i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: La Nguyễn Minh Hiền học viên cao học khóa K22 trường Đại học Lâm Nghiệp Việt Nam ( Phân Hiệu Miền Nam) xin cam đoan, đề tài cơng trình nghiên cứu Nội dung kết nêu luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình nghiên cứu khác Trảng Bom, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn La Nguyễn Minh Hiền ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc gửi đến TS Nguyễn Quang Hà, người thầy tận tình bảo, hướng dẫn giúp đỡ tơi suốt thời gian thực hoàn thành đề tài nghiên cứu Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn trân trọng đến quý thầy cô tham gia giảng dạy mơn học chương trình đào tạo Thạc sĩ Kinh tế trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam Tôi xin gửi lời cảm ơn đến chuyên gia chuyên ngành đóng góp ý kiến, tạo điều kiện giúp đỡ hỗ trợ hồn thành đề tài Tơi xin cảm ơn lãnh đạo UBND huyện Thống Nhất tạo điều kiện cho tiếp cận thu thập thông tin, số liệu phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài Cuối xin chân thành cảm ơn giúp đỡ động viên tất người thân gia đình, bạn bè, đồng nghiệp suốt trình theo học hoàn thành luận văn thân Trảng Bom, ngày tháng năm 2017 Tác giả La Nguyễn Minh Hiền iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT vi DANH MỤC bảng biểu vii DANH MỤC HÌNH ẢNH vii ĐẶT VẤN ĐỀ Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1 Cơ sở lý luận xây dựng Nông thôn 1.1.1 Một số khái niệm 1.1.2 Chương trình xây dựng nơng thơn 1.1.3 Nông thôn nâng cao Tỉnh Đồng Nai 10 1.2 Quản lý nhà nước xây dựng nông thôn 16 1.2.1 Về xây dựng nông thôn 16 1.2.2 Vai trò mơ hình nơng thơn phát triển kinh tế - xã hội 16 1.2.3 Nội dung quản lý nhà nước xây dựng nông thôn 17 1.3 Nghiên cứu xây dựng nông thôn giới Việt Nam 22 1.3.1 Nghiên cứu xây dựng nông thôn giới 22 1.3.2 Nghiên cứu xây dựng Nông thôn Việt Nam 22 1.3.3 Xây dựng nông thôn huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai 27 1.3.4 Nhận xét chung nhân tố đưa tới thành công hạn chế xây dựng NTM Việt Nam: 28 Chương ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31 2.1 Đặc điểm huyện Thống Nhất - tỉnh Đồng Nai 31 2.1.1 Các đặc điểm tự nhiên 31 iv 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội 35 2.1.3 Đánh giá chung đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội môi trường huyện Thống Nhất 38 2.2 Phương pháp nghiên cứu 39 2.2.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 39 2.2.2 Phương pháp thu thập số liệu 40 2.2.3 Các tiêu sử dụng Đề tài nghiên cứu 41 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 42 3.1 Tình hình cơng tác tổ chức thực chương trình xây dựng NTM nâng cao địa bàn huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai 42 3.1.1 Việc kiện toàn Ban Chỉ đạo Ban Quản lý Chương trình NTM huyện 42 3.1.2 Đánh giá chung kết huy động nguồn lực đầu tư xây dựng NTM43 3.2 Kết thực chương trình XD NTM theo tiêu chí nâng cao Huyện Thống Nhất Error! Bookmark not defined 3.2.1 Chủ trương nâng cao chất lượng NTM Huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai Error! Bookmark not defined 3.2.2 Nội dung kế hoạch nâng cao chất lượng xây dựng NTM theo tiêu chí nâng cao Huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai 46 3.3 Những nhân tố ảnh hưởng tới kết thực chương trình XD NTM nâng cao địa bàn nghiên cứu 56 3.3.1 Kết thực xây dựng nông thôn nâng cao Huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai 56 3.4 Kết điều tra, khảo sát kết thực xây dựng nông thôn nâng cao xã nghiên cứu thuộc huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai 58 3.4.1 Khái quát chung xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 58 3.4.2 Tình hình thực chương trình xây dựng nơng thơn nâng cao v địa bàn xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 59 3.4.3 Kết vấn hộ dân địa bàn xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 62 3.4.4 Kết vấn cán làm công tác xây dựng nông thôn địa bàn xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 66 3.5 Những thành công, tồn xây dựng nông thôn nâng cao huyện Thống Nhất 70 3.5.1 Thành công 70 3.5.2 Tồn tại, hạn chế 71 3.5.3 Nguyên nhân tồn 76 3.6 Giải pháp góp phần thực thành cơng chương trình xây dựng nông thôn nâng cao huyện Thống Nhất 77 3.6.1 Giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng chương trình nơng thơn xã chưa đạt tiêu chí nông thôn nâng cao địa bàn huyện: 77 3.6.2 Giải pháp cho 03 xã thực tiêu chí nơng thơn nâng cao đạt tỷ lệ thấp toàn huyện 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 87 Kết luận 87 Khuyến nghị 88 vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Số TT Từ đầy đủ Từ viết tắt 01 Nông thôn NTM 02 Quản lý nhà nước QLNN 03 Đầu tư - kinh doanh - chuyển giao BOT 04 Đầu tư - chuyển giao - kinh doanh BTO 05 Hợp tác công tư PPP 06 Phát triển nông thôn PTNT 07 Giao thông nông thôn GTNT 08 Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân 09 Cơng nghiệp hóa - đại hóa 10 Kinh tế xã hội KTXH 11 Khoa học kỹ thuật KHKT 12 Khu công nghiệp KCN 13 Niên giám thống kê NGTK 14 Ngân hàng giới WB 15 Ngân sách nhà nước NSNN 16 Tổ chức thương mại giới WTO 17 Việt Nam đồng VND 18 Xây dựng XDCB HĐND,UBND CNH - HĐH vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Cơ cấu sử dụng đất địa bàn huyện Thống Nhất 34 Bảng 2.2 Diện tích dân số mật độ dân số năm 2016 35 Bảng 2.3 Tốc độ phát triển bình quân kinh tế Huyện Thống Nhất 38 Bảng 3.1 Tổng hợp nguồn vốn thực chương trình đến 2015 43 Bảng 3.2 Kết thực XD NTM nâng cao huyện Thống Nhất 57 Bảng 3.3 Khái quát xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 58 Bảng 3.4 Thực trạng nông thôn nâng cao 59 xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân 59 Bảng 3.5 Kết thực chương trình xây dựng nông thôn nâng cao xã Hưng Lộc, Bàu Hàm 2, Gia Tân (tính đến tháng 12/2016) 61 Bảng 3.6 So sánh tiêu chí đạt bắt đầu xây dựng nông thôn 62 nâng cao kết tính đến tháng 6/2017 xã 62 Bảng 3.7 Tổng hợp kết vấn hộ dân 63 Bảng 3.8 Tổng hợp kết vấn cán làm công tác 66 xây dựng nông thôn 66 Bảng 3.9 Bảng tổng hợp theo Văn phòng Điều phối Nông thôn huyện đến tháng 6/2017 73 DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 2.1 Bản đồ hành huyện Thống Nhất 31 ĐẶT VẤN ĐỀ Tính cấp thiết đề tài: Xây dựng Nông thôn mục tiêu chiến lược nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa, xây dựng bảo vệ tổ quốc, tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định