BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM - NGUYỄN QUỐC NHÃ HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN 2015 -2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP HCM – NĂM 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM - NGUYỄN QUỐC NHÃ HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN 2015 -2020 Chuyên ngành : Tài – Ngân hàng Mã số : 60340201 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS DIỆP GIA LUẬT TP HCM – NĂM 2015 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2015 -2020” thân tự nghiên cứu thực theo hướng dẫn khoa học TS Diệp Gia Luật Các thông tin số liệu luận văn hoàn toàn trung thực xác Người cam đoan NGUYỄN QUỐC NHÃ ii MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ Chương 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI 01 1.1 Lý chọn đề tài 01 1.2 Câu hỏi nghiên cứu - Đối tượng phạm vi nghiên cứu 02 1.3 Mục tiêu nghiên cứu 02 1.4 Phương pháp nghiên cứu 03 1.5 Kết cấu đề tài 03 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 2.1 Khái niệm, đặc điểm chi ngân sách nhà nước quản lý chi NSNN 04 2.1.1 Chi NSNN 04 2.1.2 Quản lý chi NSNN 05 2.2 Nội dung chi ngân sách nhà nước 06 2.2.1 Chi thường xuyên 06 2.2.1.1 Chi quản lý nhà nước (quản lý hành chính) 07 2.2.1.2 Chi An ninh quốc phòng 07 2.2.1.3 Chi nghiệp 08 2.2.1.3.1 Chi nghiệp kinh tế 09 2.2.1.3.2 Chi nghiệp nghiên cứu khoa học công nghệ 09 2.2.1.3.3 Chi nghiệp giáo dục, đào tạo 10 2.2.1.3.4 Chi nghiệp y tế 10 2.2.1.3.5 Chi nghiệp văn hóa, nghệ thuật, thể thao 11 2.2.1.3.6 Chi nghiệp xã hội 12 2.2.2 Chi đầu tư phát triển 12 2.2.2.1 Chi đầu tư xây dựng 13 2.2.2.2 Chi đầu tư hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp nhà nước 13 iii 2.2.2.3 Chi góp vốn cổ phần, vốn liên doanh vào doanh nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết có tham gia nhà nước 14 2.2.2.4 Chi cho quỹ hỗ trợ đầu tư quốc gia quỹ hỗ trợ phát triển 14 2.2.2.5 Chi dự trữ nhà nước 14 2.2.3 Chi trả nợ tiền phủ vay 15 2.3 Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước 15 2.3.1 Kiểm soát chi NSNN 15 2.3.2 Lập dự toán chi ngân sách nhà nước 18 2.3.3 Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước 21 2.3.4 Quyết toán chi NSNN 25 Kết luận chương Chương 3: KINH NGHIỆM QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ MỘT SỐ TỈNH, THÀNH TRONG NƯỚC 29 3.1 Kinh nghiệm quản lý chi NSNN số quốc gia giới 29 3.1.1 Các nước thuộc tổ chức OECD 29 3.1.2 Các nước phát triển 30 3.2 Kinh nghiệm quản lý chi NSNN số tỉnh, thành nước 31 3.2.1 Kinh nghiệm thành phố Đà Nẵng 31 3.2.2 Kinh nghiệm thành phố Hồ Chí Minh 31 3.2.3 Kinh nghiệm số tỉnh Đồng Sông Cửu Long 32 3.3 Một số học kinh nghiệm Cà Mau 33 Kết luận chương Chương 4: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CÀ MAU 34 4.1 Đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau 34 4.1.1 Đặc điểm hành chính, dân cư 35 4.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội 36 4.2 Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Cà Mau từ năm 2010 – 2014 37 iv 4.2.1 Khung pháp lý 37 4.2.2 Nguyên tắc quản lý chi NSNN 38 4.2.3 Thực trạng quản lý chi NSNN địa bàn tỉnh Cà Mau từ năm 2010 – 2014 41 4.2.3.1 Thực trạng quản lý chi thường xuyên Cà Mau 45 4.2.3.2 Thực trạng quản lý chi đầu tư phát triển Cà Mau 51 4.2.4 Nội dung quản lý chi NSNN 54 4.2.4.1 Tổ chức kiểm soát chi NSNN 54 4.2.4.2 Tổ chức quản lý lập dự toán chi ngân sách 55 4.2.4.3 Tổ chức quản lý việc chấp hành chi ngân sách 57 4.2.4.4 Tổ chức cơng tác tốn chi ngân sách 61 4.3 Đánh giá công tác quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 20210 – 2014 62 4.3.1 Thành tựu 62 4.3.1.1 Kiểm soát chi NSNN 63 4.3.1.2 Lập dự toán chi NSNN địa phương 64 4.3.1.3 Chấp hành dự toán chi NSNN địa phương 64 4.3.1.4 Quyết toán chi NSNN địa phương 66 4.3.2 