BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH Bùi Thị Thu Hồng CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG DÂN CƯ TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH Bùi Thị Thu Hồng CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG DÂN CƯ TỈNH BÌNH PHƯỚC Chuyên ngành: Địa lí học Mã số : 60 31 05 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS ĐÀM NGUYỄN THÙY DƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan, luận văn tốt nghiệp có đề tài “Chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước” kết nghiên cứu riêng thân, không chép từ luận văn, luận án hay báo tác giả khác Nội dung luận văn có tham khảo sử dụng tài liệu, số liệu, thông tin thể rõ qua tác phẩm, báo cáo, tạp chí, định,… hay trang website qua danh mục tài liệu tham khảo luận văn Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Trải qua thời gian dài tìm tịi, học tập nghiên cứu, đề tài luận văn “Chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước” hồn thành Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc đến cô giáo hướng dẫn khoa học TS Đàm Nguyễn Thùy Dương Cơ tận tình giúp đỡ, hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành tốt luận văn Thạc sĩ Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy Cơ giảng dạy mơn chương trình học Cao học suốt khoảng thời gian qua Thầy Cô tận tình dạy dỗ, trang bị kiến thức, phương pháp kĩ cần thiết trình nghiên cứu khoa học Tơi xin cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, phòng Sau đại học Đại học khoa Địa lí trường Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh tạo điều kiện thuận lợi thời gian học tập hồn thành luận văn Tơi xin cảm ơn sở ban ngành tỉnh Bình Phước giúp đỡ việc tìm kiếm nguồn tài liệu, số liệu phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài luận văn Xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đặc biệt cô Lê Thị Thu Ngân giúp đỡ, động viên tinh thần trình hồn thành luận văn tốt nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9/2015 Tác giả luận văn Bùi Thị Thu Hồng MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục đồ Danh mục bảng Danh mục biểu đồ MỞ ĐẦU 1 Lí chọn đề tài Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài Phạm vi nghiên cứu .3 Lịch sử nghiên cứu đề tài Quan điểm phương pháp nghiên cứu Những đóng góp đề tài 7 Cấu trúc đề tài NỘI DUNG .9 CHƯƠNG CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG DÂN CƯ 1.1 Cơ sở lí luận chất lượng sống 1.1.1 Quan niệm chất lượng sống 1.1.2 Các tiêu chí phản ánh chất lượng sống dân cư 12 1.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư .19 1.2 Thực tiễn chất lượng sống dân cư Việt Nam Đông Nam Bộ 23 1.2.1 Khái quát chất lượng sống dân cư Việt Nam 23 1.2.2 Khái quát chất lượng sống dân cư vùng Đông Nam Bộ 37 TIỂU KẾT CHƯƠNG 43 CHƯƠNG THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG DÂN CƯ TỈNH BÌNH PHƯỚC 45 2.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước 45 2.1.1 Vị trí địa lí .45 2.1.2 Nhân tố tự nhiên .46 2.1.3 Nhân tố kinh tế - xã hội 53 2.2 Thực trạng chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước .61 2.2.1 Về kinh tế 61 2.2.2 Về giáo dục .68 2.2.3 Về y tế, chăm sóc sức khỏe 77 2.2.4 Điều kiện sống hộ gia đình 86 2.3 Đánh giá tổng hợp chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước 93 2.4 Nguyên nhân thực trạng chất lượng sống dân cư Bình Phước .95 2.4.1 Nguyên nhân chủ quan 95 2.4.2 Nguyên nhân khách quan .96 TIỂU KẾT CHƯƠNG 98 CHƯƠNG GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG DÂN CƯ TỈNH BÌNH PHƯỚC 99 3.1 Căn xây dựng định hướng 99 3.1.1 Bối cảnh quốc tế khu vực ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước 99 3.1.2 Bối cảnh nước ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước .100 3.1.3 Kết nghiên cứu thực trạng chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước giai đoạn 1999 - 2014 100 3.2 Định hướng phát triển lĩnh vực có ảnh hưởng đến vấn đề nâng cao chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước 101 3.2.1 Về kinh tế 101 3.2.2 Về lĩnh vực xã hội 102 3.3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước 107 3.3.1 Nhóm giải pháp phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo 107 3.3.2 Nhóm giải pháp giáo dục đào tạo nguồn nhân lực .111 3.3.3 Nhóm giải pháp phát triển y tế chăm sóc sức khỏe 114 3.3.4 Nhóm giải pháp nâng cao điều kiện mơi trường sống .115 3.3.5 Nhóm giải pháp nâng cao đời sống tinh thần 117 TIỂU KẾT CHƯƠNG 119 KẾT LUẬN 120 TÀI LIỆU THAM KHẢO 122 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết đầy đủ Viết tắt BTB&DHMT Bắc Trung Bộ Duyên hải Miền Trung CLCS Chất lượng sống ĐBSCL Đồng sông Cửu Long ĐBSH Đồng sông Hồng GDP Tổng thu nhập quốc nội HDI Chỉ số phát triển người TD&MNPB Trung du Miền núi phía Bắc THCS Trung học sở THPT Trung học phổ thông 10 UBND Ủy ban nhân dân 11 VNĐ Việt Nam đồng DANH MỤC CÁC BẢN ĐỒ Hình 2.1 Bản đồ hành tỉnh Bình Phước 44 Hình 2.2 Bản đồ giáo dục tỉnh Bình Phước năm 2013 76 Hình 2.3 Bản đồ y tế tỉnh Bình Phước năm 2013 .85 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Chuẩn nghèo Việt Nam giai đoạn 2002 – 2015 (nghìn VNĐ/tháng) .15 Bảng 1.2 GDP GDP bình quân đầu người Việt Nam giai đoạn 1999 - 2013 tính theo giá thực tế 24 Bảng 1.3 GDP bình quân đầu người phân theo vùng nước giai đoạn 2000 2010 .25 Bảng 1.4 Thu nhập bình quân đầu người/tháng nước, thành thị nơng thơn giai đoạn 1999 - 2012 (nghìn đồng) 26 Bảng 1.5 Thu nhập bình quân đầu người phân theo vùng kinh tế giai đoạn 1999 -2012 (nghìn đồng) 27 Bảng 1.6 Tỉ lệ hộ nghèo phân theo vùng theo chuẩn nghèo Chính phủ giai đoạn 2002 - 2013 (%) 28 Bảng 1.7 Tỉ lệ người lớn biết chữ phân theo vùng kinh tế - xã hội, giới tính thành thị/nơng thơn năm 2009 (%) 29 Bảng 1.8 Số lượng sở y tế cán hoạt động ngành y tế nước ta giai đoạn 2005 - 2012 34 Bảng 1.9 Tỉ lệ hộ gia đình có nhà chia theo loại nhà, thành thị/nơng thôn vùng kinh tế - xã hội năm 2012 (%) 35 Bảng 2.1 Các đơn vị hành chính, diện tích, dân số, mật độ dân số tỉnh Bình Phước năm 2013 .46 Bảng 2.2 Tỉ suất sinh thô, tỉ suất tử thô tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên giai đoạn 1999 - 2012 54 Bảng 2.3 GDP GDP bình quân đầu người theo giá thực tế nước Bình Phước giai đoạn 1999 – 2013 61 Bảng 2.4 Thu nhập bình quân đầu người/tháng phân theo giá hành phân theo nguồn thu, nhóm thu nhập thành thị - nông thôn giai đoạn 2002 – 2012 64 Bảng 2.5 Danh sách 12 xã có tỉ lệ hộ nghèo cao tỉnh Bình Phước năm 2013 .67 Bảng 2.6 Số lượng trường, lớp học cấp học địa bàn tỉnh Bình Phước giai đoạn 1999 - 2013 68 113 3.3.2.2 Các giải pháp đào tạo Đẩy mạnh công tác chuẩn bị điều kiện sở vật chất, đội ngũ giảng viên, quản lí để đến giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh nâng cấp trường Cao đẳng Sư phạm Bình Phước thành trường Đại học Bình Phước có chức đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực trường Trung cấp nghề Tôn Đức Thắng thành trường Cao đẳng nghề Tôn Đức Thắng Trường trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ cho ngành kinh tế có nhiều tiềm lợi