bộ giáo dục đào tạo nông nghiệp ptnt trường đại học lâm nghiệp Lª tun nghiªn cøu mét sè giải pháp góp phần quản lý bền vững tài nguyên rừng khu bảo tồn thiên nhiên đakrông - tỉnh quảng trị Chuyên ngành: Lâm học Mà số: 60.62.60 luận văn thạc sĩ khoa học lâm nghiệp Người hướng dẫn khoa học: TS Võ Đại Hải Hà Tây, năm 2007 Đặt vấn đề Dự án Xây dựng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông UBND tỉnh Quảng Trị Quyết định phê duyệt số 768/QĐ-UB ngày tháng năm 2001 Tháng năm 2002, UBND tỉnh Quảng Trị Quyết định số 4343/QĐ-UB thành lập Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông trực thuộc Chi cục kiểm lâm Quảng Trị Hiện tại, Ban quản lý có 29 cán công chức, trạm bảo vệ rừng Hải Phúc, Hồng Thuỷ Tà Long Diện tích Khu bảo tồn Thiên nhiên ĐaKrông 37.640 ha, diện tích phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 23.590 ha, phân khu phục hồi sinh thái 13.409 ha, phân khu hành dịch vụ quy hoạch 641 Diện tích vùng đệm Khu bảo tồn thiên nhiên 56.175 với 23.172 người dân sinh sống, chủ yếu dân tộc Vân Kiều, chiếm 42,9% Theo kết điều tra tổ chức Birdlife International năm 2000, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên Môi trường (CRES) - Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2004 Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật năm 2005, Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông có 1.175 loài thực vật thuộc 528 chi 130 hä; 67 loµi thó thc 25 hä vµ 10 bé; Chim cã 193 loµi thuéc 27 hä; 17 loµi lưỡng cư; 32 loài bò sát; 71 loài cá thuộc 17 họ bộ; 279 loài côn trùng thuộc 12 hä 127 gièng 228 loµi thủ sinh vËt, có nhiều loài có tên sách đỏ ViƯt Nam nh­: Gơ lau, Gơ mËt, Thỉ phơc linh, Lan kim tuyến, Kim giao, Cá chình hoa, Rắn hổ mang chúa, Gà lôi lam mào trắng, Gà lôi lam mào đen, Hổ, Sao la, Bò tót, Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông điển hình với kiểu rừng thường xanh m­a Èm nhiƯt ®íi vïng ®åi nói thÊp, có kiểu trạng thái rừng là: i) rừng kín thường xanh rộng nhiệt đới nói thÊp; ii) rõng kÝn th­êng xanh m­a Èm nhiƯt ®íi vïng thÊp; iii) rõng kÝn th­êng xanh phơc håi sau khai th¸c; iv) rõng th­êng xanh m­a Èm nhiƯt đới sau khai thác; v) rừng hỗn giao tre nứa, gỗ phục hồi sau nương rẫy khai thác; vi) trảng cỏ bụi thứ sinh nhân tác; vii) thảm nông nghiệp; viii) thảm thực vật khu núi đá Ngoài ra, Khu Bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông mét sè 200 vïng sinh th¸i träng u cđa giới, vùng chim đặc hữu Việt Nam với giá trị khoa học cao thừa nhận Khu BTTN ĐaKrông mắt xích quan trọng chuỗi Khu bảo tồn, tạo nên môi trường sống thích hợp cho loài có nguy tuyệt chủng như; Gà lôi lam mào trắng, Sao la, bò tót, hổ, vượn đen má trắng, Trong năm qua, Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông đà thu nhiều kết công tác quản lý, bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học Tuy nhiên, Khu bảo tồn tiếp giáp với nhiều khu dân cư vùng đệm (10 xÃ); đời sống người dân vùng đệm nhiều khó khăn, sống họ phụ thuộc lớn vào rừng; nhu cầu gỗ, củi lâm sản khác lớn; hệ thống đường Hồ Chí Minh (62 km) đường sông Ba Lòng sông ĐaKrông (90km) qua Khu bảo tồn nên khó khăn việc quản lý bảo vệ Vì vậy, Khu bảo tồn chịu nhiều sức ép việc quản lý bảo vệ tài nguyên rừng tệ nạn khai thác thực vật, săn bắt động vật rừng, xâm lấn diện tích rừng; số lượng cán bộ, sở vật chất nguồn kinh phí cho hoạt động Ban quản lý chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, Việc ngăn chặn tác động làm tổn hại đến bảo tồn đa dạng sinh học quản lý rừng bền vững tài nguyên rừng nhiệm vụ khách quan cấp bách cấp, ngành, địa phương Ban quản lý Khu bảo tồn Để góp phần giải vấn đề trên, đề tài Nghiên cứu số giải pháp góp phần quản lý rừng bền vững tài nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông - Tỉnh Quảng Trị đặt cần thiết, vừa cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiƠn Chương 1-Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1 Khái niệm quản lý rừng bền vững Từ lâu việc quản lý rừng bền vững đà nhà lâm học xem vấn đề kinh doanh rừng Phần lớn Học thuyết rừng hướng vào phân tích quy luật sinh trưởng, phát triển cá thể quần thể rừng mối quan hệ với điều kiện tự nhiên tác động kỹ thuật người làm sở để xây dựng biện pháp quản lý thích hợp nhằm nâng cao suất tính ổn định hệ sinh thái rừng Những kiến thức liên quan đến quản lý rừng bền vững trình bày nhiều môn học khác Lâm học, Trồng rừng, Quy hoạch rừng, Điều chế rừng, Tuy nhiên, năm