Những hạn chế nguyên nhân 66 4.3.2.1 Kiểm soát chi NSNN 66 4.3.2.2 Lập dự toán chi NSNN địa phương 67 4.3.2.3 Chấp hành dự toán chi NSNN địa phương 68 4.3.2.4 Quyết toán dự toán chi NSNN địa phương 71 Kết luận chương Chương 5: GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN 2015 – 2020 5.1 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau đến năm 2020 74 5.1.1 Mục tiêu tổng quát 74 5.1.2 Mục tiêu cụ thể 74 5.2 Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước địa phương giai đoạn 2015 – 2020 75 v 5.2.1 Cần tiếp cận quản lý ngân sách theo đầu 75 5.2.2 Thiết kế lại hệ thống ngân sách nhà nước khơng có tính lồng ghép với 77 5.2.3 Phân định hạch toán khoản thu NSNN từ phí, lệ phí, thu xổ số kiến thiết tiền sử dụng đất 78 5.2.4 Về khoản thu phân chia cho cấp ngân sách 79 5.2.5 Phân định rõ quyền hạn HĐND UBND 80 5.3 Những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước Cà Mau giai đoạn 2015 – 2020 80 5.3.1 Xây dựng hợp lý cấu chi thường xuyên chi đầu tư phát triển 80 5.3.2 Hoàn chỉnh quy trình lập dự tốn ngân sách 80 5.3.3 Hoàn thiện tổ chức quản lý trình chấp hành chi ngân sách 81 5.3.4 Hồn thiện cơng tác tổ chức toán NSNN địa phương 81 5.3.5 Hồn thiện cơng tác tra, kiểm tra quản lý chi ngân sách địa phương 82 Kết luận chương KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NSNN: Ngân sách Nhà nước NSTW: Ngân sách trung ương NSĐP: Ngân sách địa phương UBND: Uỷ ban nhân dân HĐND: Hội đồng nhân dân KT-XH: Kinh tế - Xã hội KBNN: Kho bạc Nhà nước TP: Thành phố GDP: Tổng sản phẩm quốc dân vii DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1: Đơn vị hành chính, dân cư tỉnh Cà Mau Bảng 4.2: Quyết toán thu ngân sách địa bàn tỉnh Cà Mau Bảng 4.3: Tốc độ tăng trưởng tỷ lệ động viên GDP vào NSĐP (%) Bảng 4.4: Tổng chi NSNN tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 4.5: Chi thường xuyên tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 4.6: Tỷ trọng chi thường xuyên tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 4.7: Tỷ trọng chi ngân sách tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 4.8: Chi đầu tư phát triển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 4.9: Tỷ trọng chi đầu tư phát triển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Bảng 5.1: Dự báo cấu kinh tế tỉnh Cà Mau chuyển dịch đến năm 2020 viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tổng thu NSNN địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 - 2014 Biểu đồ 2.2: Tổng chi NSNN tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 - 2014 Biểu đồ 2.3: Chi thường xuyên tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Biểu đồ 2.4: Tỷ trọng chi thường xuyên tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Biểu đồ 2.5: Chi đầu tư phát triển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Biểu đồ 2.6: Tỷ trọng chi đầu tư phát triển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010 – 2014 Biểu đồ 5.1: Dự báo cấu kinh tế tỉnh Cà Mau chuyển dịch đến năm 2020 - 73 - Các khoản chi có chế độ, định mức hay khơng? - Một số bất cập khác tồn quản lý chi NSNN địa bàn tỉnh Cà Mau Như vậy, nghiên cứu thực tiễn quản lý chi NSNN địa bàn tỉnh Cà Mau thực chương sở thực tiễn tạo điều kiện tốt cho nghiên cứu đề xuất giải pháp chương - 74 Chương 5: GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN 2015 – 2020 5.1 Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau đến năm 2020 5.1.1 Mục tiêu tổng quát Cà Mau tiếp tục phấn đấu tăng trưởng kinh tế với nhịp độ cao, nâng cao hiệu tính bền vững phát triển, tăng cường xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng; phấn đấu đến năm 2020 xây dựng Cà Mau trở thành tỉnh có kinh tế phát triển, địa phương mạnh kinh tế biển, trở thành cực phát triển góp phần thúc đẩy phát triển nhanh chóng vùng đồng sơng