khóa luận tốt nghiệp, “Phân tích thực trạng dịch vụ và cơ sở hạ tầng du lịch sinh thái thông qua quan điểm của khách tham quan tại Vườn quốc gia Bạch Mã, Thừa Thiên Huế”, thu thập thông tin khách tham quan để lấy ý kiến nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng du lịch sinh thái
NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH SINH THÁI TẠI CÁC VƯỜN QUỐC GIA
QUỐC GIA 1.1 Khái niệm, đặc điểm và vai trò của Vườn quốc gia
1.1.1 Khái niệm Vườn quốc gia
Theo Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên (IUCN), vườn quốc gia (VQG) là khu vực tự nhiên trên đất liền và/hoặc vùng biển, được lựa chọn nhằm bảo vệ và duy trì hệ sinh thái, đa dạng sinh học, cũng như các giá trị văn hóa và lịch sử.
- Bảo vệ tình trạng nguyên vẹn sinh thái của một hay nhiều hệ sinh thái cho các thế hệ hiện tại và tương lai;
- Loại bỏ việc khai thác hay chiếm giữ không thân thiện đối với các mục đích của việc chọn lựa khu vực;
Chuẩn bị cơ sở cho các cơ hội trong lĩnh vực tinh thần, khoa học, giáo dục, giải trí và tham quan là rất quan trọng, với điều kiện tất cả các cơ hội này phải đảm bảo tính tương thích về văn hóa và môi trường.
Theo Quyết định số 186/2006/QĐ-TTg ngày 14 tháng 8 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam, vườn quốc gia được xác định là một dạng rừng đặc dụng, thay thế cho Quyết định số 08/2001/QĐ-TT ngày 11 tháng 01 năm 2001 về Quy chế quản lý rừng, với các tiêu chí cụ thể.
Vườn quốc gia là khu vực tự nhiên rộng lớn, bao gồm đất liền, vùng đất ngập nước hoặc hải đảo, được thành lập nhằm bảo tồn các hệ sinh thái đặc trưng và các loài sinh vật đặc hữu hoặc đang gặp nguy cơ Những khu vực này ít bị tác động từ bên ngoài, giúp duy trì sự đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường tự nhiên.
Vườn quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn rừng và hệ sinh thái, đồng thời phục vụ cho nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường và phát triển du lịch sinh thái.
Vườn quốc gia được thành lập dựa trên các tiêu chí như hệ sinh thái đặc trưng, sự hiện diện của các loài động thực vật đặc hữu, cùng với diện tích tự nhiên của vườn và tỷ lệ giữa đất nông nghiệp, đất thổ cư so với diện tích tự nhiên.
1.1.2 Vai trò của Vườn quốc gia Để bảo vệ các khu vực tự nhiên và cảnh quan có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế phục vụ cho mục đích vui chơi, giải trí, giáo dục, nghiên cứu khoa học, đời sống tinh thần hay du lịch; Để duy trì một cách lâu dài hiện trạng tự nhiên, các minh họa đặc trưng của các vùng địa sinh học, quần thể sinh học, nguồn gen và các loài khác nhau, bảo đảm ổn định và đa dạng về sinh thái; Để quản lý khách du lịch trong việc sử dụng các dịch vụ vui chơi, giải trí, văn hóa, giáo dục sao cho vẫn duy trì được đặc điểm tự nhiên hoặc gần gũi với thiên nhiên; Để ngăn ngừa và sau đó chấm dứt các hoạt động khai thác và chiếm giữ làm tổn hại đến mục tiêu đã xác định;
Duy trì và tôn trọng các giá trị sinh thái, địa mạo, thiêng liêng, hay thẩm mỹ đã được xác định;
Quan tâm đến nhu cầu của người dân tộc là rất quan trọng, bao gồm cả việc sử dụng nguồn tài nguyên mà họ đã sử dụng từ trước đến nay Việc này không chỉ đảm bảo rằng họ có thể duy trì cuộc sống mà còn giúp tránh gây tác động tiêu cực đến các mục tiêu quản lý khác.
1.2 Khái niệm, đặc điểm và nguyên tắc hoạt động của du lịch sinh thái
Du lịch sinh thái, một khái niệm mới mẻ nhưng đang thu hút sự quan tâm rộng rãi, vẫn đang được hiểu theo nhiều cách khác nhau Mặc dù có nhiều tranh luận về định nghĩa chính xác, hầu hết các ý kiến tại các diễn đàn quốc tế cho rằng du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên, hỗ trợ bảo tồn và được quản lý bền vững về mặt sinh thái.
