BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hà Xun KHU CƠNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH CHÁNH (THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH): THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2016 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hà Xun KHU CƠNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH CHÁNH (THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH): THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN Chuyên ngành : Địa lí học Mã số : 60 31 05 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN KIM HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ với đề tài: “Khu cơng nghiệp huyện Bình Chánh (Thành phố Hồ Chí Minh): Thực trạng giải pháp” cơng trình nghiên cứu độc lập cá nhân tôi, số liệu tư liệu luận văn trung thực, khách quan có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo độ tin cậy Thành phố Hồ Chí Minh, ngày Tác giả luận văn tháng năm 2016 LỜI CẢM ƠN Trong trình thực luận văn, tác giả gặp nhiều khó khăn việc thu thập số liệu tài liệu cơng bố rộng rãi huyện Bình Chánh khơng nhiều, lại rời rạc phòng, ban Tuy nhiên, tác giả may mắn nhận giúp đỡ tận tình chị Nguyễn Thị Liêm – cán Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội anh chị Phòng Thống kê ban Tuyên giáo huyện Bình Chánh Về số liệu liên quan đến khu công nghiệp địa bàn huyện Bình Chánh, tác giả xin chân thành cảm ơn giúp đỡ bà Nguyễn Thị Lan Hương – Phó Ban quản lý KCN địa bàn TP.HCM cán phòng quản lý lao động Hepza Tác giả cảm ơn giúp đỡ, động viên gia đình, bạn bè đồng nghiệp trình thực luận văn Cuối quan trọng nhất, tác giả vô trân quý quan tâm giúp đỡ tất thầy cô Phịng sau Đại học, thầy Khoa Địa lí góp ý kỹ thuật trình bày góp ý khoa học người hướng dẫn luận văn thạc sĩ tác giả - PGS.TS Nguyễn Kim Hồng MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ MỞ ĐẦU Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KHU CÔNG NGHIỆP 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Quan niệm khu công nghiệp 1.1.2 Các loại hình khu cơng nghiệp 1.1.3 Các nguyên tắc hình thành KCN 13 1.1.4 Các nguồn lực chủ yếu tác động đến hình thành phát triển khu công nghiệp 14 1.1.5 Các tiêu chí đánh giá phát triển bền vững nội khu công nghiệp 19 1.2 Cơ sở thực tiễn 21 1.2.1 Thực trạng phát triển khu cơng nghiệp thành phố Hồ Chí Minh 21 1.2.2 Đánh giá chung thực trạng phát triển khu cơng nghiệp thành phố Hồ Chí Minh 25 Chương THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC KHU CƠNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH CHÁNH 28 2.1 Tổng quan huyện Bình Chánh 28 2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành phát triển khu cơng nghiệp huyện Bình Chánh 30 2.2.1 Vị trí địa lý 30 2.2.2 Nhân tố tự nhiên 30 2.2.3 Nhân tố kinh tế-xã hội 33 2.2.4 Nhận định nhân tố phát triển cơng nghiệp huyện Bình Chánh 38 2.3 Thực trạng phát triển khu công nghiệp 39 2.3.1 Sự phân bố KCN huyện Bình Chánh 39 2.3.2 Quy mô tỷ lệ lấp đầy khu cơng nghiệp huyện Bình Chánh 43 2.3.3 Kết cấu hạ tầng 44 2.3.4 Tình hình hoạt động KCN 48 2.3.5 Tình hình sử dụng lao động KCN 50 2.3.6 Đánh giá chung thực trạng phát triển khu công nghiệp huyện Bình Chánh 52 2.4 Ảnh hưởng KCN KCN đến kinh tế-xã hội-môi trường 53 2.4.1 Ảnh hưởng đến kinh tế 53 2.4.2 Ảnh hưởng đến xã hội 54 2.4.3 Ảnh hưởng đến môi trường 55 2.5 Tiểu kết chương 58 Chương KIẾN NGHỊ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KHU CƠNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH CHÁNH 59 3.1 Cơ sở đưa giải pháp 59 3.1.1 Quyết định phê duyệt chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam năm 2025 tầm nhìn đến năm 2035 59 3.1.2 Định hướng phát triển công nghiệp-xây dựng thành phố Hồ Chí Minh 61 3.1.3 Định hướng phát triển cơng nghiệp huyện Bình Chánh 62 3.2 Giải pháp 62 3.2.1 Nhóm giải pháp đột phá 62 3.2.2 Nhóm giải pháp dài hạn 64 3.2.3 Giải pháp phát triển bền vững 67 3.3 Tiểu kết chương 75 KẾT LUẬN 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO 77 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CCN : Cụm công nghiệp CN : Công nghiệp CNH : Công nghiệp hoá CSHT : Cơ sở hạ tầng BTNMT : Bộ tài nguyên môi trường BQL KCN : Ban quản lý khu công nghiệp DN : Doanh nghiệp KCN : Khu công nghiệp KCX : Khu chế xuất KCNC : Khu công nghệ cao NQ : Nghị QCVN : Quy chuẩn Việt Nam TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TTg : Thủ thướng Chính phủ TW : Trung ương HĐH : Hiện đại hoá UBND : Uỷ ban nhân dân USD : Đô la Mỹ HEPZA : Ban quản lý KCN, KCX Thành phố Hồ Chí Minh FDI : Foreign Direct Investment (Nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài) DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Các KCN, KCX quận, huyện địa bàn TP.HCM 22 Bảng 2.1 Hệ thống 10 sơng, rạch huyện Bình Chánh 31 Bảng 2.2 Tỷ lệ tăng dân số huyện Bình Chánh giai đoạn 2010-2014 35 Bảng 2.3 Tỷ lệ diện tích đất KCN qua năm 43 Bảng 2.4 Số lượng doanh nghiệp ngành sản xuất chủ yếu KCN huyện Bình Chánh (2015) 48 Bảng 2.5 Số lượng doanh nghiệp phân theo chủ đầu tư (2015) 49 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1 Diện tích đất KCN quận, huyện TP.HCM tính đến tháng 11/2015 24 Biểu đồ 2.1 Gia tăng dân số xã, thị trấn theo năm 2010-2014 34 Biểu đồ 2.2 Gia tăng dân sô huyện Bình Chánh giai đoạn 2010-2014 35 Biểu đồ 2.3 Quy mơ diện tích đất KCN quận, huyện TP.HCM năm 2015 43 Biểu đồ 2.4 Diện tích tỷ lệ lấp đầy KCN huyện Bình Chánh năm 2015 44 Biểu đồ 2.5 Số lượng cơng nhân KCN phân theo trình độ 50 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Là huyện ngoại thành TP.HCM, huyện Bình Chánh huyện nơng với 80% dân số nơng dân trước người ta biết đến Bình Chánh vùng đất cách mạng với tên Căn Vườn Thơm, Láng Le Bàu Cò, Đền Dân Cơng Hoả Tuyến, cịn kinh tế nói chung khơng có bật Năm 1997, lần Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định thành lập KCN địa bàn huyện nhằm góp phần thực CNH-HĐH đất nước Điều đánh dấu đời KCN địa bàn TP.HCM Đó đời KCN Vĩnh Lộc KCN Lê Minh Xuân Năm 2003, huyện gặp biến cố khác Đó kiện Chính phủ ban hành Nghị định 130/2003 NĐ-CP việc tách xã Bình Trị Đơng, Bình Hưng Hồ, Tân Tạo thị trấn An Lạc huyện Bình Chánh để thành lập phần quận Bình Tân ngày Sau tách huyện, giá trị sản xuất CN huyện bị giảm sút nhanh chóng xã thị trấn chia tách hạt nhân kinh tế huyện Sau hai năm chia tách (2005), kinh tế huyện Bình Chánh bắt đầu có dấu hiệu khởi sắc Đó tăng cường đầu tư DN lĩnh vực mạnh huyện giày da, may mặc hoá chất Bên cạnh đó, nhờ chuyển đổi mơ hình mà nội ngành nơng nghiệp có biến chuyển tích cực Đó giảm tỷ trọng ngành trồng trọt, tăng tỷ trọng ngành chăn ni Năm 2013, Bình Chánh thực tổng kết tình hình kinh tế sau 10 năm chia tách Qua số liệu thống kê cho thấy sau 10 năm kinh tế huyện tăng 1.094,44% (1.040 tỷ 856 triệu đồng năm 2003 so với 11.349 tỷ 930 triệu đồng năm 2013) Riêng lĩnh vực CN tăng cao nhất, đạt 1.940,48% so với năm 2003 Năm 2015, tỷ ngành CN chiếm 80%, ngành thương mại dịch vụ đạt 15,6%, nông nghiệp đạt 4,4% Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nguyên nhân thu hút lực lượng lớn người lao động từ nơi hội tụ huyện Bình Chánh, biến Bình Chánh thành huyện ngoại thành có tốc độ tăng dân số học cao địa bàn TP.HCM 65 Phát triển thị trường Đối với thị trường đầu ra: Đẩy mạnh khai thác thị trường lớn, tiềm phát triển tỉnh miền Đông đặc biệt Vũng Tàu để qua sản phẩm KCN huyện Bình Chánh đến vùng miền khác đất nước Ngồi ra, thơng qua tỉnh Long An, sản phẩm từ KCN địa bàn huyện đến với thị trường rộng lớn tỉnh miền Tây Đối với thị trường đầu vào nguồn vốn: tiếp tục khai thác nguồn vốn từ nước Đông Á, Mỹ, ASEAN; công nghệ: trọng thu hút dự án công nghệ cao từ Mỹ, Nhật Bản, EU Điều chỉnh chất lượng tăng trưởng CN Thực đồng sách thu hút vốn đầu tư, sách tài tiền tệ, sách lao động tiền lương… để nâng cao chất lượng tăng trưởng CN thông qua việc ban hành công bố danh mục ngành CN khuyến khích đầu tư, ngành CN bị kiểm soát hạn chế đầu tư, danh mục sản phẩm, chi tiết thụ hưởng hỗ trợ tài Đồng thời kiểm sốt chặt chế hoạt động nhập cơng nghệ thơng qua quy định điều kiện, tiêu chuẩn, chủng loại công nghệ phép nhập Đưa tiêu đánh giá tăng thêm (VA) vào hệ thống tiêu báo cáo, đánh giá