Cửu Long Đồng thời, cải thiện nâng cao đời sống vật chất, văn hoá tinh thần cho nhân dân; Giữ vững ổn định trị trật tự an tồn xã hội, địa bàn trọng điểm giữ vị trí chiến lược quốc phòng an ninh vùng đồng sông Cửu Long nước 5.1.2 Mục tiêu cụ thể - Khai thác, phát huy tối đa nguồn lực để phát triển kinh tế nhanh, bền vững có hiệu quả, có sức cạnh tranh cao; trì đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế (cao mức tăng trưởng bình quân vùng đồng sông Cửu Long) để bù đắp lại yếu tố xuất phát điểm thấp tỉnh, rút ngắn khoảng cách phát triển, sớm đạt mức thu nhập bình quân đầu người nước; tiếp tục tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu; bước tăng tỷ lệ động viên tài cách hợp lý, phấn đấu sau năm 2015 tỉnh Cà Mau tự cân đối chi ngân sách - Tiếp tục chuyển dịch cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp dịch vụ sở trì ổn định phát triển nông nghiệp, đẩy mạnh tăng trưởng công nghiệp dịch vụ; đến năm 2015 hình thành cấu kinh tế Công nghiệp - Dịch vụ - Nông nghiệp tiếp tục chuyển dịch giai đoạn - 75 Bảng 5.1: Dự báo cấu kinh tế tỉnh Cà Mau chuyển dịch đến năm 2020 Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2010 Năm 2015 Năm 2020 Nông nghiệp 52,46% 39,95% 28,71% 19,67% Công nghiệp, XD 24,21% 31,96% 37,81% 43,47% Dịch vụ 23,33% 28,29% 33,48% 36,90% Nguồn: Sở Tài Cà Mau - Giải đồng vấn đề xã hội, môi trường; giảm thấp tỷ lệ hộ nghèo, giảm tỷ lệ thất nghiệp; bước cải thiện nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tỉnh; giải vấn đề môi trường cấp bách - Đảm bảo quốc phòng an ninh trật tự an toàn xã hội, giảm thiểu tệ nạn xã hội, giảm thiểu tai nạn giao thơng, thực có kết chương trình đấu tranh phịng chống tham nhũng lãng phí 5.2 Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước địa phương giai đoạn 2015 - 2020 5.2.1 Cần tiếp cận quản lý ngân sách theo đầu Trước sức ép phát triển kinh tế bối cảnh hội nhập, nhu cầu xã hội nâng cao chất lượng hàng hóa cơng, xuất phát từ thực trạng pháp luật thực tiễn thi hành pháp luật lập, chấp hành toán NSNN nước ta nay, đòi hỏi Nhà nước phải đổi quản lý NSNN mang tính chiến lược xây dựng thực phương thức quản lý ngân sách theo đầu Quản lý ngân sách theo đầu hoạt động quản lý ngân sách dựa vào sở tiếp cận thông tin đầu để phân bổ đánh giá sử dụng nguồn lực tài nhằm hướng vào đạt mục tiêu chiến lược phát triển Chính phủ Quản lý ngân sách theo đầu bao hàm chiến lược tổng thể nhằm đạt thay đổi quan trọng việc quản lý đo lường công việc thực quan nhà nước so với mục tiêu đề Nó bao gồm nhiều cơng đoạn như: thiết lập mục tiêu, lựa chọn số kết nhắm tới, giám sát cơng việc thực hiện, phân tích báo cáo kết so với mục tiêu đề - 76 Khi thực phương thức quản lý ngân sách theo đầu ngân sách lập theo tính chất “mở”- cơng khai, minh bạch; Các nguồn lực tài Nhà nước tổng hợp tồn vào dự tốn ngân sách; Ngân sách lập theo thời gian trung hạn; Ngân sách lập dựa vào nhu cầu mục tiêu phát triển KT-XH; Ngân sách hợp chặt chẽ chi thường xuyên chi đầu tư; Ngân sách lập dựa sở nguồn lực không thay đổi trung hạn vậy, địi hỏi phải có cam kết chặt chẽ; Phân bổ ngân sách dựa theo thứ tự ưu tiên chiến lược; Phi tập trung hóa quản lý ngân sách, người quản lý trao quyền chủ động chi tiêu Quản lý ngân sách theo đầu cần đáp ứng yêu cầu: Đánh giá nguồn lực sẵn có, ước tính chi phí thực tế việc thực sách; Tập trung tất nguồn lực nhằm thực mục tiêu chiến lược; Phân bổ nguồn lực theo ưu tiên chiến lược sách cách minh bạch Quản lý ngân sách theo đầu hướng đạt mục tiêu: Khắc phục phương pháp soạn lập ngân sách tăng thêm, cắt giảm tuỳ tiện, tách biệt ngân sách thường xuyên ngân sách đầu tư, thiếu minh bạch phân bổ nguồn lực Việc lập kế hoạch ngân sách trung hạn thay chu kỳ lập ngân sách hàng năm, đem lại tảng cho sách tài quy trình ngân sách hàng năm Đối với