Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận án được xây dựng dựa trên nguyên lý và quan điểm duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lenin, cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng, Nhà nước về chính sách giảm nghèo (XĐGN) Nghiên cứu kết hợp lý thuyết và thực tiễn trong hành chính và phát triển, kế thừa từ các ngành khoa học chính trị, xã hội và nhân văn Phương pháp luận chung bao gồm phân tích, tổng hợp, logic, lịch sử, so sánh, thống kê mô tả, và khảo sát qua bảng hỏi, nhằm luận giải quá trình thực hiện chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc.
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng bao gồm:
- Phương pháp nghiên cứu văn kiện, tài liệu
Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật và tài liệu liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài Đề tài kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đó và bổ sung, phát triển các luận cứ khoa học và thực tiễn mới, phù hợp với mục đích nghiên cứu.
Thông tin trong bài viết được thu thập từ hệ thống cơ sở dữ liệu thứ cấp của Tổng cục Thống kê, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Dân tộc và Ủy ban nhân dân các tỉnh nghiên cứu Luận án tập trung vào hai nguồn chính từ Tổng cục Thống kê: Điều tra mức sống hộ gia đình Việt Nam qua các năm và Tổng điều tra nông nghiệp và nông thôn Việt Nam năm 2006, 2012, cũng như Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, 2014 Đối với dữ liệu từ các bộ, luận án chủ yếu xem xét số liệu liên quan đến các hợp phần của chính sách giảm nghèo như hỗ trợ cho hộ nghèo, giáo dục và y tế cho người nghèo, nhằm xây dựng bức tranh tổng thể về thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam.
- Điều tra, khảo sát bằng bảng hỏi
Mục đích của điều tra khảo sát bằng bảng hỏi là thu thập thông tin sơ cấp nhằm phân tích và đánh giá hoạt động thực hiện chính sách XĐGN, tập trung vào quy trình tổ chức thực hiện chính sách Phương pháp này sử dụng bảng hỏi xã hội học dành cho người nghèo, với 600 phiếu được phát ngẫu nhiên tại vùng Tây Bắc, mỗi huyện phát 30 phiếu cho 3 xã nghèo, mỗi xã 10 hộ nghèo Thông tin thu thập sẽ được xử lý để phục vụ phân tích, kết hợp với thông tin thứ cấp nhằm có cái nhìn toàn cảnh về thực trạng thực hiện chính sách Để đảm bảo kết quả nghiên cứu khách quan và khoa học, bảng hỏi còn được xây dựng cho hai đối tượng: cán bộ, công chức cấp xã (100 phiếu) và cán bộ lãnh đạo quản lý cấp tỉnh, huyện (65 phiếu) Việc phát phiếu cho các đối tượng này giúp thu thập thông tin tham chiếu từ cả cơ quan nhà nước và người thụ hưởng chính sách, từ đó rút ra những kết luận quan trọng cho nghiên cứu.
Bên cạnh bảng hỏi nhằm thu thập thông tin định lượng, còn có các công cụ thu thập thông tin định tính, giúp khám phá sâu hơn các vấn đề mới và tính toán tần suất cũng như mối tương quan giữa các dữ liệu liên quan đến việc thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo tại các tỉnh Tây Bắc Việt Nam.
- Phương pháp thống kê mô tả
Dựa trên dữ liệu mới nhất từ các nguồn thông tin đáng tin cậy như cơ quan thống kê và các cuộc điều tra, bài luận sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích thực trạng tổ chức thực hiện chính sách XĐGN, dựa trên số liệu thứ cấp và sơ cấp.
Trong quá trình thực hiện luận án, tác giả đã tích cực trao đổi và tham khảo ý kiến từ các cán bộ khoa học và nhà quản lý có kinh nghiệm nhằm nhận được sự tư vấn về các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Đóng góp mới của luận án
Nghiên cứu về chính sách giảm nghèo (XĐGN) có thể được nhìn nhận từ nhiều ngành khoa học khác nhau Tuy nhiên, luận án này tập trung vào việc thực hiện chính sách XĐGN ở các tỉnh Tây Bắc đến năm 2020 từ góc độ khoa học Hành chính công Đóng góp này mở ra hướng tiếp cận mới cho các nhà nghiên cứu và tổ chức trong việc thực hiện chính sách XĐGN thông qua lăng kính quản lý Hành chính công.
Luận án này hệ thống hóa và làm rõ các khái niệm cũng như nội hàm về thực hiện chính sách giảm nghèo (XĐGN), từ đó chỉ ra các bước trong quy trình tổ chức thực hiện chính sách XĐGN có thể áp dụng cho các tỉnh Tây Bắc Đóng góp này giúp nghiên cứu về chính sách đối với người nghèo và hộ nghèo trong khu vực Tây Bắc trở nên đầy đủ và toàn diện hơn.
Luận án đã phân tích thực trạng nghèo đói tại các tỉnh Tây Bắc, nhận diện đặc điểm và hệ thống thông tin về tình hình nghèo Bài viết tổng hợp quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách giảm nghèo bền vững (XĐGN), từ đó đề xuất giải pháp chung cho quá trình thực hiện chính sách này, cũng như những biện pháp cụ thể cho từng bước trong quy trình, nhằm hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững cho các tỉnh Tây Bắc đến năm 2030.
Từ năm 2020 trở đi, sự đóng góp này đã tạo điều kiện cho các địa phương trong vùng xây dựng một quy trình thực hiện chính sách hợp lý, chặt chẽ và thống nhất trong việc tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo Nhờ đó, các tỉnh Tây Bắc đã đạt được kết quả và hiệu quả phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Bài viết phân tích và đánh giá quy trình tổ chức thực hiện chính sách XĐGN, tổng kết thực tiễn và chỉ ra những hạn chế cùng nguyên nhân của chúng Qua đó, tạo cơ sở thực tiễn để đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc.
Dựa trên thực trạng tổ chức thực hiện chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc, luận án đề xuất các giải pháp nhằm tổ chức thực hiện chính sách phù hợp với đặc thù của khu vực này Những giải pháp này sẽ góp phần vào thành công của chính sách XĐGN, đồng thời hỗ trợ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vào năm 2020 Điều này cũng phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo quý giá cho giảng viên và sinh viên, đặc biệt là học viên chuyên ngành chính sách công ở bậc Đại học và sau Đại học Tài liệu này hỗ trợ trong việc tra cứu và khảo nghiệm trong quá trình học tập và nghiên cứu về chính sách công, bao gồm cả chính sách XĐGN.
Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
Luận án được thực hiện xuất phát từ những câu hỏi nghiên cứu sau:
- Đã có hệ thống lý luận về thực hiện chính sách và quy trình thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo chưa?
Việc tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo cần tuân theo một quy trình rõ ràng, và kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới cũng như một số vùng tại Việt Nam cung cấp nhiều bài học quý giá cho cả nước và các tỉnh Tây Bắc Đặc biệt, với điều kiện hiện tại của các tỉnh Tây Bắc, việc áp dụng những kinh nghiệm thành công trong tổ chức thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo là khả thi và cần thiết để nâng cao hiệu quả trong công tác giảm nghèo tại khu vực này.
Trong quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo ở các tỉnh Tây Bắc, nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai như điều kiện kinh tế, xã hội và sự tham gia của cộng đồng Thực trạng tổ chức thực hiện chính sách này cho thấy những ưu điểm như nâng cao nhận thức và cải thiện đời sống của người dân, nhưng cũng tồn tại hạn chế như thiếu nguồn lực và sự đồng bộ trong triển khai Nguyên nhân của những ưu điểm này thường liên quan đến sự hỗ trợ từ chính quyền và tổ chức xã hội, trong khi hạn chế chủ yếu xuất phát từ sự thiếu hụt về kinh phí và cơ sở hạ tầng.
Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo tại các tỉnh Tây Bắc, cần áp dụng những phương pháp đồng bộ và sáng tạo Trước hết, cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình lập kế hoạch và triển khai chính sách Thứ hai, cần chú trọng đào tạo nghề và tạo việc làm bền vững cho người dân Cuối cùng, việc cải thiện cơ sở hạ tầng và tiếp cận dịch vụ xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống của người dân.
Luận án được tiến hành dựa trên những giả thuyết khoa học sau:
Chính sách XĐGN đã được triển khai tại các tỉnh Tây Bắc nhưng chưa đạt được hiệu quả như mong đợi Để nâng cao kết quả, cần tổ chức thực hiện chính sách này một cách khoa học, hợp lý và phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương.