gần đây, nhận thức vai trò quan trọng rừng với môi trường phát triển bền vững nói chung, vấn đề quản lý rừng bền vững nói riêng người ta quan tâm nhiều có chuyên gia lâm nghiệp, chủ rừng, qun vµ nhiỊu tỉ chøc kinh tÕ - x· héi khác Theo Tổ chức gỗ nhiệt đới quốc tế (ITTO) QLRBV trình quản lý diện tích rừng cố định, nhằm đạt mục tiêu đảm bảo sản xuất liên tục sản phẩm dịch vụ rừng mong muốn mà không làm giảm đáng kể giá trị di truyền suất tương lai rừng, không gây tác động tiêu cực môi trường vật lý xà hội [27] Theo Tiến trình Helsinki QLRBV quản lý rừng đất rừng cách hợp lý để trì tính ĐDSH, suất, khả tái sinh, sức sống rừng, đồng thời trì tiềm thực chức kinh tế, xà hội sinh thái chúng trong tương lai, cấp địa phương, cấp quốc gia toàn cầu, không gây tác hại c¸c hƯ sinh th¸i kh¸c [27] Hai kh¸i niệm đà nêu lên mục tiêu chung QLRBV đạt ổn định diện tích, bền vững tính ĐDSH, suất kinh tế đảm bảo hiệu môi trường sinh thái rừng Tuy nhiên, vấn đề QLRBV phải đảm bảo tính linh hoạt áp dụng biện pháp quản lý rừng cho phù hợp với điều kiện cụ thể địa phương quốc gia quốc tế chấp nhận Như vậy, QLRBV hiểu hoạt động nhằm ngăn chặn tình trạng rừng, mà việc khai thác lợi dụng rừng không mâu thuẫn với việc trì diện tích chất lượng rừng, đồng thời trì phát huy chức bảo vệ môi trường sinh thái lâu bền người thiên nhiên Quản lý rừng bền vững nhằm phát huy đồng thời giá trị mặt kinh tế, xà hội môi trường rừng Hệ thống biện pháp kinh tế, xà hội khoa học công nghệ phục vụ quản lý rừng bền vững thường xây dựng sở kết nghiên cứu cụ thể điều kiện tự nhiên, kinh tế xà hội địa phương Mục tiêu QLRBV đồng thời đạt bền vững kinh tế, bền vững xà hội bền vững môi trường [7] Nội dung thuật ngữ sau: - Bền vững kinh tế: Lợi ích mang lại lớn chi phí đầu tư truyền lại từ hệ sang hệ khác - Bền vững xà hội: Phản ánh liên hệ phát triển tài nguyên rừng tiêu chuẩn xà hội, không diễn chấp thuận cộng đồng - Bền vững môi trường: Đảm bảo hệ sinh thái ổn định, giữ gìn bảo toàn sản phẩm rừng, đáp ứng khả phục hồi rừng trình tự nhiên Trên quan điểm kinh tế sinh thái hiệu mặt môi trường rừng hoàn toàn xác định giá trị kinh tế Thực chất việc nâng cao giá trị môi trường sinh thái rừng góp phần giảm chi phí cần thiết để góp phần phục hồi ổn định môi trường sống Với ý nghĩa này, quản lý sử dụng rừng bền vững đà trở thành nhiệm vụ cấp bách, giải pháp quan trọng cho tồn lâu dài người thiên nhiên 1.2 Trên giới Tài nguyên rừng có vai trò quan trọng sống hầu hết người dân vùng núi đây, rừng mang lại cho họ nhiều loại sản phẩm khác như: gỗ, củi, lương thực, thực phẩm, dược liệu, Quan trọng rừng đảm bảo điều kiện sinh thái cần thiết để trì hoạt động sản xuất đời sống người dân Những cố gắng việc quản lý bảo vệ khu rừng cấm quốc gia thường gây nên mâu thuẫn lợi ích cá nhân, cộng đồng dân cư địa phương với quốc gia Từ đây, người ta nhận thức công tác QLRBV phải hướng đến phục vụ nhu cầu xà hội Việc đáp ứng nhu cầu phải thực thường xuyên, liên tục ổn định lâu dài Theo tài liệu FAO, công cụ để QLRBV phải bao gồm quy trình công nghệ, sách kinh tế xà hội Nó đảm bảo hoạt động quản lý rừng thoả mÃn đồng thời nguyên lý kinh tế, xà hội môi trường [33] Có thể nói quản lý sử dụng tài nguyên rừng bền vững phương thức quản lý xà hội chấp nhận, có sở mặt khoa học, có tính khả thi mặt kỹ thuật hiệu mặt kinh tế Trong giai đoạn đầu kỷ 20, hệ thống quản lý tài nguyên rừng tập trung đà thực nhiều quốc gia, đặc biệt quốc gia phát triển [18] Trong giai đoạn này, vai trò cộng đồng quản lý rừng quan tâm Vì vậy, họ biết khai thác tài nguyên rừng lấy lâm sản đất đai để canh tác nông nghiệp, nhu cầu lâm sản ngày tăng đà dẫn đến tình trạng khai thác mức tài nguyên rừng làm cho tài nguyên rừng ngày bị suy thoái nghiêm trọng Nhằm khắc phục tình trạng khai thác rừng mức, nhà khoa học đà nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quản lý rừng như: Các nhà lâm học Đức (G.L.Hartig - 1840; Heyer - 1883; Hundeshagen 1926) ®· ®Ị xt nguyên tắc lợi dụng lâu bền rừng loại tuổi; Các nhà lâm học Pháp (Gournand - 1922) Thuỵ Sỹ (H.Biolley - 1922) đà đề phương pháp kiểm tra điều chỉnh sản lượng với rừng khai thác chọn khác tuổi, vv Vào cuối kỷ 20, tài nguyên rừng đà bị suy thoái nghiêm trọng người nhận thức tài nguyên rừng có hạn bị suy giảm nhanh chóng, tài nguyên rừng nhiệt đới Nếu theo đà rừng năm khoảng 15 triệu số liệu thống kê FAO 100 năm rừng nhiệt đới hoàn toàn bị biến mất, loài người chịu thảm hoạ khôn lường kinh tế, xà