Việt Nam, từ phương thức quản lý ngân sách theo khoản mục chuyển sang phương thức quản lý ngân sách theo kết đầu cần tập trung vào việc xây dựng nội dung khuôn khổ chủ yếu sau đây: Một là, thay đổi quy trình chiến lược soạn lập ngân sách để thiết lập mối quan hệ kết quả, đầu đầu vào Hai là, thay đổi quy trình soạn lập ngân sách theo khn khổ chiến lược trung hạn Trong khn khổ cần gắn kết: soạn lập ngân sách với việc thiết lập mục tiêu ưu tiên chiến lược phát triển; chi đầu tư chi thường xuyên; nguồn lực trình soạn lập ngân sách; soạn lập ngân sách với kiểm tra báo cáo thực hiện; đo lường công việc thực kết đầu ra; hệ thống kế toán việc cung cấp thông tin quản lý với hệ thống đo lường thực - 77 Ba là, thiết lập hệ thống thông tin phương thức quản lý ngân sách theo kết đầu Khuôn khổ thông tin quản lý ngân sách theo kết đầu củng cố mối quan hệ quản lý quan nhà nước sách Chính phủ việc yêu cầu quan nhà nước chuẩn bị liệu cần thiết để minh hoạ mối liên hệ đầu mà họ cung cấp ảnh hưởng hay tác động đầu đến mục tiêu mong muốn Chính phủ, nêu bật mối quan hệ đầu nguồn lực cần thiết để tạo đầu Bốn là, thay đổi hệ thống báo cáo Các báo cáo phải chuyển tải đựơc nội dung chủ yếu: mục tiêu chiến lược, kết thực hiện, mối quan hệ tác động nhân tố đầu vào đầu Năm là, cải cách hệ thống luật pháp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, thực pháp chế hồi tố để tăng cường trách nhiệm người quản lý xử phạt nghiêm minh vi phạm quản lý chi tiêu công 5.2.2 Thiết kế lại hệ thống ngân sách nhà nước khơng có tính lồng ghép với Theo kinh nghiệm quốc tế, hệ thống NSNN phần lớn nước giới Đức, Mỹ, Canada, Trung Quốc, Thái Lan…, cấp ngân sách không lồng ghép với nhau, ngân sách cấp Quốc hội HĐND cấp định Với mơ hình khơng lồng ghép vậy, nhiệm vụ, quyền hạn cấp ngân sách quy định rõ ràng hơn, đơn giản hóa thủ tục cơng tác lập, chấp hành tốn NSNN, cấp ngân sách có thời gian điều kiện để xem xét chi tiết, kĩ lưỡng ngân sách cấp mình, tăng tính cơng khai, minh bạch NSNN Tuy nhiên, điều kiện Việt Nam chưa thể thực mơ hình khơng lồng ghép cấp ngân sách việc phân cấp KT-XH cấp quyền địa phương chưa thống nhất, đặc biệt bối cảnh Việt Nam thí điểm khơng tổ chức HĐND số quận, huyện, phường theo Nghị Trung ương khóa X, theo khơng có ngân sách số quận, huyện, phường, phức tạp thiết kế nguồn thu, nhiệm vụ chi cho cấp ngân sách địa phương Hơn nữa, khơng thể bỏ hẳn chế làm trái - 78 với Hiến pháp (quy định Quốc hội định NSNN) Chính thế, cần phải có bước chuyển tiếp Trước mắt giữ hệ thống NSNN quy định hành, sửa đổi số nội dung cho phù hợp với thực tế Chẳng hạn, Quốc hội định tổng thu, chi, số bội chi, định hướng ngân sách không vào số cụ thể Về chi NSNN, Quốc hội định tổng chi NSNN, bao gồm chi NSTƯ chi NSĐP Đối với NSĐP, không định chi tiết theo lĩnh vực chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi trả nợ, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính, dự phịng ngân sách, khơng định chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên phải có mức chi cụ thể cho lĩnh vực giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ… Việc sửa đổi tạo quyền chủ động cho địa phương phân bổ định ngân sách, dẫn đến việc phân bổ NSNN cho lĩnh vực giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ… khơng đảm bảo tỷ lệ đề Để tăng tính khả thi, hiệu luật cần làm rõ xem Quốc hội định vấn đề NSNN 5.2.3 Phân định hạch toán khoản thu NSNN từ phí, lệ phí, thu xổ số kiến thiết tiền sử dụng đất Cần phân định khoản thu phí, lệ phí gắn với mục tiêu, tính chất đặc điểm loại phí, lệ phí gắn với loại hình quan, đơn vị để xác định khoản thu nộp NSNN, khoản thu để lại cho đơn vị Cụ thể: Phí, lệ phí quan hành Nhà nước thu nộp tồn số thu vào NSNN, cịn chi phí thực nhiệm vụ thu quan NSNN đảm bảo theo định mức tiêu chuẩn chi ngân sách pháp luật