BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bích Trâm TỶ SỐ GIỚI TÍNH KHI SINH Ở TỈNH VĨNH LONG: HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bích Trâm TỶ SỐ GIỚI TÍNH KHI SINH Ở TỈNH VĨNH LONG: HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 60 31 05 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN KIM HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2016 LỜI CAM ĐOAN Luận văn "Tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long: Hiện trạng giải pháp", hoàn thành nỗ lực thân, hướng dẫn tận tình PGS.TS Nguyễn Kim Hồng quan tâm, giúp đỡ giảng viên Khoa Địa lý với gia đình bạn bè Tôi xin cam đoan luận văn sản phẩm nghiên cứu thân, văn không trùng với luận văn tác giả khác Các thông tin, số liệu luận văn có tính trung thực xác, cung cấp Sở ban ngành tỉnh Vĩnh Long Tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm lời cam đoan Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bích Trâm LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Kim Hồng quan tâm, giúp đỡ, động viên hướng dẫn tận tình cho tơi suốt q trình nghiên cứu hồn thành luận văn Tiếp đó, tơi xin gửi lời cảm ơn đến giảng viên thuộc Khoa Địa lý Cán bộ, nhân viên phòng ban trường Đại học Sư phạm TP.HCM, đặc biệt Cán thuộc Phòng Sau Đại học Thư viện giúp đỡ, tạo nhiều điều kiện cho q trình học tập trường Đồng thời, tơi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình bạn bè động viên, chia sẻ khó khăn giúp đỡ tơi q trình làm luận văn Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Sở ban ngành: Cục Thống kê tỉnh Vĩnh Long, UBND tỉnh Vĩnh Long, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Long Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện, thị tỉnh Vĩnh Long cung cấp cho nguồn tài liệu quý báu hữu ích Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bích Trâm MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ Danh mục đồ MỞ ĐẦU Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỶ SỐ GIỚI TÍNH KHI SINH 1.1 Cơ sở lí luận tỷ số giới tính sinh 1.1.1 Các khái niệm 1.1.2 Nhìn nhận việc/vấn đề khác có liên quan đến khía cạnh giới 1.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng tới TSGTKS .10 1.2 Cơ sở thực tiễn 15 1.2.1 Khái quát tỷ số giới tính sinh giới 15 1.2.2 Sơ lược tỷ số giới tính sinh Việt Nam .19 Tiểu kết chương 27 Chương THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TỶ SỐ GIỚI TÍNH KHI SINH Ở TỈNH VĨNH LONG 28 2.1 Khái quát tỉnh Vĩnh Long 28 2.1.1 Vị trí địa lí lãnh thổ 28 2.1.2 Sự phân chia hành 28 2.2 Thực trạng tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 29 2.2.1 Thực trạng tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long .29 2.2.2 Các nguyên nhân ảnh hưởng đến tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 45 2.3 Những ảnh hưởng cân giới tính sinh đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long 61 2.3.1 Đối với cấu dân số .62 2.3.2 Đối với chất lượng hôn nhân gia đình 63 2.3.3 Đối với phát triển xã hội .64 Tiểu kết chương 66 Chương GIẢI PHÁP HẠN CHẾ MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH Ở TỈNH VĨNH LONG 67 3.1 Cơ sở xây dựng giải pháp 67 3.1.1 Các sách, chiến lượt phát triển dân số .67 3.1.2 Thực trạng cân giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 70 3.1.3 Đề án can thiệp giảm thiểu cân giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long .70 3.1.4 Mục tiêu chiến lược phát triển xã hội tỉnh Vĩnh Long 71 3.1.5 Luật pháp sách bình đẳng giới lựa chọn giới tính Việt Nam 72 3.2 Một số giải pháp hạn chế cân giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long .73 3.2.1 Tạo điều kiện nâng cao vị thế, học vấn phụ nữ xã hội 73 3.2.2 Xóa bỏ tư tưởng