hàng năm DN so sánh, phân tích, phấn đấu thực Phát triển CN hỗ trợ Lựa chọn nhóm ngành CN hỗ trợ cần ưu tiên phát triển phù hợp với điều kiện cụ thể giai đoạn Ở thời điểm cần có có chế sách cụ thể phù hợp với tình hình phát triển KCN nói riêng mạng lưới KCN địa bàn huyện nói chung Điều chỉnh cấu CN theo lãnh thổ Tăng cường liên kết KCN huyện, liên kết quận, huyện TP.HCM, xây dựng sở hạ tầng cho phát triển ngành CN Ban hành sách khuyến khích hình thành cụm liên kết ngành theo lĩnh vực ngành CN có lợi huyện Bình Chánh 66 Ưu tiên phát triển dự án có hàm lượng khoa học cơng nghệ cao (cơ khí chế tạo, tin học, điện tử, thông tin truyền thông) Phát triển hệ thống dịch vụ CN Hoàn thiện hạ tầng cho phát triển CN đồng với phát triển kết cấu hạ tầng chung nước, đặc biệt tập trung phát triển hệ thống logistic Phát triển mạnh dịch vụ tư vấn đầu tư CN, xây dựng sở liệu hệ thống CN TP.HCM, phục vụ cho việc hoạch định, điều chỉnh sách cung cấp thông tin cho tổ chức kinh tế, nhà đầu tư ngồi nước Giải pháp mơi trường Thực nghiêm quy định pháp luật bảo vệ mơi trường; lấy phịng ngừa ngăn chặn ô nhiễm làm nguyên tắc chủ đạo kết hợp với xử lý ô nhiễm, cải thiện môi trường địa bàn huyện nói riêng TP.HCM Dựa quy chuẩn kỹ thuật môi trường, đảm bảo phát triển bền vững, bảo vệ môi trường; kịp thời phát xử lý nghiêm trường hợp vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường KCN địa bàn huyện Bình Chánh Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường kết hợp với xã hội hố cơng tác bảo vệ mơi trường nhằm động viên tham gia đông đảo quần chúng nhân dân việc quản lý môi trường, bảo vệ tài nguyên khai thác, sử dụng lâu bền kết cấu hạ tầng xử lý chất thải KCN huyện Bình Chánh Giải pháp phát triển ngành CN ưu tiên Ngành chế biến, chế tạo Nhóm ngành Cơ khí Luyện kim: Lựa chọn tập trung đầu tư có trọng điểm cho số đơn vị nghiên cứu nhằm nâng cao lực thiết kế, đáp ứng yêu cầu phát triển; Đầu tư phát triển sản xuất thép chế tạo cho ngành khí, thép tấm, thép hình, thép hợp kim Nhóm ngành chế biến nông lâm thuỷ hải sản: Tăng cường phối hợp với vùng nuôi trồng với quy mô lớn đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào đủ tiêu chuẩn cho CN chế biến thủy sản địa bàn huyện Bình Chánh; ưu tiên sản phẩm chế biến xuất có tính cạnh tranh cao dựa ưu điều kiện tự nhiên huyện Bình Chánh 67 Nhóm Dệt may, Da giày: Thực đa dạng hố sản phẩm chủ động tìm nguồn nguyên liệu đầu vào cho DN sản xuất KCN huyện 3.2.3 Giải pháp phát triển bền vững Các KCN địa bàn huyện Bình Chánh mở rộng diện tích Điều chứng tỏ KCN họat động hiệu quả, có nhiều đóng góp tích cực cho huyện nhà Bên cạnh thành tựu đáng trân trọng đó, việc quản lý bố trí KCN địa bàn huyện cịn nhiều bất cập nói “nan giải” việc bố trí KCN vị trí thuận lợi cho nhà đầu tư cho việc mở rộng KCN chưa thật trọng yếu tố môi trường Qua nghiên cứu, tác giả xin đưa kiến nghị giải pháp khắc phục sau: 3.2.3.1 Giải pháp mặt quản lý Sự kiện lãnh đạo thành phố định xoá sổ KCN treo 10 năm Xn Thới Thượng huyện Hóc Mơn KCN Bầu Đưng huyện Củ Chi cho thấy nỗ lực khắc phục khuyến điểm nhà lãnh đạo Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc quy hoạch KCN TP.HCM nói riêng nước nói chung diễn cách ạt, thiếu quy hoạch tổng thể, thiếu đầu tư mặt nghiên cứu thuận lợi hạn chế vùng quy hoạch nhằm có kế hoạch đặt KCN vị trí phù hợp Đa số KCN đáp ứng tiêu chí thuận lợi giao thơng, lao động, xả nước thải, diện tích…(các yếu tố thuận lợi cho nhà đầu tư) mà trọng đến yếu tố mơi trường (phần lớn KCN bố trí gần sông kênh rạch để thuận lợi cho việc xả thải, cịn ngành CN có khói chưa ý vấn đề khí thải), hay yếu tố kinh tế khác (khơng khu, cụm CN xây dựng đất khai thác nơng nghiệp, KCN xây dựng vùng đất hoang vu, giá trị nông nghiệp định hướng, kế hoạch phát triển KCN chung thành phố, huyện Lí tính kinh tế cao của KCN mà lãnh đạo huyện Bình Chánh dường chưa trọng đến yếu tố phát triển bền vững ngành CN ngành kinh tế khác Dựa thực tế việc nghiên cứu, tổng hợp giải pháp phát triển KCN, tác giả kiến nghị: 68 - Không nên để quan chủ quản kiêm kiểm tra Thay vào đó, quan Nhà nước có liên quan