Việc thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo tại các tỉnh Tây Bắc hiện chưa tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế - xã hội Để đạt được kết quả cao và bền vững hơn, cần áp dụng cơ chế phù hợp và sử dụng nguồn lực hợp lý trong quá trình thực hiện chính sách này.
Mặc dù Tây Bắc đã triển khai chính sách xóa đói giảm nghèo (XĐGN) cùng thời điểm với các vùng khác của Việt Nam, khu vực này vẫn có tỷ lệ đói nghèo cao nhất cả nước Nguyên nhân có thể do tổ chức thực hiện chính sách chưa phù hợp Nếu áp dụng các giải pháp thích hợp, kết quả và hiệu quả của chính sách XĐGN ở Tây Bắc sẽ được nâng cao.
Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận vững chắc cho việc nghiên cứu và giải thích tổ chức thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo (XĐGN) Bên cạnh đó, luận án cũng xây dựng khung lý thuyết về quy trình tổ chức thực hiện chính sách XĐGN, đồng thời xác định các tiêu chí cơ bản để đánh giá quá trình này Những tiêu chí này sẽ là căn cứ khoa học quan trọng cho việc đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc.
Luận án không chỉ hoàn thiện cơ sở khoa học về quản lý hành chính công mà còn nâng cao lý luận, quan điểm và yêu cầu trong việc tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo, đặc biệt tại các vùng đặc thù như Tây Bắc Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu từ luận án sẽ cung cấp căn cứ khoa học quan trọng cho các tỉnh Tây Bắc trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững, nhằm đạt được mục tiêu giảm nghèo nhanh chóng đến năm 2020 và trong những năm tiếp theo.
Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho nghiên cứu và giảng dạy tại các trường Đại học, Học viện, đặc biệt là Học viện Hành chính Quốc gia Nó không chỉ bổ sung tài liệu mà còn giúp hoàn thiện hệ thống lý luận cho các chương trình đào tạo và bồi dưỡng về quản lý Hành chính công và Chính sách công.
Kết cấu của luận án
Các nghiên cứu liên quan đến đề tài được công bố trong và ngoài nước
1.1.1.1 Các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài
Bài viết "Thực nghiệm và học tập trong thực thi chính sách: Những hàm ý cho quản lý công" của Elizabeth Eppel, David Tuner và Amanda Wolf (6/2011) chỉ ra rằng việc thực hiện chính sách là một quá trình phức tạp, bất kể mục tiêu chính sách có đơn giản hay phức tạp Tác giả phân tích hai mô hình trái ngược trong thiết kế và thực hiện chính sách: một là mô hình nhấn mạnh vai trò trung tâm của cơ quan nhà nước, và hai là mô hình thực nghiệm Nghiên cứu cũng hệ thống hóa các đặc điểm của việc thực hiện chính sách cùng với các nhân tố và vai trò của cơ quan nhà nước, từ đó làm rõ ảnh hưởng của chúng đến kết quả của chính sách.
Bài viết "Chính sách công: Các phương pháp tiếp cận thực hiện" của Basir Chand (2009) so sánh hai phương pháp chính trong thực hiện chính sách công: từ trên xuống và từ dưới lên Tác giả đề xuất bổ sung các phương pháp khác như phương pháp cơ cấu, phương pháp thủ tục, phương pháp hành vi và phương pháp chính trị, nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dựa trên sự thấu hiểu bản chất của chính sách.
Cuốn sách "Public Policy Analysis: An Introduction" của William N Dunn, xuất bản bởi NXB Prentice Hall năm 2007, cung cấp cái nhìn sâu sắc về phân tích chính sách Tác phẩm này tập trung vào cấu trúc vấn đề chính sách, giám sát kết quả đầu ra, và đánh giá hiệu quả thực hiện các chính sách.
The book "Policy Analysis: Concepts and Practice" by David L Weimer and Aidan R Vining, published by Prentice Hall in 1989, explores key aspects of policy analysis methodologies It covers essential topics such as policy problem analysis and policy solution analysis, providing valuable insights for practitioners and scholars in the field.