thế, trung tâm nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội toàn tỉnh Thường xuyên nâng cấp, đầu tư hạ tầng sở, trang thiết bị tăng cường hợp tác, liên kết đào tạo nhiều hình thức với tỉnh, thành phố vùng nhằm đào tạo bồi dưỡng chuyên môn cho lực lượng giảng viên trường cao đẳng, trung cấp tương lai trường đại học Đây xem giải pháp cấp thiết tỉnh thời gian tới Bình Phước tỉnh có lợi nằm gần trung tâm đào tạo lớn vùng Thành phố Hồ Chí Minh Vì vậy, giải pháp hữu hiệu ngành giáo dục - đào tạo tỉnh Bình Phước mở rộng hợp tác liên kết đào tạo cho người lao động đội ngũ giáo viên sở dạy nghề tỉnh Ngoài ra, thúc đẩy hợp tác với nước phát triển khu vực Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc,… đào tạo chuyên môn cho công nhân khu công nghiệp hướng nhằm nâng cao trình độ kĩ thuật cho người lao động tỉnh Bình Phước Tiếp tục nâng cấp mở rộng quy mơ dạy nghề, ngành nghề đào tạo trang thiết bị dạy nghề tất Trung tâm dạy nghề, đặc biệt huyện có quy mơ dân số lớn Bù Gia Mập, Bù Đăng,… Chú trọng dạy nghề cho lao động nông thôn dân tộc thiểu số Khuyến khích trường cao đẳng, trường trung cấp nghề xây dựng chương trình dạy học theo trình độ, áp dụng chương trình dạy nghề tiên tiến nước khu vực Thế giới Thường xuyên cập nhật đổi chương trình dạy nghề đáp ứng yêu cầu sản xuất địa bàn tỉnh Đảm bảo thực tốt sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập cho học sinh, sinh viên có hồn cảnh khó khăn, nằm diện dân tộc thiểu số, người có cơng,… Duy trì hỗ trợ thường xuyên chi phí đào tạo nghề cho lao động nông thôn, cho 114 người xuất ngũ phụ nữ theo học nghề Bình Phước cần tiếp tục bổ sung thêm nhóm nghề đào tạo bên cạnh nhóm nghề: chế biến gỗ (cơng nghệ sản xuất ván nhân tạo, kĩ thuật sản xuất ván ép, mộc mỹ nghệ,…), vận hành máy đào, vận hành xe nâng, cơng nghệ kĩ thuật khí (rèn, dập, cán kéo,…) tỉnh nhà đưa vào chương trình đào tạo Tăng cường hỗ trợ chi phí mua sắm thiết bị dạy nghề cho trung tâm giáo dục thường xuyên huyện chưa có trung tâm dạy nghề để tham gia dạy nghề cho lao động nông thôn Đẩy mạnh xã hội hóa dạy nghề theo hướng khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư thành lập sở nghề, thu hút sở dạy nghề tư thục, doanh nghiệp, sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tham gia hoạt động dạy nghề Ngoài ra, tỉnh cần tạo điều kiện để nhà đầu tư nước thành lập sở dạy nghề quốc tế địa bàn tỉnh 3.3.3 Nhóm giải pháp phát triển y tế chăm sóc sức khỏe Phát triển y tế sở, xây dựng mơ hình chăm sóc sức khỏe tới hộ gia đình Sử dụng hiệu sở vật chất trang thiết bị sở y tế, sử dụng tủ thuốc hiệu nhằm đảm bảo cung cấp loại thuốc thiết yếu có chất lượng cho nhân dân Sử dụng hiệu nguồn ngân sách dành cho hoạt động trạm y tế xã, phường,… Tổ chức khám chữa bệnh theo địa bàn cụm dân cư, đặc biệt cụm dân cư sống vùng sâu vùng xa, vùng tập trung dân tộc thiểu số sinh sống Phát triển trạm y tế vùng biên giới, xã đồng bào dân tộc thiểu số, tổ chức phối hợp liên ngành quân - dân y kết hợp với cộng đồng việc khám chữa bệnh, cấp cứu phòng chống dịch bệnh Ưu tiên xây dựng trung tâm y tế dự phòng đẩy mạnh việc thực đề án nâng cấp bệnh viện tuyến huyện trạm y tế toàn tỉnh Hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi để tồn dân tham gia bảo hiểm y tế Hỗ trợ kinh phí bảo hiểm y tế cho người khó khăn, hộ nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội,… Nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân tham gia bảo hiểm y tế Bên cạnh đó, tỉnh Bình Phước cần thực tốt kế hoạch rà sốt trẻ em có hồn