Du lịch sinh thái, theo Hiệp hội Du lịch Sinh thái Quốc tế (TIES, 2005), là hình thức du lịch có trách nhiệm với các khu vực tự nhiên Mục tiêu chính của du lịch sinh thái là bảo tồn môi trường và duy trì cuộc sống của người dân địa phương Đồng thời, du lịch sinh thái còn góp phần giáo dục và nâng cao nhận thức về giá trị tự nhiên, môi trường và văn hóa địa phương.
Du lịch sinh thái là hình thức khám phá những địa điểm hoang sơ, nơi thiên nhiên chưa bị tác động bởi con người, nhằm trải nghiệm và bảo vệ môi trường Mục đích chính của loại hình du lịch này là tham quan, khám phá và trân trọng vẻ đẹp tự nhiên, đồng thời không làm thay đổi sự nguyên sơ của nó Bên cạnh đó, du lịch sinh thái còn tạo ra cơ hội kinh tế cho cộng đồng địa phương, dựa trên nguyên tắc bảo tồn và giữ gìn thiên nhiên.
Du lịch sinh thái tại Việt Nam bắt đầu được nghiên cứu vào giữa thập kỷ 90 và thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu về du lịch và môi trường Năm 1999, tại Hội thảo "Xây dựng chiến lược phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam", khái niệm này được định nghĩa lần đầu tiên: “Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, kết hợp giáo dục môi trường, góp phần vào nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững, với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương.”
1.2.2 Đặc điểm hoạt động và vai trò của du lịch sinh thái
Du lịch sinh thái là một hình thức du lịch đặc trưng, tập trung vào việc khám phá và bảo tồn thiên nhiên, đồng thời mang lại trải nghiệm văn hóa cho du khách Nó bao gồm các yếu tố cơ bản của hoạt động du lịch, như khám phá cảnh quan, tìm hiểu về đa dạng sinh học và tham gia vào các hoạt động bền vững nhằm bảo vệ môi trường.
Tính đa thành phần trong du lịch sinh thái thể hiện qua sự đa dạng của các thành phần như khách du lịch, người phục vụ du lịch, cộng đồng địa phương, cùng với sự tham gia của các tổ chức chính phủ, phi chính phủ và tư nhân.
Tính đa ngành: Thể hiện thông qua các đối tượng được khai thác nhằm phục vụ cho mục đích du lịch.
Du lịch sinh thái mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và cảnh quan văn hóa lịch sử Điều này không chỉ nâng cao chất lượng trải nghiệm của du khách mà còn thúc đẩy giao lưu kinh tế và văn hóa Hơn nữa, du lịch sinh thái còn góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của các thành viên trong xã hội.
ĐÁNH GIA THỰC TRẠNG DỊCH VỤ VÀ CƠ SỞ HẠ TẦNG
DU LỊCH SINH THÁI TẠI VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ
2.1 Một số đặc điểm cơ bản về Vườn quốc gia Bạch Mã
2.1.1 Lịch sử hình thành và cơ cấu tổ chức
Từ thời kỳ Pháp thuộc, Bạch Mã đã được người Pháp nhận định là một địa điểm có tiềm năng du lịch nghỉ dưỡng lớn Ngay sau năm 1932, Kỹ sư trưởng đã tiến hành các công trình phát triển tại đây.
M Girard khám phá ra Bạch Mã, người Pháp đã lên một kế hoạch chi tiết cho việc xây dựng nơi đây thành một khu nghỉ dưỡng trên cao với diện tích khoảng 300ha, trong đó có các biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp và cả những khu vực dành riêng cho việc trồng rừng và bảo tồn thiên nhiên.
Vào tháng 5 năm 1934, con đường dẫn đến Bạch Mã đã được hoàn thiện, ban đầu chỉ là một đường mòn phục vụ cho khách bộ hành và phu kiệu Sau đó, người Pháp đã huy động hơn 500 dân phu để cải tạo con đường Năm 1935, Bạch Mã chính thức đón những vị khách du lịch đầu tiên.
Trên đỉnh núi, người Pháp đã xây dựng Vọng Hải Đài, một điểm dừng chân lý tưởng để ngắm cảnh Từ đây, du khách có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh đèo Hải Vân, núi Túy Vân, đầm Cầu Hai, cửa Tư Hiền, vịnh Chân Mây, và thậm chí cả hai thành phố Huế và Đà Nẵng.
