Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về sự ảnh hưởng của các yếu tố đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1 Các nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
HQKD là kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất, kinh doanh và đầu tư tài chính, đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng hoàn thành các mục tiêu của doanh nghiệp Các nhà kinh tế phân tích HQKD dựa trên hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua các chỉ tiêu tài chính Theo nhiều nhà nghiên cứu như Kim Clark và Fujimoto, việc đánh giá HQKD thường dựa vào các chỉ số tài chính để so sánh tình hình tài chính và thực trạng kinh doanh của doanh nghiệp Phép đo HQKD cung cấp cái nhìn sâu sắc về các biện pháp giải quyết vấn đề trong doanh nghiệp, dẫn đến nhiều công trình khoa học nhằm hệ thống hóa các chỉ tiêu tài chính phục vụ cho việc đánh giá này.
Venkatraman và Ramanujam (1986) đã khởi xướng nghiên cứu về hiệu quả chất lượng doanh nghiệp (HQKD) trong bài báo “Measurement of business performance in strategy research: A comparison of approaches” Nghiên cứu của họ đề xuất hai hệ thống chỉ tiêu để đo lường HQKD, bao gồm chỉ tiêu tài chính và chỉ tiêu hoạt động Các tác giả nhấn mạnh rằng để đánh giá HQKD, chỉ tiêu tài chính cần bao gồm các chỉ số dựa trên giá trị sổ sách và giá trị thị trường Họ cũng khuyến nghị sử dụng các chỉ tiêu hoạt động trong việc đánh giá HQKD.
Dựa trên nghiên cứu của Venkatraman và Ramanujam (1986), Murphy và cộng sự (1996) đã phân loại các tiêu chí đánh giá hiệu quả kinh doanh thành 8 nhóm: mức độ hiệu quả, mức độ tăng trưởng, tỷ suất sinh lợi, quy mô công ty, tính thanh khoản, mức độ thành công/thất bại, thị phần và đòn bẩy tài chính Các tác giả nhấn mạnh rằng mức độ hiệu quả, mức độ tăng trưởng và tỷ suất lợi nhuận là những chỉ tiêu quan trọng nhất trong việc đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Chen và Dodd (1997) đã phát triển mô hình giá trị gia tăng kinh tế (EVA) nhằm đánh giá hiệu quả doanh nghiệp trong nghiên cứu "An empirical examination of a new corporate performance measure", bên cạnh các chỉ tiêu cơ bản.
C Walsh (2008) đánh giá HQKD của DN dựa khả năng sinh lợi Thông qua việc giải thích cụ thể các chỉ số tài chính, tác giả giúp cho các nhà quản lí DN nhận ra những thay đổi quan trọng trong hoạt động của công ty và những tác động của nền kinh tế mà họ cần phải chú ý tới Các chỉ số đã cho thấy mối quan hệ tồn tại giữa các phần khác nhau của một DN, và sự cần thiết của sự cân bằng tương đối giữa các bộ phận này Do đó, kết quả phân tích các chỉ số tài chính sẽ giúp các nhà quản lý phối hợp với nhau hiệu quả hơn Ngoài ra, tác giả cũng đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến HQKD của DN
Có thể nói, đây là một cuốn cẩm nang về tài chính của các nhà quản trị nói chung và các giám đốc tài chính nói chung
Higgins (2007) cũng hệ thống hóa lý thuyết để đánh giá kết quả hoạt động của
DN dựa trên kết quả hoạt động tài chính để phân tích tình hình tài chính một cách chi tiết Tác giả đã cung cấp các nguồn số liệu cần thiết và các chỉ số quan trọng, bao gồm nhóm chỉ tiêu thanh toán ngắn hạn, hiệu quả sử dụng vốn, khả năng sinh lời, rủi ro cơ cấu nợ và rủi ro cơ cấu chi phí Ngoài ra, tác giả cũng làm rõ các mối liên hệ giữa các chỉ số và phân tích các thuật ngữ tài chính, giúp nâng cao độ chính xác trong việc phân tích.