hội môi trường [13] Để ngăn chặn tình trạng rừng, bảo vệ phát triển vốn rừng, bảo tồn ĐDSH phạm vi toàn giới, cộng đồng quốc tế đà thành lập nhiều tổ chức, tiến hành nhiều hội nghị, đề xuất cam kết nhiều công ước bảo vệ phát triển rừng có Chiến lược bảo tồn (năm 1980 điều chỉnh năm 1991), Tổ chức Gỗ nhiệt đới quốc tế (ITTO năm 1983), Chương trình hành động rừng nhiệt đới (TFAP năm 1985), Hội nghị quốc tế môi trường phát triển (UNCED Rio de Janeiro năm 1992), Công ước quốc tế buôn bán loài động thực vật quý (CITES), Công ước Đa dạng sinh học (CBD, 1992), Công ước thay đổi khí hậu toàn cầu (CGCC, 1994), Công ước chống sa mạc hoá (CCD, 1996), Hiệp định quốc tế gỗ nhiệt đới (ITTA, 1997) Những năm gần đây, nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế quốc gia QLRBV đà liên tục tổ chức [13] Phân tích khái niệm quản rừng bền vững Tổ chức gỗ quốc tế QLRBV cách thức quản lý vừa đảm bảo mục tiêu sản xuất, vừa đảm bảo giữ giá trị kinh tế, môi trường xà hội tài nguyên rừng Là tổ chức áp dụng vấn đề quản lý rừng bền vững nhiệt đới, Tổ chức gỗ nhiệt đới quốc tế đà biên soạn số tài liệu quan trọng Hướng dẫn quản lý rừng tự nhiên nhiệt đới (ITTO, 1990), Tiêu chí đánh giá quản lý bền vững rừng tự nhiên nhiệt đới (ITTO, 1992), “H­íng dÉn thiÕt lËp hƯ thèng qu¶n lý bền vững khu rừng trồng rừng nhiệt đới (ITTO, 1993) Hướng dẫn bảo tồn ĐDSH rừng sản xuất vùng nhiệt đới (ITTO, 1993b) Tổ chức ITTO đà xây dựng chiến lược quản lý bền vững rừng nhiệt đới, buôn bán lâm sản nhiệt đới năm 2000 Hai động lực thúc đẩy hình thành hệ thống QLRBV xuất phát từ nước sản xuất sản phẩm gỗ nhiệt đới mong muốn tái lập lâm phận sản xuất ổn định khách hàng tiêu thụ sản phẩm gỗ nhiệt đới mong muốn điều tiết việc khai thác rừng để đáp ứng chức sinh thái toàn cầu Vấn đề đặt phải xây dựng tổ chức đánh giá QLRBV Trên quy mô quốc tế, hội đồng quản trị rừng đà thành lập để xét công nhận tư cách tổ chức xét cấp chứng rừng Với phát triển QLRBV, Canada đà đề nghị đặt vấn đề QLRBV hệ thống quản lý môi trường theo tiªu chn ISO 14001 [28] HiƯn nay, trªn thÕ giới đà có tiêu chuẩn quản lý bền vững cấp quốc gia như: Canada, Thuỵ Điển, Malaysia, Indonesia,vv cấp quốc tế tiến trình Helsinki, tiến trình Montreal Hội đồng quản trị rừng (FSC) tổ chức gỗ nhiệt đới đà có tiêu chuẩn Những tiêu chí báo quản lý rừng (P&C) đà công nhận áp dụng nhiều nước giới tổ chức cấp chứng rừng dùng tiêu chí để đánh giá tình trạng quản lý rừng xét cấp chứng quản lý rừng bền vững cho chủ rừng [27] Tháng 8/1998, nước khu vực Đông Nam đà họp hội nghị lần thứ 18 Hà Nội để thoả thuận đề nghị Malaysia xây dựng tiêu chí số QLRBV vùng ASEAN (Viết tắt C&I ASEAN) Thực chất C&I ASEAN cịng gièng nh­ C&I cđa ITTO, bao gåm tiªu chí chia làm cấp quản lý cấp quốc gia cấp đơn vị quản lý [14] Hiện nay, nước phát triển, sản xuất nông lâm nghiệp chiếm vị trí quan trọng người dân nông thôn, miền núi, quản lý rừng theo hình thức phát triển lâm nghiệp xà hội mô hình đánh giá cao phương diện kinh tế, xà hội môi trường sinh thái Với mục đích quản lý bền vững, khu bảo vệ (protected areas) thành lập ngày nhiều, nhiều quốc gia giới đà quan tâm đến việc quản lý bền vững khu bảo vệ Nhiều sách giải pháp đưa để áp dụng quản lý rừng bền vững Năm 1996, Vườn quốc gia Bwindi Impenetrable Mgahinga Gorilla thuộc Uganda, Wild Mutebi đà nghiên cứu giải pháp quản lý, khai thác bền vững số lâm sản quản lý bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Ban quản lý vườn cộng đồng dân cư Trong báo cáo "Hợp tác quản lý với người dân Nam Phi - Phạm vi vận động" Moenieba Isaacs Najma Mohamed (2000) đà nghiên cứu đưa giải pháp quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững Vườn quốc gia Richtersveld chủ yếu dựa hương ước (Contractual Agreement) quản lý bảo vệ tài nguyên, người dân cam kết bảo vệ ĐDSH địa phận quyền Ban quản lý hỗ trợ người dân xây dựng hạ tầng cải thiện điều kiện kinh tế - xà hội khác Tại Vườn Quốc gia Kruger Nam Phi (2000), nhằm bảo vệ tài nguyên bền vững, Chính phủ ®· trao qun sư dơng ®Êt ®ai, chia sÏ lỵi ích từ du lịch cho người dân, ngược lại người dân phải tham gia quản lý bảo vệ tài nguyên Vườn quốc gia Theo Shuchenmann (1999), Vườn quốc gia Andringitra Madagascar, để thực quản lý rừng bền vững, Chính phủ đảm bảo cho người dân quyền chăn thả gia súc, khai thác tài nguyên từ rừng phục hồi để sử dụng chỗ, cho phép giữ gìn tập quán truyền thống khác giữ gìn điểm thờ cúng thần rừng Ngược lại, người dân phải đảm bảo