cảnh đặc biệt khó khăn, người già neo đơn đảm bảo việc thực sách việc chăm sóc sức khỏe Đồng thời, tuyên truyền vận động, phổ biến 115 rộng rãi kiến thức bảo vệ chăm sóc sức khỏe cho thân nhằm hạn chế tỉ lệ người dân mắc bệnh truyền nhiễm HIV/AIDS, bệnh lao, bệnh thường xảy trẻ nhỏ,… đặc biệt hộ có trình độ dân trí thấp hộ gia đình dân tộc thiểu số Tập trung thực sách thu hút nguồn nhân tài ngành y tế, nâng cao trình độ quy mơ đào tạo nguồn nhân lực hoạt động ngành y tế, đặc biệt đào tạo nguồn nhân lực người địa phương Khuyến khích cán ngành y, dược tham gia lớp bồi dưỡng, tập huấn nhằm nâng cao chun mơn lẫn đạo đức q trình khám chữa bệnh cho người dân Tăng cường đội ngũ cán có trình độ chun khoa I, II sau đại học cho bệnh viện tuyến tỉnh Tăng cường hợp tác quốc tế đào tạo, chuyển giao công nghệ Đồng thời, tỉnh cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học ứng dụng thành tựu y học vào cơng tác bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân Bên cạnh việc đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, Bình Phước cần tăng cường xã hội hóa cơng tác y tế, khuyến khích thành phần kinh tế tham gia đầu tư sở vật chất đào tạo nguồn nhân lực, hướng phận dân cư sang sử dụng dịch vụ có thu việc bảo vệ sức khỏe cho thành viên gia đình Xây dựng chế quản lí thích hợp tồn ngành tài chính, nhân lực sử dụng ngân sách hoạt động, phù hợp với nhu cầu phát triển quy hoạch nhằm đạt mục tiêu đề Phấn đấu tăng ngân sách địa phương dành cho hoạt động y tế đạt 10% vào năm 2020 3.3.4 Nhóm giải pháp nâng cao điều kiện mơi trường sống Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà công nhân, đáp ứng cho 50% cơng nhân khu cơng nghiệp có nhu cầu nhà ở, đặc biệt nhà đạt chuẩn vệ sinh mơi trường Khuyến khích xã hội hóa đầu tư phát triển nhà ở, khuyến khích thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển nhà nhằm đáp ứng nhu cầu cư trú ngày đa dạng người dân Kết hợp đầu tư xây dựng sở hạ tầng giao thông, hạn chế phát triển nhà tự phát không theo quy hoạch tỉnh Bình Phước cần có sách nhằm tạo quỹ đất xây dựng dự án nhà xã hội khu vực thành thị Tận dụng tối đa nguồn vốn hỗ trợ từ Trung ương, từ 116 ngân hàng sách, từ chương trình mục tiêu quốc gia hay nguồn vốn huy động hợp pháp từ đơn vị, tổ chức kinh tế, nhà hảo tâm vận động cộng đồng để hỗ trợ xây dựng nhà cho hộ gia đình sách, hộ có cơng, hộ nghèo khó khăn Hồn thiện cấu tổ chức, máy quản lí phát triển nhà địa phương từ cấp tỉnh xuống đến huyện, thị nhằm tăng cường lực lượng quản lí phát triển nhà mặt Hoàn thiện nâng cấp hệ thống điện lưới, cải tạo theo quy định tiêu chuẩn kĩ thuật, đảm bảo mặt cung ứng chất lượng điện Đẩy mạnh điện khí hóa nơng thơn cách mở rộng phạm vi sử dụng điện lưới đến vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa để người dân sử dụng thuận tiện sản xuất nông nghiệp sinh hoạt hàng ngày Huy động sử dụng nguồn vốn hợp lí tăng cường công tác vận động, thuyết phục người dân hiến đất nhằm phục vụ công tác xây dựng lưới điện quốc gia, đưa điện đến hộ gia đình địa bàn tỉnh Đẩy mạnh cơng tác tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân việc sử dụng tiết kiệm điện, đặc biệt người dân sống thành thị có nhu cầu sử dụng điện cao Tăng cường hiệu chương trình mục tiêu quốc gia nước vệ sinh mơi trường việc sử dụng hợp lí nguồn kinh phí từ phủ Đẩy mạnh cơng tác xã hội hóa nước nơng thơn để huy động nguồn lực xã hội tham gia xây dựng công trình cấp nước sạch, đặc biệt vùng nơng thơn Mở rộng hệ thống nhà máy cấp nước toàn tỉnh, áp dụng công nghệ tiên tiến việc xử lí nguồn nước Tuyên truyền vận động người dân ý thức việc sử dụng nước tiết kiệm đảm bảo lượng nước phục vụ mùa khô Đồng thời, nâng cao nhận thức người dân việc bảo vệ nguồn nước ngầm nói riêng nguồn nước mặt nói chung nhằm đảm bảo nguồn nước cung cấp cho người dân sinh hoạt địa bàn tỉnh Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục nhằm nâng cao nhận thức trách nhiệm bảo vệ mơi trường tồn thể nhân dân tỉnh Đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động bảo vệ môi trường, thúc đẩy sử dụng lượng mới, lượng sạch, lượng tái tạo Nâng cao công tác trồng bảo vệ rừng địa bàn tỉnh 117 Đa dạng hóa huy động nguồn vốn đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường, xây dựng hệ thống nước, xử lí nước thải thị, thu gom xử lí chất thải rắn,… Tăng cường bố trí thùng rác cơng cộng khắp địa bàn tỉnh Phân công lao động quét dọn, thu gom rác hộ gia đình, đặc biệt khu vực đô thị thường xuyên nhằm đảm bảo môi trường ln thơng thống, đảm bảo mỹ quan thị Tăng cường hợp tác với tỉnh, thành lân cận nhằm tận dụng kinh nghiệm quản lí, khoa học kĩ thuật thu hút nguồn vốn đầu tư phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường Xây dựng ban hành sách bảo vệ mơi trường nhằm hướng đến phát triển bền vững Khuyến khích, hỗ trợ vốn ưu đãi thuế hộ gia đình kinh doanh áp dụng cơng nghệ sản xuất sạch, chất thải, phân loại, tái sử dụng, thu gom rác thải,… Tỉnh cần đưa chế tài định hộ gia đình có hành vi gây nhiễm mơi trường 3.3.5 Nhóm giải pháp nâng cao đời sống tinh thần Đẩy mạnh công tác đầu tư xây dựng, nâng cấp, sở văn hóa, nhà văn hóa, thư viện, sân vận động khắp huyện, thị Tăng cường hoạt động trùng tu, tôn tạo nâng cấp di tích lịch sử có xu hướng xuống cấp bị phá hoại thời gian hay tác động thiên nhiên Mở rộng đại hóa mạng lưới bưu chính, viễn thơng Đồng thời, đa dạng hóa hoạt động, phong trào nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ mặt tinh thần người dân ngày cao Tiếp tục tuyên truyền sâu rộng, thu hút quan tâm tham gia tích cực người dân vào hoạt động, kiện văn hóa hay việc bảo vệ tài nguyên du lịch tỉnh nhà Mở rộng giao lưu hợp tác văn hóa, thể dục, thể thao với tỉnh, thành phố lân cận quốc gia Thế giới nhằm tiếp thu nét tinh hoa, văn hóa vùng miền, đất nước Đồng thời, Bình Phước đưa vẻ đẹp văn hóa tỉnh nhà bên ngồi, góp phần phát triển du lịch địa bàn tỉnh Chuẩn hóa khơng ngừng nâng cao lực chuyên môn đội ngũ cán hoạt động ngành nhằm quản lí tuyên truyền người dân nâng cao nhận thức 118 việc bảo vệ sử dụng giá trị tinh thần, văn hóa quý giá tỉnh Bình Phước Bên cạnh nhóm giải pháp trên, Bình Phước cần đưa giải pháp liên kết với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ nhằm nâng cao chất lượng sống dân cư Bình Phước Tỉnh cần đẩy mạnh hợp tác tạo mối liên hệ chặt chẽ với tỉnh, thành lân cận việc thu hút đầu tư vốn, công nghệ việc đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nói chung cơng nâng cao chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước nói riêng tương lai 119 TIỂU KẾT CHƯƠNG Dựa quan điểm, mục tiêu định hướng phát triển kinh tế - xã hội thực tiễn chất lượng sống dân cư, giải pháp đưa lĩnh vực kinh tế, giáo dục, y tế điều kiện sống hộ gia đình nhằm nâng cao chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước tương lai Các giải pháp góp phần khắc phục hạn chế cịn tồn phát huy khía cạnh mà tỉnh làm tốt thời gian vừa qua Ngoài ra, giải pháp tập trung nâng cao chất lượng sống dân cư huyện vùng sâu, vùng xa, vùng tập trung dân tộc thiểu số sinh sống nhằm