữ cịn hạn chế khơng muốn nói chưa có Nghiên cứu Hoa Lư dẫn liệu ngơn ngữ cịn “mảnh đất” cần khám phá khai thác Mặc dù lực có hạn, vấn đề đề tài đưa lại rộng, tác giả mong muốn đóng góp phần lực hạn chế vào việc nghiên cứu, tìm hiểu địa danh Hoa Lư phương diện sở lý thuyết hình thành, phát triển biến đổi liệu ngơn ngữ Chọn đề tài “Khảo sát địa danh huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Binh”, chúng tơi muốn tìm hiểu cấu tao, ý nghĩa, cách thức định danh, gọi tên đối tượng, qua thấy mối quan hệ ngơn ngữ, lịch sử văn hoá vùng, nét độc đáo đặc trưng lịch sử, văn hố nơi Lịch sử vấn đề Ngơn ngữ loài người đời nhu cầu giao tiếp truyền đạt thông tin người người xã hội Từ xuất ngôn ngữ, người có ý thức định danh đối tượng thực khách quan, để từ hình thành nên ý niệm đối tượng Để ghi nhớ đối tượng người ta biết dùng tới ngôn ngữ làm phương tiện để thể hiện, gọi tên, định danh Q trình nhận diện ghi nhớ vật, tượng khách quan đời sống sinh hoạt lồi người q trình phân biệt đối tượng sở thuộc tính Như ta thấy xét chất, địa danh đơn vị ngôn ngữ, phận vốn từ xã hội nên có nguồn gốc từ lâu đời, xuất từ thủa sơ khai hình thành ngơn ngữ lồi người Địa danh học (Toponimic) ngành học môn danh xưng học (Onomasiologie), ngành khoa học nghiên cứu vấn đề liên quan đến địa danh, cách thức định danh, gọi tên đối tượng tự nhiên, xã hội, vùng thổ cư, địa bàn cư trú người biến đổi địa danh Việc nghiên cứu địa danh xuất từ lâu có lịch sử phát triển tương đối ổn định qua giai đoạn, địa danh học có đóng góp quan trọng phát triển số ngành khoa học nhân văn, làm sáng tỏ nhiều vấn đề ngôn ngữ học, địa lý học, lịch sử học văn hố học Nghiên cứu mơn danh xưng học nói chung địa danh học nói riêng xuất từ lâu phương Đông phương Tây Nhưng thực trở thành mơn khoa học theo nghĩa phải đến đầu kỷ XIX Tây Âu, đến lúc địa danh học có đối tượng nghiên cứu riêng, phương pháp nghiên cứu riêng, nguyên tắc nghiên cứu riêng hệ thống lý thuyết riêng 2.1.Vấn đề nghiên cứu địa danh giới Trung Quốc quốc gia phương Đông đề cập đến vấn đề sớm Sau Công nguyên số sách lịch sử địa chí Trung Quốc ghi chép địa danh, có số địa danh ghi chép mà họ cịn giải thích cách tường tận ngữ ngun ý nghĩa nó, trình bày rõ cách đọc, nêu quy luật cách gọi tên Chẳng hạn Ban Cố thời Đông Hán (32 - 92 Sau C.N) “Hán Thư”, ông ghi chép 4000 địa danh, hay “Thuỷ Kinh Chú” Lệ Đạo Nguyên đời Bắc Nguỵ (466 - 527) có ghi chép hai vạn địa danh, số giải thích ý nghĩa 2300 Những cơng trình nghiên cứu địa danh học giả Trung Quốc thời kỳ chủ yếu dừng lại phương diện ghi chép, sưu tầm, tổng hợp, việc giải thích ý nghĩa, nguyên, ngữ nguyên địa danh chưa trọng, quan tâm cách thấu đáo Địa danh quan tâm nghiên cứu sâu rộng toàn diện phải đến cuối kỷ XIX phương Tây với xuất số sách như: “Địa Danh Học” (1872) J.J.Egli (Thuỵ Sĩ), “Địa Danh Học” (1903) J.W Nagl (Áo), hay Isac Taylor với “Từ địa điểm, hay minh họa có tính ngun lai lịch sử, dân tộc học địa lý học” (1864) Vấn đề địa danh ngày ý, quan