tham gia bảo vệ ổn định hệ sinh thái khu vùc Theo b¸o c¸o cđa Oli Krishna Prasad (1999), Khu bảo tồn Hoàng gia Chitwan Nepal, để quản lý rừng bền vững, cộng đồng dân cư vùng đệm tham gia hợp tác với số bên liên quan việc quản lý tài nguyên vùng đệm phục vụ cho du lịch Lợi ích cộng đồng tham gia quản lý tài nguyên khoảng 30 - 50% thu từ du lịch năm đầu tư trở lại cho hoạt ®éng ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi cđa céng đồng [34] Các mô hình quản lý bền vững khu bảo vệ nêu đà góp phần quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên Chúng đà đưa số sách chia lợi ích, hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xà hội vv số giải pháp đồng quản lý, quản lý có tham gia người dân, v.v Tuy nhiên, mô hình phù hợp với số quốc gia số khu bảo vệ có tiềm du lịch, tài nguyên, đất đai phù hợp 1.3 Việt Nam Là nguồn tài nguyên quan trọng, rừng ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập đời sống kinh tế nói chung khoảng phần ba dân số nước Nó không cung cấp sản phẩm phục vụ sinh hoạt ngày gỗ, củi, lương thực, thực phẩm, dược liệu vv mà cung cấp sản phẩm phục vụ nhu cầu công nghiệp, thủ công nghiệp xuất Ngoài ra, phân bố vùng sinh thái nhạy cảm vùng đầu nguồn rộng lớn, vùng ngập mặn, vùng sình lầy vv rừng yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường đất nước Nó góp phần quan trọng vào việc chống lại biến đổi khí hậu, điều tiết nguồn nước, giảm tần suất cường độ phá hoại thiên tai lũ lụt, hạn hán, cháy rừng vv Sự thất bại công tác quản lý rừng tài nguyên đất đai vùng đầu nguồn thập kỷ qua đà làm Việt Nam hàng triệu hecta rừng nguyên nhân chủ yếu gây biến đổi khí hậu, gia tăng tần suất mức độ thiệt hại hạn hán, lũ lụt Hằng năm nhà nước phải đầu tư hàng 81 - Thiết lập hệ thống biển báo hiệu trục đường vào rừng - Tổ chức tuần tra bảo vệ hệ thống cột mốc ranh giới * Giáo dục bảo tồn nâng cao nhận thức - Xây dựng chương trình giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật, sách nhà nước, tầm quan trọng giá trị rừng, đa dạng sinh học cho lÃnh đạo quyền địa phương, cộng đồng người dân học sinh vùng - Tổ chức buổi hội thảo, họp dân để tuyên truyền pháp luật, sách Nhà nước, tầm quan trọng giá trị rừng, đa dạng sinh học cho lÃnh đạo quyền cộng đồng, người dân địa phương - Tổ chức lớp tập huấn nâng cao nhận thức bảo tồn, đa dạng sinh học cho cán chủ chốt xà thôn - Đưa hoạt động giáo dục môi trường trường học; tổ chức thi tìm hiểu xây dựng câu lạc xanh hoạt động tình nguyện môi trường, đa dạng sinh học bảo vệ rừng - Xây dựng chương trình Video, truyền tuyên truyền, giáo dục môi trường đa dạng sinh học trình chiếu sinh hoạt cộng đồng phương tiện thông tin đại chúng địa phương - In ấn cấp phát loại lịch tuyên truyền, áp phích, tờ rơi cho quyền địa phương người dân * Tăng cường mối quan hệ hợp tác với quyền địa phương, đơn vị ban ngành thi hành luật pháp - Xây dựng kế hoạch ký kết thoả thuận hợp tác quản lý bảo vệ rừng đa dạng sinh học với quyền địa phương 10 xà vùng đệm; Ban quản lý rừng phòng hộ sông Thạch HÃn, Hướng Hoá; trường học địa bàn huyện; ban, ngành Kiểm lâm, công an, quân đội huyện ĐaKrông, đồn biên phòng tổ chức xà hội địa phương 82 - Tổ chức triển khai thực kế hoạch hợp tác định kỳ giao ban đánh giá điều chỉnh hoạt động hợp tác * Thu hút cộng đồng địa phương tham gia lập kế hoạch triển khai hoạt động quản lý bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học, - Nghiên cứu xây dựng mô hình quản lý rừng có tham gia cộng đồng - Khuyến khích vận động người dân tham gia lập kế hoạch thực hoạt động năm cđa Khu b¶o tån nh­ tham gia b¶o vƯ rõng, tuyên truyền vận động, hoạt động du lịch sinh thái, hoạt động phát triển vùng đệm, bảo tồn phát triển kiến thức địa, - Xây dựng hội quản lý bảo vệ rừng (động vật, lâm sản gỗ) * Kiểm soát hoạt động khai thác lâm sản gỗ - Nghiên cứu đánh giá tiềm lâm sản gỗ Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông - Quy hoạch vùng loại lâm sản khai thác lâm sản gỗ Khu bảo tồn - Nghiên cứu gây trồng phát triển loài lâm sản gỗ có giá trị có trữ lượng thấp - Hướng dẫn cho người dân kỹ thuật khai thác, bảo quản chế biến lâm sản gỗ - Phát triển thị trường lâm sản gỗ * Điều tra quản lý hệ thống giá trị ĐDSH cảnh quan - Tiếp tục điều tra đa dạng sinh học Khu bảo tồn - Nghiên cứu phân bố, đặc điểm sinh thái tình trạng sinh cảnh quần thể loài động thực vật quan trọng gà lôi lam mào trắng, bò tót, hổ, thuỷ thiên hương, song bột, 83 - Lập hệ thống