quy định Đối với khoản phí, lệ phí đơn vị nghiệp cơng lập thực thu lộ trình đổi chế hoạt động, chế tài đơn vị nghiệp cơng lập, chuyển đổi phương thức quản lý đơn vị nghiệp cơng lập, phí, lệ phí đơn vị nghiệp hoạt động lĩnh vực dịch vụ (giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội…) coi nguồn thu đơn vị Nhà nước giao toàn cho đơn vị nghiệp quản lý, sử dụng, kế tốn, tốn cơng bố cơng khai theo quy định pháp luật, khơng hạch tốn vào NSNN Đây giống doanh nghiệp công, - 79 khoản thu doanh thu Tuy nhiên, có đặc trưng quan Nhà nước nên hỗ trợ phần từ ngân sách, quản lý phần ngân sách hỗ trợ Việc kiểm sốt thực sách, định thu gì, thu khơng quy định số thu cụ thể hay nói cách khác không ghi thu Về khoản thu xổ số kiến thiết tiền sử dụng đất, hai khoản thu thu ngân sách cần phải phản ánh đầy đủ vào thu NSNN Hướng giải vấn đề là: Phản ánh hai khoản thu xổ số kiến thiết tiền sử dụng đất vào cân đối NSNN; đồng thời, quy định nguồn thu xổ số kiến thiến tiền sử dụng đất không sử dụng để tính tỷ lệ điều tiết NSTƯ NSĐP tính số bổ sung cân đối từ NSTƯ NSĐP Thực phương án vừa đảm bảo nguyên tắc tập trung đầy đủ khoản thu vào NSNN, vừa đảm bảo mục tiêu sử dụng khoản thu theo định cấp có thẩm quyền 5.2.4 Về khoản thu phân chia cho cấp ngân sách Chỉ nên quy định khoản thu phải phân cấp cho xã, việc định tỷ lệ phần trăm phân chia khoản thu cho ngân sách xã HĐND cấp tỉnh định theo tình hình thực tế địa phương Đối với khoản thuế tiêu thụ đặc biệt thu từ hàng hóa, dịch vụ nước thuế giá trị gia tăng hàng sản xuất nước nên thực phân chia nguồn thu thuế giá trị gia tăng cho cấp ngân sách, đó, phần phân chia cho địa phương chủ yếu vào tiêu chí dân số Nên quy định cụ thể tỷ lệ % phân chia tổng số thu thuế tiêu thụ đặc biệt thu từ hàng hóa, dịch vụ nước thuế giá trị gia tăng hàng sản xuất nước nước NSTƯ ngân sách địa phương Sau đó, thực phân chia tổng số thuế ngân sách địa phương hưởng cho địa phương theo tiêu chí dân số, sức mua (thu nhập bình quân đầu người)… Thực phương án phân chia nguồn lực hai khoản thuế gián thu đồng nước, hàng năm, địa phương hưởng số tăng thu, khắc phục tình trạng chênh lệch ngày lớn địa phương có doanh nghiệp lớn đóng trụ sở với địa phương khác - 80 5.2.5 Phân định rõ quyền hạn HĐND UBND Để thực nguyên tắc HĐND quan quyền lực Nhà nước địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng quyền làm chủ nhân dân…; UBND quan chấp hành HĐND; Tạo điều kiện thuận lợi cho quan hành Nhà nước địa phương điều hành ngân sách linh hoạt lợi ích chung… cần quy định cụ thể UBND quyền điều chỉnh dự toán ngân sách trường hợp khơng làm cân đối dự tốn HĐND định Trường hợp biến động, làm thay đổi dự toán HĐND định nên giao cho UBND cấp trực tiếp thống với Thường trực HĐND cấp trước định báo cáo với HĐND kỳ họp gần Như vậy, tạo thống hệ thống văn quy phạm pháp luật dự toán NSĐP, đồng thời HĐND có sở để tổ chức giám sát việc sử dụng NSNN theo quy định 5.3 Những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước Cà Mau giai đoạn 2015 – 2020 Ngoài giải pháp chủ yếu cần hỗ trợ từ Nhà nước lãnh đạo tỉnh Cà Mau cần quan tâm thực giải pháp cụ thể sau: 5.3.1 Xây dựng hợp lý cấu chi thường xuyên chi đầu tư phát triển Cần xây dựng cấu hợp lý chi thường xuyên chi đầu tư phát triển Cà Mau cho phù hợp với đặc điểm, điều kiện KT-XH địa phương Trong thời gian tới, tỉnh nên tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển tổng chi cân đối NSĐP lên mức 20% - 25% (năm 2014 : 8.43%) nhằm xây dựng thêm sở hạ tầng, hỗ trợ doanh nghiệp, tạo thêm việc làm cho người dân tỉnh Đồng thời, hoàn thiện cấu chi thường xuyên, tăng tỷ trọng chi nghiệp kinh tế, chi nghiệp khoa học – công nghệ; giảm tỷ trọng chi quản lý hành chính, chi an ninh quốc phịng giúp địa phương nâng cao mặt dân trí, phát triển nguồn nhân lực, đào tạo nhân tài, đẩy