thực vai trò kiểm tra, xử lý vi phạm luật môi trường, luật lao động - Để tránh tình trạng cơng nhân nhảy việc, khơng đáp ứng nhu cầu lao động BQL KCN cần chủ động phối hợp với cở sở đạo tạo nghề đưa tiêu chí, yêu cầu “đặt hàng” sở dạy nghề tự thân DN tổ chức buổi, khoá huấn luyện kỹ năng, kiến thức cho người lao động Có vậy, suất lao động mong nâng cao hơn, người lao động làm việc hiệu chuyên nghiệp - Để hạn chế tình trạng bãi cơng, biểu tình bừa bãi, tác giả cho rằng, UBND huyện nên phối hợp BQL KCN để bồi dưỡng cho công nhân kiến thức luật lao động, cách thức tiến hành biểu tình hợp pháp vai trò “lực lượng nòng cốt” tồn phát triển người công nhân DN Điều có tác dụng giúp người cơng nhân thấy vị trí, vai trị quyền lợi nghĩa vụ DN từ tạo gắn bó chủ người làm thuê Mặt khác giúp công nhân tránh bị người sử dụng lao động bóc lột - Để giải chỗ cho người lao động, tuyệt đối không nên chủ quan, ý chí, “làm theo phong trào” mà nên dựa vào thực tế Xây dựng nhà lưu trú trước hết phải ý đến đặc trưng công việc cơng nhân lương thấp giá th nhà cao 150/người/ tháng họ khơng có khả chi trả Từ thực tế mà xây dựng kiến trúc phù hợp chấp nhận xây dựng nhà lưu trú với chất lượng tốt xem dạng cơng trình phục vụ cơng ích cho xã hội Việc quản lý nhà lưu trú công nhân không nên cứng nhắc, nên ý đến tầng suất tăng ca người lao động Đồng lương thấp khiến hầu hết công nhân mong muốn tăng ca nhằm tăng thêm thu nhập Vì quản lý giấc cần linh động giấc cho công nhân thực quản lý theo kiểu khung chung cư - Vấn nạn cướp giật, trấn lột nữ công nhân vào đêm khuya vào ngày nhận lương cần giải triệt để BQL KCN cần tăng cường hệ 69 thống chiếu sáng, camera, lực lượng bảo vệ cần tăng cường quanh KCN UBND xã có KCN cần tăng cường vai trò lực lượng dân quân địa phương - Để tránh tình trạng DN “vắt chanh bỏ vỏ”, sử dụng người lao động trẻ, người có tuổi, bị bệnh bị đào thải, tác giả kiến nghị cần có chế tài pháp luật quy định rõ ràng phải ưu tiên nhận lao động địa phương, phải ký hợp đồng lao động, vi phạm phạt nặng - Ngồi ra, ta gõ từ khố “nạo phá thai KCN” Google có 308.000 kết 0,41 giây Thơng tin nói lên điều gì? Điều cho thấy kiến thức ý thức ngừa tránh thai nữ công nhân chưa cao Có nhiều nguyên nhân khiến phá thai KCN trở thành “chuyện thường ngày huyện” Tác giả cho rằng, phần lớn công nhân dân nhập cư, sống khó khăn, khơng người thân thích, thiếu thốn tình cảm vấn đề nhu cầu sinh lý nhu cầu đáng cơng nhân Tác giả cho rằng, việc công nhân nữ nạo phá thai nhiều nên đáng thông cảm lên án Thiết nghĩ, để kéo giảm tỷ lệ nạo phá thai KCN, trước hết UBND huyện Bình Chánh cần kết hợp BQL KCN để tuyên truyền hậu việc nạo phá thai, thực phát thuốc ngừa thai cho nữ công nhân, tổ chức buổi khám chữa bệnh phụ khoa miễn phí cho nữ cơng nhân Theo thống kê Bộ Kế hoạch Đầu tư, tính đến năm 2014, Việt Nam có 294 KCN thành lập, thu hút 5.593 dự án đầu tư nước 5.464 dự án đầu tư nước với tổng số vốn đầu tư 110 tỷ USD Tuy nhiên thu hút đầu tư, đặc biệt thu hút đầu tư vào KCN có tính bấp bênh cao, mặt khác tỷ lệ thu hút đầu tư nước ta nói chung so với nước khu vực khiêm tốn, đặc biệt Trung Quốc Vì vậy, giải pháp thu hút đầu tư KCN vấn đề quan tâm hàng đầu KCN huyện BÌnh Chánh mà nỗi lo KCN khắp nước Dựa điều kiện thực tế địa phương, để tăng cường thu hút vốn FDI vào KCN địa bàn huyện, tác giả xin đề xuất số giải pháp sau: 70 Tăng cường công tác xúc tiến đầu tư cách có trọng tâm, trọng điểm Điều nghĩa phòng Kế hoạch đầu tư huyện cần liên kết với phòng kinh tế Ban quản lý Hepza đẩy mạnh riêng huyện tập trung mở rộng hay xây KCN, phát triển DN có đặc trưng dựa mạnh huyện Hiện tại, với thành tích đứng top 100 thành phố có kinh tế động giới, TP.HCM nỗ lực tiên tiến hoá ngành cơng nghiệp cách hạn chế phát triển ngành CN địi hỏi lao động phổ thơng Vì vậy, huyện Bình Chánh cần tận dụng ưu đất rộng để xây dựng KCN phần mở rộng KCN với tiêu chí đầu tư ngành công nghiệp sạch, CN chất xám Bên cạnh đó, BQL Hepza cần thường xuyên cập nhật thông tin đầu tư từ công ty tư vấn, ngân hàng hay đối tác đầu tư nước ta để nắm bắt hội kêu gọi đầu tư tốt Cần tích