tuyến ô tiêu chuẩn để theo dõi, giám sát, đánh giá đa dạng sinh học Khu tồn theo hướng định vị lâu dài - Lập kế hoạch thực hoạt động quản lý phù hợp cho sinh cảnh loài quan trọng - Xây dựng sở liệu đa dạng sinh học cho Khu bảo tồn - Điều tra khai thác cảnh quan thiên nhiên rừng, thác nước, hang động, Khu bảo tồn * Kiểm soát hoạt động xâm canh - Quy hoạch vùng sản xuất nương rẫy ổn định cho người dân - Kiểm tra kiểm soát canh tác du canh mùa làm rẫy - Tuyên truyền, thuyết phục người dân ký cam kết không xâm lấn đất rừng Khu bảo tồn * Phòng cháy chữa cháy rừng - Xây dựng phương án phòng cháy chữa cháy rừng Khu bảo tồn - Trang bị phương tiện, dụng cụ phục vụ cho phòng cháy chữa cháy rừng - Tuyên truyền vận động nhân dân thực biện pháp phòng cháy chữa cháy rừng - Ký cam kết không đốt tạo đồng cỏ chăn nuôi, thu nhặt phế liệu - Hướng dẫn kỹ thuật đốt rẫy cho người dân địa phương - Tập huấn kỹ thuật PCCC rừng cho cán dân địa phương - Xây dựng tổ đội quần chúng tham gia phòng cháy chữa cháy rừng 4.4.2 Giải pháp khoa học công nghệ * Nghiên cứu bảo tồn phát triển loài quý hiếm, đặc hữu sinh vật ngoại lai xâm hại - Nghiên cứu phân bố sinh cảnh số loài động thực vật quý hiếm, đặc hữu để đề xuất giải pháp quản lý, bảo tồn phát triển 84 - Nghiên cứu đặc điểm hệ sinh thái đặc trưng Khu bảo tồn để có biện pháp quản lý bảo vệ hợp lý - Nghiên cứu sinh vật ngoại lai xâm hại đến Khu bảo tồn để có biện pháp quản lý, bảo vệ phù hợp * Nghiên cứu xác định tập đoàn trồng vật nuôi địa phương - Điều tra đánh giá tiềm năng, giá trị giá trị sử dụng loài trồng, nuôi phù hợp với địa phương cho sản phẩm hàng hoá địa phương - Nghiên cứu đặc điểm sinh thái, kỹ thuật gây trồng, khai thác sử dụng loài trồng cho hiệu kinh tế cao - Tập huấn, chuyển giao kỹ thuật trồng, gây nuôi, bảo vệ thực vật thú y cho người dân * Nghiên cứu xây dựng mô hình nông lâm kết hợp Qua điều tra thảo luận với người dân cho thấy cần phát triển số mô hình sau: - Mô hình trồng rừng: Mô hình trồng rừng hỗn giao, nhiều tầng, mô hình trồng rừng cho loài đa tác dụng (Bời lời, Trầm gió, Quế, ) - Mô hình làm giàu rừng: Trồng bổ sung cho giá trị, lớn nhanh cho sản phẩm diện tích rừng nghèo kiệt, rừng khoanh nuôi phát triển, loài tái sinh tự nhiên không phù hợp với mục đích kinh doanh (Mây tắt, Mây nước, Củ mài, Lá khôi, Hoàng Đằng, ) - Mô hình chăn nuôi: Nghiên cứu mô hình chăn nuôi động vật hoang dà loài nhân giống luật pháp cho phép, chăn nuôi bán hoang dà có định hướng số loài gia súc, gia cầm để tận dụng hết tiềm dinh dưỡng hệ sinh thái rừng như: lợn rừng, nhím, gà địa, lợn Vân Pa địa, * Nghiên cứu chế biến sản phẩm sau thu hoạch 85 - Nghiên cứu chuyển giao kỹ thuật chế biến bảo quản sản phẩm sau thu hoạch như: Chế biến Song, Mây, măng, dược thảo, gỗ, tre nứa, - Nghiên cứu xây dựng thương hiệu cho lâm đặc sản địa phương để nâng cao ổn định giá chúng thị trường 4.4.3 Giải pháp kinh tế: * Giải pháp đầu tư, hỗ trợ cho quản lý rừng - Đầu tư để phát triển hạ tầng kinh tế: Tiếp tục thực dự án hạ tầng kinh tế dự án 135, dự án 134 để giúp người dân vùng đệm thuận lợi việc lưu thông hàng hoá, nguyên vật liệu, giảm giá thành hàng hoá nâng cao giá trị nông lâm sản Các dự án cần tập trung vào vùng thung lũng Ba Lòng vùng dọc theo đường Hồ Chí Minh, địa bàn xà Ba Lòng, Triệu Nguyên, Hải Phúc xà ĐaKrông, Ba Nang, Tà Long, Húc Nghì, Tà Rụt, A Bung - Tiếp tục đầu tư dự án phát triển nước dự án hỗ trợ nước dự án trồng triệu rừng, chương trình phát triển nông thôn phủ Hà Lan tài trợ, ADB dự án khác, nhằm tạo công ăn việc làm, tạo ngn sinh kÕ míi, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi dân, phát triển rừng, tạo nguồn nguyên liệu thay thế, giảm sức ép vào rừng - Đầu tư, hỗ trợ, cho vay vốn để người dân phát triển sản xuất, cải thiện sống - Đầu tư quy hoạch sử dụng đất giao đất, giao rừng cho xà vùng đệm - Đầu tư kinh phí cho hoạt động quản lý nghiên cứu khoa học cho Khu bảo tồn - Đầu tư đào tạo cán kỹ thuật cán quản lý cho quyền địa phương - Đầu tư phát triển thị trường nông lâm sản, quy hoạch vùng nguyên liệu xây dựng sở chế biến nông lâm sản địa bàn 86 - Đầu tư xây dựng mô hình sản xuất có hiệu phù hợp với điều kiện địa phương - Đầu tư phát triển nguồn lâm sản gỗ gây nuôi động vật hoang dà địa phương - Đầu tư cho quảng bá thị trường, mở rộng hợp tác, thu hút đầu tư thành phần kinh tế, tham gia tổ chức trị, xà hội phục vụ công tác bảo tồn đa dạng sinh học, quản lý sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên rừng theo quy định pháp luật * Chuyển dịch phát triển ngành nghề - Đầu tư củng cố, phát triển nghề dệt truyền thống, mây, tre đan nghề sản xuất hàng đồ mộc mỹ nghệ - Đầu tư cho công nghệ chế biến sản phẩm sau thu hoạch để nâng cao giá trị sản phẩm như: chế biến gỗ, bột giấy, song mây, dược thảo, thực phẩm v.v - Đầu tư cho phát triển chăn nuôi động vật hoang dà để giảm sức ép săn bắt động vật hoang dà vùng lõi Khu bảo tồn - Đầu tư cho phát triển chăn nuôi gia súc bán hoang dà có định hướng để tận dụng tối đa nguồn thức ăn từ hệ sinh thái rừng - Đầu tư phát triển loại hình dịch vụ phù hợp với địa phương dịch vụ thương mại, dịch vụ tư vấn kỹ thuật, khuyến nông lâm 4.4.4 Giải pháp x· héi * N©ng cao nhËn thøc, kiÕn thøc cđa ng­êi d©n - N©ng cao nhËn thøc cho ng­êi d©n hiểu biết pháp luật, sách Nhà nước, giá trị khác rừng đa dạng sinh häc - N©ng cao nhËn thøc cđa ng­êi d©n, quyền địa phương tổ chức xà hội khác trách nhiệm quyền lợi tham gia quản lý rừng, bảo tồn đa dạng sinh học 87 - Nâng cao kỹ người dân kỹ thuật canh tác, thâm canh phát triển kinh tÕ - N©ng cao nhËn thøc cđa ng­êi d©n vỊ bảo tồn phát triển kiến thức địa - Tăng cường khuyến nông khuyến lâm, xây dựng mô hình sản xuất * Nâng cao lực cán địa phương - Nâng cao lực chuyên môn nghiệp vơ, kiÕn thøc khoa häc cho c¸n bé cÊp x·, thôn bản, cán làm công tác khoa học kỹ thuật - Nâng cao lực quản lý nhà nước quản lý xà hội cho cán địa phương cấp xà * Quy hoạch sử dụng đất, quản lý tài nguyên rừng - Thực công tác quy hoạch sử dụng đất cấp thôn, xà có tham gia người dân cho thôn xà thuộc vùng đệm Khu bảo tồn - Thực chế quản lý rừng dựa vào cộng đồng - Thực giao quyền sử dụng đất nông lâm nghiệp cho người dân - Quản lý, hướng dẫn, giám sát người dân sử dụng rừng đất quy hoạch hiệu kinh tế cao * Tiếp tục triển khai thực sách địa phương người dân - Tiếp tục triển khai sách giao đất giao rừng - Bổ sung, hoàn thiện sách quyền hưởng lợi người nhận đất nhận rừng - Bổ sung, hoàn thiện sách hỗ trợ vốn, đầu tư phát triển hạ tầng, phát triển kinh tế - Bổ sung, hoàn thiện sách giáo dục, y tế, văn hoá, tín ngưỡng người dân 88 - Xây dựng sách thu hút nhân tài người có tri thức, chuyên môn cao công tác địa phương; sách ưu tiên đào tạo sử dụng cán người địa phương - Xây dựng sách thu hút doanh nghiệp, nhà đầu tư nước đầu tư khai thác tiềm phát triển kinh tế địa phương * Củng cố hoàn thiện tổ chức cộng đồng, hương ước liên quan đến quản lý rừng - Xây dựng vận động tổ chức xà hội thôn tham gia tuyên truyền, vận động; tham gia quản lý bảo vệ rừng - Xây dựng giám sát thực hương ước, quy ước thôn có liên quan đến quản lý, bảo vệ rừng - Củng cố phát triển phong tục tập quán có tác động tốt đến công tác quản lý b¶o vƯ rõng nh­: rõng ma, rõng cÊm, thê cóng số loài động vật quý * Chính sách dân số phân bố lại dân cư - Tăng cường tuyên truyền vận động nhân dân thực tích cực sách dân số, kế hoạch hoá gia đình nhằm giảm dần tốc độ gia tăng dân số - Di dời bố trí lại đất đất canh tác số cụm dân cư tiếp giáp ảnh hưởng xấu đến công tác quản lý bảo vệ Khu bảo tồn 89 Chương 5: Kết luận, tồn kiến nghị 5.1 Kết luận - Khu BTTN ĐaKrông có giá trị cao đa dạng sinh học, đặc biệt có nhiều loài đặc hữu quý hiếm, nhiều loài có sách đỏ Việt Nam Thế giới Về thực vật đà thống kê 1.175 loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 528 chi, 130 họ, có 24 loài sách đỏ Việt Nam Thế giới; Về thú đà ghi nhận 67 loài Thú thuộc 10 bộ, 25 họ, có 20 loài ghi sách đỏ Thế Giới (IUCN, 1996) 16 loài ghi sách đỏ ViƯt Nam (Anon, 1992); VỊ chim ®· ghi nhËn 193 loài, 16 bộ, 37 họ, có 20 loài ghi sách đỏ Thế Giới (Collar et al., 1994), 19 loài ghi sách đỏ Việt Nam (Anon, 1992); Về ếch nhái bò sát đà ghi nhận tổng số 49 loài, có 14 loài quý hiếm, đặc hữu có giá trị kinh tế cao; Thảm thực vật rừng ĐaKrông có tỷ lƯ che phđ cao, mang mét ý nghÜa lín vµ đóng vai trò quan trọng việc phòng hộ đầu nguồn, bảo vệ nguồn nước, chống xói mòn đất, đặc biệt nơi sinh sống phát triển nhiều loài sinh vật khu vực - Các yếu tố tự nhiên Khu BTTN ĐaKrông có ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học như: địa hình hiểm trở, địa bàn rộng, khí hậu khắc nghiệt mặt dễ xác định ranh giới tự nhiên thực địa, hạn chế số tác động từ bên ngoài, quỹ đất tiềm lớn mặt khác gây khó khăn công tác quản lý ranh giới, quản lý lượng người vào rừng, tuần tra kiểm soát, đấu tranh ngăn chặn hoạt động xâm hại đến rừng đa dạng sinh học, dễ xảy thiên tai, khó