Theo nghiên cứu của R Simon (2000), kết quả hoạt động của doanh nghiệp không chỉ dựa vào các chỉ tiêu tài chính thông thường Tác giả đã hệ thống hóa một số phương pháp phi tài chính để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Bài viết cũng cung cấp hướng dẫn cho doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống kiểm soát và quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Nguyễn Tấn Bình (2008) đã xác định các hệ số tài chính cơ bản để đánh giá hiệu quả kinh doanh (HQKD) của doanh nghiệp, bao gồm khả năng sinh lời, hiệu quả sử dụng tài sản và hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính, kèm theo ví dụ minh họa Tuy nhiên, hiện nay, các nhà phân tích tài chính đã phát triển thêm các thước đo mới như MVA (Market Value Added) và EVA (Economic Value Added), mà tác giả chưa đề cập đến trong đánh giá HQKD của doanh nghiệp.
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về các chỉ tiêu đo lường hiệu quả kinh doanh (HQKD), nhưng việc lựa chọn các chỉ tiêu cho mô hình nghiên cứu thực nghiệm vẫn chưa thống nhất Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, các nhà khoa học có thể sử dụng nhiều chỉ tiêu kinh tế khác nhau Chẳng hạn, Maryanee và Don (2006) đã sử dụng chỉ số lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) như một thước đo hiệu quả sử dụng tài sản trong doanh nghiệp.
James và John (2005) sử dụng ROS làm thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh của
Theo DN Graham (2007), tỷ suất doanh lợi vốn chủ sở hữu (ROE) được coi là chỉ số quan trọng nhất để đo lường hiệu suất tài chính, vì nó có khả năng thúc đẩy giá cổ phiếu Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không thể xác định một biến đại diện duy nhất để đánh giá hiệu quả tài chính và hiệu quả kinh doanh nói chung (Crockett 1997, Houben và Kakes 2004, Schinasi 2004).
Nghiên cứu của năm 2012 chỉ ra rằng có nhiều phương pháp đo lường hiệu quả kinh doanh (HQKD), mỗi chỉ số cung cấp những thông tin khác nhau Cụ thể, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu (ROS) cho thấy lợi nhuận so với doanh thu, trong khi tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) phản ánh khả năng sử dụng tài sản, và tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) cho biết lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được từ khoản đầu tư của họ Trong các nghiên cứu về HQKD, các chỉ số như ROA, ROE, tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROC), hệ số lợi nhuận trên doanh thu (ROS) và Tobin’s Q được nhiều nhà kinh tế sử dụng, theo các tác giả như Ross, Westerfield & Jordan (2010), Walker (2001), Waddock và Graves (1997), cùng nhiều nghiên cứu khác.
(Bảng tóm tắt tổng quan nghiên cứu về các chỉ tiêu đo lường HQKD của DN được trình bày chi tiết trong Phụ lục 1)
1.1.2 Các nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp Để tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến HQKD của DN, nhiều công trình khoa học đã được thực hiện với những phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp định tính, định lượng (dựa trên số liệu sơ cấp hoặc/và số liệu thứ cấp) hay có sự phối hợp cả phương pháp định tính và định lượng)
Luận án tiến sỹ "Financial and Operational Performance of Privatized Cement
Nghiên cứu "Industrial Units of Pakistan" của Yaseen Ghulam (2012) kết hợp phương pháp định tính và định lượng để đánh giá hiệu suất tài chính của các công ty xi măng tư nhân hóa tại Pakistan Kết quả cho thấy có sự cải thiện đáng kể về hiệu quả tài chính từ khi bắt đầu tư nhân hóa, nhưng khả năng sinh lời vẫn bị ảnh hưởng bởi điều kiện kinh tế và quy định pháp lý Sử dụng phương pháp DEA, nghiên cứu chỉ ra rằng hiệu quả kỹ thuật không cải thiện trong giai đoạn 1993-2011, mặc dù năng suất tổng hợp được cải thiện nhờ vào giảm chi phí Nghiên cứu cũng phân tích mức độ cạnh tranh trong ngành, cho thấy sự chuyển biến từ cạnh tranh cao sang tình trạng kém cạnh tranh hơn do sức mạnh thị trường Tuy nhiên, việc đánh giá hiệu quả kinh doanh chủ yếu dựa trên số liệu kế toán mà chưa xem xét các chỉ số giá trị thị trường, dẫn đến mục tiêu tối đa hóa giá trị cho cổ đông chưa được đánh giá đầy đủ.
