BÀI TỔNG QUAN VỀ THUẾ VÀ HỆ THỐNG THUẾ PGS TS Lý Phương Duyên Giảng viên Trường Học viện T i MỤC TIÊU BÀI HỌC Phân tích chất đặc trưng thuế Trình bày đặc điểm loại thuế theo tiêu thức phân loại khác Chỉ yếu tố cấu thành sắc thuế Kể tên hệ thống thuế hành Việt Nam Phân tích nội dung luật quản lý thuế CẤU TRÚC NỘI DUNG 1.1 Bản chất thuế 1.4 1.2 Các đặc trưng thuế 1.5 1.3 Vai trò thuế 1.7 1.6 Phân loại thuế Các yếu tố cấu thành sắc thuế Hệ thống thuế hành Việt Nam Quản lý thuế 1.1 BẢN CHẤT CỦA THUẾ • • • Từ góc độ người nộp thuế; Từ góc độ Nhà nước; Từ góc độ Kinh tế học; Khái niệm thuế: Thuế khoản đóng góp bắt buộc từ thể nhân pháp nhân cho Nhà nước nhằm sử dụng cho việc thực chức năng, nhiệm vụ Nhà nước 1.2 CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA THUẾ Các đặc trưng thuế • • • Thuế biện pháp tài mang tính bắt buộc gắn với quyền lực Nhà nước; Thuế không mang tính hồn trả trực tiếp; Việc thu nộp thuế quy định trước pháp luật 1.3 VAI TRỊ CỦA THUẾ Vai trị thuế kinh tế thị trường • • Huy động nguồn lực tài cho Nhà nước Điều tiết kinh tế vĩ mơ:     Ổn định giá cả, kiềm chế lạm phát; Kích thích đầu tư, tạo tảng cho phát triển bền vững; Là công cụ để phân phối lại sản phẩm xã hội nhằm đạt mục tiêu công xã hội; Bảo hộ sản xuất nội địa tăng khả cạnh tranh kinh tế 1.4 PHÂN LOẠI THUẾ 1.4.1 Phân loại theo đối tượng chịu thuế 1.4.2 Phân loại theo phương thức đánh thuế 1.4.3 Phân loại theo mối quan hệ thuế với thu nhập 1.4.4 Phân loại theo cách xác định thuế suất 1.4.1 PHÂN LOẠI THEO ĐỐI TƯỢNG CHỊU THUẾ Thuế thu nhập Thuế tiêu dùng Thuế tài sản Là loại thuế đánh vào thu nhập nhận thu nhập từ lao động, thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh Là loại thuế tính phần thu nhập dành cho tiêu dùng Là loại thuế tính giá trị tài sản 1.4.2 PHÂN LOẠI THEO PHƯƠNG THỨC ĐÁNH THUẾ Thuế trực thu Thuế gián thu Là loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập tài sản người nộp thuế Là loại thuế đánh gián tiếp vào thu nhập tài sản chủ thể kinh tế thơng qua giá hàng hóa dịch vụ 1.4.3 PHÂN LOẠI THEO MỐI QUAN HỆ GIỮA THUẾ VỚI THU NHẬP Thuế lũy tiến Là loại thuế có tỷ suất thuế bình quân tăng thu nhập tăng Thuế lũy thối Là loại thuế có tỷ suất thuế bình quân giảm thu nhập tăng Thuế tỷ lệ Là loại thuế có tỷ suất thuế bình qn khơng đổi thu nhập thay đổi 10 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ a Đăng ký thuế Đăng ký thuế việc người nộp thuế kê khai thông tin người nộp thuế theo mẫu quy định nộp tờ khai cho quan quản lý thuế để bắt đầu thực nghĩa vụ thuế với Nhà nước theo qui định 33 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) b Kê khai thuế Kê khai thuế việc người nộp thuế trình bày số liệu, hồ sơ liên quan đến nghĩa vụ thuế người nộp thuế cho quan quản lý thuế 34 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) b Kê khai thuế Kỳ kê khai thuế Kỳ kê khai, tính thuế khoảng thời gian để xác định số tiền thuế phải nộp ngân sách Nhà nước theo quy đinh pháp luật thuế: • • • • Kê khai theo tháng: Áp dụng thuế giá trị gia tăng ( trừ trường hợp khai theo quý), thuế thu nhập cá nhân thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên; Kê khai theo quý: Áp dụng với thuế giá trị gia tăng; Kê khai theo năm: Áp dụng với thuế thu nhập cá nhân tiền lương, tiền công cá nhân cư trú, thuế thu nhập doanh nghiệp; Kê khai theo lần phát sinh: Áp dụng thuế xuất khẩu, nhập thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng nhập khẩu, thuế thu nhập cá nhân thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn; thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại; thu nhập từ thừa kế, quà tặng 35 