Ố TƯỢNG, ỊA ỂM, THỜI GIAN, NỘ DU V P ƯƠ PHÁP NGHIÊN CỨU
THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
- Tổng quan và viết đề cương: tháng -2013
- Tổng hợp, thống kê, phân tích tài liệu và hoàn tất khóa luận từ / / đến 20/05/2013.
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
- iều tra thành phần loài thực vật thân gỗ tại rừng tự nhiên Huyện Phước Sơn
- Lập danh sách những loài thuộc nguồn gen quý hiếm cần quan tâm bảo vệ tại địa bàn
- Tìm hiểu các nhân tố tác động đến nguồn tài nguyên thực vật thân gỗ
- ề xuất một số giải pháp bảo tồn và phát triển hệ thực vật ở rừng tự nhi n Phước Sơn
2.5.1 Phương pháp kế thừa có chọn lọc
Chúng tôi tiến hành thu thập có chọn lọc tài liệu và số liệu liên quan đến rừng tự nhiên tại Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam Nguồn tài nguyên thực vật phong phú và các công trình nghiên cứu về thực vật thân gỗ, cả trong nước và quốc tế, sẽ được tổng hợp để phục vụ cho việc nghiên cứu và bảo tồn.
2.5.2 Phương pháp điều tra thành phần loài
- ối tượng phỏng vấn: Cán bộ Ban quản lí, kiểm lâm, người dân, người đi đường…
Mục đích phỏng vấn là để thu thập thông tin từ ban quản lý, nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về thành phần loài thực vật và tình hình các loài thực vật thân gỗ tại rừng tự nhiên Phước Sơn.
2.5.2.2 Phương pháp khảo sát thực địa:
Khảo sát tổng thể để xác định tuyến nghiên cứu:
- Tuyến 1: Từ Hạt kiểm lâm Huyện Phước Sơn đi dọc theo đường Hồ Chí Minh
- Tuyến 2: Từ UBND x Phước Hòa dọc theo QL 14E
- Tuyến 3: Từ x Phước Hiệp dọc theo suối Bà Lâu
Sơ đồ các tuyến nghiên cứu 2.5.2.2 Phương pháp thu mẫu ngoài thực địa
- Tiến hành thu mẫu theo tuyến
- Dụng cụ thu mẫu: Cặp thực địa, sổ ghi chép, bút chì mềm, nhãn ghi số liệu, kéo cắt cây, máy ảnh
+ Mỗi mẫu phải có đầy đủ các bộ phận nhất là các cành có lá, hoa, quả
+ Các mẫu thu trên cùng một cây thì ghi cùng số liệu, nhất là các đặc điểm dễ mất khi khô
Phương pháp xử lí và bảo quản mẫu
Mẫu được xếp thành từng bó từ 10-12 mẫu, sau đó cho vào túi nilong kích thước 50x120cm Để bảo quản, pha cồn 70% theo tỷ lệ 50% cồn và 50% nước, sao cho ngập mẫu, rồi buộc chặt miệng túi Cuối cùng, mang về phòng thí nghiệm để tiến hành ép và sấy mẫu.
- Ép mẫu: Mẫu đƣợc ép b ng giấy báo và kẹp gỗ, sau đó sấy b ng lò điện cho đến khô
- Chụp ảnh một số sinh cảnh và mẫu vật tự nhi n để minh họa
- Mẫu đƣợc đ nh tr n giấy Croqui cỡ 9x cm, có dán nh n theo quy định
Phương pháp giám định tên cây gỗ
- Phương pháp so sánh hình thái: Dựa vào đặc điểm hình thái cơ quan sinh sản và cơ quan sinh dƣỡng để phân biệt các loài
- Trong quá trình giám định, sử dụng khóa phân loại của Phạm Hoàng Hộ 1991,
Trong bộ sách "Cây cỏ Việt Nam" được xuất bản vào năm 1992 và 1993, gồm 6 tập, chúng tôi đã nhờ Th.S Nguyễn Thị Ào, giảng viên trường Đại học Sư phạm, thực hiện việc giám định cho những mẫu chưa được xác định.