tâm mức Qua trình phát triển lịch sử biến đổi xã hội ảnh hưởng nhiều đến lĩnh vực đời sống văn hoá Sang kỷ XX, khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ, mặt ngành khoa học xã hội có nhiều thay đổi, vấn đề nghiên cứu địa danh có bước chuyển biến kể số lượng chất lượng cơng trình nghiên cứu Nghiên cứu địa danh mối quan hệ với ngôn ngữ học đia lý học tác giả J Gilenon trình bày “Át lát ngôn ngữ pháp” (1902 - 1910) A Dauzat “Nguồn gốc phát triển địa danh” (1906), đề xuất phương pháp văn hoá - địa lý học để nghiên cứu địa danh theo lớp niên đai Sự đời uỷ ban chuyên nghiên cứu địa danh góp phần đổi ngành địa danh học Cuối kỷ XIX với đời uỷ ban địa danh nước Mỹ (1890), bước sang kỷ XX hai uỷ ban châu Âu thành lập: uỷ ban địa danh Thuỵ Điển (1902) uỷ ban địa danh nước Anh (1919) Ở Liên Xô nhà khoa học Xô Viết xây dựng hệ thống lý luận lý thuyết địa danh hoàn chỉnh, điều phản ánh cơng trình: “Các khuynh hướng nghiên cứu địa danh” (1964), N.I Niconov, “Những khuynh hướng nghiên cứu địa danh học” (1964) E.M Muraev hay A.V Superanskaja với “Địa danh gì?”, đề cập đến vấn đề địa danh cách có hệ thống sâu vào chất địa danh học Nghiên cứu địa danh giới đạt thành tựu đáng kể ngày có đóng góp tiến cho phát triển địa danh học 2.2 Vấn đề nghiên cứu địa danh Việt Nam Tình hình nghiên cứu địa danh Việt nam đề cập đến sớm Trong sách số nhà nho, vấn đề địa danh họ phản ánh tương đối nhiều cơng trình tác giả đề cập tới địa danh qua phương diện địa chí học, có nghĩa cơng trình mang tính chất ghi chép, miêu tả đặc điểm thuộc tính, hệ thống địa danh Chẳng hạn như: “Dư Địa Chí”, “Ức trai thi tập” Nguyễn Trãi, “Lịch triều hiến chương loại chí” “Hồng Việt dư địa chí” Phan Huy Chú, “Phương đình dư địa chí” Nguyễn Văn Siêu”, “Đại Nam thống chí” Quốc tử quán triều Nguyễn, “Đại Việt dư địa tồn biên” phương đình Nguyễn Văn Siêu , chưa phải cơng trình địa danh học tuý, đề cập đến cách định danh tên đất, nơi cư trú, hành chính, có giá trị to lớn tư liệu quý báu cho việc nghiên cứu địa danh sau Việc nghiên cứu địa danh Việt Nam trở thành hệ thống quan tâm thích đáng phải đợi đến năm thập kỷ 60 Người mở đầu cho công việc nghiên cứu địa danh nước ta phải kể đến G.S Đào Duy Anh với “Đất nước Việt Nam qua thời kỳ”, tác phẩm sâu vào tìm hiểu địa danh theo hướng lịch đại, tiếp đến Hồng Thị Châu với “Mối liên hệ ngơn ngữ cổ đại Đông Nam Á qua vài tên sông” (1964), tác phẩm tác giả trực tiếp bàn đến vấn đề địa danh góc độ ngơn ngữ học, sau Lê 10 Trung Hoa nghiên cứu địa danh Thành Phố Hồ Chí Minh Nguyễn Kiên Trường nghiên cứu địa danh Hải Phòng luận án PTS chuyên ngành lý luận ngơn ngữ “Những đặc điểm địa danh Thành Phố Hồ Chí Minh” (1991) “Những đặc điểm địa danh Hải Phịng” (1996), đề bổ xung hoàn chỉnh hệ thống lý thuyết, lý luận mang tính chất tiền đề, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân tích, đặc điểm cấu tạo, nguồn gốc, ý nghĩa biến đổi địa danh Sau năm Trần Trí Dõi cho công bố hàng loạt viết địa danh như: “Về địa danh