Nhận xét: -“Chẳng bao lâu” là thành phần phụ trạng ngữ, nếu lược bỏ thì câu văn vẫn hoàn chỉnh -“ Tôi” là chủ ngữ, “đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng” là vị ngữ, là hai th[r]
(1)Kiểm tra bài cũ - Thế nào là hoán dụ? - Hãy phép hoán dụ câu thơ sau? “Bàn tay ta làm nên tất Có sức người sỏi đá thành cơm.” (Hoàng Trung Thông) (2) Hoán dụ: gọi tên vật, tượng, khái niệm tên vật, tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt Phép hoán dụ câu thơ sau là: “Bàn tay ta làm nên tất Có sức người sỏi đá thành cơm.” (Hoàng Trung Thông) (3) Tiết 107: Tiếng Việt (4) I.PHÂN BIỆT THÀNH PHẦN CHÍNH VỚI THÀNH PHẦN PHỤ Ví dụ: - Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành chàng dế TN CN VN niên cường tráng (Tô Hoài) Tìm các thành phần câu ví dụ đã cho? Tôi đã trở thành chàng dế niên cường tráng Chẳng bao lâu, đã trở thành chàng dế niên cường tráng Chaúng bao laâu, toâi Thử bỏ các thành phần nói trên rút nhận xét? (5) Nhận xét: -“Chẳng bao lâu” là thành phần phụ trạng ngữ, lược bỏ thì câu văn hoàn chỉnh -“ Tôi” là chủ ngữ, “đã trở thành chàng dế niên cường tráng” là vị ngữ, là hai thành phần chính câu, lược bỏ thì câu không hoàn chỉnh, không rõ ý (6) Bài học Vậy thành phần chính Thành phần chính là thành phần Củabắt câu là gì? buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt ý trọn vẹn Thành phần phụ là thành phần không bắt buộc phải có mặt câu Thành phần phụ là gì? (7) + Kết hợp với phó từ quan hệ thời gian + Trả lời cho câu hỏi : Như nào? Làm gì? Làm sao? Là gì? Ví dụ: Ví dụ: bao Cáclâu, cànhtôicây lấm màu xanh đã trở thành Chẳng Chẳng chàng bao dếlâu, tôi Ví dụ: Lan học bài VN niên cường tráng nào? Lan làm gi? Con nhỏ Lan bướng Phó từ quan hệ thời gian.: sẽ, đang, sắp… (8) + Kết hợp với phó từ quan hệ thời gian + Trả lời cho câu hỏi : Như nào? Làm gì? Làm sao? Là gì? + Thường động từ (cụm đông từ), danh từ (cụm danh từ), a)tính Một buổi chiều, tôi đứng cửa hang khi, từ (cụm tính từ) tạo thành xem hoàng hôn xuống VN1 +VN2 Câu có thể có nhiều vị ngữ CĐT CĐT b) Nắng xuân ấm áp TT d) Nam là học sinh DT c) Nắng xuân ấm áp CTT e) Nam là học sinh xuất sắc CDT d) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập VN3 VN2 VN1 VN4 (9) TrongVímột dụ:số trường hợp định tính từ (cụm tính từ), động từ (cụm động từ)cũng có thể làm chủ ngữ + Nêu tên vật, tượng có hành động, đặc điểm, Học tập làtôi nhiệm vụthành học sinh a) Chẳng bao lâu, đã trở chàng dế trạng thái… miêu tả vị ngữ ĐTtráng niên cường + Trả lời cho câu hỏi Ai? Con gì? Cái gì? Trung thực là đức tính tốt + ThườngTTdo danh từ (Cụm danh từ), đại từ tạo thành + Câu có thể có nhiều chủ ngữ b) Chú chó vện cắn cô mèo vằn Ai đã Từ trở thành chàng dế Đại niên cường tráng? Con gì cắndanh mèo Cụm từ.vằn? c) Cây tre là người bạn thân nông dân Việt Nam (…) Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác (10) Th¶o luËn nhãm NHÓM 1 Vai trò vị ngữ câu? Vị ngữ thường đứng vị trí nào ? Vị ngữ trả lời cho các câu hỏi nào? Khả kết hợp vị ngữ ? Số lượng vị ngữ câu văn ? NHÓM Vai trò chủ ngữ câu? 2.Chủ ngữ thường đứng vị trí nào? 3.Chủ ngữ trả lời cho câu hỏi nào? Chủ ngữ câu có thể cấu tạo nào? Số lượng chủ ngữ câu văn ? (11) VỊ NGỮ Vai trò Vị trí Là thành phần chính câu Thường đứng sau chủ ngữ CHỦ NGỮ Là thành phần chính câu Thường đứng trước vị ngữ Trả lời cho câu Làm gì? Làm sao? hỏi Ai? Con gì? Cái gì? Như nào? Là gì? Khả kết Có thể kết hợp với hợp các phó từ trước nó Cấu tạo Thường là động từ, Thường là danh từ, cụm động từ, tính cụm danh từ, đại từ từ, cụm tính từ Số lượng Một nhiều Một nhiều (12) Bài tập 1: Xác định chủ ngữ, vị ngữ câu sau Cho biết chủ ngữ vị ngữ có cấu tạo nào - Câu 1: Tôi đã trở thành chàng dế niên cường tráng CN (Đại từ) VN (Cụm ĐT) - Câu 2: Đôi càng tôi mẫm bóng CN (Cụm DT) VN (TT) - Câu 3: Những cái vuốt chân, khoeo cứng dần và nhọn hoắt CN (Cụm DT) VN (2 Cụm TT) - Câu 4: Tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các cỏ CN (Đại từ) VN (2 Cụm ĐT) - Câu 5: Những cỏ gẫy rạp, y có nhát dao vừa lia qua CN (Cụm DT) VN (Cụm ĐT) (13) 2/.Đặt câu theo yêu cầu: a/ Kể lại việc tốt em bạn em làm (vị ngữ: Làm gì?) Hôm qua, tôi //đã chép bài cho bạn Hương CN VN b/ Tả hình dáng (tính tình đáng yêu) bạn lớp (vị ngữ: Như nào?) Đôi mắt bạn Lan //tròn xoe, thật dễ thương CN VN c/ Giới thiệu nhân vật truyện vừa đọc (vị ngữ: Là gì?) Thạch Sanh //là dũng sĩ CN VN (14) Cuûng coá Điền chữ đúng (Đ) sai (S) vào các câu sau: Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ câu, có thể lược boû Câu 2: Chủ ngữ-Vị ngữ là thành phần chính câu Câu 3: Các từ ngữ gạch chân là thành phần chủ ngữ: Lom khom núi tiều vài chú Lác đác bên sông chợ nhà (Baø Huyeän Thanh Quan) Câu 4: Thành phần vị ngữ các câu sau có cấu tạo là cụm tính từ: a Hà Nội là thủ đô nước ta b Tieáng Vieät cuûa chuùng ta raát giaøu Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì? Ñ Ñ Ñ S S Ñ Ñ (15) -Häc thuéc ghi nhí SGK -Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i Soạn bµi “THI LÀM THƠ NĂM CHỮ” (16)