trị, bảo đảm an ninh, quốc phịng Chính sách phát triển nơng thôn Đảng Nhà nước quan tâm trọng ban hành đổi để tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy kinh tế, bước nâng cao chất lượng sống nông dân Huyện Thống Nhất huyện nơng, thuộc tỉnh Đồng Nai, Việt Nam Khí hậu đất đai thuận lợi phát triển ăn quả, công nghiệp đậu nành, thuốc lá, cà phê, cao su Cơ cấu kinh tế nơng nghiệp đóng vai trò chủ đạo Thực Nghị số 26-NQ/TW ngày 05/08/2008 Ban chấp hành Trung ương Đảng (Khóa X), Kế hoạch số 97-KH/TU ngày 29/12/2008 Tỉnh ủy nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Huyện ủy Thống Nhất ban hành Kế hoạch số 79KH/HU ngày 04/5/2009 Kế hoạch Ban Chấp hành Đảng huyện (khóa IX) thực Nghị số 26-NQ/TW Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) “nơng nghiệp, nơng thôn, nông dân” Trong năm qua, kinh tế huyện Thống Nhất nói chung đạt kết tích cực Sản xuất nơng nghiệp tiếp tục phát triển ổn định theo hướng sản xuất hàng hóa, giảm dần tỷ trọng ngành trồng trọt tăng dần tỷ trọng ngành chăn nuôi Nông nghiệp ngành mang lại việc làm thu nhập chủ yếu cho nhân dân địa bàn huyện sản xuất nông nghiệp cịn mang tính nhỏ lẽ, hộ gia đình, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất hạn chế bền vững có sức cạnh tranh thị trường việc làm cần thiết Xây dựng nông thôn thời kỳ vấn đề quan tâm Tỉnh ủy Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai Kế thừa thành tựu sau 20 năm "Đổi mới", nông thôn Tỉnh liên tục phát triển góp phần quan trọng ổn định tình hình trị, kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nơng dân Qua giai đoạn cách mạng giành độc lập dân tộc, bảo vệ tổ quốc xây dựng chủ nghĩa xã hội, nông dân lực lượng hùng hậu theo Đảng Nông nghiệp ngành mang lại việc làm thu nhập cho đa số người dân nông thôn, đảm bảo vững an ninh lương thực tạo sở ổn định xã hội; nông thôn môi trường sống đa số nhân dân, nơi bảo vệ môi trường sinh thái bảo tồn truyền thống văn hoá dân tộc Thực Chương trình số 77-CTr/TU ngày 15/10/2008 Tỉnh ủy thực nghị số 26-NQ/TW Ban chấp hành Trung ương Đảng (khố X) nơng nghiệp, nơng dân, nơng thơn; Chương trình thí điểm xây dựng mơ hình xã nông thôn dựa tư tưởng đạo xuất phát từ thực tiễn, nêu lên đề xuất nhằm từ đến năm 2015 xã nơng thơn có nơng nghiệp thị đại, bền vững, có khả cạnh tranh cao; nơng thơn đại, văn minh; nơng dân có đời sống vật chất tinh thần phát triển, không q chênh lệch so với thị có đóng góp hiệu vào q trình CNH HĐH tỉnh Để tiếp tục xây dựng nâng cao đời sống kinh tế - xã hội xã đạt chuẩn nông thơn mới; xây dựng nơng thơn có đời sống kinh tế cải thiện, có đời sống văn hóa tốt, có kết cấu hạ tầng kinh tế phát triển, có mơi trường sinh thái bảo vệ Cơ cấu kinh tế hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; an ninh, quốc phịng trật tự an tồn xã hội giữ vững; đời sống vật chất tinh thần người dân ngày nâng cao; thể điểm xây dựng nông thôn mới: Con người - Diện mạo - Sức sống - Động lực UBND tỉnh Đồng Nai ban hành Quyết định số 387/QĐ-UBND ngày 10/2/2015 Ban hành tiêu chí nơng thơn nâng cao tỉnh Đồng Nai Đồng thời, ngày 07/10/2016 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3263/QĐ-UBND việc điều chỉnh, bổ sung tiêu chí nơng thơn nâng