cực chủ động để nhà đầu tư nhìn thấy huyện Bình Chánh đầy tìêm đầy nhiệt tình mong mỏi góp vốn đầu tư từ đối tác Trong bối cảnh 300 KCN nước có cấu ngành gần giống việc tạo khác biệt dựa xu hướng phát triển CN đại, lợi nhuận cao, không nguy nhiễm mơi trường cách để thu hút ý nhà đầu tư Cần lưu ý CN bổ trợ xu phát triển nước vậy, KCN An Hạ cần thể dấu ấn riêng cách tập trung vào ngành CN Tạo khác biệt, tìm lối riêng sở biết rõ mạnh hạn chế cách để khẳng định huyện Bình Chánh 3.2.3.2 Nhóm giải pháp nhân lực Hiện nay, 70% lao động KCN địa bàn huyện Bình Chánh lao động phổ thơng Do đặc trưng chủ yếu lao động phổ thông, mức lương thấp, phải thường xuyên tăng ca mong trang trải sống nên phần đông công nhân lao động KCN địa bàn huyện có xu hướng nhảy việc có nơi khác trả lương cao chút Rất cơng nhân học để nâng cao trình độ tay nghề thời gian, kinh tế tính chất cơng việc khơng cho phép Thiết nghĩ, muốn 71 tránh tình trạng nhảy việc công nhân nâng cao hiệu suất làm việc họ KCN, DN cần ý vấn đề sau: Vấn đề đào tạo: Trước hết từ phía DN phải tự xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, đào tạo công nhân phù hợp với yêu cầu DN Việc tự đào tạo, bồi dưỡng cơng nhân ngồi việc giúp họ nâng cao tay nghề cách gián tiếp để giữ chân họ tay nghề công nhân cao họ trọng dụng trả mức lương tốt nguy bỏ việc họ giảm Vai trò hỗ trợ UBND huyện có ý nghĩa thiết thực thực tổng điều tra nhu cầu sử dụng lao động KCN Để làm việc này, phòng Kinh tế phải chủ động phối hợp với BQL KCN họp bàn để xây dựng khung yêu cầu lực người lao động Sau đó, phịng kinh tế huyện mời chun gia giảng viên giỏi từ trường trung cấp, Đại học, Cao đẳng Kinh tế hợp tác để xây dựng chương trình trực tiếp giảng dạy Về phía cơng nhân, cử họ học cần đảm bảo chế độ người lao động DN cần xem việc người cơng nhân học tập nâng cao trình độ, kỹ làm việc cách cống hiến cho DN điều kiện sống ổn định người lao động yên tâm học tập có nhu cầu nâng cao tay nghề Việc đương nhiên nhiều công sức tiền bạc Tuy nhiên, tác giả cho thành nhận cao nhiều so với đầu tư Về vấn đề an sinh cho người lao động: Cần tạo động lực cho KCN, DN KCN xây dựng phát triển quỹ “phát hiện, bồi dưỡng nhân tài” để đảm bảo giải triệt để vấn đề an sinh cho người lao động Trước hết giải vấn đề nhà công nhân Một lần nữa, quan Nhà nước có thẩm quyền DN cần lưu ý giải vấn đề nhà cho công nhân, người lao động phải dựa khả thu nhập họ Cần khảo sát ý kiến người lao động trước thiết kế cơng trình nhà lưu trú, cần ý với mức lương trung bình 3,5 triệu đồng người lao động th nhà với giá khoảng 150 ngàn/người/tháng Những người thực tuyệt đối khơng nên dựa vào quan điểm mà tự xây dựng khu nhà lưu trú hoành tráng để nhà để hoang cơng nhân phải chật vật với nhà trọ tạm bợ, tồi tàn Về phía DN, họ lợi ích ý thực tốt vấn đề an sinh cho người lao động? Tiền lương chế độ đãi ngộ tốt lực hút để 72 công nhân gắn bó với DN Mặt khác, việc xây dựng cho th phịng trọ cho cơng nhân, xây dựng nhà trẻ cho em công nhân, xây dựng siêu thị cơng trình khác phục vụ cơng nhân hình thức kinh doanh dịch vụ KCN Nó góp phần làm cho đời sống cơng nhân văn minh Và khía cạnh người cung cấp dịch vụ, DN KCN xem người lao động khách hàng việc sử dụng dịch vụ cơng nhân KCN chắn mang đến lượng khách hàng ổn định lâu dài cho ngành dịch vụ Như vậy, rõ ràng quan hệ đơi bên có lợi, lợi ích bên Nghĩa tạo nhiều lợi ích cho người lao động thân DN nhận lại khơng 3.2.3.3 Nhóm giải pháp phương hướng cải tạo xây dựng KCN Đối với khu vực tập trung KCN có: − Cải tạo, mở rộng nâng cấp mạng lưới giao thông khu vực nội bộ, nắn lại quốc lộ (nếu có) để tránh khu vực có phân bố CN Kiện tồn hệ thống cấp nước, trạm hạ đường dây tải điện − Đổi thay trang thiết bị cũ, lạc hậu, tiêu tốn lượng, tăng hiệu suất sử dụng máy − Đầu tư công nghệ theo chiều sâu để khắc phục tình trạng nhiễm mơi trường, tận dụng phế liệu, sử dụng bán thành phẩm để sản xuất sản phẩm cuối − Phấn đấu đến năm 2020 lắp đầy 100% KCN An Hạ Đối với loại hình cụm CN Các cụm CN huyện Bình Chánh có nhiều khả mở rộng, nâng cấp thành KCN Một mở rộng, khâu tổ chức khơng gian KCN cần