Phương pháp lập danh lục
- Danh lục đƣợc xếp thành từng chi, từng họ theo cách sắp xếp của Phạm Hoàng
- Trật tự các loài trong phạm vi từng chi, các chi trong từng họ đƣợc sắp xếp theo thƣ tự a, b, c
- Các kí hiệu ghi trong các cột đƣợc chú thích ở cuối bảng
2.5.3.Phương pháp phân tích xử lí số liệu
Số liệu nghiên cứu đƣợc tổng hợp, phân tích, xử lí dựa vào thuật toán thống kê của chương trình Microsof Exel
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CÁC YẾU TỐ TÁC ỘNG ẾN NGUỒN TÀI NGUYÊN THỰC VẬT THÂN GỖ TẠI RỪNG TỰ NHIÊN HUYỆN PHƯỚC SƠN-TỈNH QUẢNG NAM 25 1 Kết quả điều tra xã hội học tìm hiểu thái độ, nhận thức của cư dân địa phương và những tác động của họ đến rừng tự nhiên Huyện Phước Sơn – Tỉnh Quảng Nam 25
Ngày nay, mặc dù các ngành công nghiệp nặng phát triển mạnh mẽ với nhiều sản phẩm từ nguyên liệu nhựa, nhu cầu sử dụng sản phẩm từ gỗ vẫn đang được ưa chuộng.
Bảng 3.7: Ý kiến của người dân về việc sử dụng các sản phẩm làm từ gỗ
STT Nguyên liệu đƣợc sử dụng làm vật dụng
2 Làm từ nguyên liệu khác ( inox, sắt…) 6/30 20%
3 Làm từ vật liệu gì cũng đƣợc 4/30 13%
Theo bảng trên, có đến 67% người được phỏng vấn ưa chuộng sử dụng các vật dụng làm bằng gốm sứ hơn các sản phẩm khác.
4.3.2 Một số nhân tố tác động đến nguồn tài nguyên thực vật thân gỗ tại rừng tự nhiên Huyện Phước Sơn – Tỉnh Quảng Nam
Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy nguồn tài nguyên thực vật thân gỗ tại rừng tự nhiên Huyện Phước Sơn, Tỉnh Quảng Nam đang bị suy giảm nghiêm trọng Nguyên nhân chủ yếu là do các hoạt động như san ủi làm đường cho công ty khai thác vàng, khai thác gỗ trái phép, xây dựng thủy điện, và phá rừng tự nhiên để trồng keo, làm nương.
4.3.2.1 Khai thác gỗ trái phép
Qua khảo sát thực địa và phỏng vấn cán bộ kiểm lâm cũng như người dân, nguyên nhân chính làm suy giảm tài nguyên thực vật thân gỗ tại rừng tự nhiên Huyện Phước Sơn, Tỉnh Quảng Nam, là do khai thác gỗ trái phép Nhiều cánh rừng ở phía tây huyện Phước Sơn có vẻ ngoài còn nguyên sinh nhưng thực chất đã bị tàn phá nghiêm trọng Vào buổi sáng hoặc chập tối, nhiều tốp môtô, chủ yếu là xe Minsk, chở các phiến gỗ rời khỏi rừng với tốc độ cao, hướng về khối phố 6, thị trấn Hâm Úc Hầu hết các loài gỗ cổ thụ quý hiếm ở khu vực này đã bị lâm tặc đốn hạ một cách thương tiếc Bên cạnh đó, việc xây dựng công trình Nhà máy thủy điện cũng được lợi dụng để biện minh cho hành vi khai thác này.
Tại khu vực 28 ắ Mi, giáp ranh với các xã Phước Xuân và Phước Hòa thuộc huyện Phước Sơn, nhiều đối tượng đang tiến hành phá rừng một cách vô tội vạ để trục lợi Hành vi này không gặp phải sự can thiệp từ các cơ quan chức năng của huyện Phước Sơn và tỉnh Quảng Nam, khi những kẻ phá rừng thường lấy lý do để biện minh cho hành động của mình.
Việc chặt cây để thi công các công trình thủy điện đang diễn ra ở thượng nguồn sông Vu Gia, dẫn đến tình trạng “phá rừng có phép” và gây ra những tác động tiêu cực đối với môi trường Hệ quả của việc quy hoạch thủy điện ồ ạt tại huyện Phước Sơn là sự suy giảm nghiêm trọng của nhiều cánh rừng nguyên sinh, đe dọa đến sự đa dạng sinh học và hệ sinh thái trong khu vực.