Cửa Lò” (2000), “Về vài địa danh, tên riêng gốc Nam Đảo địa bàn Hà Nội xưa” (2000), “Không gian ngôn ngữ tính kế thừa đa chiều địa danh, qua phân tích vài địa danh Việt Nam” (2001), năm 2001 ơng có viết “Vấn đề địa danh biên gới Tây Nam: vài nhận xét kiến nghị” Nguyễn Văn Âu “Một số vấn đề địa danh học Việt Nam” (2000), luận án TS Từ Thu Mai “Nghiên cứu địa danh Quảng Trị” (2004), Phan Xuân Đạm “Các địa danh Nghệ An nhìn từ góc độ ngơn ngữ học” với hàng loạt luận văn thạc sĩ học viên trường đại học nước tìm hiểu địa danh thuộc địa bàn Huyện, Thành phố, Thị Xã 2.3 Vấn đề nghiên cứu địa danh Hoa Lư Cho đến Hoa lư nói riêng Ninh Bình nói chung chưa có cơng trình, chun luận chun sâu nghiên cứu địa danh nơi “Khảo sát địa danh huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình” đề tài nghiên cứu địa danh, góp phần dựng nên tranh đa dạng hệ thống địa danh quê hương Hoa Lư Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Khi nghiên cứu vấn đề thuộc lĩnh vực khoa học phải đề mục đích nghiên cứu, khảo sát 101 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 Đền La Phù Đền Thượng Đền Hạ Đền La Mai Đền Bãi Trữ Đền Thờ Bác Hồ Đền Hàng Tổng Đền Đa Giá Hạ Đền Thượng Đền Hạ Đền Hành Khiển Đền Thờ Nguyễn Bộc Đền Vực Vông Đền Trần Quý Minh Đền Bim Đền Vua Đinh Đền Vua Lê Đền Thờ Công Chúa Phất Kim Đền Trình Đền Cao Sơn Đền Thờ Vua Lý Thái Tổ Đền Nội Lâm Đền Thung Nắng Đền Vối Đền Mẫu Cọ Đền Thái Vi Đền Cửa Hang Chùa Đền Gối Đại Đền Bà Mốc Đền Hang Muông Đền Đông Thịnh Đền Đơng Hội Đền Ơng Tiền Sai Đền Chẽ Bèo Đền Hệ Đền Đức Ơng Đền Cơn Lăng Đền Dậm Đền Thượng Xã Ninh Khang Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân 102 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 Đền Thờ Ngọc Hoa Đền Ông Nghè Chùa Phú Lăng Chùa Vũ Xá Chùa Chấn Lữ Chùa Xuân Sơn Chùa Bộ Đầu Chùa Đông Trang Chùa Đông Hội Chùa Động Chùa Hải Nham Chùa Hạ Chùa Trung Chùa Thượng Chùa Bích Động Chùa Đá Chùa Linh Cốc Chùa Sắn Chùa Thông Chùa Sở Chùa Làng Nham Chùa Bàn Long Chùa Cổ Am Chùa Duyên Ninh Chùa Bà Ngô Chùa Nhất Trụ Chùa Kim Ngân Chùa Động Am Tiên Chùa Hoa Sơn Chùa Gà Chùa Quán Vinh Chùa Nội Chùa Động Hoa Sơn Chùa Thiên Tôn Chùa Trung Trữ Chùa Phong Phú Chùa La Mai Chùa Hà Chùa Lẽ Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Mĩ 103 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 Chùa Nhân Lý Chùa Bạch Cừ Chùa La Phù Chùa Phú Gia Chùa Khả Lương Chùa Hạ Trạo Chùa Phúc Viên Tự Chùa Khai Phúc Tự Chùa Xuân Vũ Chùa Tháp Chùa Dưỡng Hạ Hang Đất Hang Bướm Hang Dừa Hang Trong Phủ Hang Lan Hang Đấu Hang Trấu Hang Bói Hang Bim Hang Luồn Hang Nấu Rượu Hang Láng Hang Sính Hang Quy Hậu Hang Ba Giọt Hang Muối Hang Tiền Hang Quàn Hang Ao Trai Hang Tình Hang Địa Linh Hang Sinh Dược Hang Mây Hang Tối Hang Đền Trần Hang Phủ Khống Hang Sáng Hang Cơm Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên 104 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 Hang Vồng Hang Xi Hang Trần Hang Múa Hang Diêm Hang Hạnh Hang Bản Hang Ba