lưu ý: khu xí nghiệp CN chiếm từ 40% - 60%; khu thương mại chiếm từ 20% - 40%; khu kết cấu hạ tầng chiếm 10% - 20%; khu dịch vụ công cộng chiếm 10% - 20% diện tích KCN Các cụm CN sở để hình thành KCN có quy mơ vừa nhỏ, định hướng phát triển KCN làm thay đổi mặt kinh tế - xã hội huyện nơng thơn Chính phủ 73 3.2.3.4 Nhóm giải pháp phát triển bền vững cho người nông dân đất cho việc xây dựng KCN người lao động có trình độ thấp KCN Từ KCN đời, chúng thể tính ưu việt qua giá trị sản suất so với sản xuất lúa hay làm ngành nông nghiệp khác thu hút lực lượng lao động không nhỏ Tuy nhiên, 300 KCN đời đồng nghĩa với việc 84.000 đất tư nhiên, phần nhiều đất nơng nghiệp bị thu hồi Điều có nghĩa diện đất canh tác đất nông nghiệp giảm đáng kể khơng người nơng dân bị giảm hồn tồn đất canh tác cho nơng nghiệp Câu hỏi đặt là: Thứ nhất, liên quan đến ngành nơng nghiệp, nơng dân làm họ q lớn tuổi khơng đủ trình độ để bắt đầu sống với công việc khác? Hơn nữa, biết đất nông nghiệp loại đất có cấu tượng mà phải hàng nghìn năm hình thành Vậy bê tơng hố chúng tính đến hậu chưa? Phát triển tốt huyện nông huyện Bình Chánh điều kiện người tiêu dùng nơp nớp lo sợ sản phẩm nông nghiệp “không sạch”, “không thiên nhiên” liệu phát triển CN có bền vững khơng? Trước băn khoăn đó, tác giả cho rằng, trước phát triển nông nghiệp, UBND huyện cần thận trọng cân nhắc đầu tư chuyển đổi nông nghiệp Trước hết, cần tổ chức buổi tập huấn trồng trọt chăn ni phương pháp mới, tốn cơng, đất phải đảm bảo nhu cầu số lượng chất lượng nông sản để cung ứng nhu cầu huyện nhà hay khoảng tiền đền bù để tự họ bươn chải với sống Thứ hai, liên quan đến người lao động nhập cư KCN, đặc biệt cơng nhân Phần lớn số người có trình độ phổ thơng phổ thơng Nhiều số họ không ký hợp đồng lao động, khơng có chế độ cho họ Vậy dám nhắc tới hai từ “bền vững”? Đồng lương bấp bênh, sống bấp bênh nhu cầu chưa đáp ứng tính gắn kết với DN dường câu chuyện mang tính “lý tưởng” Vậy muốn tạo gắn bó DN người lao động, tác giả cho rằng, người sử dụng lao động người lao động phải đào tạo để thay đổi cách nghĩ Đây khơng cịn mối quan hệ “chủ - người làm 74 công” Đây mối quan hệ “cộng sinh” nghĩa Có vậy, hai bên có động lực gắn bó với thực Thứ ba, liên quan đến môi trường, KCN địa bàn huyện có hệ thống xử lý nước thải Tuy nhiên, hệ thông vận hành mang tính đối phó chưa có hình phạt rõ ràng, triệt công ty vi phạm Người chịu trách nhiệm trực tiếp (Ban quản lý KCN) “khơng đủ thẩm quyền để xử lý”, người đủ thẩm quyền (Hepza) lại xa, tầm bao quát có độ chi tiết khơng Hơn nữa, trách nhiệm quy định theo hệ thống dọc cách chồng chéo Vì câu “khơng có thẩm quyền giải quyết” cớ để người ta gạt bỏ trách nhiệm Vì vậy, cá nhân tác giả cho cần thực giải pháp sau: − Hạn chế xây ngành CN thâm dụng lao động, thay vào Chính phủ nên phê duyệt đầu tư KCN có ngành sản xuất “sạch”, sử dụng cơng nghệ tiên tiến, nhiễm mơi trường, sử dụng nhiên liệu chất thải có kiểm tra xử phạt nghiêm quan DN cố ý vi phạm − Xây dựng DN có tính liên hồn, sử dụng phế thải bán thành phẩm DN sản xuất sản phẩm DN khác Thực phương châm “hạn chế tối đa chất thải, tận dụng tối đa nguyên liệu phế thải” để tạo sản phẩm cuối − Đưa thông số gây ô nhiễm trường sản phẩm để người tiêu dùng tự định có sử dụng sản phẩm hay khơng − Cây xanh KCN, trước hết phải loại có khả hút, lọc chất gây nhiễm, có khả chống chịu với môi trường ô nhiễm 75 3.3 Tiểu kết chương Huyện Bình Chánh có 11 số 41 khu, CCN địa bàn TP.HCM, bên cạnh số lượng lớn DN KCN Điều phản ánh phát triển mạnh mẽ ngành CN địa bàn huyện Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng cao trình độ lực quản lý không theo kịp đà tăng trưởng nguyên nhân làm phát sinh nhiều vấn đề nan giải, “những câu hỏi lớn không lời đáp” ngành cơng nghiệp huyện Bình Chánh “Khơng lời đáp” khơng phải khơng tìm giải pháp mà chế quản lý làm cho giải pháp giải pháp giấy áp dụng cách hạn chế Đó hệ thống quy định “mang tính chặt chẽ” cao bóp chết linh động việc phát giải vấn đề phát sinh Mặt khác, kết cấu tưởng chừng có “tính chặt chẽ cao” lỗ hổng lớn mà người dễ dàng lợi dụng để mang lại lợi