Cuốn sách "The Policy Process in the Modern State" của Michael Hill, xuất bản bởi NXB Prentice Hall năm 1997, khám phá mô hình thực hiện chính sách và vai trò của trách nhiệm giải trình trong quá trình triển khai chính sách của các cơ quan công quyền.
Cuốn sách "Nghiên cứu chính sách công: Chu trình chính sách và tiểu hệ thống chính sách" của Michael Owlett và M Ramesh, xuất bản bởi NXB Oxford University Press năm 1995, tập trung vào việc nghiên cứu lý thuyết về thực hiện chính sách Tác phẩm này giới thiệu khái niệm thực hiện chính sách, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này và trình bày các phương pháp tiếp cận khác nhau trong việc thực hiện chính sách.
1.1.1.2 Các nghiên cứu của các tác giả trong nước
Cuốn sách "Những vấn đề cơ bản về chính sách và quy trình chính sách" của tác giả Lê Chi Mai, xuất bản năm 2001 bởi NXB Đại học quốc gia TP HCM, khám phá các khía cạnh lý luận quan trọng liên quan đến chính sách và quy trình chính sách Tác giả đặc biệt nhấn mạnh các giai đoạn thực hiện, những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thi hành chính sách, cũng như các hình thức và công tác tổ chức thực hiện chính sách công.
Nghiên cứu của Lê Vinh Danh, mang tên "Chính sách công của Hoa Kỳ, Giai đoạn 1935-2001", xuất bản bởi NXB Thống Kê năm 2001, là một công trình nghiên cứu công phu về chính sách Hoa Kỳ trong giai đoạn này Mặc dù có tiêu đề liên quan đến chính sách công, cuốn sách được chia thành các phần khác nhau, trình bày cả lý thuyết và thực tiễn về chính sách và quá trình hình thành chính sách Phần một, mang tên "Chính sách công và chính quyền", tập trung vào những vấn đề lý thuyết cơ bản liên quan đến chính sách Phần hai gồm 7 chương, nghiên cứu về tiến trình lập và thực hiện chính sách, với sự chú trọng vào lý thuyết thực hiện và điều chỉnh chính sách.
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã xuất bản cuốn sách "Tìm hiểu về khoa học chính sách công" vào năm 1999, do Viện khoa học chính trị biên soạn Tài liệu này phục vụ cho giảng dạy tại Viện, trình bày các nội dung cơ bản về chính sách công, bao gồm cả quy trình hoạch định và thực hiện chính sách.
Giáo trình "Chính sách kinh tế-xã hội" của Trường đại học Kinh tế quốc dân, Khoa Khoa học quản lý, xuất bản năm 2000, cung cấp kiến thức hệ thống về hoạch định, tổ chức thực thi và phân tích các chính sách kinh tế - xã hội Tài liệu này được thiết kế cho sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, do TS Đoàn Thị Thu Hà và TS Nguyễn Thị Ngọc Huyền đồng chủ biên.
Giáo trình "Hoạch định và phân tích chính sách công" của Học viện Hành chính, xuất bản năm 2008, cung cấp kiến thức cơ bản về chính sách công cho sinh viên ngành hành chính Chương 3 của tài liệu này tập trung vào thực thi chính sách công, trình bày quy trình tổ chức triển khai và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này một cách khoa học và đầy đủ.
1.1.2 Các nghiên cứu về chính sách xóa đói giảm nghèo
1.1.2.1 Các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài
Nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc xây dựng chiến lược toàn diện để chống đói nghèo, nhiều nghiên cứu từ các tác giả quốc tế và tổ chức phi chính phủ đã được thực hiện Hầu hết các nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào vấn đề đói nghèo, trong khi chỉ một số ít đánh giá các chính sách cụ thể trong hệ thống xóa đói giảm nghèo của Việt Nam.
Nghiên cứu đầu tiên của Ngân hàng Thế giới (WB) mang tên “Đánh giá đói nghèo và chiến lược” được thực hiện vào năm 1995 tại Việt Nam đã đánh giá thực trạng đói nghèo và hệ thống hóa các giải pháp chính sách nhằm giảm nghèo Kết quả cho thấy, để hiệu quả trong việc giảm nghèo, không chỉ cần các chính sách tăng trưởng kinh tế mà còn cần những chính sách tác động trực tiếp đến người nghèo, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, cơ sở hạ tầng, giáo dục và y tế.