Luận án tiến sỹ " The Contribution of Tangible and Intangible Resources, and
Nghiên cứu "Khả năng của một công ty đối với lợi nhuận và hiệu suất thị trường: Bằng chứng thực nghiệm từ Thổ Nhĩ Kỳ" của Rifat Kamasak năm 2013 đã áp dụng cả phương pháp định tính và định lượng để đánh giá tác động của các nguồn lực hữu hình và vô hình đến hiệu quả thị trường và khả năng sinh lời của doanh nghiệp Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy phân cấp và bắt đầu với các phương pháp định tính như phỏng vấn sâu và khảo sát, sau đó chuyển sang phương pháp định lượng để kiểm tra các giả thuyết liên quan Kết quả cho thấy văn hóa tổ chức, tài sản, vốn nhân lực, quy trình kinh doanh và khả năng kết nối mạng là những yếu tố quyết định quan trọng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh Đặc biệt, tài nguyên vô hình đóng góp lớn hơn cho hiệu quả hoạt động so với tài nguyên hữu hình Mặc dù nghiên cứu sử dụng cả số liệu kế toán và dữ liệu thị trường, nhưng do tập trung vào việc phát triển mô hình mới, kết quả chỉ dựa trên số liệu của năm tài chính 2013, dẫn đến việc không thể đánh giá tác động dài hạn của các yếu tố đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Luận án tiến sĩ của Đỗ Huyền Trang (2012) với đề tài “Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu khu vực Nam Trung Bộ” đã hệ thống hóa các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) cho các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu Nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc đánh giá HQKD dựa trên các chỉ tiêu tài chính Mặc dù tác giả thực hiện đánh giá HQKD một cách bài bản và đầy đủ, nhưng chưa xem xét các yếu tố có thể ảnh hưởng đến hiệu quả này Đặc biệt, mẫu nghiên cứu của luận án còn khá nhỏ, chỉ gồm 4 doanh nghiệp.
DN sản xuất gỗ tại ba tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định), khiến cho các kết luận khó mang tính đại diện cho toàn ngành
Luận án Tiến sỹ của Nguyễn Thị Thanh Hải (2013) “Hoàn thi ệ n h ệ th ố ng ch ỉ tiêu đ ánh giá HQKD trong các doanh nghi ệ p xây d ự ng công trình giao thông thu ộ c
Cơ sở lí luận về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
1.2.1 Khái niệm về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
Luật doanh nghiệp Việt Nam (2020) định nghĩa doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, tài sản và trụ sở giao dịch, được thành lập theo quy định pháp luật nhằm mục đích kinh doanh Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp có nhiều mục tiêu khác nhau do chủ sở hữu quyết định, tuy nhiên, mục tiêu tài chính chính là tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu Lợi nhuận (LN) là yếu tố quan trọng phản ánh kết quả đầu tư, sản xuất và quản lý tại doanh nghiệp Tuy nhiên, chỉ tập trung vào tổng mức lợi nhuận có thể dẫn đến kết luận không chính xác về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, vì có thể xảy ra tình trạng lợi nhuận tăng nhưng giá trị cho chủ sở hữu không được cải thiện Do đó, các nhà kinh tế cần phân tích lợi nhuận trong mối quan hệ với vốn, tài sản và nguồn lực tài chính để đánh giá hiệu quả kinh doanh một cách chính xác hơn, thay vì chỉ xem xét lợi nhuận đơn thuần.
Hiệu quả trong hoạt động kinh doanh được định nghĩa bởi Paul A Samuelson (1989) là việc sử dụng hiệu quả nhất các nguồn lực kinh tế để đáp ứng nhu cầu con người Theo Lebas (1995), hiệu quả liên quan đến việc triển khai và quản lý tốt các yếu tố trong mô hình nhân quả, giúp đạt được các mục tiêu cụ thể trong những ràng buộc nhất định Từ góc độ này, hiệu quả kinh doanh (HQKD) được hiểu là mức độ tận dụng các yếu tố đầu vào để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ Nghiên cứu của Venkatraman và Ramanujam (1986) cùng với Murphy và các cộng sự cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tối ưu hóa quy trình để nâng cao hiệu quả trong doanh nghiệp.
Năm 1996, Kim và Takahiro (1991) nhấn mạnh rằng HQKD nhằm so sánh kết quả đạt được với mục tiêu ban đầu, thông qua các số liệu từ báo cáo tài chính và nguồn dữ liệu khác Các số liệu này được thu thập, tính toán, so sánh và giải thích để phản ánh tình trạng tài chính, khả năng sinh lời và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (Suwignjo, Bititci và Carrie, 1997).