ích cho thân họ Vì lí này, hạn chế bị giải cách lấp liếm đùn đẩy “khơng đủ thẩm quyền giải quyết” Hiện nay, số DN ngồi KCN (ít bị ràng buộc quy định chồng chéo) tự giải cứu cách áp dụng giải pháp Đó thay đổi cơng nghệ sản xuất, tự xây dựng nhà lưu trú cho công nhân, tự đào tạo cơng nhân… Qua dần cải thiện mối quan hệ chủ người làm thuê Đó lí khiến người lao động gắn bó với DN, giúp DN trì ngày vững bão kinh tế Tóm lại, giải pháp đưa điều nhằm mục đích chung xây dựng, trì phát triển KCN Vì cần hướng quản lý KCN đến tính hiệu thiết thực “tính chặt chẽ giả tạo” Đội ngũ quản lý phải người nhạy bén phát xử lý vấn đề phát sinh Ngoài ra, nhà quy hoạch phải người có lực “đi trước, đón đầu”, phải thấy hội nguy trước tiến hành quy hoạch đầu tư xây dựng KCN Về mặt quản lý, cần mạnh tay xử lý DN vi phạm áp dụng giải pháp đề xuất Trong trình quy hoạch xây dựng KCN, tính hiệu quả, bền vững phải đặt lên hàng đầu 76 KẾT LUẬN Phát triển kinh tế mục tiêu hàng đầu không huyện Bình Chánh mà địa phương trọng nhằm đạt thành tựu cao Có nhiều cách để thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, cách hiệu thông qua phát triển CN Tuy nhiên, phát triển CN thường phát sinh nhiều bất cập nguy ô nhiễm môi trường, thiếu vốn đầu tư sở hạ tầng, lực quản lý yếu, khó quản lý DN phân tán Vì vậy, mơ hình KCN xem cách hữu hiệu để giải hạn chế Huyện Bình Chánh tận dụng phát huy ưu để phát triển hình thức tổ chức lãnh thổ CN, đặt biệt hình thức KCN Huyện Bình Chánh khơng có nhiều tài nguyên khoáng sản lại nhận quan tâm tích cực từ phía Nhà nước UBND TP.HCM dự án phát triển KCN địa bàn thành phố nhờ có vị trí thuận lợi có hệ thống giao thông huyết mạch ngang, không gian rộng lớn để xây dựng mở rộng KCN Tốc độ tăng trưởng cao mang đến nhiều hứa hẹn huyện Bình Chánh có 80% tỷ trọng ngành CN năm 2020 phương hướng phát triển kinh tế huyện năm 2015, tầm nhìn năm 2020 đề Vì vậy, với Củ Chi, huyện Bình Chánh hạt nhân thu hút phát triển ngành CN hỗ trợ, CN TP.HCM Nghiên cứu thành tựu hạn chế KCN địa bàn huyện sở để phát huy lợi thế, dần triệt tiêu hạn chế điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội huyện Bình Chánh Ngồi ra, việc xây dựng hệ thống liệu số lượng DN, nhà đầu tư, tình hình hoạt động KCN cần thiết, chủ đầu tư muốn tìm hội đầu tư vào KCN Muốn làm điều đó, trước hết, UBND TP.HCM cần hỗ đạo hỗ trợ nhiều mặt trình độ vốn cho huyện Bình Chánh Về phần mình, UBND huyện Bình Chánh chủ động xây dựng hỗ trợ đề án, dự án nghiên cứu liên quan đến việc đánh giá, tìm giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, đặt biệt hỗ trợ trình thu thập tư liệu, số liệu kinh phí cho việc tiến hành cơng trình nghiên cứu Chỉ có hỗ trợ thực từ phía quyền, DN tháo gỡ khó khăn tạo sở động lực tăng cường thu hút đầu tư vào huyện Bình Chánh 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Xuân Anh (2010), luận văn thạc sĩ, “Chất lượng nguồn nhân lực doanh nghiệp vừa nhỏ khu công nghiệp Lê Minh Xuân – huyện Bình Chánh – TP.HCM”, Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn Phan Mạnh Cường (2015), luận án tiến sĩ: “Phát triển bền vững khu công nghiệp địa bàn tỉnh Thái Nguyên”, Học viện Chính trị Quốc gia thành phố Hà Nội Lê Thế Giới (2008), “Hệ thống đánh giá phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam”, Tạp chí khoa học cơng nghệ - Đại học Đà Nẵng, số 4(27) Đặng Ngọc Minh (2014), “Tác động tiêu cực việc phát triển KCN đến môi trường”, Tạp chí Cơng thương Đỗ Thị Hồng Nga(2010); luận văn thạc sĩ- “Phân tích nguồn sinh kế người dân xã Tân Nhựt - huyện Bình Chánh–TPHCM”, Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn Trịnh Duy Oánh (2015), “Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thành phố Hồ Chí Minh q trình hội nhập quốc tế”, Tạp chí khoa học, Đại học Sư phạm, 7(73) Đặng Văn Phan, Nguyễn Minh Hiếu (2014), Địa lý kinh tế xã hội Việt Nam thời kỳ hội nhập, Đại học Cửu Long Đỗ Xuân Tồn (2005), khố luận tốt nghiệp, “Vai trị khu công nghiệp khu chế xuất phát triển thành phố Hồ Chí Minh”, Đại học Sư phạm Nguyễn Tất Thành (2010), luận văn thạc sĩ, “Đời sống dân nhập cư TP.HCM (Nghiên