Nghiên cứu của Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) năm 1995 mang tên “Xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam” đã chỉ ra rõ nguyên nhân gây ra tình trạng đói nghèo tại Việt Nam và phân tích các nhóm giải pháp tương ứng nhằm giải quyết những nguyên nhân này.
Các nghiên cứu về chính sách giảm nghèo (XĐGN) đã đóng góp quan trọng cho Chính phủ trong việc xây dựng chương trình XĐGN giai đoạn 1995-2000 Sau khi triển khai chính sách XĐGN từ 1998 đến 2000, nhiều tổ chức phi Chính phủ đã thực hiện nghiên cứu nhằm hỗ trợ Chính phủ trong việc phát triển chính sách XĐGN tiếp theo Một nghiên cứu tiêu biểu là "Nghèo đói và chính sách giảm nghèo đói ở Việt Nam, kinh nghiệm từ nền kinh tế chuyển đổi" của Tuan Phong Don và Hosein Jalian (1997), tập trung phân tích các chính sách giảm nghèo như chính sách đất đai, tín dụng ưu đãi cho người nghèo và xây dựng cơ sở hạ tầng Nghiên cứu này đã phác họa rõ nét bức tranh nghèo đói và hệ thống chính sách giải quyết vấn đề nghèo đói tại Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của các chính sách giảm nghèo trong công cuộc XĐGN.
Một số nhận xét về các công trình nghiên cứu
1.2.1 Các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài
Khi nghiên cứu các công trình thuộc nhóm này, một điều thú vị là hầu hết các tác giả đã thành công trong việc xây dựng khung lý thuyết về thực hiện chính sách Nhóm nghiên cứu này khá phong phú và đa dạng về cách tiếp cận, từ đó hình thành chuỗi nghiên cứu liên quan đến XĐGN.
- Các nghiên cứu về giải quyết đói nghèo của một số khu vực và quốc gia trên thế giới
Nghiên cứu nhóm các công trình về đói nghèo cho thấy, nhiều nghiên cứu tập trung vào việc xác định nguyên nhân của tình trạng nghèo đói toàn cầu hoặc tại từng quốc gia, nhằm hỗ trợ Chính phủ tìm ra giải pháp hiệu quả nhất Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu chỉ mới bước đầu kiểm tra tính phù hợp của các chính sách xóa đói giảm nghèo với thực tiễn Từ đó, các tác giả đưa ra khuyến nghị cần thiết để thiết lập và thực hiện chính sách phù hợp, tập trung vào việc giải quyết nguyên nhân dẫn đến đói nghèo, như xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện giáo dục và chăm sóc sức khỏe, trong bối cảnh nguồn lực hạn chế của quốc gia.
Nghiên cứu chỉ ra rằng nguyên nhân cơ bản dẫn đến đói nghèo ở các quốc gia là do thiếu việc làm, điều này khiến người dân rơi vào tình trạng nghèo khổ Để duy trì tỷ lệ việc làm cao và phát triển xã hội đồng đều, việc đa dạng hóa nền kinh tế là rất quan trọng Các cuộc khủng hoảng kinh tế có thể tạo cơ hội cho các nước nghèo phát triển bền vững thông qua các ngành sản xuất tập trung nhiều lao động Do đó, việc tạo ra công ăn việc làm cần được xem là ưu tiên hàng đầu để phát triển xã hội Chính sách của các nước này cần tập trung vào đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, huy động nguồn lực trong nước, cải cách thị trường và hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân, nhằm tăng năng suất lao động và thu nhập cho người dân, thay vì phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô hay đầu tư nước ngoài, vì những nguồn lực này khó có thể dự đoán.
- Các nghiên cứu của các tổ chức cá nhân nước ngoài về chính sách xóa đói giảm nghèo của Việt Nam
Các nghiên cứu về chính sách xóa đói giảm nghèo tại Việt Nam rất phong phú và đa dạng, cả về lý thuyết lẫn thực tiễn Mục tiêu chính của các nghiên cứu này là tìm hiểu tình trạng đói nghèo và đưa ra khuyến nghị chính sách cho việc hoạch định và thực hiện Những nghiên cứu này đã giúp Chính phủ Việt Nam đạt được tiến bộ quan trọng trong chiến lược xóa đói giảm nghèo, đồng thời nâng cao chất lượng chính sách giảm nghèo bằng cách giải quyết hai khía cạnh quan trọng: phù hợp với quan điểm của Chính phủ và đáp ứng nhu cầu của đối tượng chính sách Tuy nhiên, các nghiên cứu thường chỉ tập trung vào giải pháp vĩ mô cho toàn quốc hoặc vào các địa phương cụ thể.