mạnh cơng tác nghiên cứu khoa học,… góp phần thúc đẩy kinh tế tỉnh Cà Mau tăng trưởng 5.3.2 Hồn chỉnh quy trình lập dự tốn ngân sách Quy trình lập dự tốn ngân sách Cà Mau cần quan tâm đặc biệt đến hai khâu, : - 81 - Khâu hướng dẫn thông báo số kiểm tra dự toán ngân sách cho đơn vị thụ hưởng cách cụ thể, chi tiết - Khâu xem xét dự toán cho đơn vị thụ hưởng gởi cho quan tài cấp phải thực thận trọng, khách quan, chí phải tham gia trao đổi, thảo luận với đơn vị để làm sáng tỏ nhu cầu phát sinh dự tốn đảm bảo cho q trình xét duyệt dự tốn phù hợp với nhiệm vụ chi tình hình thực tế địa phương Đồng thời tránh áp đặt chủ quan quan có thẩm quyền 5.3.3 Hồn thiện tổ chức quản lý q trình chấp hành chi ngân sách Nên cụ thể hóa dự tốn ngân sách duyệt theo quý, tháng để đạo trình thực phải dựa sở khoa học, bám sát với tình hình thực tế địa phương để rà soát, xem xét dự toán duyệt Hình thành dự tốn chi để lên tiến độ tạm ứng, cấp phát vốn cho nhu cầu chi; chủ động nguồn đảm bảo nhu cầu chi theo tiến độ Điều giúp khắc phục tình trạng bị động nguồn đảm bảo nhu cầu chi tiêu, hạn chế thay đổi, điều chỉnh dự toán duyệt xử lý thiếu hụt tạm thời theo luật định Phối hợp hài hòa quan tài cấp đảm bảo ngân sách cấp quan tâm, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho ngân sách cấp dưới; Ngược lại, ngân sách cấp phải đảm bảo chấp hành theo hướng dẫn, đạo, cung cấp thông tin cách đầy đủ, kịp thời cho ngân sách cấp để giải vấn đề Kiểm soát chi ngân sách qua KBNN phải đặc biệt trọng kiểm sốt tính bản, trọng yếu hồ sơ, chứng từ, thủ tục trình tự chi 5.3.4 Hồn thiện cơng tác tổ chức tốn NSNN địa phương Tiếp tục chuẩn hóa đội ngũ làm cơng tác chun mơn kế tốn tài cấp, 100% phải có trình độ chun mơn theo quy định Đồng thời phải có quy định cho cấp quyền Nhà nước không thay đổi cán chuyên môn lý đáng có thay đổi người làm cơng tác chun mơn kế tốn tài phải có đủ lực theo quy định Mặt khác, tiếp tuc triển khai thực - 82 tốt chương trình kế tốn chuyển giao Bộ Tài chính, kết nối thông suốt vận hành tốt mạng nội ngành Quyết toán chi NSĐP phải thực quan tâm khâu phân tích, đánh giá việc thực tiêu KT-XH địa phương, tình hình thực Nghị HĐND cấp rút học kinh nghiệm cho công tác quản lý điều hành chi NSĐP năm tới 5.3.5 Hồn thiện cơng tác tra, kiểm tra quản lý chi ngân sách địa phương Đê đảm bảo chất lượng, tỉnh cần tăng cường, cải tiến thanh, kiểm tra khâu lập, chấp hành toán chi NSĐP: Thứ nhất, Kiểm tra văn quản lý, sử dụng NSĐP: kiểm tra cách đầy đủ toàn diện văn HĐND, UBND quan chức ban hành liên quan đến quản lý, sử dụng ngân sách; từ kiến nghị thu hồi, sửa đổi định, quy định, hướng dẫn không không phù hợp, không với quy định Trung ương Có vậy, kiến nghị đắn với Quốc hội, Chính phủ sửa đổi quy định pháp luật quản lý sử dụng ngân sách, kiến nghị sửa đổi chế độ sách khơng phù hợp Thứ hai, Kiểm tra cơng tác lập, điều chỉnh dự tốn phân bổ ngân sách, dự toán ngân sách hàng năm công cụ quan trọng, chủ yếu để quản lý, sử dụng ngân sách Kiểm tra tuân thủ đầy đủ trình tự xây dựng dự tốn, hướng dẫn xây dụng dự toán, định mức chi ngân sách, phù hợp với định hướng phát triển KTXH, hoàn cảnh thực tế địa phương để sai sót, vi phạm giúp cho địa phương đảm bảo tính tiên tiến, tích cực hợp lý dự toán ngân sách phân bổ ngân sách Từ đó, địa phương quản lý, sử dụng ngân sách chặt chẽ, có hiệu quả, làm để đánh giá đắn phấn đấu địa phương thực dự tốn ngân sách; tình trạng điều chỉnh, bổ sung dự toán địa phương tương đối phổ biến, vấn đề mà Nhà nước cần phải quan tâm Kiểm tra, tra viên viên cần xây dựng thành chuyên đề kiểm tra kiểm tra NSĐP Sở tài chính, Sở Kế hoạch Đầu tư, đơn vị dự toán ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện, việc cấp kinh phí theo dự tốn bổ - 83 sung ngồi dự tốn Các kết tổng hợp để đánh giá công tác lập dự toán, điều