Hang Cả Hang Hai Hang Ba Hang Chùa Hang Thunh Nắng Hang Muông Hang Bụt Trường Mầm Non Ninh Xuân Trường Tiểu Học Ninh Xuân Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Xuân Trường Mầm Non Ninh Hòa Trường Tiểu Học Ninh Hòa Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Hòa Trường Mầm Non Ninh Khang Trường Tiểu Học Ninh Khang Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Khang Trường Mầm Non Ninh Mĩ Trường Tiểu Học Ninh Mĩ Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Mĩ Trường Mầm Non Ninh Giang Trường Tiểu Học Ninh Giang Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Giang Trường Mầm Non Ninh Vân Trường Tiểu Học Ninh Vân Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Vân Trường Mầm Non Ninh An Trường Tiểu Học Ninh An Trường Trung Học Cơ Sở Ninh An Trường Mầm Non Trường Yên Trường Tiểu Học Trường Yên Trường Trung Học Cơ Sở Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh Khang Xã Ninh khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên 105 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 Trường Mầm Non Thị Trấn Thiên Tôn Trường Tiểu Học Thiên Tôn Trường Trung Học Cơ Sở Thiên Tôn Trường THPT Hoa Lư A Trường THPT Dân Lập Hoa Lư Trường TTGDTX Hoa Lư Trường Trung Cấp Đa Ngành Trường Mầm Non Ninh Thắng Trường Tiểu Học Ninh Thắng Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Thắng Trường Mầm Non Ninh Hải Trường Tiểu Học Ninh Hải Trường Trung Học Cơ Sở Ninh Hải Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố Tổ Dân Phố 10 Tổ Dân Phố 11 Tổ Dân Phố 12 Tổ Dân Phố 13 Tổ Dân Phố 14 Tổ Dân Phố 15 Tổ Dân Phố 16 Tổ Dân Phố 17 Tổ Dân Phố 18 Tổ Dân Phố 19 Tổ Dân Phố 20 Tổ Dân Phố 21 Tổ Dân Phố 22 Tổ Dân Phố 23 Tổ Dân Phố 24 Tổ Dân Phố 25 Tổ Dân Phố 26 Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn 106 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 Tổ Dân Phố 27 Tổ Dân Phố 28 Tổ Dân Phố 29 Tổ Dân Phố 30 Tổ Dân Phố 31 Tổ Dân Phố 32 Tổ Dân Phố 33 Tổ Dân Phố 34 Tổ Dân Phố 35 Tổ Dân Phố 36 Tổ Dân Phố 37 Đường 477 Đường Xã Đường Bãi Trữ Đường Chùa Thôn Phong Phú Đường Phụ nữ Đường La Vân Đường La Mai Đường Xóm Tây Đường Xóm Đơng Đường Xóm Nam Đường Tràng An Đường Xuân Thành Đường 491 Đường Sắt Cầu Yên Đường Đông Hội Đường Du Lịch Nhựa Đường Liên Xã Đường 477 Đường 478 Đường 12C Đường Du Lịch Đình Bạch Cừ Đình La Phù Đình Bãi Trữ Đình Trung Trữ Đình La Mai Đình Phong Phú Đình Nghè Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Thị Trấn Thiên Tơn Xã Ninh Hịa Xã Ninh Hải Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Hòa 107 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 Đình Ngơ Kê Hạ Đình n Trạch Đình n Thành Đình Các Đình Làng Nham Đình Bà Khả Đình Cơi Khê Đình Đơng Hội Đình Làng Thượng Đình Dưỡng Hạ Đình Làng Hệ Đình Sen Đình Hạ Trạo Đình Tuân Cáo Cầu Ninh Hòa Cầu Ba Xã Cầu Bàn Long Cầu Trung Tâm Cầu Vụng Quao Cầu Ninh Xuân Cầu Xuân Thành Cầu Liên Hoa Cầu Vòm Cầu Yên Cầu Đông Cầu Dền Cầu Đập Cầu Phà Cầu Phớn Cầu Ván Cầu Gián Công Ty TNHH Mĩ Hương Công Ty Thủy Nông Huyện Hoa Lư Công Ty TNHH Thành Sơn Công Ty TNHH XNK Đá Mĩ Nghệ Ninh Vân Công Ty Xi Măng Hệ Dưỡng Công Ty TNHH Phân Lân Ninh Bình Cơng Ty TNHH Hồng Ngân Cơng Ty TNHH Quang Đức Xã Ninh Hòa Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hòa Xã Ninh Khang Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Thắng Xã Ninh An Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Giang Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh An Xã Ninh An 108 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 Công Ty TNHH Đúc Hùng Vương Công Ty Đá Mĩ Nghệ Gia Linh Công Ty Đá Mĩ Nghệ Trần Bùi Minh Công Ty TNHH Chế Biến Than Hạnh Cấp Công Ty TNHH Lạc Hồng Công Ty Đúc Nguyễn Huệ Công Ty Tôn Hoa Sen Công Ty Xuân Mai Sông Ngô Đồng Sơng Vạc Sơng Vó Sơng Vo Sơng Hệ Sơng Sào Khê Sơng Hang Luồn Sơng Hồng Long Sơng Đáy Sơng Chanh Sơng Quyết Thắng Sơng Hồng Long Sơng Sun Thủy Động Sông Vân Cống Bến Cống Trạm Bơm Cống Mới Cống Phú Cống Rồng Cống Ông Sởng Cống 30 Cống Đồng Dược Cống Phong Phú Cống Đình Cống Bà Loan Cống Trạm Bơm Ninh Giang Cống Trẹm Nhà Thờ Họ Lê Nhà Thờ Họ Trần Nhà Thờ Họ Đinh Nhà Thờ Họ Nguyễn Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Xuân Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Khang Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh An Xã Ninh Hải Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Trường Yên Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang 109 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 Nhà Thờ Họ Phạm Nhà Thờ Nguyễn Thế Trường Nhà Thờ Xứ Đạo La Vân Nhà Thờ Củng Sơn Nhà Thờ Đại Áng Nhà Thờ Họ Đào Nhà Thờ Họ Giáo Nhà Thờ Đồng Quan Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Thắng Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Hải Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh An Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Xuân Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Vân Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Khang Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Giang Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Mĩ Ủy Ban Nhân Dân Xã Trường Yên Ủy Ban Nhân Dân Xã Ninh Hòa Ủy Ban Nhân Dân Thị Trấn Thiên Tôn Ủy Ban Nhân Dân Huyện Hoa Lư Chợ Ninh Hòa Chợ Ninh Mĩ Chợ Ninh Khang Chợ Lâm Chợ Đình Chợ Đồng Văn Chợ Đình Các Chợ Yên Chợ Ninh Xuân Chợ Ninh Giang Chợ Ninh Vân Bưu Điện Xã Ninh Thắng Bưu Điện Tam Cốc Bích Động Bưu Điện Xã Ninh Xuân Bưu Điện Xã Ninh Hòa Bưu Điện Xã Ninh An Bưu Điện Xã Ninh Khang Bưu Điện Xã Ninh Giang Bưu Điện Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Giang Xã Ninh Hòa Xã Ninh Hòa Xã Ninh An Xã Ninh Vân Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh Xuân Xã Ninh Vân Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Ninh Mĩ Xã Trường Yên Xã Ninh Hòa Thị Trấn Thiên tơn Thị Trấn Thiên Tơn Xã Ninh Hịa Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh Xuân Xã Ninh Giang Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Xã