trọng nam khinh nữ, đặc biệt đối tượng nam giới bậc ông bà .75 3.2.3 Thực mạnh mẽ chiến dịch truyền thông, tuyên truyền, giáo dục 75 3.2.4 Thực sách, pháp luật xử phạt mạnh hoạt động can thiệp, lựa chọn xác định giới tính thai nhi nạo phá thai 78 3.2.5 Đẩy mạnh chương trình an sinh xã hội cho người cao tuổi để giúp gia đình khơng phải trơng cậy hoàn toàn vào trai lúc tuổi già 80 3.2.6 Thực đề án can thiệp giảm tỷ số giới tính sinh giai đoạn 81 3.2.7 Một số giải pháp khác .82 3.3 Một số kiến nghị .83 KẾT LUẬN 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO 86 PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt STT Nội dung đầy đủ DS Dân số DS – KHHGĐ Dân số - Kế hoạch hóa gia đình ĐBSCL Đồng Sơng Cửu Long ĐBSH Đồng sông Hồng ĐVHC Đơn vị hành KHKT Khoa học kỹ thuật KT – XH Kinh tế - Xã hội KV Khu vực MCBGTKS Mất cân giới tính sinh 10 TSGTKS Tỷ số giới tính sinh 11 SKSS Sức khỏe sinh sản 12 UNFPA Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Tỷ số giới tính sinh số quốc gia, 2007 – 2011 16 Bảng 1.2 Tỷ số giới tính sinh nước vùng kinh tế giai đoạn 2004 - 2014 22 Bảng 2.1 Đơn vị hành trung tâm hành tỉnh Vĩnh Long năm 2014 29 Bảng 2.2 Tỷ số giới tính sinh qua Tổng điều tra dân số 1999, 2009 điều tra kì 2014 30 Bảng 2.3 Tỷ suất sinh tỉnh Vĩnh Long phân theo thành thị, nông thôn, giai đoạn 2005 - 2014 34 Bảng 2.4 Tỷ số giới tính sinh huyện Tam Bình, giai đoạn 2005 - 2014 38 Bảng 2.5 Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động chia theo giới tính, thành thị, nơng thơn đơn vị hành năm 2009 50 Bảng 2.6 Tình hình nhân lực y tế Vĩnh Long qua năm 57 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1 Biểu đồ TSGTKS Việt Nam giai đoạn 1979 – 2014 21 Biểu đồ 1.2 Biểu đồ 10 tỉnh có TSGTKS cao Việt Nam năm 2009, 2011 2013 24 Biểu đồ 1.3 Biểu đồ TSGTKS tỉnh ĐBSCL năm 2009 25 Biểu đồ 2.1 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long, giai đoạn 2005 -2014 31 Biểu đồ 2.2 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long phân theo thành thị, nông thôn, giai đoạn 1999 -2014 33 Biểu đồ 2.3 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh phân theo thành thị, nông thôn, 2009 35 Biểu đồ 2.4 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh huyện Măng Thít huyện Vũng Liêm, giai đoạn 2005 - 2014 40 Biểu đồ 2.5 Biểu đồ TSGTKS Thành phố Vĩnh Long thị xã Bình Minh, giai đoạn 2005 -2014 41 Biểu đồ 2.6 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh huyện Trà Ôn so với toàn tỉnh, giai đoạn 2005 -2014 42 Biểu đồ 2.7 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh huyện Long Hồ, giai đoạn 2005 - 2014 44 Biểu đồ 2.8 Biểu đồ tỷ số giới tính sinh huyện Bình Tân, giai đoạn 2008 - 2014 45 Biểu đồ 2.9 Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động theo nhóm tuổi Vĩnh Long năm 2009 51 Biểu đồ 2.10 Dự báo dân số tỉnh Vĩnh Long độ tuổi từ 15 đến 30 năm 2034 62 Biểu đồ 2.11 Biểu đồ dân số chia theo giới tính, giai đoạn 1999 – 2014 63 76 sách liên quan đến cơng tác DS-KHHGĐ, Luật Bình đẳng giới, quy định nghiêm cấm hành vi lựa chọn giới tính sinh Tại xã thành lập trì câu lạc phụ nữ khơng sinh thứ 3, câu lạc niên không sinh thứ trở lên, giúp làm kinh tế Qua hoạt động câu lạc tổ chức nhiều buổi truyền thông trực tiếp, phổ biến kiến thức chăm sóc sức khoẻ sinh sản, kế hoạch hố gia đình, giảm thiểu MCBGTKS Ngồi ra, từ nguồn ngân sách, địa phương tổ chức hội nghị tuyên dương gia đình điển hình tiêu biểu việc thực tốt công tác DS-KHHGĐ sinh bề gái, cháu ngoan, có thành tích học tập…[23] Cho đến nay, cơng tác thông tin, giáo dục, tuyên truyền coi giải pháp quan trọng hàng đầu vận động nhân dân khơng lựa chọn giới tính thai nhi Vì vậy, tiếp tục đẩy mạnh