chỉnh dự toán phân bổ ngân sách địa phương Thứ ba, Kiểm tra cơng tác thẩm định, xét duyệt báo cáo tốn: Khi kiểm tra chi NSĐP, kiểm tra viên chọn mẫu kiểm tra số đơn vị dự toán ngân sách cấp tỉnh ngân sách cấp huyện, nhiều đơn vị sử dụng ngân sách không chọn kiểm tra Trong tương lai, với khối lượng công việc ngày nhiều, việc kiểm tra chi NSĐP mang tính thường xuyên hơn, yêu cầu tính hiệu hoạt động tra, kiểm tra giảm bớt ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày đơn vị kiểm tra số lượng đơn vị dự tốn cấp tỉnh ngân sách cấp huyện chọn kiểm tra giảm bớt nên tập trung kiểm tra quan tổng hợp, khoản chi lớn NSĐP Do đó, Sở Tài thực tốt nhiệm vụ thẩm định, xét duyệt tốn năm góp phần chấn chỉnh kỷ cương chấp hành Luật NSNN chế độ tài nhà nước, đảm bảo tính đắn, trung thực báo cáo tài chính, báo cáo tốn Từ thực tế đó, cơng tác tra, kiểm tra cần trọng việc kiểm tra công tác thẩm định, xét duyệt tốn năm Sở Tài chính, cần thiếu sót, yếu Sở Tài thực nhiệm vụ để chất lượng công tác thẩm định, xét duyệt Sở ngày nâng cao Các đoàn tra, kiểm tra cần trọng kiểm tra nội dung bố trí thời gian đảm bảo cho hoạt động kiểm tra Ngoài ra, tổ kiểm tra đơn vị dự toán cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện cần có nhận xét, đánh giá đầy đủ cơng tác thẩm định Sở Tài phịng Tài huyện Kết luận chương Chương tập trung nghiên cứu đề xuất quan điểm, mục tiêu, yêu cầu giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý chi NSNN tỉnh Cà Mau Chương đưa giải pháp mang tính hệ thống, đồng bao gồm nhóm giải pháp chủ yếu sau: - Cần tiếp cận quản lý ngân sách theo đầu - Thiết kế lại hệ thống ngân sách nhà nước khơng có tính lồng ghép với - 84 - Phân định hạch tốn khoản thu NSNN từ phí, lệ phí, thu xổ số kiến thiết tiền sử dụng đất - Về khoản thu phân chia cho cấp ngân sách: Chỉ nên quy định khoản thu phải phân cấp cho xã, việc định tỷ lệ phần trăm phân chia khoản thu cho ngân sách xã HĐND cấp tỉnh định theo tình hình thực tế địa phương - Phân định rõ quyền hạn HĐND UBND Những giải pháp nêu chương nhằm hồn thiện cơng tác quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Cà Mau giai đoạn 2015 – 2020 Đồng thời, hướng tới việc xây dựng ngân sách địa phương chủ động, tích cực, bền vững xứng đáng với vai trị trung tâm kinh tế - văn hóa vùng Đồng Sông Cửu Long - 85 - KẾT LUẬN Quản lý, sử dụng NSNN hiệu yêu cầu quan trọng hàng đầu Chính phủ nhằm phục vụ phát triển KT-XH Đặc biệt, điều kiện nguồn thu ngân sách ngày khó khăn, nhu cầu chi ngày lớn, tình trạng bội chi ngân sách thường xun… việc hồn thiện giải pháp nhằm nâng cao hiệu quản lý, sử dụng ngân sách địa phương có tỉnh Cà Mau xem vấn đề cấp bách Trong bối cảnh này, đề tài cố gắng tổng quát cách có hệ thống nội hàm quản lý chi NSNN nói chung áp dụng khung phân tích vào đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tỉnh Cà Mau Việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tỉnh Cà Mau thời gian qua cho nhìn toàn diện ưu điểm hạn chế tồn tỉnh Việc phân bổ nguồn lực theo nhu cầu cấp thiết ngân sách địa phương có tiến định, song phân bổ ngân sách dàn trải, ngắn hạn, chưa dựa ưu tiên chiến lược phát triển kinh tế - xã hội Quản lý việc sử dụng nguồn vốn nhà nước tập trung vào xem xét khoản chi sử dụng mục đích hay khơng? Các khoản chi có chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định không? Kết việc sử dụng nguồn lực tài cơng nào, quan tâm mức hay chưa? Có thực gắn trách nhiệm quan, đơn vị sử dụng NSNN với kết hiệu thực nhiệm vụ đơn vị hay không? Trên sở tổng hợp lý luận phân tích thực trạng, đề tài đề xuất nhóm giải pháp để hoàn thiện quản lý chi NSNN tỉnh Cà Mau, thực mục tiêu đưa tỉnh Cà Mau trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa vùng Đồng Sơng Cửu Long, góp phần đẩy nhanh q trình cơng nghiệp hóa, đại hóa tỉnh Cà Mau nói riêng