Nhiều nhà kinh tế Việt Nam đã đưa ra các quan điểm về hiệu quả kinh doanh (HQKD) Tác giả Nguyễn Ngọc Quang (2002) phân tích HQKD thông qua mối quan hệ giữa doanh thu, lợi nhuận và các yếu tố đầu vào như tài sản, vốn chủ sở hữu Nguyễn Văn Công (2009) định nghĩa HQKD là mức độ sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp để đạt kết quả cao nhất với chi phí thấp nhất Tiến xa hơn, Nguyễn Văn Tạo (2004) nhấn mạnh rằng HQKD không chỉ là so sánh chi phí đầu vào và đầu ra mà còn liên quan đến việc hoàn thành mục tiêu kinh doanh Trần Thị Thu Phong (2012) cũng cho rằng HQKD phản ánh khả năng sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp sao cho tối ưu hóa lợi ích cho cả doanh nghiệp và xã hội.
HQKD là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp thể hiện hiệu quả sử dụng nguồn lực và tài chính của doanh nghiệp Theo Vẫn Văn Linh và Đặng Ngọc Hùng, HQKD phản ánh chất lượng sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt được kết quả tối ưu trong kinh doanh với chi phí thấp nhất.
HQKD là một chỉ số quan trọng trong kinh tế, thể hiện sự so sánh giữa kết quả đầu ra và yếu tố nguồn lực đầu vào, nhằm đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp Điều này cung cấp định hướng cho doanh nghiệp trong việc đạt được các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn Luận án này phân tích HQKD của các doanh nghiệp ngành thực phẩm và sử dụng kết quả để xây dựng mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến HQKD của doanh nghiệp.
1.2.2 Phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
Phân tích hoạt động kinh doanh (HQKD) là quá trình chia nhỏ kết quả kinh doanh thành các bộ phận cấu thành, từ đó áp dụng các phương pháp liên hệ, so sánh và tổng hợp để rút ra quy luật và xu hướng phát triển của các hiện tượng nghiên cứu (GS,TS Bùi Xuân Phong, 1999).
Phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) của doanh nghiệp có thể được thực hiện theo nhiều hướng khác nhau, tùy thuộc vào mục tiêu và đối tượng nghiên cứu Theo Pierre và các cộng sự (2009), phân tích HQKD là quá trình thu thập và báo cáo thông tin về hiệu quả tài chính của cá nhân hoặc tổ chức Trần Thị Thu Phong (2012) nhấn mạnh rằng việc này bao gồm xem xét, so sánh và đánh giá hiệu quả giữa hiện tại và quá khứ, cũng như so sánh với các doanh nghiệp khác trong cùng ngành Đánh giá HQKD cần được thực hiện một cách toàn diện về không gian và thời gian, cả định tính và định lượng Venkatraman và Ramanujam (1986) cùng Murphy và các cộng sự (1996) cho rằng cần tập trung vào các chỉ số hiệu quả tài chính, sau đó mở rộng sang hiệu quả hoạt động như thị phần và chất lượng sản phẩm Brigham (2010) cho rằng đánh giá HQKD thường dựa trên phân tích các chỉ số tài chính để hiểu rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp Rouf (2011) chỉ ra rằng khả năng đánh giá giá trị công ty từ báo cáo tài chính mang lại lợi thế cho nhà đầu tư James và John (2005) khẳng định rằng phân tích tài chính cần được thực hiện từ nhiều góc độ, với các chỉ tiêu tài chính là công cụ chính để kiểm tra tình trạng tài chính nội bộ doanh nghiệp.
Phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) của doanh nghiệp (DN) là quá trình sử dụng các chỉ tiêu tài chính để đánh giá hoạt động kinh doanh của DN, mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về phương pháp này.
Phân tích hiệu quả kinh doanh (HQKD) thường dựa vào báo cáo tài chính và các nhóm hệ số để đánh giá mức độ hoàn thành mục tiêu của doanh nghiệp (DN) Trong suốt quá trình hoạt động, DN có nhiều mục tiêu khác nhau do chủ sở hữu quyết định, dựa trên tình hình kinh tế và chiến lược kinh doanh Tuy nhiên, từ góc độ tài chính, mục tiêu chính của DN là tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu, được cụ thể hóa qua các chỉ tiêu tài chính.