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) b Kê khai thuế Thời hạn nộp tờ khai • • • • • • Hồ sơ khai thuế tháng: Chậm ngày 20 tháng tháng phát sinh nghĩa vụ thuế Hồ sơ khai thuế quý: Chậm ngày 30 quý quý phát sinh nghĩa vụ thuế Hồ sơ khai thuế năm: Chậm ngày 30 tháng năm dương lịch năm tài Hồ sơ khai thuế theo lần phát sinh nghĩa vụ thuế: Chậm ngày thứ 10, kể từ ngày phát sinh nghĩa vụ thuế Hồ sơ toán thuế năm: Chậm ngày thứ 90, kể từ ngày kết thúc năm dương lịch năm tài Hồ sơ toán thuế trường hợp chấm dứt hoạt động, chấm dứt hợp đồng, chuyển đổi hình thức sở hữu…: Chậm ngày thứ 45, kể từ ngày phát sinh trường hợp 36 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) b Kê khai thuế Thời hạn nộp tờ khai • • Đối tượng: Đối tượng nộp thuế bị thiên tai, hoả hoạn, tai nạn bất ngờ Thời gian gia hạn:  Đối với hồ sơ khai thuế tháng, khai thuế năm, khai thuế tạm tính, khai thuế theo lần phát sinh nghĩa vụ thuế: Không 30 ngày, kể từ ngày hết thời hạn phải nộp hồ sơ khai thuế;  Đối với hồ sơ khai tốn thuế: Khơng q 60 ngày, kể từ ngày hết thời hạn phải nộp hồ sơ khai thuế 37 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) b Kê khai thuế Thời hạn nộp tờ khai • • • Đối tượng nộp thuế phát hồ sơ khai thuế nộp có sai sót, nhầm lẫn khai bổ sung hồ sơ khai thuế; Hồ sơ khai thuế bổ sung nộp cho quan thuế vào ngày làm việc nào, phải trước quan công bố định kiểm tra thuế, tra thuế trụ sở đối tượng nộp thuế; Khai bổ sung làm tăng số tiền thuế phải nộp: Đối tượng nộp thuế tự xác định số tiền phạt chậm nộp theo quy định Nếu đối tượng nộp thuế không tự xác định xác định không đúng, quan thuế • xác định số tiền phạt chậm nộp thông báo cho đối tượng nộp thuế biết để thực hiện; Khai bổ sung làm giảm số thuế phải nộp: Đối tượng nộp thuế điều chỉnh giảm tiền thuế, tiền phạt (nếu có) ngày cuối tháng nộp hồ sơ khải bổ sung, bù trừ số thuế giảm vào số thuế phát sinh lần khai thuế 38 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) c Ấn định thuế Các trường hợp ấn định số thuế phải nộp • • • Không đăng ký thuế theo qui định; Không thuộc đối tượng gia hạn nộp hồ sơ khai thuế không nộp hồ sơ khai thuế thời hạn quy định; Đã nộp hồ sơ khai thuế, qua kiểm tra quan thuế thấy hồ sơ không đầy đủ, khơng xác, u cầu khai, nộp bổ sung hồ sơ khai thuế đối tượng nộp thuế không khai, nộp bổ sung; 39 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) c Ấn định thuế Các trường hợp ấn định số thuế phải nộp • • • • Đã hết thời hạn kiểm tra, tra đối tượng nộp thuế khơng xuất trình tài liệu kế tốn, hóa đơn, chứng từ tài liệu liên quan đến việc xác định yếu tố làm tính thuế phải nộp; Từ chối tìm cách trì hỗn để khơng chấp hành định kiểm tra thuế, tra thuế; Qua kiểm tra, tra thuế có chứng minh đối tượng nộp thuế khơng hạch tốn kế tốn có hạch tốn kế tốn số liệu sổ kế tốn khơng đầy đủ, khơng xác, trung thực; Có dấu hiệu bỏ trốn phát tán tài sản để không thực nghĩa vụ thuế 40 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) c Ấn định thuế Các trường hợp ấn định số thuế phải nộp • Cơ sở liệu quan thuế thu thập từ:  Đối tượng nộp thuế khai báo với quan thuế doanh thu, chi phí, thu nhập, số thuế phải nộp kỳ khai thuế trước; •   Tổ chức, cá nhân có liên quan đến đối tượng nộp thuế; Các quan quản lý Nhà nước khác Tham khảo, đối chiếu số thuế phải nộp sở kinh doanh ngành nghề, mặt hàng, quy mô địa phương 41 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) d Nộp thuế Thời hạn nộp thuế Địa điểm thủ tục nộp thuế Thứ tự toán tiền thuế, tiền phạt Đồng tiền nộp thuế Gia hạn nộp thuế Tính tiền chậm nộp việc chậm nộp thuế 42 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) e