đất nước nói chung Đồng thời bảo đảm an ninh tài tỉnh quốc gia Do vấn đề phức tạp liên quan tới nhiều nội dung, thời gian hạn hẹp hạn chế định lực nên tác giả khơng tránh khỏi thiếu sót, nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu làm rõ I TÀI LIỆU THAM KHẢO Báo cáo đánh giá tình hình thực kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau năm (2010 - 2014), phương hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau năm 2011 - 2015 Sở Tài (2015), Quyết tốn ngân sách (2010-2014), Cà Mau Bộ Tài (2003), Thông tư số 59/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 - Hướng dẫn thực Nghị định số 60 Chính phủ Bộ Tài (2003), Thơng tư số 60/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 - Quy định quản lý Ngân sách xã hoạt động khác xã, phường, thị trấn Bộ Tài (2003), Thơng tư số 79/2003/TT-BTC ngày 13/8/2003 – Hướng dẫn quản lý, cấp phát, toán khoản chi NSNN qua Kho Bạc Nhà nước Bộ Tài (2003), Thơng tư 114/2003/TT-BTC ngày 28/11/2003 – Hướng dẫn cơng tác lập dự tốn, quản lý, cấp phát, tốn tốn nguồn vốn NSNN Bộ Tài (2005), Thông tư 05/2005/TT-BTC ngày 6/1/2005 – Hướng dẫn thực quy chế cơng khai tài cấp NSNN chế độ báo cáo tình hình thực cơng khai tài Chính phủ (2003), Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/06/2003 Chính phủ - Quy định chi tiết hướng dẫn thi hành luật Ngân sách Nhà nước Chính phủ (2003), Nghị định số 73/2003/NĐ-CP ngày 23/06/2003 Chính phủ - Ban hành quy chế xem xét định dự toán phân bổ Ngân sách địa phương phê chuẩn toán Ngân sách địa phương 10 Quốc hội (2002), Luật Ngân sách Nhà nước số 01/2002/QH11 ngày 16/12/2002 Quốc Hội Nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam 11 Dương Thị Bình Minh (2005), Giáo trình Tài cơng, Nhà xuất Tài 12 Sử Đình Thành (2009), Giáo trình Lý thuyết Tài cơng, Nhà xuất Đại học quốc gia TPHCM 13 Ngân hàng giới (2014), Sửa đổi Luật Ngân sách Việt Nam năm 2002 14 Nguyễn Thành Long (2005), Phương hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước thành phố Cần Thơ, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế II 15 Nguyễn Thái Hà (2007), Quản lý chi ngân sách nhà nước Việt Nam hội nhập kinh tế toàn cầu, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế Các website tham khảo: 1.https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%A2n_s%C3%A1ch_nh%C3%A0_n%C6% B0%E1%BB%9Bc http://khosachsangtao.clubme.net/t51-topic http://www.dankinhte.vn/cac-nguyen-tac-dieu-kien-phuong-thuc-chi-ngan-sachnha-nuoc/ 4.http://tailieu.ttbd.gov.vn:8080/index.php/tai-lieu/tai-lieu-bien-tap/item/300-motso-van-de-ve-cach-thuc-quan-ly-ngan-sach-nha-nuoc-hien-nay http://www.mpi.gov.vn/Pages/tinhthanhchitiet.aspx?idTinhThanh=20 6.https://luattaichinh.wordpress.com/2012/03/15/dnh-gi-th%E1%BB%B1ctr%E1%BA%A1ng-l%E1%BA%ADp-ch%E1%BA%A5p-hnhuy%E1%BA%BFt-ton-nsnn-v-ph%C6%B0%C6%A1ngh%C6%B0%E1%BB%9Bng-hon-thi%E1%BB%87n/ 7.http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-chinh-nha-nuoc/Thong-tu-09-TC-NSNNhuong-dan-phan-cap-lap-chap-hanh-quyet-toan-ngan-sach-Nha-nuoc-40619.aspx https://luattaichinh.wordpress.com/2008/11/11/140/ 9.http://www.sav.gov.vn/757-1-ndt/kiem-toan-chi-ngan-sach-dia-phuong-mot-sovan-de-can-luu-y-trong-kiem-toan-tong-hop.sav ... nước địa bàn tỉnh Cà Mau - Chương 5: Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2015 – 2020 -4- Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC... vấn đề quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Cà Mau thời gian qua nhằm: - Nâng cao hiệu quản lý chi NSNN địa bàn tỉnh Cà Mau, đặc biệt giai đoạn 2015 – 2020 thực luật NSNN giai đoạn thực... sở lý luận quản lý chi ngân sách nhà nước - Chương 3: Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước số quốc gia giới số tỉnh, thành nước - Chương 4: Thực trạng quản lý sử dụng chi ngân sách nhà nước