cao UBND tỉnh, Bộ tiêu chí nơng thơn nâng cao tỉnh bao gồm 18 tiêu chí, 40 tiêu 05 lĩnh vực: Quy hoạch; Hạ tầng kinh tế xã hội; Kinh tế tổ chức sản xuất; Văn hóa Xã hội Mơi trường; Hệ thống trị Bộ tiêu chí nâng cao tỉnh sở để UBND huyện Thống Nhất điều chỉnh, bổ sung Bộ tiêu chí nơng thơn nâng cao tổ chức thực địa bàn thời gian tới nhằm tiếp tục nâng chất, phát huy thành đạt công tác xây dựng nông thôn Ngày 27/11/2015, UBND huyện Thống Nhất Thủ tướng Chính phủ cơng nhận đạt chuẩn nông thôn theo Quyết định số 2097/QĐTTg Bộ tiêu chí nơng thơn nâng cao tỉnh để xã đạt chuẩn nông thôn làm sở để tiếp tục giữ vững, trì nâng cao tiêu chí đạt đảm bảo tính bền vững nhằm thúc đẩy phong trào trình độ, chất lượng cao Bộ tiêu chí nơng thơn nâng cao xác định tiêu chí tiêu có mức u cầu mới, khơng lặp lại tiêu chí tiêu khơng thay đổi Bộ tiêu chí ban hành Đối với huyện Thống Nhất, giai đoạn 2016-2020, việc thực xây dựng nông thôn nâng cao dự báo phải đối mặt với nhiều khó khăn: nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước có hạn; huy động từ đóng góp người dân sẽ gặp nhiều khó khăn; số tiêu chí khó đạt sở hạ tầng văn hóa, giao thơng, mơi trường Do vấn đề xây dựng nơng thơn nâng cao giai đoạn 2016-2020 huyện vấn đề cần đặc biệt quan tâm; theo ngành địa phương tập trung đầu tư cho sở hạ tầng thiết yếu nào? Làm để phát triển sản xuất gắn với tái cấu ngành nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho người dân, xử lý rác thải môi trường để thực thành cơng nơng thơn nâng cao tồn tỉnh? Vì vậy, việc nghiên cứu giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực chương trình nơng thơn theo tiêu chí nâng cao địa bàn huyện Thống Nhất, sở xác định nhân tố ảnh hưởng đến việc thực chương trình, đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực xây dựng nông thôn nâng cao giai đạn 2016-2020 thật cần thiết Mục tiêu nghiên cứu: - Mục tiêu tổng quát: Trên sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng kết tổ chức thực chương trình xây dựng nơng thơn đến năm 2015, đề xuất giải pháp để tiếp tục thực Chương trình xây dựng nơng thơn theo Bộ tiêu chí nâng cao UBND huyện Thống Nhất - Tỉnh Đồng Nai - Mục tiêu cụ thể: + Hệ thống hóa sở lý luận thực tiễn xây dựng nông thôn + Đánh giá thực trạng kết thực chương trình xây dựng nơng 75 12 Hình thức tổ chức sản xuất Đạt Đạt Đạt Đạt 13 Giáo dục Đạt Đạt Đạt Đạt 14 Y tế Đạt 15 Văn hóa Đạt Đạt Đạt Đạt 16 Môi trường Đạt Đạt Đạt 17 Hệ thống tổ chức trị xã hội vững mạnh Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt 18 An ninh, quốc phòng Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Tổng cộng 18/18 17/18 16/18 11/18 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt 9/18 9/18 14/18 9/18 12/18 14/18 Nguyên nhân việc thực tiêu chí đạt tỷ lệ thấp - Công tác thông tin tuyên truyền đến cho người dân chưa tốt; người dân chưa thật tham gia, kiểm tra, giám sát toàn diện trình triển khai thực hiện; đặc biệt xã có số tiêu chí đạt thấp xã Gia Tân 3, Lộ 25 Xuân Thạnh - Huy động đóng góp nhân dân để xây dựng giao thơng nông thôn gần không huy động - Vốn cân đối từ ngân sách Nhà nước để triển khai thực chương trình hạn hẹp; đến hết năm 2016, việc phân bổ vốn cho xã để thực đạt