4.3.2.2 San ủi làm đường đi của công ty khai thác vàng “ Vàng tặc” h ng chỉ ở Bồng Mi u mà nạn “Vàng tặc” đ và đang diễn rầm rộ tại nhiều địa phương vùng cao của tỉnh Quảng
Tại Phước Sơn, tình trạng ô nhiễm môi trường đang gia tăng, đặc biệt là do việc phá hủy rừng tự nhiên Cảnh tượng cây cối bị chặt phá, đất đá vương vãi khắp nơi đã trở thành hiện thực, bắt nguồn từ khu vực cổng Nhà máy vàng Phước Sơn.
Khai thác gỗ trái phép
Xe múc được đưa vào rừng để làm đường
Con đường do các công ty vàng Phước Sơn tạo ra rộng hàng chục mét, xuyên qua rừng tự nhiên và gây thiệt hại nghiêm trọng cho hệ sinh thái Dọc theo con đường, nhiều gốc cây bị cày sát gốc, có nguy cơ đổ, trong khi phía taluy âm, cây rừng bị ngã gãy, làm cho một số cây sống còn thò ra ngoài vực sâu Mặc dù vậy, phần rừng còn lại bên cạnh con đường vẫn xanh um với những cây thân gỗ cao vút Con đường phá rừng kéo dài đến khu bãi thải của nhà máy vàng, nơi hoạt động tạm dừng.
Mất rừng do xây dựng thủy điện ở Phước Sơn đã trở thành một vấn đề phổ biến, như lời một người dân sống gần thủy điện ắc My 4 chia sẻ trong cuộc khảo sát.
Công trình thủy điện ắc My được xây dựng tại các xã Phước Hiệp và Phước Hòa, cắt ngang tuyến giao thông quan trọng QL14E nối Phước Sơn với đồng bằng Trong gần năm qua, tuyến quốc lộ này đã trở thành công trường thi công thủy điện, bị băm nát Trên công trình thủy điện ắc My, hai bên đường là những vạt rừng trơ trụi, tạo nên một bức tranh tương phản với nền xanh bạt ngàn của rừng Trường Sơn, nơi từng mảng trắng của đất lộ ra.
Công trình thủy điện ắc My
Việc xây dựng nhà máy, đập và các công trình phụ trợ đã dẫn đến sự hy sinh của nhiều khu rừng nguyên sinh, trong bối cảnh 30 đá lan ra ngày càng rộng.
4.3.2.4 Phá rừng tự nhiên để trồng keo, làm nương
Trong thời gian gần đây, một số huyện miền núi đã quy hoạch vùng sản xuất nương rẫy nhằm đảm bảo an ninh lương thực và hạn chế nạn phá rừng tự nhiên Tại huyện Phước Sơn, đồng bào dân tộc thiểu số vẫn duy trì thói quen canh tác nương rẫy truyền thống, dẫn đến tình trạng phá rừng để làm nương vẫn tiếp diễn Hơn nữa, đồng bào thực hiện canh tác nương rẫy theo hình thức luân phiên, sản xuất liên tục trong 2-3 năm trên mỗi rẫy trước khi bỏ hoang và tìm kiếm rẫy mới.
3.4 Ề XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TÀI NGUYÊN THỰC VẬT THÂN GỖ T I RỪNG TỰ NHIÊN HUYỆN
P ƢỚ SƠ -TỈNH QUẢNG NAM
Xây dựng kế hoạch quản lý và tổ chức truy quét liên tục các khu vực khai thác khoáng sản nóng trên địa bàn, cũng như các khu rừng giáp ranh với các huyện lân cận và các tỉnh lân cận.
Phá rừng tự nhiên để trồng keo
- Ngăn chặn và xử lí nghiêm mọi hành vi khai thác, chặt phá rừng và vận chuyển gỗ trái phép
Để giải quyết vấn đề đất sản xuất, cần hướng dẫn người dân địa phương về các phương thức canh tác bền vững Việc này không chỉ giúp hạn chế tình trạng phá rừng mà còn ngăn chặn kịp thời việc đốt rừng để làm nương rẫy.