cứu khu cơng nghiệp Lê Minh Xn – Huyện Bình ChánhTP.HCM", trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn 10 Võ Thanh Thu (2011), “Những thách thức phát triển khu công nghiệp Việt Nam”, Tạp chí khoa học Việt Nam trực tuyến, (9) 11 Lê Thông, Nguyễn Minh Tuệ (2005), Tổ chức lãnh thổ công nghiệp Việt Nam 12 Hà Minh Tiếp (2008), luận văn thạc sĩ, “Một số giải pháp phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020”, Đại học Kinh tế 78 13 Tôn Nữ Quỳnh Trâm, Võ Thị Hiệp (1996), “Tiềm phát triển xã thị trấn huyện Bình Chánh-Tp.HCM.” 14 Bộ Kế hoạch Đầu tư, Cổng thông tin điện tử Chính phủ nước cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam, “Tình hình phương hướng phát triển KCN nước ta giai đoạn 2006-2020” 15 Cục thống kê Tp.HCM, Niên giám thống kê huyện Bình Chánh năm 2003-2010 16 Huyện Uỷ huyện Bình Chánh, Báo cáo trình đại hội Đảng huyện Bình Chánh lần thứ X vào tháng 7/2010 17 Huyện Uỷ huyện Bình Chánh, Lịch sử Đảng huyện Bình Chánh 1975-2005, Nxb tổng hợp Tp.HCM 18 Quy hoạch phát triển KCN Việt Nam đến năm 2015 định hướng đến năm 2020 phê duyệt Quyết định số 107/QĐ-TTg ngày 21/8/2006 Thủ tướng Chính phủ 19 Tạp chí Tài (2015), “Phát triển khu công nghiệp bền vững: Những vấn đề đặt ra.” Số 10, kỳ 20 Trung tâm thông tin dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (2012), “Tác động ô nhiễm môi trường KCN Việt Nam” 21 Quốc hội, Nghị số 142/2016/QH13 Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2016-2020 22 Uỷ ban nhân dân huyện Bình Chánh (2005), “Báo cáo tổng hợp quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Bình Chánh 2006-2010 tầm nhìn đến 2020” 23 Viện kinh tế Tp.HCM (2005), “Đánh giá thực trạng hiệu kinh tế cây, ngành công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, thương mại – dịch vụ Dự báo hướng chuyển dịch cấu kinh tế xã Bình Chánh, huyện Bình Chánh, Tp.HCM đến năm 2010” 24 http://khucongnghiep.com.vn/dinhhuong/tabid/65/articleType/ArticleView/articleI d/1580/Cc-KCN-KKT-Pht-trin Nng-ng Hiu-qu-v-Bn-vng.aspx 25 UBND TP.HCM, 2012, Quyết định duyệt đồ án quy hoạch chung xây dựng huyện Bình Chánh đến năm 2020 79 26 Quyết định thủ tướng phủ số 188/2004/QĐ-TTG ngày 01 tháng 11 năm 2004 phê duyệt quy hoạch phát triển công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010, có tính đến năm 2020 27 http://www.kcnvinhloc.vn/ 28 http://www.kcnleminhxuan.vn/ 29 http://www.kcnanha.vn/ 30 http://doc.edu.vn/tai-lieu/luan-van-thuc-trang-lao-dong-cong-nhan-trong-cac-khucong-nghiep-khu-che-xuat-tai-thanh-pho-ho-chi-minh-va-mot-so-giai-42164/ 31 http://binhchanh.hochiminhcity.gov.vn/gioithieu/Pages/binh-loi.aspx 32 http://tapchicongsan.org.vn/Home/Thoi_su_chinh_tri/2016/37066/Nang-cao-doisong-tinh-than-cua-cong-nhan-o-khu-cong.aspx 33 http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Xay-dung-Do-thi/Quyet-dinh-4642-QD-UBND2013-Du-an-Quy-hoach-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-Ho-Chi-Minh-2025205954.aspx 34 http://tuyensinh.nld.com.vn/cong-doan/huyen-binh-chanh tphcm-70-lao-dong-languoi-nhap-cu-45333.htm 35 http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Xay-dung-Do-thi/Quyet-dinh-161-QD-UBND2015-quy-hoach-1-2000-dan-cu-lien-ke-khu-cong-nghiep-Le-Minh-Xuan-BinhChanh-264191.aspx 36 http://www.muabannhadat.vn/tin-tuc/huyen-binh-chanh-cac-du-an-tieu-bieu-ky-236662.html 37 http://tapchicongsan.org.vn/Home/Thoi_su_chinh_tri/2016/39037/Ban-giai-phapnang-cao-chat-luong-nhan-luc-truc-tiep-cho.aspx ... cơng nghiệp thành phố Hồ Chí Minh 21 1.2.2 Đánh giá chung thực trạng phát triển khu cơng nghiệp thành phố Hồ Chí Minh 25 Chương THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC KHU CƠNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH... HỌC: PGS.TS NGUYỄN KIM HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ với đề tài: ? ?Khu công nghiệp huyện Bình Chánh (Thành phố Hồ Chí Minh) : Thực trạng giải... CÁC KHU CÔNG NGHIỆP Ở HUYỆN BÌNH CHÁNH 2.1 Tổng quan huyện Bình Chánh 29 Bình Chánh năm huyện ngoại thành, nằm cửa ngõ Tây-Tây Nam nội thành TP.HCM, có diện tích rộng thứ ba sau huyện Củ Chi huyện