Các nghiên cứu về giảm nghèo hiện nay chủ yếu tập trung vào việc xây dựng chính sách hiệu quả nhằm đạt được mục tiêu giảm nghèo bền vững, nhưng lại chưa chú trọng đến giai đoạn triển khai thực hiện Dù chính sách được thiết kế dựa trên lý thuyết và thực tiễn hợp lý, nếu không được quan tâm trong quá trình thực hiện, sẽ dễ dẫn đến kết quả không như mong đợi từ phía nhà nước.
1.2.2 Các nghiên cứu của các tác giả trong nước
- Các nghiên cứu về những chính sách xóa đói giảm nghèo cụ thể
Các nghiên cứu về chính sách XĐGN, dù được thực hiện độc lập tại các địa bàn khác nhau, đều nhấn mạnh tác động tích cực của chính sách này đến việc giảm nghèo Tuy nhiên, các tồn tại trong tổ chức và cơ chế thực hiện chính sách vẫn chưa được khắc phục, dẫn đến sự không phù hợp với thực tế Hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung vào đánh giá kết quả mà chưa xem xét sâu về cách thức thực hiện, điều này là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả của chính sách trong thực tế.
Mặc dù có một số nghiên cứu đánh giá riêng lẻ từng chính sách, nhưng vẫn chưa làm rõ những thành tựu và tồn tại trong quá trình triển khai chính sách giảm nghèo (XĐGN) của các cơ quan nhà nước Đặc biệt, chưa có đánh giá toàn diện về kết quả và các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách XĐGN trên toàn quốc cũng như ở từng vùng lãnh thổ Hầu hết các đánh giá hiện tại mang tính hành chính nhiều hơn là nghiên cứu thực tiễn, do đó, kết quả không phục vụ hiệu quả cho công tác thực hiện chính sách.
- Các nghiên cứu về thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo
Nghiên cứu về việc thực hiện chính sách thường tập trung vào việc đánh giá kết quả và hiệu quả thực tế, đồng thời chỉ ra các vấn đề mới phát sinh liên quan đến chính sách Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu này chỉ dựa trên phương pháp định tính và chỉ số cảm nhận từ khảo sát xã hội học, thiếu hệ thống tiêu chí cụ thể, dẫn đến kết luận và khuyến nghị có thể không phù hợp Mỗi chính sách có mục tiêu và biện pháp thực hiện khác nhau, đồng thời được áp dụng ở các địa bàn với điều kiện kinh tế xã hội khác biệt Do đó, việc đánh giá chính sách cần được thực hiện dựa trên các tiêu chí phù hợp với từng vùng miền, điều mà các nghiên cứu hiện tại chưa giải quyết thỏa đáng.
- Các nghiên cứu về thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo ở khu vực miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Nghèo đói thường tập trung ở các vùng nông thôn, miền núi và khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số, dẫn đến nhiều nghiên cứu nhằm lý giải nguyên nhân đói nghèo tại đây Các nghiên cứu cho thấy, điều kiện kinh tế xã hội ở nông thôn và miền núi rất hạn chế, trong khi cư dân chủ yếu có kiến thức và nhận thức thấp, cùng với phong tục tập quán lâu đời, tạo ra rào cản cho việc thực hiện chính sách giảm nghèo, đặc biệt ở các vùng dân tộc thiểu số.
Những vấn đề Luận án cần tập trung nghiên cứu giải quyết
Tây Bắc là vùng kinh tế - lãnh thổ quan trọng của Việt Nam, có ảnh hưởng lớn đến chính trị, kinh tế, xã hội, môi trường và an ninh quốc phòng Tuy nhiên, địa hình núi cao hiểm trở và hạ tầng kém phát triển khiến giao thông khó khăn Mặc dù có sự đầu tư mạnh mẽ từ Chính phủ, địa phương và tổ chức quốc tế để phát triển kinh tế - xã hội, Tây Bắc vẫn là khu vực có tỷ lệ nghèo cao nhất cả nước, với nhiều dân tộc thiểu số như Khơ Mú, Sán Dìu, H'mông, Hà Nhì có tỷ lệ nghèo vượt 70% Tại một số thôn, bản ở vùng cao, tỷ lệ hộ nghèo lên tới hơn 80%.