cơng tác tun truyền, giáo dục nhằm làm chuyển biến sâu sắc nhận thức, tâm lý, tập quán sinh đẻ toàn xã hội giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục, giảm thiểu tình trạng MCBGTKS Cung cấp đầy đủ, thường xun thơng tin tình trạng MCBGTKS, nguyên nhân hệ lụy tình trạng cho lãnh đạo cấp quyền, tổ chức trị - xã hội người có uy tín cộng đồng; tình hình triển khai, kết thực yếu tố cản trở thực Đề án hình thức phù hợp Tăng cường cung cấp thơng tin tình trạng CBGTKS cho người dân, trước hết cặp vợ chồng độ tuổi sinh đẻ, người cung cấp dịch vụ siêu âm nạo phá thai, người có uy tín cộng đồng nhằm hạn chế hành vi không phù hợp với việc sinh đẻ theo quy luật tự nhiên [19] Nâng cao kỹ truyền thông cho công tác viên dân số địa phương Bằng việc tổ chức lớp tập huấn kỹ kiến thức truyền thơng - Thực giáo dục giới, bình đẳng giới với nội dung, hình thức thích hợp cho cấp học nhằm cung cấp kiến thức, kỹ thực hành bình đẳng giới cho hệ trẻ Nghiên cứu, thiết kế, xây dựng, sản xuất tài liệu truyền thơng 77 cân giới tính sinh, bình đẳng giới; giới thiệu, phổ biến tài liệu đến nhóm đối tượng Đề án - Tổ chức hội nghị, hội thảo, chuyên đề, chiến dịch, kiện truyền thông cân giới tính sinh Xây dựng tin, bài, phóng sự, chuyên mục báo, đài, địa phương mục đích, ý nghĩa, nội dung, kết triển khai thực đề án; kiến thức Các thông tin cần thiết cho triển khai đề án, văn quy định liên quan đến giới giới tính sinh; bình đẳng giới; Luật Phịng chống bạo lực gia đình; NĐ 114/CP Đồng thời nêu gương gia đình tiêu biểu thực tốt sách dân số, phá phong tục tập quán lạc hậu: Trọng nam khinh nữ, lựa chọn giới tính sinh dẫn đến cân giới tính sinh Ngồi ra, theo cần thực biện pháp sau: Triển khai thị, nghị quyết, nghị định, quy định, hương ước quy ước, cam kết thực tốt công tác DS-KHHGĐ Tập trung nội dung có liên quan đến cân giới tính sinh giải đáp thắc mắc cho người dân Tổ chức buổi nói chuyện chuyên đề cho nhân dân địa bàn triển khai đề án can thiệp MCBGTKS Cung cấp kiến thức giới giới tính sinh, quy định nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cộng đồng khu dân cư để họ tự giác tham gia đề án Tạo đồng thuận xã hội Triển khai thị, nghị quyết, nghị định, quy định, hương ước quy ước, cam kết thực tốt cơng tác DS-KHHGĐ Tập trung nội dung có liên quan đến cân giới tính sinh giải đáp thắc mắc cho người dân Cung cấp đầy đủ, thường xun thơng tin tình trạng cân giới tính sinh, nguyên nhân hệ lụy tình trạng cho lãnh đạo cấp quyền, tổ chức trị - xã hội người có uy tín cộng đồng; tình hình triển khai, kết thực yếu tố cản trở thực Đề án hình thức phù hợp Triển khai đồng bộ, có hiệu hoạt động truyền thông cho cặp vợ chồng, người đứng đầu dịng họ gia đình, nam nữ niên chuẩn bị kết 78 hôn người cung cấp dịch vụ có liên quan tình trạng cân giới tính sinh, lựa chọn giới tính thai nhi, giới bình đẳng giới hình thức tiếp cận thơng điệp phù hợp Thực giáo dục giới, bình đẳng giới với nội dung, hình thức thích hợp cho cấp học nhằm cung cấp kiến thức, kỹ thực hành bình đẳng giới cho hệ trẻ Nghiên cứu, thiết kế, xây dựng, sản xuất tài liệu truyền thơng cân giới tính sinh, bình đẳng giới; giới thiệu, phổ biến tài liệu đến nhóm đối tượng Đề án - Thực giáo dục giới, bình đẳng giới ngồi nhà trường với nội dung hình thức thích hợp với cấp học nhằm cung cấp kiến thức, kỹ thực hành bình đẳng giới, định hình giá trị bình đẳng giới cho hệ trẻ Tuyên truyền để người dân tự giác chấp nhận quy mô gia đình nhỏ, “Dù gái hay trai hai đủ” Để giải vấn đề sớm chiều biện pháp đơn lẻ nào, mà phải lồng ghép nhiều chương trình, nhiều cấp, nhiều ngành kiên trì với giải pháp quan trọng tuyên truyền vận động thay đổi hành vi cộng đồng, đồng thời với việc