Tối đa hóa lợi nhuận sau thuế là một chỉ tiêu quan trọng được nhiều người quan tâm; tuy nhiên, nó có nhược điểm là không thể hiện sự gia tăng giá trị cho chủ sở hữu.
Tối đa hóa lợi nhuận trên cổ phần giúp khắc phục một số hạn chế của các chỉ tiêu khác, nhưng vẫn còn một số điểm yếu như chưa xem xét yếu tố thời gian của tiền và độ dài của lợi nhuận kỳ vọng, không tính đến rủi ro, và không cho phép sử dụng chính sách cổ tức để ảnh hưởng đến giá cổ phiếu trên thị trường.
Tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu là mục tiêu chính của doanh nghiệp, nhằm đáp ứng yêu cầu hợp lý của cả doanh nghiệp và chủ sở hữu Mục tiêu này không chỉ xem xét hiệu quả kinh doanh từ góc độ thời gian và rủi ro, mà còn từ nhiều yếu tố khác Đối với các công ty cổ phần, việc tối đa hóa giá trị tài sản của cổ đông đồng nghĩa với việc tăng cường giá trị thị trường cổ phần của doanh nghiệp Do đó, tối đa hóa giá trị thị trường của doanh nghiệp cũng chính là tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu, tạo ra một mục tiêu toàn diện và quan trọng.
Trong luận án này, hiệu quả kinh doanh (HQKD) sẽ được đánh giá thông qua hai yếu tố chính: đầu ra, bao gồm lợi nhuận (LN) và doanh thu, cùng với đầu vào là vốn, nhằm thực hiện mục tiêu tối đa hóa giá trị tài sản của chủ sở hữu.
1.2.3 Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, luận án sử dụng hai hệ thống chỉ tiêu đánh giá HQKD là chỉ tiêu dựa trên số liệu kế toán, và chỉ tiêu dựa trên giá trị thị trường Các hệ số dựa trên số liệu kế toán cho biết kết quả cuối cùng của hoạt động tài chính, hoạt động kinh doanh của DN Trong khi đó, nhóm hệ số tài chính dựa trên giá trị thị trường có ưu điểm là có khả năng đo lường HQKD trong dài hạn, được đặc trưng bởi khía cạnh hướng tới tương lai và phản ánh kỳ vọng của các cổ đông liên quan đến hoạt động ở những kỳ hoạt động tiếp theo của công ty, chúng được tính toán và đánh giá dựa trên HQKD ở hiện tại hoặc trong quá khứ Ngay từ những năm 1980, có rất nhiều các nghiên cứu đã được thực hiện để đo lường HQKD của các tổ chức kinh tế, và đa phần các nghiên cứu này đều sử dụng các chỉ số thị trường và chỉ số kế toán Nhà nghiên cứu McGuire và cộng sự (1988) sử dụng thước đo dựa trên số liệu thị trường và thước đo dựa trên số liệu kế toán để đánh giá hiệu quả tài chính của công ty; thước đo dựa trên số liệu thị trường bao gồm tổng LN thị trường và LN thị trường được điều chỉnh theo rủi ro, v.v.; các tỷ lệ kế toán bao gồm LN trên tổng tài sản (ROA), tăng trưởng doanh thu, tăng trưởng tài sản và tăng trưởng LN hoạt động, v.v Mặc dù những chỉ số kế toán rất đa dạng và có cơ sở dữ liệu chắc chắn, McGuire, Schneeweis và Hill (1986) cho rằng những con số này chỉ cho thấy được hiệu quả hoạt động trong quá khứ của DN, và quá trình đánh giá chúng lại chịu sự tác động rất lớn từ quan điểm chủ quan của các nhà quản lý cũng như sự khác biệt trong các quy trình đo lường các chỉ số kế toán (Branch, 1983; Brilloff, 1972) Chính vì vậy, việc kết hợp giữa thước đo dựa trên giá trị sổ sách và thước đo tính bằng giá trị thị trường là cực kỳ cần thiết
1.2.3.1 Các ch ỉ tiêu đ o l ườ ng hi ệ u qu ả kinh doanh d ự a trên s ố li ệ u k ế toán
Nhóm hệ số chính thường được sử dụng để đánh giá về kết quả hoạt động kinh doanh của DN là:
+ Hệ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (return on equity)
ROE = Lợi nhuận sau thuế
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
1.3.1.1 Tình hình t ă ng tr ưở ng và phát tri ể n kinh t ế v ĩ mô