Ninh Hòa Xã Ninh An Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Ninh Mĩ 110 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 Bưu Điện Xã Trường Yên Bưu Điện Huyện Hoa Lư Bưu Điện Xã Ninh Vân Trạm Y Tế Xã Ninh Hải Trạm Y Tế Xã Ninh Xuân Trạm Y Tế Xã Ninh Vân Trạm Y Tế Xã Ninh Khang Trạm Y Tế Xã Ninh Giang Trạm Y Tế Xã Trường yên Trạm Y Tế Xã Ninh An Trạm Y Tế Xã Ninh Thắng Trạm Y Tế Xã Ninh Hòa Trạm Y Tế Xã Ninh Mĩ Trạm Y Tế Thị Trấn Thiên Tơn Bến Đị Quan Bến Sơng Khả Lương Bến Thuyền Tam Cốc Bến Cây Gạo Bến Thánh Bến Thuyền Trang An Bến Vũ Lâm Bến Hoàng Long Bến Ghềnh Tháp Bến Đị Đơng Hội Phủ Lang Phủ Khống Phủ Đột Phủ Chợ Phủ Đông Vương Phủ Kính Thiên Phủ Bến Đị Phủ Cửa Đền Phủ Vật Phủ Đức Chầu Xã Ninh An Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Xã Trường Yên Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Vân Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Xã Ninh Vân Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Trường Yên Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hòa Xã Ninh Mĩ Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Trường Yên Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Mĩ Xã Ninh An Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân 111 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Trường Yên Xã Ninh Hòa Đội Đội Đội Đội Đội Đội Đội Đội Đội Phố Tây Bắc Phố Đông Nam Phố Tây Nam Phố Mĩ Lộ Phố Cầu Huyện Phố Thiên Sơn Phố Tràng Tiền Phố Cầu Đông Phố Chợ Trạm Cấp Nước Ninh Thắng Trạm Cấp Nước Ninh An Trạm Cấp Nước Ninh Khang Trạm Cấp Nước Ninh Giang Trạm Cấp Nước Ninh Mĩ Trạm Cấp Nước Ninh Hải Trạm Cấp Nước Ninh Xuân Trạm Cấp Nước Trị Trấn Thiên Tôn Trạm cấp Nước Ninh Vân Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Mĩ Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Khang Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Giang Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Thắng Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Vân Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Hải Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh Xuân Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Trường Yên Xã Ninh Hòa Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Thị Trấn Thiên Tôn Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Thắng Xã Ninh An Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Vân Xã Ninh Mĩ Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang Xã Ninh Thắng Xã Ninh Vân Xã Ninh Hải Xã Ninh Xuân 112 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 Nghĩa Trang Liệt Sĩ Xã Ninh An Đê Sông Hệ Đê Sông Hang Luồn Đê Hoàng Long Đê La Mai Đê Trường Yên Đê Hữu Đáy Đê Sơng Chanh Nhà Văn Hóa Đại phú Nhà Văn Hóa Xã Ninh Thắng Nhà Văn Hóa Thơn Đơng Thịnh Nhà Văn Hóa Thơn Đơng Hội Nhà Văn Hóa Thơn Bộ Đầu Nhà Văn Hóa Xóm Giữa Nhà Văn Hóa Thơn Khê Đầu Thượng Động Liên Hoa Động Am Tiên Động Tiên Động Thiên Hương Động Bảy Chú Lùn Động Thiên Tơn Qn Dót Qn Đìa Qn Vơng Quèn Thụ Mộc Quèn Ổi Quèn Thung