Kiểm tra, tra thuế Thanh tra Kiểm tra thuế thuế Việc kiểm tra thuế thực trụ sở quan thuế trụ sở người nộp thuế • Kiểm tra quan thuế:  Nhằm thực thường xuyên hồ sơ thuế nhằm đánh giá tuân thủ pháp luật thuế người nộp thuế;  Khi kiểm tra hồ sơ thuế có nội dung cần làm rõ phải thơng báo u cầu người nộp thuế giải trình bổ sung thông tin, tài liệu 43 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) e Kiểm tra, tra thuế Thanh tra Kiểm tra thuế thuế • Kiểm tra trụ sở người nộp thuế: Cơ quan thuế phải:   Công bố định kiểm tra thuế; Đối chiếu nội dung khai báo với sổ sách, chứng từ, tài liệu có liên quan… phạm vi, nội dung định kiểm tra thuế;  Thời hạn kiểm tra thuế không ngày làm việc, kể từ ngày công bố định kiểm tra (kiểm tra theo kế hoạch hàng hoá xuất nhập thời hạn khơng q 15 ngày) • • • Doanh nghiệp có ngành nghề kinh doanh đa dạng, phạm vi rộng tra định kỳ năm khơng qúa lần; Khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật thuế; Để giải khiếu nại, tố cáo theo yêu cầu thủ trưởng quan quản lý thuế cấp Bộ trưởng Bộ tài 44 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) f Xử phạt cưỡng chế thi hành định hành thuế Xử phạt vi phạm pháp luật thuế • • • • Vi phạm thủ tục thuế; Chậm nộp tiền thuế; Khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp tăng số tiền thuế hoàn; Trốn thuế, gian lận thuế Các trường hợp bị cưỡng chế: • • • Đối tượng nộp thuế nợ tiền thuế, tiền phạt vi phạm pháp luật thuế 90 ngày Đối tượng nộp thuế nợ tiền thuế, tiền phạt vi phạm pháp luật thuế hết thời hạn gia hạn nộp tiền thuế; Đối tượng nộp thuế cịn nợ tiền thuế, tiền phạt có hành vi phát tán tài sản, bỏ trốn 45 1.7.6 NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ (tiếp theo) f Xử phạt cưỡng chế thi hành định hành thuế Biện pháp • Trích tiền từ tài khoản đối tượng kho bạc Nhà nước, Ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác phong tỏa tài khoản; • • • • • • Khấu trừ phần tiền lương thu nhập; Dừng làm thủ tục hải quan hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; Thơng báo hóa đơn khơng cịn giá trị sử dụng; Kê biên bán đấu giá tài sản kê biên; Thu tiền tài sản khác đối tượng bị cưỡng chế tổ chức cá nhân nắm giữ; Thu hồi giấy chứng nhân đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập giấy hành nghề 46 TÓM LƯỢC NỘI DUNG BÀI HỌC ✔ ✔ ✔ ✔ • • • • Khái niệm, đặc trưng phân loại thuế; Các yếu tố cấu thành sắc thuế hệ thống thuế hành; Các nội dung luật quản lý thuế Xem xét khái niệm thuế góc độ khác tìm hiểu đặc trưng thuế đồng thời nghiên cứu cách phân loại thuế theo sở đánh thuế, theo phương thức đánh thuế, theo mối quan hệ thuế với thu nhập theo cách xác định mức thuế suất; ✔ • Khi nghiên cứu sắc thuế phải quan tâm đến yếu tố cấu thành sắc thuế cần đặc biệt quan tâm đến đối tượng chịu thuế, sở tính thuế quy định miễn giảm, hồn thuế; ✔ • Luật quản lý thuế cơng cụ pháp lý nhằm điều chỉnh hành vi quan thu thuế người nộp thuế thực nghĩa vụ thu nộp thuế cho Ngân sách nhà nước 47 ... quản lý thuế CẤU TRÚC NỘI DUNG 1. 1 Bản chất thuế 1. 4 1. 2 Các đặc trưng thuế 1. 5 1. 3 Vai trò thuế 1. 7 1. 6 Phân loại thuế Các yếu tố cấu thành sắc thuế Hệ thống thuế hành Việt Nam Quản lý thuế 1. 1... nghiệp ; Thuế sử dụng đất nông nghiệp 19 1. 7 QUẢN LÝ THUẾ 1. 7 .1 Các văn quản lý thuế 1. 7.4 Quyền hạn quan quản lý thuế 1. 7.2 Quyền chủ thể nộp thuế 1. 7.5 Trách nhiệm quan quản lý thuế 1. 7.3 Nghĩa... thể nộp thuế 1. 7.6 Nội dung quản lý thuế 20 1. 7 .1 CÁC VĂN BẢN VỀ QUẢN LÝ THUẾ • • Luật quản lý thuế số 78/2006/QH 11 ngày 29 /11 /2006; Luật 10 6/2 016 /QH13 sửa đổi, bổ sung số điều luật thuế giá