tăng cường quản lý nhà nước biện pháp hành 3.2.4 Thực sách, pháp luật xử phạt mạnh hoạt động can thiệp, lựa chọn xác định giới tính thai nhi nạo phá thai Nghiêm cấm tuyên truyền, phổ biến phương pháp chọn lọc giới tính thai nhi hình thức: tổ chức nói chuyện, viết, dịch, phát hành loại sách, báo, tài liệu, tranh, ảnh, ghi hình, ghi âm; tàng trữ, lưu truyền tài liệu, phương tiện hình thức tuyên truyền, phổ biến khác phương pháp chọn lọc giới tính thai nhi Nghiêm cấm chẩn đốn giới tính thai nhi biện pháp như: xác định giới tính thai nhi qua triệu chứng, bắt mạch; xét nghiệm máu, gen, nước ối, tế bào; siêu âm Nghiêm cấm loại bỏ thai nhi lý lựa chọn giới tính biện pháp: phá thai, cung cấp, sử dụng loại hoá chất, thuốc biện pháp khác [23] -Thực triệt để Luật Bình đẳng giới ban hành ngày 29/11/2006 xác định hành vi vi phạm pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực y tế bao gồm: 79 + Cản trở, xúi giục ép buộc người khác không tham gia hoạt động giáo dục sức khỏe định kiến giới; + Lựa chọn giới tính thai nhi hình thức xúi giục, ép buộc người khác phá thai giới tính thai nhi + Quản lý chặt chẽ sở siêu âm nạo phá thai, có chế tài xử lý nghiêm sở sai phạm, cung cấp thơng tin giới tính thai nhi, nạo phá thai mục đích lựa chọn giới tính [22] - Phổ biến, giáo dục quy định pháp luật nghiêm cấm hình thức lựa chọn giới tính thai nhi; đẩy mạnh hoạt động kiểm tra giám sát thực thi pháp luật liên quan đến việc lựa chọn giới tính thai nhi - Từng bước hồn thiện thể chế, sách pháp luật quy định kiểm sốt cân giới tính sinh nội dung có liên quan; rà sốt, sửa đổi, bổ sung văn quy phạm pháp luật kiểm sốt cân giới tính sinh theo hướng quy định chi tiết, cụ thể hành vi vi phạm, tăng cường khả ngăn ngừa phát vi phạm, tăng mức xử phạt vi phạm, nâng cao làm rõ trách nhiệm quan chức Tập trung nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng kỹ thuật cao để lựa chọn giới tính thai nhi [22] Từng bước hồn thiện thể chế, sách pháp luật quy định kiểm sốt cân giới tính sinh nội dung có liên quan; rà sốt, sửa đổi, bổ sung văn quy phạm pháp luật kiểm soát cân giới tính sinh theo hướng quy định chi tiết, cụ thể hành vi vi phạm, tăng cường khả ngăn ngừa phát vi phạm, tăng mức xử phạt vi phạm, nâng cao làm rõ trách nhiệm quan chức Trước mắt, tập trung nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng kỹ thuật cao để lựa chọn giới tính thai nhi Bên cạnh giải pháp trên, theo cần thực giải pháp sau Nâng cao tinh thần trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp đội ngũ cán y tế bao gồm sinh viên trường y khoa, thành viên hội nghề nghiệp có liên 80 quan đến việc thực hoạt động tư vấn, khám, chẩn đoán xử lý thủ thuật thai sản Thực việc quán triệt quy định pháp luật nghiêm cấm chẩn đốn lựa chọn giới tính thai nhi; xây dựng thực hành quy định không thực chẩn đốn, khơng cung cấp thơng tin giới tính thai nhi, khơng thực kỹ thuật lựa chọn giới tính thai nhi cho đối tượng nội dung quan trọng y đức quy chế hoạt động đơn vị nhân viên y tế có liên quan Thực xử lý nghiêm đơn vị, cá nhân vi phạm; khen thưởng, biểu dương đơn vị cá nhân thực tốt Tăng cường hiệu lực, hiệu kiểm tra, tra vi phạm pháp luật nghiêm cấm tuyên truyền phổ biến thơng tin, kiến thức lựa chọn giới tính thai nhi, chẩn đốn lựa chọn giới tính thai nhi; xử lý nghiêm tổ chức cá nhân vi phạm Huy động tổng hợp lực lượng kiểm tra, tra; áp dụng công nghệ đại nghiệp vụ điều tra công tác tra, kiểm tra để phát trường hợp vi phạm Thực giám sát toàn sở cung cấp dịch vụ siêu âm phá thai Phối hợp chặt chẽ quan có chức điều tra, tra, kiểm tra; phân công giao trách nhiệm cụ thể cho quan; thường xuyên tổ chức đợt kiểm tra, tra định kỳ đột xuất sở cung cấp