Nắng Thung Nắng Thung Dâm Thung Nham Thung Đồng Lòng Thung Kê Thung Bái Ngồi Trạm Bơm Ơng Thám Trạm Bơm Chụp Đứng Trạm Bơm La Phù Trạm Bơm Cao Phú Gia Trạm Bơm Lị Vơi Bạch Cừ Trạm Bơm Ninh Giang Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Trường Yên Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Khang Xã Ninh Thắng Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh An Xã Ninh Xuân Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Thị Trấn Thiên Tôn Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Khang Xã Ninh Giang 113 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 Doanh Nghiệp Khánh Tín Doanh Nghiệp Đàm Khánh Doanh Nghiệp Đức Trường Doanh Nghiệp Cơ Khí Tháng Doanh Nghiệp Xây Dựng Hiển Vinh Hợp Tác Xã Ninh Thắng Hợp Tác Xã Đa Giá Hợp Tác Xã Trung Trữ Hợp Tác Xã Đông Giang Hợp Tác Xã Mua Bán Kênh Đồng Đốt Kênh Cửa Đình Kênh Đồng Thượng Kênh Cứng Kênh Quyết Thắng Khu Di Tích Lịch Sử Chùa Và Động Thiên Tơn Khu Di Tích Lịch Sử Đình Sen Khu Di Tích Lịch Sử Cố Đơ Hoa Lư Ngã Ba Cầu Yên Ngã Ba Bồ Đề Ngã Ba Cầu Huyện Xí Nghiệp Chế Biến Than Cầu Yên Xí Nghiệp May Vạn Xn Xí Nghiệp May Vạn Lợi Đị Quan Đị Đơng Hội Giếng Làng Tuân Cáo Giếng Rồng Hầm Ngô Ngã Hầm Vụng Quao Khu Du Lịch Tam Cốc Bích Động Khu Du Lịch Sinh Thái Tràng An Lăng Vua Đinh Lăng Vua Lê Bia Cửa Đông Bến Xe Ninh Hải Cảng Than Cầu Yên Cục Thuế Hoa Lư Ga Cầu Yên Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Giang Xã Ninh Giang Xã Ninh Khang Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Thắng Xã Ninh Khang Thị trấn Thiên Tôn Xã Ninh Thắng Xã Trường Yên Xã Ninh An Xã Trường Yên Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh An Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Giang Xã Ninh Vân Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Xuân Xã Ninh Xuân Xã Ninh Hải Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trường Yên Xã Trương Yên Xã Ninh Hải Xã Ninh An Xã Ninh Thắng Xã Ninh An 114 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 Khu Công Nghiệp Đồng Quán Mỏ Đại Bàng Nhà Máy Xi Măng Duyên Hà Sân Vận Động Xã Ninh Thắng Sở Du Lịch Ninh Bình Suối Tiên Quốc Lộ 1A Thành Dền Thị Trấn Thiên Tôn Tường Đông Vườn Chim Thung Nham Thị Trấn Thiên Tôn Xã Ninh Hải Xã Ninh Vân Xã Ninh Thắng Xã Ninh Hải Xã Ninh Hải Nhiều Xã Xã Trường Yên Thị Trấn Thiên Tôn Xã Trường Yên Xã Ninh Hải ... sâu nghiên cứu địa danh nơi ? ?Khảo sát địa danh huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình? ?? đề tài nghiên cứu địa danh, góp phần dựng nên tranh đa dạng hệ thống địa danh quê hương Hoa Lư Mục đích nhiệm vụ nghiên... triển địa danh mối quan hệ với nhân tố lịch sử, văn hố, trị, tơn giáo 12 Với đề tài nghiên cứu vấn đề địa danh địa bàn cụ thể Huyện Hoa Lư thuộc Tỉnh Ninh Bình khảo sát cách tồn diện liệu ngơn ngữ. .. Ninh Bình, huyện lỵ huyện Hoa Lư Ngày 9/4/1981, tái lập thị xã Ninh Bình, tách khỏi huyện Hoa Lư Trụ sở huyện Hoa Lư chuyển xã Ninh Khánh Sau nhiều lần tách đất huyện Hoa Lư nhập vào thị xã Ninh