thu hẹp khoảng cách với người dân sống khu vực thành thị địa bàn tỉnh Từ đó, chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước ngày cải thiện nâng cao so với mức trung bình nước, vùng Đơng Nam Bộ tỉnh, thành phố lân cận 120 KẾT LUẬN Chất lượng sống thước đo phúc lợi vật chất giá trị tinh thần người xã hội Trong thời đại ngày nay, việc không ngừng nâng cao chất lượng sống dân cư nỗ lực Chính phủ, xã hội cộng đồng quốc tế Tùy vào thực tiễn điều kiện quốc gia, phạm vi lãnh thổ mà tiêu chí đánh giá chất lượng sống có khác Giáo dục, y tế, thu nhập hay điều kiện sống hộ gia đình,… tiêu chí chủ yếu đánh giá chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước Sau gần 20 năm tái lập tỉnh, bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển kinh tế tỉnh nhà, Bình Phước khơng ngừng nỗ lực nâng cao chất lượng sống người dân, đặc biệt người dân sinh sống vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số Tuy có cải thiện định song, so với mức chung nước tỉnh, thành phố lân cận, chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước chưa cao Dựa sở lí luận, thực tiễn tài liệu thu thập được, đề tài tiến hành nghiên cứu rút số kết luận sau: - Bình Phước tỉnh miền núi có vị trí chiến lược quan trọng phát triển kinh tế mở an ninh quốc gia Là tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ, có nhiều điều kiện thuận lợi tự nhiên lẫn kinh tế - xã hội, Bình Phước có lợi định phát triển kinh tế nâng cao chất lượng sống người dân - Phát huy tối đa nguồn lực bên bên ngồi, Bình Phước đạt thành tựu định công nâng cao chất lượng sống dân cư, đặc biệt cơng tác xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội nâng cao dân trí người dân Hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số,… tạo điều kiện nâng cao dân trí, đào tạo tay nghề, giải việc làm đem lại nguồn thu nhập ổn định, chăm sóc bảo vệ sức khỏe,… - Mặc dù có cải thiện định chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước cịn thấp có chênh lệch thành thị - nông thôn, huyện, thị vùng trung tâm vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số 121 - Trên sở phân tích thực trạng chất lượng sống dân cư định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Phước, đề tài đề xuất số giải pháp kinh tế, giáo dục, y tế,… nhằm nâng cao chất lượng sống dân cư tương lai Đặc biệt, nâng cao chất lượng sống người dân nghèo, người thuộc dân tộc thiểu số sống vùng sâu, vùng xa, phát triển nhằm thu hẹp khoảng cách với vùng đô thị * Kết đạt đề tài - Đề tài kế thừa phần quan điểm, phương pháp sở lí luận tác giả, nhà nghiên cứu khoa học nước chất lượng sống dân cư - Vận dụng sở khoa học tự nhiên kinh tế - xã hội, đề tài phân tích nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư để nghiên cứu thực trạng chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước giai đoạn 1999 – 2014 - Trên kết nghiên cứu thực trạng, đề tài đưa định hướng đến năm 2020 đề xuất vài giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sống dân cư thu hẹp khoảng cách vùng, miền địa bàn tỉnh Bình Phước tương lai * Hạn chế đề tài - Do số liệu thống kê tỉnh không đầy đủ đồng nên việc nghiên cứu tiêu chí phản ánh chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước khơng đồng mốc thời gian - Chất lượng sống dân cư phạm trù rộng nên đề tài nghiên cứu dựa vài tiêu chí định Mức độ nghiên cứu chủ yếu diện rộng toàn tỉnh, chưa sâu vào nghiên cứu chất lượng sống dân cư huyện, thị xã địa bàn tỉnh Bình Phước 122 TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Dân tộc