dịch vụ siêu âm, phá thai dịch vụ khác có liên quan Xây dựng mạng lưới thu nhận xử lý thông tin tố giác, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật chẩn đốn lựa chọn giới tính thai nhi Cần giám sát, kiểm tra, đánh giá tiến độ kết thực cấp, ngành sở xây dựng, ban hành nội dung, phương pháp báo giám sát, kiểm tra, đánh giá; xây dựng thực chặt chẽ kế hoạch giám sát, kiểm tra, đánh giá cấp 3.2.5 Đẩy mạnh chương trình an sinh xã hội cho người cao tuổi để giúp gia đình khơng phải trơng cậy hồn tồn vào trai lúc tuổi già Hệ thống an sinh xã hội cho người cao tuổi chưa phát triển, khu vực nông thơn, nơi có tới 70% dân số sinh sống Người già hầu hết khơng có lương hưu, hay trợ cấp xã hội, họ cần chăm sóc y tế Tất phụ thuộc vào 81 khả phụng dưỡng cái, mà theo quan niệm gia đình truyền thống, trách nhiệm chủ yếu thuộc trai Người già cảm thấy lo lắng cho tương lai bất an già khơng có trai Triển khai thử nghiệm hoạt động tư vấn chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng số tỉnh/ thành phố nhằm cải thiện an sinh xã hội người cao tuổi Quan tâm chăm sóc, có chế độ an sinh tốt cho người cao tuổi giải pháp góp phần khơng nhỏ vào việc hạn chế tình trạng bất bình đẳng giới Vì nỗi đau đáu “Nếu già, biết nhờ cậy ai?” giải tỏa; Người dân coi gái trai; Tâm lý “trọng nam khinh nữ” dần xóa bỏ 3.2.6 Thực đề án can thiệp giảm tỷ số giới tính sinh giai đoạn Để hạn chế cân giới tính, đảm bảo phát triển bền vững theo quy luật tự nhiên thực Công văn số 245/TCDS-DS ngày 14/4/2011 Tổng Cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình việc hướng dẫn xây dựng đề án sàng lọc can thiệp giảm thiểu cân giới tính sinh Tỉnh Vĩnh Long triển khai đề án can thiệp giảm thiểu cân giới tính sinh từ năm 2009 Đề án đạt kết bước đầu, quan tâm lãnh đạo cấp ủy Đảng quyền địa phương Đến năm 2011, đề án triển khai 43 tỉnh/ thành phố nước [25] Mặt mạnh đề án thực tỉnh Vĩnh Long phát huy tối đa hệ thống thông tin đại chúng, hình ảnh cổ động trực quan…đưa thơng tin đến cộng đồng cách nhanh hiệu Các xã có triển khai đề án thực tốt, bên cạnh đó, việc phổ biến, tuyên truyền nhân rộng khắp hầu hết xã phường thị trấn Các đơn vị phối hợp lồng ghép việc tuyên truyền nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi tập huấn, hội thảo Kết đạt được: TSGTKS tỉnh từ 112 nam/100 nữ (2011) 111 nam/100 nữ Hiện nay, thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án can thiệp giảm thiểu tình trạng cân giới tính sinh tỉnh có tỷ lệ giới tính sinh cao từ 82 2011 - 2020 Mục tiêu Đề án nhằm tiếp tục khống chế tốc độ gia tăng cân bằng, tiến tới ổn định cân giới tính Tăng cường cung cấp thơng tin giới cân giới tính sinh cho người dân, trước hết cặp vợ chồng độ tuổi sinh đẻ, người cung cấp dịch vụ siêu âm dịch vụ nạo phá thai, người có uy tín cộng đồng nhằm hạn chế hành vi không phù hợp với sinh đẻ theo quy luật tự nhiên Thực thi hoàn thiện hệ thống pháp luật nội dung liên quan đến giới tính sinh Nâng cao vai trị, trách nhiệm trị Đảng ủy, Ủy ban nhân dân cấp [26] Tiếp tục triển khai manh mẽ, đồng hoạt động truyền thơng; thực sách khuyến khích, hỗ trợ trực tiếp gián tiếp; tăng cường tra, kiểm tra sở cung cáp dịch vụ có liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi phạm vi nước; rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn quy phạm pháp luật nhằm giảm đáng kể Về sách khuyến khích, hỗ trợ, Đề án xây dựng, thử nghiệm thực sách nhằm hỗ trợ, nâng cao vai trò, vị phụ nữ trẻ em gái gia đình, cộng đồng xã hội; nghiên cứu, xây dựng sách hỗ trợ vật chất, tinh thần cho cặp vợ chồng sinh bề gái thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số thuộc vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn Thực tế cho thấy, cân giới tính sinh chủ yếu phong tục tập quán, tư tưởng phải có trai nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên ăn sâu vào tiềm thức người dân Hiện nay, việc lạm dụng tiến khoa học công nghệ để thực lựa chọn giới tính trước sinh chọn phương pháp thụ tinh, sử dụng siêu âm, bắt mạch, chọc hút dịch ối để chẩn đốn, lựa chọn giới tính thai nhi trai làm gia tăng tình trạng cân giới tính sinh… Đó khó khăn, thách thức, địi hỏi kiên nhẫn đội ngũ cộng tác viên dân số trình tuyên truyền, vận động 3.2.7 Một số giải pháp khác Theo tác giả để đạt kết tốt cần thực thêm số giải pháp sau: 83 Thực sách an sinh xã hội cho người cao tuổi khn khổ sách bảo hiểm xã hội tự nguyện sách bảo trợ người cao tuổi hành theo hướng người cao tuổi hưởng chế độ an sinh xã hội đóng góp tự nguyện từ cịn lao động, hỗ trợ nhà nước ưu tiên gia đình có bề gái Thực hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm dự báo sách giới tính sinh” với tham gia chuyên gia đến từ địa phương nước, nhà hoạch định sách nghiên cứu nhân học nước Tăng cường kết hợp giải pháp vào năm có khả lựa chọn giới tính cao Một số quan niệm cho đứa trẻ sinh vào năm tốt có tương lai tươi sáng, gia đình nhờ hạnh phúc, phát đạt, nhiều người coi năm Dê vàng, Lợn vàng, Trâu vàng hay Rồng vàng thời điểm lý tưởng để sinh trai Như vậy, thực công tác dân số cần nắm bắt số yếu tố tâm linh để đốn phần diễn biến dân số năm Có sách hỗ trợ kinh phí chăm sóc, khám chữa bệnh cho trẻ em gái gia đình có toàn gái Tạo điều kiện tiếp cận giáo dục cho gia đình có tồn gái thơng qua hoạt động như: khuyến học tài nữ, ưu tiên thi tuyển vào trờng dạy nghề, cao đẳng, đại học có chế tuyển dụng lao động cho lao động nữ thuộc gia đình có bề gái 3.3 Một số kiến nghị - Các sở ban ngành cần phối hợp với Sở Y tế thực huy động quan truyền thông đại chúng tham gia hoạt động cung cấp thông tin, tuyên truyền, giáo dục dân số sức khoẻ sinh sản, bình đẳng giới - Sở Lao động - Thương binh Xã hội chủ trì phối hợp với sở, ngành có liên quan tổ chức triển khai Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2011 2020; xây dựng sách đào tạo tạo việc làm nhằm sử dụng tối đa có chất lượng lực lượng lao động; thực sách an sinh xã hội, nâng cao phúc lợi xã hội vị phụ nữ trẻ em gái, cải thiện phúc lợi chất lượng sống người cao tuổi; lồng ghép mục tiêu, tiêu dân số sức khoẻ 84 sinh sản vào quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành - Triển khai thực Chiến lược Bình đẳng giới đến năm 2020 - Phối hợp tổ chức địa phương triển khai mơ hình huy động phật tử, giáo dân tham gia giải cân giới tính sinh số địa phương Mơ hình đạt số kết bước đầu số tỉnh nước - Tăng cường hiệu lực, hiệu công tác kiểm tra, tra xử lý vi phạm quy định kiểm sốt cân giới tính sinh, xử lý nghiêm trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật - Tăng cường quản lý, theo dõi, kiểm tra tình hình chẩn đốn siêu âm giới tính thai nhi nạo phá thai lý lựa chọn giới tính Tổ chức kiểm tra sở cung cấp dịch vụ liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi; nhà xuất bản, trang Web tuyên truyền trái pháp luật lựa chọn giới tính thai nhi - Ngành Y tế cần bàn với ngành Giáo dục để đưa vấn đề giới tính vào chương trình thức để từ cịn ngồi ghế nhà trường, em có nhìn nhận đắn giới bình đẳng giới Làm để em có nhận thức việc cốt lõi Đặc biệt, cần thiết phải có tham gia đoàn thể, đặc biệt đoàn niên Phải có nhận thức để tự tạo hạnh phúc cho 85 KẾT LUẬN TSGTKS vấn đề vấn đề nóng Nghiên cứu TSGTKS dự báo cấu dân số theo giới tính tương lai, đồng thời cần thiết để đưa biện pháp để can thiệp Chính vậy, Vĩnh Long với sách dân số nước đưa vấn đề TSGTKS vào chiến lược dân số tỉnh Tuy nhiên, TSGTKS