135 của Tây Bắc chiếm tới hơn 39,2%
Việc đạt được các Mục tiêu Thiên niên kỷ và Mục tiêu Quốc gia về xóa đói giảm nghèo tại vùng Tây Bắc là một thách thức lớn, phản ánh khó khăn trong việc phát triển bền vững của khu vực này.
Việc nghiên cứu cơ chế và cách thức tổ chức thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo tại vùng Tây Bắc hiện vẫn còn nhiều lỗ hổng cần được làm rõ Điều này thể hiện sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu để cải thiện hiệu quả của các chính sách này trong khu vực.
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về giảm nghèo (XĐGN) từ các tác giả trong và ngoài nước, nhưng vẫn thiếu các nghiên cứu tập trung vào tổ chức thực hiện chính sách XĐGN cho toàn bộ khu vực Tây Bắc Hầu hết các nghiên cứu hiện tại chỉ đề cập đến một địa phương cụ thể và một chính sách cụ thể trong hệ thống chính sách giảm nghèo.
Các nghiên cứu hiện tại chưa chú trọng vào việc phân tích và đánh giá quy trình tổ chức thực hiện chính sách, đặc biệt là chính sách giảm nghèo (XĐGN) Điều này dẫn đến việc chưa chỉ ra được những tồn tại, hạn chế cũng như nguyên nhân của các vấn đề trong quá trình thực hiện chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc.
Hiện tại, chưa có nghiên cứu nào tập trung vào việc phát triển các giải pháp nhằm cải thiện kết quả của các bước trong quy trình tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo cho các tỉnh Tây Bắc.
Để giải quyết vấn đề nghèo đói toàn cầu và tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước đã được thực hiện Tổng quan các công trình này cho thấy, chúng chủ yếu tập trung vào việc tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề liên quan đến nghèo đói.
Vấn đề hoạch định chính sách xóa đói giảm nghèo (XĐGN) tại Việt Nam đang gặp nhiều bất cập, đặc biệt trong việc tìm kiếm và áp dụng các cơ chế chính sách hiệu quả Các chính sách hiện hành cần được xem xét và điều chỉnh để đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực tiễn của người dân, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác giảm nghèo và phát triển bền vững.
Nghiên cứu chủ yếu chỉ ra những khuyết tật trong chính sách, đặc biệt là trong việc đánh giá quá trình hoạch định chính sách qua các giai đoạn từ năm.
Hầu hết các nghiên cứu hiện nay chủ yếu tập trung vào việc đánh giá quá trình chính sách ở nhiều khu vực khác nhau trong cả nước hoặc từng tỉnh, nhưng chưa có công trình nào phân tích và đánh giá chính sách cũng như quá trình tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo (XĐGN) tại vùng Tây Bắc Đây là một khu vực được xem là có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội khó khăn nhất, với tỷ lệ đồng bào dân tộc chiếm đa số và đặc điểm địa lý, tự nhiên rất khác biệt so với các vùng kinh tế khác.
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu đánh giá các thành phần chính của chính sách XĐGN trên toàn quốc, nhưng những nghiên cứu này chủ yếu chỉ xác định những hạn chế trong việc thực hiện chính sách Do đó, khi áp dụng chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc, cần xem xét kỹ lưỡng các điều kiện khách quan và chủ quan của vùng này để đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả.
Chưa có nghiên cứu nào đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo (XĐGN) tại các tỉnh Tây Bắc Bài viết này sẽ tập trung vào các bước tổ chức thực hiện chính sách, từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách XĐGN ở khu vực này trong tương lai.
Từ việc tổng quan tình hình nghiên cứu, tác giả luận án đã nhận được những gợi ý quan trọng về lý luận và thực tiễn Điều này giúp tác giả lựa chọn hướng nghiên cứu phù hợp, nhằm đóng góp vào việc thực hiện thành công mục tiêu của chính sách XĐGN tại các tỉnh Tây Bắc nước ta trong thời gian tới.