Doanh nghiệp không hoạt động trong môi trường chân không mà phải tương tác với nhiều yếu tố trong nền kinh tế, vì vậy việc khai thác thông tin kinh tế là cần thiết để nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh Trong giai đoạn tăng trưởng, cơ hội kinh doanh mở rộng khi nền kinh tế phát triển, thu nhập tăng, dẫn đến sức tiêu thụ sản phẩm tăng lên Sự tăng trưởng kinh tế cũng làm cho các kênh huy động vốn hoạt động hiệu quả hơn, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn để mở rộng quy mô và tăng doanh thu Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự phát triển kinh tế trong nước có thể thu hút nhiều công ty nước ngoài, làm gia tăng cạnh tranh Ngược lại, trong giai đoạn suy thoái, cơ hội kinh doanh bị thu hẹp do thắt chặt chi tiêu và giảm đầu tư, ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp nói chung, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, đang đối mặt với tình trạng tài chính khó khăn Tuy nhiên, suy thoái kinh tế có thể dẫn đến giá nguyên vật liệu và chi phí lao động giảm, cạnh tranh ít gay gắt hơn, cùng với sự hỗ trợ từ Chính phủ, tạo cơ hội cải thiện hiệu quả kinh doanh Vì vậy, doanh nghiệp cần xem xét tác động của yếu tố tăng trưởng kinh tế vĩ mô từ nhiều khía cạnh để áp dụng các biện pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Lạm phát là một yếu tố quan trọng trong kinh tế vĩ mô, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp Tác động của lạm phát có cả mặt tích cực và tiêu cực; khi duy trì ở mức độ vừa phải, lạm phát có thể kích thích tái sản xuất và mở rộng Các nhà kinh tế học Mundell và Tobin đã chỉ ra rằng lạm phát khiến người dân hạn chế giữ tiền mặt và đầu tư vào tài sản sinh lợi, từ đó gia tăng tích lũy vốn và thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp cải thiện hiệu quả kinh doanh.
Khi lạm phát vượt mức hai con số, những tác động tích cực của nó sẽ giảm dần và thay vào đó là những ảnh hưởng tiêu cực Sức mua của đồng tiền giảm mạnh, làm tăng chi phí sản xuất và giá cả hàng hóa đầu vào, dẫn đến giảm sức tiêu thụ sản phẩm Tỷ lệ lạm phát cao còn có thể làm tăng lãi suất vay, khiến các công ty khó tiếp cận vốn hoặc phải gánh chịu lãi suất cao, đặc biệt là những doanh nghiệp phụ thuộc vào vay nợ ngắn hạn Hơn nữa, lạm phát cao có thể đe dọa khả năng bảo toàn vốn kinh doanh, ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp Do đó, các doanh nghiệp cần có những chính sách phù hợp để đối phó với tác động tiêu cực của lạm phát.
Lạm phát ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành thực phẩm Việc đánh giá mức độ tác động của lạm phát đến hiệu quả kinh doanh là cần thiết, giúp các nhà quản lý lựa chọn giải pháp phù hợp để cải thiện tình hình kinh doanh trong bối cảnh lạm phát.
1.3.1.3 Quy đị nh v ề v ệ sinh an toàn th ự c ph ẩ m Đây là yếu tố liên quan đến lợi thế cạnh tranh của một doanh nghiệp Trong quá trình hoạt động, khi các DN tạo được lợi thế cạnh tranh, HQKD của các DN có thể được cải thiện nhanh chóng Lợi thế cạnh tranh có thể được tạo nên từ những quyết định đúng đắn, mà theo định nghĩa của các nhà khoa học, đây được xem như một trong các nội dung của chiến lược cạnh tranh Porter’s (1985) định nghĩa chiến lược cạnh tranh là việc tìm kiếm một vị trí cạnh tranh thuận lợi trong một ngành, nhằm thiết lập một vị trí có lợi và bền vững trước các đối thủ kinh doanh, qua đó tạo nên lợi thế cạnh tranh cho DN Theo ông, có ba chiến lược chung khả thi dựa trên lợi thế cạnh tranh: khác biệt hóa sản phẩm với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh thông qua chất lượng sản phẩm vượt trội; dịch vụ khách hàng hoặc hình ảnh; dẫn đầu về chi phí tổng thể trong ngành; và tập trung vào một nhóm người mua, vị trí địa lý hoặc phân khúc thị trường cụ thể Đối với các DN ngành thực phẩm, việc lựa chọn tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm là một trong các yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh cho công ty Theo khái niệm này, khi các DN chọn một trong các hệ thống tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, họ sẽ phải xét đến mức độ phù hợp của những tiêu chuẩn này với chiến lược kinh doanh và khả năng đáp ứng của công ty, qua đó giúp cho công ty đạt hiệu quả kinh doanh tốt nhất
Vệ sinh an toàn thực phẩm đang là vấn đề được chú trọng, đặc biệt khi nhiều vụ ngộ độc thực phẩm đã xảy ra, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng và tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật lâu dài Do đó, các doanh nghiệp thực phẩm cần tuân thủ quy định về an toàn thực phẩm, vì điều này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh doanh trong cả ngắn hạn và dài hạn.