vấn đề phức tạp, cần nghiên cứu nghiêm túc lâu dài từ lý luận đến vận dụng vào phân tích thực tiễn sống Qua nghiên cứu này, tác giả rút số kết luận sau: Thứ nhất, tác giả đưa cách có hệ thống sở lý luận TSGTKS chương để làm tảng cho trình nghiên cứu Thứ hai, từ sở lý luận chương vào phân tích thực tiển TSGTKS Vĩnh Long chương Với tác động tổng hợp nhân tố tâm lý, sách dân số nhà nước điều kiện phát triển kinh tế - xã hội tỉnh tạo nên thực trạng TSGTKS tỉnh Vĩnh Long từ năm 2005 đến năm 2014 TSGTKS tăng từ 93,3/100 lên 112,3/100 đồng thời MCBGTKS diễn khắp huyện thị Đây sở để nhận định, đánh giá Vĩnh Long có biểu rõ ràng MCBGTKS Tuy nhiên, so với mặt chung nước vùng có TSGTKS cao tỉnh cịn mức trung bình TSGTKS tăng tác động đáng kể đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thứ ba, từ sở lý luận từ thực tiển dẫn đến hành động cách đề xuất số giải pháp nhằm điều chỉnh TSGTKS can thiệp giảm thiểu MCBGTKS tỉnh Vĩnh Long chương Các giải pháp vào nhu tình hình thực tế diễn biến, nguyên nhân gây MCBGTKS tỉnh mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Trong nhóm giải pháp, theo tác giả thấy cần thiết nhóm giải pháp: Nâng cao vị người phụ nữ tuyên truyền giáo dục người dân cán y tế, cán dân số thực bình đẳng giới khơng lựa chọn giới tính sinh 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban đạo tổng điều tra dân số nhà Trung ương (2009), Báo cáo kết suy rộng mẫu Tổng điều tra dân số nhà 01/04/2009, Hội nghị công bố kết điều tra mẫu, Hà Nội – 31/12/2009 Ban đạo tổng điều tra dân số nhà Trung ương (2009), Tổng điều tra dân số nhà ngày 01 tháng năm 2009 – Các kết suy rộng mẫu, Nxb Thống kê Cục thống kê Vĩnh Long (2009), Niên giám thống kê tỉnh Vĩnh Long 2008 Cục thống kê Vĩnh Long (2002), Niên giám thống kê tỉnh Vĩnh Long 2002 Địa lí tỉnh thành phố Việt Nam (tập sáu), Lê Thông (2003), Các tỉnh thành phố đồng sông Cửu Long, Nxb Giáo dục Nguyễn Kim Hồng (1998), Dân số học đại cương, Nxb Giáo dục Nguyễn Trọng Nghĩa (2009), Thực trạng cân giới tính sinh huyện Thiệu Hóa – Thanh Hóa năm 2009 số yếu tố liên quan, Luận văn thạc sĩ, Đại học Y dược Hà Nội Sở Lao động – thương binh xã hội (2009), Báo cáo thực công tác Lao động – Thương binh Xã hội năm 2009 Tây Nam Bộ tiến vào kỷ 21(2005), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 10 Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (2011), Dân số học - tài liệu dành cho chương trình bồi dưỡng dân số kế hoạch hóa gia đình 11 Tổng cục Thống kê (2000), Niên giám thống kê 1999, Nxb Thống kê, Hà Nội 12 Tổng cục Thống kê (2008), Niên giám thống kê 2009, Nxb Thống kê, Hà Nội 13 Tổng cục Thống kê (2010), Niên giám thống kê 2009, Nxb Thống kê, Hà Nội 14 Tổng cục T hống kê, Vụ Tổng hợp T hông tin (2000), Số liệu thống kê kinh tế - xã hội Việt Nam 1975 – 2000, Nxb Thống kê 15 Tổng cục T hống kê (2001), Dự báo dân số Việt Nam năm 2009 đến năm 2049, Nxb Thống kê 87 16 Trần Thị Thanh Loan (2012), Nhận thức nguyên nhân hậu tượng cân giới tính, kết nghiên cứu định tính Hưng Yên, Viện gia đình giới 17 UNESCO (11/2011), Tài liệu Hội thảo giới 18 UNFPA (2008), Thực trạng dân số Việt Nam 2008, UNFPA, Hà Nội – 2009 19 UNFPA (2008), Thực trạng dân số Việt Nam 2007, mơ hình sinh chuyển từ sớm sang muộn, tỷ số giới tính sinh, UNFPA, Hà Nội – 2008 20 UNFPA (2008), Thực trạng dân số Việt Nam 2008, UNFPA, Hà Nội – 2009 21 UNFPA (2010), Tỉ số giới tính sinh Châu Á Việt Nam, UNFPA, Hà Nội 2010 22 UNFPA (2008), Mất cân gi ới tính si nh, xu hướng hi ện nay, hậu tác động sách UNFPA, Hà Nội – 2009 23 UNFPA (2010), Những biến đổi gần tỷ số giới tính sinh Việt Nam - Tổng quan chứng, UNFPA, Hà Nội, tháng năm 2009 24 UNFPA (2011), Sự ưa thích trai Việt