giám sát diễn biến rừng đa dạng sinh học, thực hoạt động điều tra, nghiên cứu khoa học - Cơ sở hạ tầng kinh tế chưa phát triển, trình độ dân trí thấp, tập quán canh tác lạc hậu, đời sống gặp nhiều khó khăn; nguồn đầu tư cho phát triển thiếu; điều kiện thâm canh kỹ thuật canh tác hạn chế, thị 90 trường hàng hoá chưa phát triển đà ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học - Các mối đe doạ đến Khu bảo tồn tiềm ẩn, bao gồm: i) Săn bắt động vật hoang dÃ; ii) Khai thác gỗ; iii) Khai thác lâm sản gỗ; iv) Xâm lấn đất rừng để canh tác; v) Cháy rừng - Công tác quản lý, bảo vệ phát triển tài nguyên rừng Khu BTTN ĐaKrông năm qua thực thường xuyên, nhiều lĩnh vực như: tổ chức máy xây dựng lực lượng, xây dựng sở hạ tầng trang thiết bị; tuần tra kiểm soát, đấu tranh ngăn chặn hành vi xâm hại đến rừng đa dạng sinh học; công tác truyên truyền phổ biến Pháp luật cộng đồng dân cư; công tác phòng cháy chữa cháy rừng; vụ vi phạm giảm dần, tài nguyên rừng quản lý, bảo vệ phát triển tốt - Các giải pháp đà áp dụng thực nhiều lĩnh vực, phù hợp với quan điểm quản lý rừng bền vững như: tăng cường lực cho cán quản lý; kiểm soát hoạt động khai thác gỗ săn bắt động vật rừng; giáo dục bảo tồn nâng cao nhận thức; đầu tư trang thiết bị xây dựng sở hạ tầng; kiểm soát hoạt động xâm canh; phòng cháy chữa cháy rừng Các giải pháp người dân quyền địa phương chấp nhận phối hợp thực hiện, nhiên giải pháp áp dụng chưa toàn diện, chưa đồng đều, hiệu giải pháp chưa cao thiếu tính bền vững - Những giải pháp quản lý bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học cho Khu BTTN ĐaKrông thời gian tới bao gồm: (1) Tăng cường lực cho Ban quản lý Khu BTTN ĐaKrông; (2) Kiểm soát hoạt động khai thác gỗ săn bắt động vËt rõng; (3) X©y dùng hƯ thèng cét mèc ranh giới biển báo thực địa; (4) Giáo dục bảo tồn nâng cao nhận thức; (5) Hợp tác với quyền địa phương, đơn vị ban ngành thi hành luật pháp; (6) Thu hút cộng đồng địa phương tham gia lập kế hoạch triển khai hoạt động quản lý bảo vệ rừng bảo tồn đa dạng sinh học; (7) Kiểm soát 91 hoạt động khai thác lâm sản phi gỗ; (8) Điều tra hệ thống giá trị ĐDSH cảnh quan; (9) Kiểm soát hoạt động xâm canh; (10) Phòng cháy chữa cháy rừng - Các giải pháp khoa học công nghệ bao gồm: (1) Nghiên cứu bảo tồn phát triển loài quý hiếm, đặc hữu sinh vật ngoại lai xâm hại; (2) Nghiên cứu xác định tập đoàn trồng vật nuôi địa phương; (3) Nghiên cứu xây dựng mô hình nông lâm kết hợp; (4) Nghiên cứu chế biến sản phẩm sau thu hoạch - Các giải pháp kinh tế bao gồm; (1) Giải pháp đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế; (2) Chuyển dịch phát triển ngành nghề - Các giải pháp xà hội bao gåm: (1) N©ng cao nhËn thøc, kiÕn thøc cđa ng­êi dân; (2) Nâng cao lực cán địa phương; (3) Quy hoạch sử dụng đất, quản lý tài nguyên rừng; (4) Hoàn thiện sách đất đai lâm nghiệp; (5) Củng cố hoàn thiện tổ chức cộng đồng, hương ước liên quan đến quản lý rừng; (6) Chính sách dân số phân bố lại dân cư 5.2 Tồn Mặc dù có nhiều cố gắng để đạt kết định nhiên đề tài số tồn sau: Quản lý rừng bền vững hoạt động phức tạp Để xây dựng giải pháp quản lý rừng bền vững cần áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, có phương pháp nghiên cứu đa ngành Tuy nhiên hạn chế thời gian điều kiện thực nên đề tài sâu phân tích điều kiện tự nhiên, kinh tế, xà hội thực trạng quản lý có ảnh hưởng trực tiếp đến việc quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông theo phương pháp kế thừa tư liệu đánh giá nhanh nông thôn phương pháp chuyên gia chủ yếu Các nghiên cứu, điều tra chuyên sâu đa dạng sinh học, sinh cảnh, cảnh quan, kiến thức địa chưa thực đầy đủ 92 Tính định lượng tư liệu sử dụng đề tài hạn chế nên việc đánh giá tránh khỏi thiếu sót, tồn ảnh hưởng đến kết nghiên cứu Vì vậy, có giải pháp đề xuất luận văn mang tính định hướng 5.3 Kiến nghị Từ tồn nêu trên, nghiên cứu tiếp theo, kiến nghị số vấn đề sau: Thực nghiên cứu, điều tra chuyên sâu đa dạng sinh học, sinh cảnh, cảnh quan, kiến thức địa Khu bảo tồn vùng đệm Điều tra, phân tích, đánh giá cụ thể kết hoạt động khuyến nông, khuyến lâm, thị trường lâm sản, chuyển giao tiến khoa học kỹ thuật quản lý rừng Thử nghiệm mô hình sản xuất để kiểm tra đánh giá kết thông qua tiêu định lượng Tiến hành nghiên cứu thực nghiệm để kiểm tra tính hợp lý đề xuất luận văn 93 Danh sách bảng TT 1.1: 3.1: 3.2: 4.1: Nội dung Trang Diện tích rừng đất chưa sử dụng toàn quốc năm 2004 .11 Diện tích thảm thực vật rừng Khu bảo