Tháng 4 năm 1936, Khâm sứ Trung kỳ đã ký Nghị định quy định các điều khoản liên quan đến việc xây dựng nhà và biệt thự đầu tiên tại Bạch Mã Người Pháp đã phân lô khu vực đất quy hoạch để làm nhà và tổ chức bán đấu giá Vì vậy chỉ trong một thời gian ngắn gần chục năm từ 1936 đến 1945, tại Bạch Mã đã mọc lên một khu nghỉ dưỡng lớn với khoảng gần 200 công trình nhà và biệt thự của các tổ chức và tư nhân xây dựng Trong đó phần lớn chủ nhân các khu biệt thự là ngườiPháp, còn lại là người Việt thuộc tầng lớp giàu có hoặc gia đình hoàng tộc triềuNguyễn.
Nhà và biệt thự tại khu vực này chủ yếu được xây dựng theo phong cách kiến trúc Pháp, sử dụng vật liệu đá hoặc gỗ Từ tháng 6 đến tháng 9 hàng năm, khu nghỉ dưỡng trên cao này trở thành điểm đến lý tưởng cho người Pháp tại Huế và tầng lớp quyền quý người Việt, giúp họ tránh cái nóng oi ả của mùa hè miền Trung Việt Nam.
Năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại, mặc dù sở hữu nhiều dinh thự nghỉ dưỡng tại Đà Lạt và các bãi biển nổi tiếng như Nha Trang, Vũng Tàu, vẫn mong muốn có thêm một biệt thự tại Bạch Mã Theo một bản tấu của Bộ Lễ và Bộ Công ngày 6 tháng 2 năm Bảo Đại 20, Bộ Tài chính Nam triều đã được giao nhiệm vụ mua một ngôi biệt thự trên núi Bạch Mã với giá 40 ngàn đồng Đông Dương, bao gồm một nhà chính với 3 phòng lớn, 2 phòng nhỏ và một nhà ngang 4 gian, tất cả đều được xây dựng bằng gạch và lợp ngói, trang bị nội thất bằng gỗ Tuy nhiên, có lẽ vua Bảo Đại chưa bao giờ đặt chân đến ngôi biệt thự này.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, Bạch Mã được coi là vị trí chiến lược quan trọng, thu hút sự chú ý của quân Giải phóng, quân đội Mỹ và quân đội miền Nam Việt Nam Với tầm nhìn 360 độ, Bạch Mã có khả năng kiểm soát quốc lộ 1A ven biển và quan sát các sân bay quan trọng như Nước Ngọt (Đà Nẵng) và Phú Bài (Huế) Đây cũng là vị trí then chốt chia cắt hai miền đất nước Năm 1969, quân đội Mỹ đã điều Sư đoàn Dù đến khu vực này để chiếm lĩnh.
Việc xây dựng một doanh trại quân sự và sân bay trực thăng tại đây đã tạo ra một mắt xích quan trọng trong hệ thống căn cứ quân sự của Mỹ ở miền Trung Sân bay trực thăng này đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ các hoạt động quân sự và tăng cường khả năng triển khai lực lượng.
Năm 1973, sau khi Hiệp định Paris được ký kết, quân đội Mỹ đã chuyển giao căn cứ quân sự cho quân đội Việt Nam Cộng hòa Đến tháng 8 cùng năm, quân Giải phóng miền Nam chiếm lĩnh cao điểm Bạch Mã và xây dựng nhiều công trình quân sự tại đây Sau khi thống nhất đất nước năm 1975, các dự án phát triển trồng cây ăn quả ở núi gặp khó khăn do thời tiết, dẫn đến thất bại Cuối cùng, Vườn Quốc gia Bạch Mã được thành lập vào năm 1991, với diện tích 22.031 ha, nằm trên địa phận hai huyện Phú Lộc và Nam Đông thuộc tỉnh Thừa Thiên-Huế.
Nghiên cứu về đa dạng sinh học tại rừng Bạch Mã, mặc dù chưa đầy đủ, đã chỉ ra sự phong phú với nhiều loài sinh vật phong phú Đặc điểm đa dạng này được lý giải bởi sự phức tạp của địa hình và sự chuyển tiếp giữa hai vùng địa lý Bắc và Nam Việt Nam.