Nam Ước muốn thăm căn, công nghệ tiên tiến, UNFPA, Hà Nội 25 Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Long (2009), Đề án can thiệp giảm thiểu cân giới tính sinh giai đoạn 2011 -2015, Hướng dẫn triền khai đề án “Đề án can thiệp giảm thiểu cân giới tính sinh giai đoạn 2011 -2015”, Vĩnh Long 2011 26 Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Long (2016), Chiến lược Dân số Sức khỏe sinh sản Việt Nam tỉnh Vĩnh Long, giai đoạn 2016 – 2020, Chi cục DS – KHHGĐ tỉnh Vĩnh Long 27 Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Long (2015), Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long 2016 – 2020, Sở Kế hoạch – Đầu tư 28 Vũ Minh Tâm (2001), Xã hội học, Nxb Giáo dục 88 Trang web 29 http://www.cpv.org.vn: Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam 30 http://www.dangcongsan.vn: Đảng Cộng Sản 31 http://www.gso.gov.vn: Tổng cục thống kê 32 http://www.giadinh.net.vn: Gia đình 33 http://www.moh.gov.vn: Bộ Y tế 34 http://www.molisa.gov.vn: Bộ lao động – Thương binh xã hội 35 http://www.nhandan.com.vn: Báo nhân dân 36 http://www.skhcn.vinhlong.gov.vn: Sở khoa học công nghệ 37 http://www.skhdt.vinhlong.gov.vn: Sở kế hoạch Đầu tư tỉnh Vĩnh Long 38 http://www.tcvn.gov.vn: Bộ khoa học công nghệ 39 http://www.tgvn.com.vn: Thế giới Việt Nam 40 http://www.vietbao.vn: Việt Báo 41 http://www.vietnamforumcsr.net:Diễn đàn trách nhiệm xã hội Việt Nam 42 http://www.thanhnien.com.vn: Thanh niên 43 http://www.thuvienkhoahoc.com: Thư viện khoa học 44 http://www.unicef.org: Việt Nam Unicef 45 http://www.vnhlong.gov.vn: Vĩnh Long 46 http://google.com.vn P1 PHỤ LỤC BẢN CÂU HỎI VỀ TÌNH HÌNH MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH * Mục tiêu vấn sâu: Tìm hiểu tình hình CBGTKS (TSGTKS-số trẻ trai sinh ra/số trẻ em gái cao mức cho phép từ 104-106) Thăm dò yếu tố ảnh hưởng tình trạng cân giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long * Đối tượng: Các gia đình có trai, Cán dân số cán y tế Trong 22 gia đình, cán y tế cán dân số * Địa điểm: địa bàng tỉnh Vĩnh Long * Nội dung: Chào hỏi - Giới thiệu thân Xin Bác/Anh/Chị cho biết điều kiện kinh tế số gia đình Bác/Anh/Chị có thêm cháu trai năm tuổi? Năm cháu tuổi rồi? Lúc Bác/Anh/Chị mang thai, có lựa chọn năm tốt để sinh cháu trai khơng? Nếu có năm nào? Xin Bác/Anh/Chị cho biết lý Bác/Anh/Chị định sinh thêm cháu trai gia đình gì? Xin Bác/Anh/Chị cho biết, Khi gia đình chưa có trai, họ hàng hai bên có hối thúc hay động viên sinh thêm trai khơng? Nếu có hối thúc, động viên nào? Bác/Anh/Chị có biết cách sinh theo ý muốn khơng? Chị biết cách từ đâu? Có dễ tìm khơng? P2 Bác/Anh/Chị nghĩ nhiều người sinh theo ý muốn? Xin Bác/Anh/Chị cho biết, thân Bác/Anh/Chị làm để sinh trai? Theo Bác/Anh/Chị chi phí để sinh trai có nhiều khơng? Việc đến sở y tế có vất vả không ? 10 Khi chị yêu cầu cho biết giới tính thai nhi, cán làm siêu âm có thái độ gì? Cảm ơn – xin phép kết thúc vấn ... trạng tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 29 2.2.1 Thực trạng tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long .29 2.2.2 Các nguyên nhân ảnh hưởng đến tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 45... giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 2005 Bản đồ tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 2009 Bản đồ tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 2014 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Hiện tượng MCBGTKS bắt đầu xảy số nước có... Cơ sở lý luận thực tiễn tỷ số giới tính sinh - Chương 2: Thực trạng vấn đề tỷ số giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long - Chương Giải pháp hạn chế cân giới tính sinh tỉnh Vĩnh Long 7 Chương CƠ SỞ LÝ