tồn ĐaKrông 31 Thành phần thực vật Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 32 Những thuận lợi khó khăn điều kiện tự nhiên Khu BTTN ĐaKrông .37 4.2: Các mối đe doạ tới tài nguyên rừng Khu BTTN .48 4.3: Sản lượng khai thác số loại lâm sản gỗ chủ yếu 53 4.4: Diện tích đất bị xâm lấn số hộ xâm lấn 54 4.5: Thống kê vụ vi phạm năm 2003-2006 57 4.6: Kết hoạt động tuyên truyền vận động 58 4.7: Các công trình phục vụ phòng cháy chữa cháy rừng 59 4.8: Kết thực dự án JBIC 59 4.9 KÕt qu¶ thùc hiƯn dù ¸n 661 60 4.10: Phương thức quản lý phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 61 4.11: Các loại lâm sản thường sử dụng 63 4.12: Phương thức quản lý phân khu phục hồi sinh thái 64 4.13: Kết thực dự án 661 (Năm 2006) .65 4.14: Diện tích đất bị xâm lấn vào Khu bảo tồn qua năm 69 4.15: Chương trình 135 giai đoạn 1999-2005 72 4.16: C¸c dù ¸n lång ghÐp kh¸c .74 4.17: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, hội thách thức 77 Danh sách hình TT 2.1: 3.1: 4.1: 4.2: 4.3: 4.4: 4.5: Nội dung Trang Sơ đồ b­íc tiÕp cËn nghiªn cøu 21 Bản đồ quy hoạch Khu BTTN ĐaKrông 27 BÉy b¾t ®éng vËt hoang d· 49 Khai thác gỗ Khu bảo tån 51 Khai thác song mây 52 Xâm lấn đất rừng làm rÉy 54 Trụ sở BQL Khu BTTN ĐaKrông 56 94 Môc lôc Lêi Cảm ơn Danh sách từ viết tắt Danh sách bảng Danh sách hình Mục lục Trang Đặt vÊn ®Ị Chương 1-Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1 Khái niệm quản lý rừng bền vững 1.2 Trªn thÕ giíi 1.3 ë ViÖt Nam Chương II-Mục tiêu, đối tượng, giới hạn, nội dung phương pháp nghiên cøu 19 2.1 Mơc tiªu nghiªn cøu 19 2.1.1 Mơc tiªu tỉng qu¸t 19 2.1.2 Mơc tiªu thĨ 19 2.2 Đối tượng nghiên cøu 19 2.3 Giới hạn nghiên cứu: 19 2.4 Néi dung nghiªn cøu 20 2.5 Phương pháp nghiên cứu 20 2.5.1 C¸ch tiÕp cận quan điểm nghiên cứu đề tài 20 2.5.2 Phương pháp nghiên cứu cụ thể 23 2.5.3 Phương pháp phân tích thông tin xử lý số liệu 25 Chương - điều kiện tự nhiên kinh tế - xà hội khu vực nghiên cøu 27 3.1.Điều kiện tự nhiên 28 3.1.1 Vị trí địa lý 28 3.1.2 Địa hình địa m¹o 28 3.1.3 KhÝ hËu 28 3.1.4 Thuỷ văn 29 3.1.5 Địa chất 30 3.1.6 Thæ nh­ìng 30 3.1.7 Rõng vµ thùc vËt rõng 31 3.1.8 Khu hƯ ®éng vËt 32 3.2 §iỊu kiƯn kinh tÕ - x· héi 33 3.2.1 D©n sè, d©n téc 33 3.2.2 Lao ®éng phân bố lao động khu vực 34 3.2.3 Các hoạt động kinh tế khu vùc 34 3.2.5 Cơ sở hạ tầng 35 3.2.6 Y tÕ, gi¸o dôc 35 95 3.3 Nhận xét đánh giá chung 35 3.3.1 Thn lỵi 35 3.3.2 Khó khăn 36 Chương 4: Kết nghiên cứu thảo luận 37 4.1 Đánh giá ảnh hưởng yếu tố tự nhiên kinh tế - xà hội đến công tác bảo tồn Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 37 4.1.1 ảnh hưởng yếu tố tự nhiên 37 4.1.2 ảnh hưởng yếu tố kinh tÕ 42 4.1.3 ¶nh h­ëng cđa c¸c u tè x· héi: 43 4.2 Thực trạng quản lý tài nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 48 4.2.1 Các mối đe doạ đến Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 48 4.2.2 Thực trạng cấu tổ chức tiềm lực Ban quản lý Khu BTTN ĐaKrông 55 4.2.3 Thực trạng quản lý, bảo vệ phát triển tài nguyên rừng Khu BTTN ĐaKrông 57 4.2.4 Thực trạng khai thác, sử dụng rừng đất rừng Khu BTTN ĐaKrông 60 4.3 B­íc đầu đánh giá hiệu giải pháp đà áp dơng qu¶n lý b¶o vƯ rõng ë Khu BTTN §aKr«ng 66 4.3.1 Các giải pháp quản lý, bảo vệ phát triển tài nguyên rừng 66 4.3.2 Các giải pháp khoa học công nghệ 70 4.3.3 Các giải pháp phát triển kinh tế địa phương 71 4.3.4 Các giải pháp phát triển xà hội 76 4.3.5 Phân tích khó khăn, tồn tại, điểm mạnh, điểm yếu giải pháp đà ¸p dông 77 4.4 Đề xuất số giải pháp góp phần quản lý bền vững tài nguyên rừng Khu BTTN ĐaKrông 79 4.4.1 Giải pháp quản lý bảo vệ rừng 79 4.4.2 Giải pháp khoa học công nghệ 83 4.4.3 Giải pháp vÒ kinh tÕ: 85 4.4.4 Giải pháp xà hội 86 Ch­¬ng 5: Kết luận, tồn kiến nghị 89 5.1 KÕt luËn 89 5.2 Tån t¹i 91 5.3 KiÕn nghÞ 92 Tài liệu tham khảo Phụ biểu ... địa phương Ban quản lý Khu bảo tồn Để góp phần giải vấn đề trên, đề tài Nghiên cứu số giải pháp góp phần quản lý rừng bền vững tài nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông - Tỉnh Quảng Trị đặt... nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông * Về thực tiễn: - Đề xuất số giải pháp góp phần quản lý bền vững tài nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 2.2 Đối tượng nghiên cứu Khu bảo tồn thiên. .. áp dơng qu¶n lý b¶o vƯ rõng ë Khu b¶o tồn thiên nhiên ĐaKrông - Đề xuất số giải pháp góp phần quản lý bền vững tài nguyên rừng Khu bảo tồn thiên nhiên ĐaKrông 2.5 Phương pháp nghiên cứu 2.5.1 Cách