tỉnh Bình Phước, Báo cáo Kết thực công tác dân tộc năm 2013 phương hướng nhiệm vụ năm 2014 Ban Dân tộc tỉnh Bình Phước, Thực trạng số giải pháp bảo tồn phát huy giá trị sắc văn hóa truyền thống dân tộc địa bàn Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (2011), Báo cáo phát triển người Việt Nam năm 2011 Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (2013), Tóm tắt Báo cáo phát triển người năm 2013 Cục Thống kê tỉnh Bình Phước, Kết điều tra Dân số nhà kì năm 2014 Cục Thống kê tỉnh Bình Phước, Kết điều tra mức sống dân cư năm 2012 Cục Thống kê tỉnh Bình Phước, Niên giám thống kê năm 2010, 2011, 2012, 2013 Cục Thống kê tỉnh Bình Phước, Số liệu tình hình kinh tế - xã hội giai đoạn 1996 2013 Đỗ Thị Minh Đức, Nguyễn Viết Thịnh, Vũ Như Vân (2007), Giáo trình Địa lí kinh tế - xã hội Việt Nam (tập 2), Nxb Đại học Sư phạm, 2007, Hà Nội 10 Nguyễn Tấn Hưng (2009), “Bình Phước đường đổi mới”, Tạp chí Cộng sản, (600), tr 58 - 61 11 Nguyễn Thị Linh (2012), Chất lượng sống dân cư tỉnh Đồng Nai - Hiện trạng giải pháp, Luận văn thạc sĩ 12 Sở Giáo dục Đào tạo tỉnh Bình Phước (2013), Báo cáo Kết thực nhiệm vụ năm 2013 phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2014 13 Sở Lao động, Thương binh Xã hội tỉnh Bình Phước (năm 2014), Báo cáo Tổng kết cơng tác lao động, người có cơng xã hội năm 2013 phương hướng, nhiệm vụ năm 2014 14 Sở Văn hóa, thể thao du lịch tỉnh Bình Phước, Báo cáo Tình hình hoạt động văn hóa, thể thao du lịch năm 2013 - Phương hướng, nhiệm vụ năm 2014 15 Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước (2015), Báo cáo Tổng kết công tác năm 2014, phương hướng nhiệm vụ năm 2015 ngành xây dựng 123 16 Sở Y tế tỉnh Bình Phước (2014), Báo cáo Tổng kết công tác y tế năm 2013 - Nhiệm vụ, giải pháp thực kế hoạch năm 2014 17 Lê Thông (2011), Địa lý Kinh tế - xã hội Việt Nam, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội 18 Tổng cục thống kê (2012), Phương pháp quy trình tính số phát triển người cấp quốc gia, cấp tỉnh, thành phố Việt Nam, Nxb Thống kê 19 Tổng cục thống kê, Kết toàn Tổng điều tra Dân số nhà 1999, 2009, Nxb Thống kê 20 Tổng cục thống kê, Kết khảo sát mức sống dân cư 2002, 2004, 2012, Nxb Thống kê 21 Tổng cục thống kê, Điều tra đời sống, kinh tế hộ gia đình năm 1999, Nxb Thống kê 22 Đoàn Thu Thủy (2013), Chất lượng sống dân cư tỉnh Hà Giang¸ Luận văn thạc sĩ 23 Nguyễn Minh Tuệ, Giáo trình Giáo dục dân số - sức khoẻ sinh sản dùng cho sinh viên khoa Địa lí trường ĐHSP, Bộ Giáo dục Đào tạo (UNFPA tài trợ), 2009 24 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước (2013), Đề án Đẩy mạnh giảm nghèo bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Bình Phước giai đoạn 2014 - 2015 định hướng đến năm 2020 25 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước (2014), Kế hoạch Thực Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo năm 2014 26 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Phước, Báo cáo Tình hình thực kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội – an ninh quốc phòng tháng 12 12 tháng năm 2013 nhiệm vụ tháng 01/2014 27 Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (2011), Giảm nghèo Việt Nam: Thành tựu thách thức, Nxb Thế giới 28 http://sldtbxh.binhphuoc.gov.vn/3cms/ 29 http://sxd.binhphuoc.gov.vn/3cms/ 30.http://syt.binhphuoc.gov.vn/3cms/ PHỤ LỤC MỘT VÀI HÌNH ẢNH VỀ BÌNH PHƯỚC Khu hành tỉnh Bình Phước Ngã tư Đồng Xồi Một góc nhìn từ xuống tỉnh Bình Phước Điểm du lịch Núi Bà Rá lễ thông xe đường Hồ Chí Minh qua Bình Phước Nguồn: http://www.binhphuoc.gov.vn/3cms/ Phụ lục Số hộ chia theo loại nhiên liệu (năng lượng) dùng để thắp sáng Bình Phước năm 2012 Đơn vị tính: Hộ Tổng số hộ Chia theo loại nhiên liệu/năng lượng dùng để thắp sáng Điện lưới Điện máy phát Dầu lửa Khí ga Khác KXĐ 70 - Tỉnh Bình Phước Thành thị 48,133 48,084 49 Nông thôn 193,843 185,549 1,640 3,272 46 3,337 688 - Thị xã Phước Long Thành thị 9,918 9,918 Nông thôn 2,769 2,769 689 - Thị xã Đồng Xoài Thành thị 15,843 15,843 Nông thôn 10,206 10,206 690 - Thị xã Bình Long Thành thị 8,746 8,746 Nơng thơn 5,689 5,337 352 691 - Huyện Bù Gia Mập Thành thị Nông thôn 39,732 37,908 92 501 46 1,186 692 - Huyện Lộc Ninh Thành thị 2,806 2,757 49 Nông thôn 28,909 27,413 287 438 771 693 - Huyện Bù Đốp Thành thị 1,569 1,569 Nông thôn 11,607 11,247 308 51 694 - Huyện Hớn Quản Thành thị Nông thôn 26,875 26,580 242 53 695 - Huyện Đồng Phù Thành thị 2,863 2,863 Nông thôn 19,570 16,839 750 1,108 873 696 - Huyện Bù Đăng Thành thị 1,704 1,704 Nông thôn 31,191 30,368 374 139 311 697 - Huyện Chơn Thành Thành thị 4,685 4,685 Nông thôn 17,296 16,883 138 184 92 Nguồn : Kết khảo sát mức sống dân cư tỉnh Bình Phước 2012 Phụ lục Số hộ chia theo loại hố xí sử dụng tỉnh Bình Phước năm 2012 Đơn vị tính: Hộ Chia theo loại hố xí sử dụng Hố xí tự Tổng Hố xí tự hoại/ Hố xí Khơng hoại/ bán số hộ bán tự hoại KXĐ khác có hố xí tự hoại ngồi nhà nhà 70 - Tỉnh Bình Phước Thành thị 48,133 35,015 9,085 3,586 447 Nông thôn 193,843 68,507 65,811 47,328 12,197 688 - Thị xã Phước Long Thành thị 9,918 7,501 2,195 111 111 Nông thôn 2,769 911 1,821 37 689 - Thị xã Đồng Xoài Thành thị 15,843 13,499 2,076 175 92 Nông thôn 10,206 6,906 2,867 433 690 - Thị xã Bình Long Thành thị 8,746 6,109 1,400 1,237 Nông thôn 5,689 2,163 2,073 1,453 691 - Huyện Bù Gia Mập Thành thị Nông thôn 39,732 13,708 8,346 15,113 2,565 692 - Huyện Lộc Ninh Thành thị 2,806 1,633 346 584 243 Nông thôn 28,909 9,236 11,801 6,891 981 693 - Huyện Bù Đốp Thành thị 1,569 366 366 837 Nông thôn 11,607 4,468 3,429 3,517 193 694 - Huyện Hớn Quản Thành thị Nông thôn 26,875 11,968 7,697 5,057 2,152 695 - Huyện Đồng Phù Thành thị 2,863 1,846 636 380 Nông thôn 19,570 7,266 6,680 4,847 777 696 - Huyện Bù Đăng Thành thị 1,704 1,136 511 57 Nông thôn 31,191 7,198 10,765 7,970 5,258 697 - Huyện Chơn Thành Thành thị 4,685 2,924 1,555 206 Nông thôn 17,296 4,684 10,331 2,009 273 Nguồn : Kết khảo sát mức sống dân cư tỉnh Bình Phước 2012 Phụ lục Số lượng giáo viên học sinh bậc phổ thơng tỉnh Bình Phước giai đoạn 1999 – 2013 Chỉ tiêu 1999 2005 2009 2013 Tiểu học 3.420 4.301 4.637 4.929 Trung học sở 1.196 2.722 2.809 3.594 247 1.027 1.610 1.992 4.863 8.050 9.056 10.515 Tiểu học 104,01 91,14 91,02 95,18 Trung học sở 44,42 63,06 56,08 59,26 Trung học phổ thông 11,38 26,46 27,35 26,34 Tổng số học sinh 159,81 180,67 174,46 180,77 Số giáo viên (giáo viên) Trung học phổ thơng Tổng số giáo viên Số học sinh (nghìn học sinh) Nguồn: Cục thống kê Bình Phước ... sở lí luận thực tiễn chất lượng sống dân cư - Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước - Phân tích thực trạng chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước giai đoạn 1999... lý luận thực tiễn chất lượng sống dân cư - Làm sáng tỏ nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước - Nghiên cứu thực trạng chất lượng sống dân cư tỉnh Bình Phước theo tiêu chí... hưởng đến chất lượng sống dân cư .19 1.2 Thực tiễn chất lượng sống dân cư Việt Nam Đông Nam Bộ 23 1.2.1 Khái quát chất lượng sống dân cư Việt Nam 23 1.2.2 Khái quát chất lượng sống dân cư vùng