Các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm khiến doanh nghiệp phải chi nhiều hơn, vì mỗi loại chứng chỉ có yêu cầu khác nhau về mức độ an toàn Khi mức độ vệ sinh thực phẩm cao, chi phí đầu vào tăng, dẫn đến giá thành sản phẩm cao hơn Điều này ảnh hưởng đến thu nhập của doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, đặc biệt khi sức mua của người tiêu dùng giảm, làm giảm khả năng cạnh tranh với các đơn vị sản xuất nhỏ lẻ và khó khăn trong việc chiếm lĩnh thị trường ở các khu vực có thu nhập thấp.
Việc tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm không chỉ giúp doanh nghiệp (DN) phát triển bền vững mà còn tăng cường doanh thu nhờ vào sự tin tưởng của người tiêu dùng Các chứng chỉ an toàn vệ sinh thực phẩm uy tín là yếu tố quan trọng giúp DN nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường Hơn nữa, trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc mở rộng thị phần sang các quốc gia phát triển trở thành một chiến lược quan trọng, và các chứng chỉ này là điều kiện tiên quyết để DN có thể xuất khẩu hàng hóa một cách thuận lợi.
Các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm có tác động tích cực và tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Do đó, việc lựa chọn hệ thống tiêu chuẩn đánh giá an toàn vệ sinh thực phẩm cần phải được thực hiện dựa trên một cái nhìn toàn diện.
Các doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, chịu ảnh hưởng lớn từ sự sẵn có và giá cả nguyên vật liệu Khi nguồn cung hàng hóa đầu vào ổn định và dồi dào, doanh nghiệp có thể giảm thiểu tổn thất do gián đoạn sản xuất và tăng giá do khan hiếm, từ đó ổn định giá cả sản phẩm đầu ra và cải thiện hiệu quả kinh doanh.
Th ị tr ườ ng tiêu th ụ s ả n ph ẩ m
Hoạt động kinh doanh (HQKD) của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi thị trường tiêu thụ cả trong nước và quốc tế Khi thị trường tiêu thụ được mở rộng, doanh thu của các doanh nghiệp sẽ tăng lên, từ đó cải thiện hiệu quả kinh doanh Yếu tố này cũng giúp giảm sự phụ thuộc vào thu nhập và sở thích của người tiêu dùng bằng cách cung cấp sản phẩm cho nhiều thị trường khác nhau.
Cơ sở hạ tầng kinh tế, bao gồm hệ thống giao thông, liên lạc, viễn thông, điện và nước, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm Nhiều doanh nghiệp thực phẩm thường đặt tại các vùng ngoại ô và nông thôn, vì vậy việc phát triển cơ sở hạ tầng giao thông và hệ thống liên lạc sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa, từ đó giúp tiết kiệm chi phí trong quá trình kinh doanh.
Lãi suất tín dụng ảnh hưởng lớn đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, do các doanh nghiệp thường phụ thuộc vào nguồn vốn vay ngắn hạn để tài trợ cho sản xuất kinh doanh Do đó, trong quá trình huy động vốn, các doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng về lãi suất trước khi đưa ra quyết định, vì lãi suất tăng thường dẫn đến việc giảm cầu đầu tư.
Lãi suất tăng cao ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu tiêu dùng của xã hội, dẫn đến xu hướng tăng tiết kiệm và giảm chi tiêu trong phân bổ thu nhập cá nhân Hệ quả là hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp (DN) cũng bị tác động, gây khó khăn trong việc duy trì và phát triển.
Chính sách kinh t ế và tài chính c ủ a Nhà n ướ c đố i v ớ i DN