Giám đốc VQG Bạch Mã giữ vị trí Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm, trong khi các Phó giám đốc vườn được bổ nhiệm và miễn nhiệm bởi Cục trưởng Cục Kiểm lâm, theo quy định phân cấp quản lý cán bộ của Bộ.
Giám đốc Vườn có trách nhiệm toàn diện trước Cục trưởng và pháp luật về mọi hoạt động của Vườn Phó giám đốc hỗ trợ Giám đốc và chịu trách nhiệm trước Giám đốc cũng như pháp luật về việc thực hiện các nhiệm vụ được giao.
Bộ máy làm việc bao gồm các đơn vị chính như Hạt Kiểm lâm, Phòng Kế hoạch - Tài chính, Phòng Nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế, Phòng Tổ chức - Hành chính, Trung tâm giáo dục môi trường và dịch vụ, cùng với Trung tâm cứu hộ và phát triển sinh vật rừng.
Giám đốc Vườn quốc gia Bạch Mã có trách nhiệm quy định chức năng và nhiệm vụ cho Hạt Kiểm lâm, các phòng và trung tâm; xây dựng quy chế làm việc của Vườn để trình Cục trưởng Cục Kiểm lâm phê duyệt trước khi ban hành Ngoài ra, Giám đốc cũng thực hiện việc bổ nhiệm và miễn nhiệm cán bộ theo phân cấp quản lý của Cục trưởng Cục Kiểm lâm và các quy định hiện hành của Nhà nước.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ DU LỊCH SINH THÁI TẠI VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ
VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ 3.1 Định hướng phát triển du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Bạch Mã
VQG Bạch Mã sở hữu những đặc điểm thiên nhiên, văn hóa, cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch đặc sắc, nhưng cũng gặp phải một số thách thức trong việc thu hút du khách và phát triển du lịch bền vững Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách, việc định hướng phát triển du lịch sinh thái là rất cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay, khi mà xu hướng du lịch sinh thái ngày càng được ưa chuộng.
Dựa trên kết quả nghiên cứu về quan điểm của du khách đối với dịch vụ và cơ sở hạ tầng du lịch tại VQG Bạch Mã, cần đề xuất các giải pháp thích hợp nhằm tạo ra nguồn tài chính bền vững cho công tác bảo vệ rừng và bảo tồn thiên nhiên Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho các doanh nghiệp và cộng đồng địa phương.
Chúng tôi sẽ tiếp tục quảng bá sản phẩm du lịch đến các đơn vị lữ hành, đặc biệt thông qua trang website của Vườn Đồng thời, xây dựng đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp, có khả năng đáp ứng nhu cầu hướng dẫn, am hiểu và tạo thiện cảm với khách hàng, đặc biệt là bổ sung hướng dẫn viên tiếng Anh Hệ thống bảng biểu diễn giải môi trường và bảng chỉ dẫn tại các tuyến du lịch khu vực đỉnh Bạch Mã cũng sẽ được hoàn thiện.
Để đảm bảo tổ chức du lịch sinh thái tại khu vực Bạch Mã, cần tiến hành duy tu và sửa chữa đường Bạch Mã cùng các công trình phục vụ du lịch Việc nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng và các khu nghỉ dưỡng trong Vườn Quốc gia Bạch Mã là rất quan trọng Đồng thời, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia phát triển du lịch tại Bạch Mã cũng là một yếu tố cần thiết.
Mã, xây dựng và đưa vào hoạt động các tour khám phá, mạo hiểm để tăng doanh thu cho đơn vị.
3.2 Một số giải pháp phát triển du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Bạch Mã 3.2.1 Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch Để du lịch sinh thái ngày càng phát triển và trở thành điểm đến của du khách cũng như khẳng định được thương hiệu của mình trong lĩnh vực du lịch thì cần thường xuyên nghiên cứu, tận dụng thế mạnh của mình tạo ra những sản phẩm du lịch mới, độc đáo, hấp dẫn đối với du khách và mang tính đặc trưng Nếu không đổi mới sản phẩm du lịch thì sẽ tạo ra sự nhàm chán đối với du khách và họ sẽ không muốn quay trở lại trong những chuyến du lịch sau
Theo ý kiến của du khách, mức độ hấp dẫn của nhân viên phục vụ tại VQG Bạch Mã chỉ đạt 3,06, cho thấy cần cải thiện Để đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực, VQG Bạch Mã cần triển khai một chương trình đào tạo toàn diện với kế hoạch cụ thể.
