Tính cấp thiết của luận án
Trong mọi thời đại, sự phát triển của một quốc gia phụ thuộc vào nhiều nguồn lực, bao gồm tài nguyên thiên nhiên, vốn, khoa học - công nghệ và con người Trong số các nguồn lực này, nguồn nhân lực đóng vai trò quyết định Dù một quốc gia sở hữu tài nguyên phong phú và công nghệ hiện đại, nếu thiếu những người có trình độ và khả năng khai thác hiệu quả các nguồn lực, khả năng đạt được sự phát triển như mong muốn sẽ rất hạn chế.
Văn hóa đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của xã hội, cùng với các yếu tố kinh tế, chính trị Một xã hội phát triển hài hòa cần kết hợp các yếu tố này một cách tương hỗ Sự phát triển quá nhanh của kinh tế có thể làm suy giảm giá trị văn hóa truyền thống, ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội Do đó, chỉ phát triển kinh tế đơn thuần không đủ để đạt được sự phát triển bền vững Con người là trung tâm của chiến lược phát triển, và nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi cho sự phát triển nhanh và bền vững Để phát triển nguồn nhân lực toàn diện, cần chú trọng đến phẩm chất, tri thức, kỹ năng và tinh thần Kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống không chỉ là động lực cho sự phát triển xã hội mà còn giúp hạn chế những mặt tiêu cực của kinh tế thị trường, đảm bảo tính nhân văn và hướng tới xã hội chủ nghĩa Công nghiệp hóa, hiện đại hóa phải tạo điều kiện cho phát triển nguồn lực, nâng cao năng suất lao động và đời sống của nhân dân, từ đó khẳng định vai trò của văn hóa trong phát triển nguồn nhân lực.
Giá trị văn hóa truyền thống dân tộc là tiêu chí quan trọng để đánh giá sự phát triển và đặc trưng của mỗi dân tộc Một dân tộc không có giá trị văn hóa truyền thống chưa thể coi là đã hình thành hoàn chỉnh, và nền văn hóa thiếu bản sắc dân tộc sẽ không có sức sống bền vững.
Trong bối cảnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế hiện nay, Việt Nam cần mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế và giao lưu văn hóa toàn cầu để tiếp thu những thành tựu văn minh nhân loại, làm phong phú thêm nền văn hóa dân tộc Tuy nhiên, sự xâm nhập của văn hóa và lối sống ngoại lai đang đe dọa nền văn hóa truyền thống, khiến nhiều giá trị văn hóa bị coi nhẹ và chạy theo những thị hiếu không lành mạnh Đặc biệt, hiện tượng sùng bái nước ngoài và lối sống thực dụng, cá nhân vị kỷ đang làm tổn hại đến thuần phong mỹ tục Sự phát triển của buôn lậu, tham nhũng, cùng với gia tăng các tệ nạn xã hội như ma túy và mại dâm, là những vấn đề cấp bách cần giải quyết Một bộ phận cán bộ đảng viên và lớp trẻ hiện nay đang thiếu tu dưỡng, phai nhạt lý tưởng và quay lưng lại với văn hóa truyền thống Do đó, việc bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong quá trình phát triển nguồn nhân lực là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt và những giải pháp thiết thực để xây dựng lối sống mới và nhân cách cho thế hệ trẻ.
Việc làm rõ nội dung kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc là rất cần thiết trong quá trình phát triển nhân cách, lối sống và phẩm chất nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay Đây là yêu cầu bức thiết trong sự nghiệp đổi mới và hiện đại hóa đất nước, như đã được khẳng định trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng.
Xây dựng và phát triển nhân cách con người Việt Nam là nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế Cần bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời bồi dưỡng các giá trị văn hóa cho thanh niên, học sinh, sinh viên Đặc biệt chú trọng đến lý tưởng sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hóa của người Việt Nam.
Nghiên cứu kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc là cần thiết trong phát triển nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay Do đó, tôi chọn đề tài “Kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc trong quá trình phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay” cho luận án tiến sĩ chuyên ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử.
2 Tình hình nghiên cứu của luận án
Việc kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc đóng vai trò quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay Trong những năm qua, nhiều công trình nghiên cứu đã được thực hiện để làm rõ mối liên hệ này Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bảo tồn văn hóa truyền thống không chỉ giúp nâng cao nhận thức về bản sắc dân tộc mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nguồn nhân lực.
Th ứ nh ấ t, là các công trình nghiên c ứ u v ề giá tr ị v ă n hóa truy ề n th ố ng dân t ộ c:
Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ sở lý luận văn hóa Mác - Lênin, tiêu biểu là tác phẩm do Acnônđốp A.I chủ biên, xuất bản năm 1991 tại Hà Nội Ngoài ra, nghiên cứu về tính kế thừa trong sự phát triển văn hóa trong điều kiện chủ nghĩa xã hội của Cairan V.I, xuất bản năm 1977 tại Mátxcơva, cũng góp phần làm sáng tỏ những khía cạnh quan trọng của văn hóa học.
V.M Rôđin do Nhà xuất bản Khoa học Mátxcơva, 1998
Các công trình nghiên cứu trong nước về lý luận văn hóa và giá trị văn hóa truyền thống dân tộc bao gồm: "Tổng tập Khái niệm và quan niệm về văn hóa" do Viện Văn hóa ấn hành năm 1986; "Văn hóa xã hội chủ nghĩa" của tập thể các nhà khoa học thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, xuất bản năm 1986; "Nhận thức văn hóa Việt Nam" của GS, TS Nguyễn Duy Quý, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 2008; "Văn hóa vì phát triển" của Phạm Xuân Nam, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2005; "Văn hóa và phát triển" của Đỗ Huy, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005; và "Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về văn hóa" do Phạm Duy Đức chủ biên, Nhà xuất bản.
Chính trị quốc gia là một tác phẩm quan trọng được xuất bản năm 2007 tại Hà Nội Cuốn sách "Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế", do Nguyễn Chí Bền làm chủ biên, cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự giao thoa văn hóa trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010; Văn hóa Việt Nam trên con đường đổi mới, những thời cơ và thách thức, GS,TS Trần Văn Bính, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2010; Vấn đề phát triển văn hóa qua văn kiện Đại hội lần thứ XI, TS Đỗ Ngọc Anh và TS Đỗ Thị Minh Thúy (chủ biên), Nhà văn hóa Thông tin & Viện Văn hóa, 2013; Phát triển văn hóa với tư cách nền tảng tinh thần của xã hội, TS Trần Thị Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.
Các công trình nghiên cứu văn hóa dựa trên triết học Mác đã làm sáng tỏ các vấn đề lý luận liên quan đến khái niệm, bản chất và đặc điểm của văn hóa, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của văn hóa trong xã hội.
Các nghiên cứu về giá trị và vai trò của văn hóa truyền thống dân tộc Việt Nam, như tác phẩm của TS Phạm Thanh Hà (2011) và các tài liệu lịch sử như Đề cương văn hóa Việt Nam (1943) và báo cáo của đồng chí Trường Chinh (1948), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII) cũng khẳng định cần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc Bên cạnh đó, nghiên cứu về lối sống và tư duy của cộng đồng người Việt ở Đông Nam Bộ trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế cũng đóng góp vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc.
Chính (Chủ biên) và Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia đã phát hành vào năm 2012 Công trình "Giao thoa văn hóa và chính sách ngoại giao văn hóa Việt" do Lê Thanh Bình (Chủ biên), Đoàn Văn Dũng, Nguyễn Tuấn Hiệp và Nguyễn Anh Thư thực hiện.