Tiến hành phân loại trình độ cán bộ, nhân viên và lao động tại VQG Bạch Mã nhằm xây dựng kế hoạch cụ thể cho các cấp trình độ chuyên ngành Kết quả điều tra sẽ giúp đáp ứng yêu cầu phát triển hiện nay của khu vực Bạch Mã.
Tổ chức chương trình đào tạo ngắn hạn định kì để đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng ở địa phương.
Đào tạo đội ngũ quản lý du lịch tại địa phương là cần thiết để nâng cao trình độ chuyên môn và khả năng ra quyết định Những người đứng đầu cần nắm vững kiến thức cơ bản về du lịch, từ đó truyền đạt kinh nghiệm cho cộng đồng, góp phần phát triển bền vững ngành du lịch tại Vườn.
Cần tuyển chọn và đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp, ưu tiên người dân địa phương có trình độ và kiến thức sâu sắc về du lịch Những ứng viên có khả năng ngoại ngữ sẽ được tuyển chọn và đào tạo nghiệp vụ, giúp họ phát triển kỹ năng làm du lịch sinh thái Đội ngũ này không chỉ thúc đẩy du lịch mà còn bảo vệ môi trường tự nhiên, đồng thời giáo dục và tuyên truyền cho du khách về ý nghĩa của du lịch sinh thái.
Cần thiết phải đào tạo đội ngũ phục vụ tại các nhà hàng và khách sạn, đặc biệt là kỹ năng phục vụ du lịch Đội ngũ này đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của ngành du lịch.
Nhân viên phục vụ du khách cần trang bị kỹ năng ứng xử cơ bản và cần thiết, bao gồm sự nhiệt tình, chu đáo, văn minh và lịch sự, nhằm tạo ấn tượng tốt và khuyến khích du khách quay lại Đầu tư vào giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực sẽ trở thành lợi thế quan trọng cho sự phát triển du lịch Ngoài ra, dịch vụ ăn uống cần đảm bảo tính đa dạng và tuân thủ quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm.
Mặt hàng lưu niệm cần có mẫu mã đẹp, độc đáo và thể hiện nét đặc trưng của vùng, với sản phẩm do chính người dân địa phương sản xuất, giúp du khách dễ dàng lựa chọn quà tặng cho bạn bè, người thân Giá cả tại khu du lịch cũng phải hợp lý, tương xứng với giá trị sản phẩm, nhằm tránh tình trạng chèo kéo và chặt chém khách.
3.2.2 Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, vật chất kĩ thuật Để tạo nên những sản phẩm du lịch chuyên nghiệp, thu hút khách tham quan thì việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, vật chất kĩ thuật là việc cần thiết ở các điểm du lịch Tuy nhiên việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, vật chất kĩ thuật phải đảm bảo phù hợp và vừa phải, tránh gây tác động đến môi trường xung quanh và vẻ đẹp tự nhiên của VQG Bạch Mã.
Tại Trung tâm trưng bày, diễn giải và giáo dục môi trường dưới chân núi Bạch
Để nâng cao trải nghiệm du khách tại Vườn quốc gia Bạch Mã, cần tân trang gian hàng và các món đồ lưu niệm với giá trị trung bình 2,89 Việc phân vạch bãi đậu xe cho các loại ô tô lớn nhỏ là cần thiết Hệ thống internet và thông tin, hiện có giá trị trung bình 2,67, cần cải thiện để không ảnh hưởng đến chuyến tham quan Cần nâng cấp hệ thống điện đường, lắp đặt thêm các trụ điện lớn để đảm bảo chất lượng đường truyền và tăng công suất Các bảng hiệu và chỉ dẫn tham quan cũng cần được trùng tu và bổ sung để phục vụ tốt hơn cho du khách Để phát triển du lịch sinh thái, việc cải thiện hệ thống giao thông và sửa chữa các tuyến đường ở các điểm du lịch là rất quan trọng Ngoài ra, xây dựng cơ sở ăn uống và lưu trú, cùng với việc tạo điều kiện cho sinh viên và nhà nghiên cứu, sẽ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch tại Vườn.
Bạch Mã, với vai trò là khu du lịch sinh thái, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển du lịch bền vững Do đó, trong quá trình khai thác du lịch, cần chú trọng đến việc bảo vệ môi trường tự nhiên, cảnh quan thiên nhiên và các giá trị lịch sử của Vườn quốc gia.
3.2.3 Công tác quảng bá và thu hút khách du lịch