UBND QUẬN LONG BIÊN TRƯỜNG MẦM NON HOA SỮA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số kinh nghiệm việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi cá biệt Lĩnh vực/Môn: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Họ tên tác giả: Thái Thị Thu Huyền Chức vụ: Giáo viên ĐT: 0974329867 Đơn vị công tác: Trường Mầm non Hoa Sữa Quận Long Biên – Hà Nội Long Biên, tháng năm 2021 MỤC LỤC NỘI DUNG I ĐẶT VẤN ĐỀ II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 1.1 Cơ sở lý luận 1.2 Cơ sở thực tiễn Thực trạng vấn đề 2.1.Thuận lợi 2.2 Khó khăn Các biện pháp tiến hành: 3.1 Biện pháp 1: Tự học hỏi,bồi dưỡng thân,chia sẻ với đồng nghiệp 3.2 Biện pháp 2: Lập kế hoạch giáo dục kĩ TPV cho trẻ MG – tuổi cá biệt 3.3 Biện pháp 3: Chú ý giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ theo đặc điểm cá nhân 3.4 Biện pháp 4: Tạo hội cho trẻ cá biệt thực hành, trải nghiệm kỹ TPV lúc nơi 3.5 Biện pháp 5: Tổ chức thi đua, động viên, khích lệ, tặng quà cho trẻ cá biệt thực yêu cầu 3.6 Biện pháp 6: Tuyên truyền phối hợp với bậc phụ huynh Hiệu sáng kiến sáng tạo III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Ý nghĩa sáng kiến sáng tạo Bài học kinh nghiệm Ý kiến đề xuất PHỤ LỤC IV TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt CNTT CSGD GDMN MG MN TPV I ĐẶT VẤN ĐỀ Tâm hồn trẻ thơ trang giấy trắng non nớt, sáng dễ tiếp nhận tốt xấu từ bên ngồi Tuy nhiên lứa tuổi uốn nắn dạy dỗ gây khó khăn cho bậc học sau Chăm sóc, ni dưỡng giáo dục từ lứa tuổi mầm non sơ sở giúp trẻ phát triển tồn diện tình cảm, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ Đối với trẻ mầm non cô giáo phải người vừa dạy, vừa dỗ, vừa người mẹ chăm sóc vừa người bạn chơi với trẻ, để từ có biện pháp giáo dục thích hợp với đối tượng trẻ mang lại hiệu tốt cho trẻ Trẻ mầm non tinh nghịch hiếu động mà người lớn thường thấy ngộ nghĩnh, đáng yêu Song bên cạnh cịn có đứa trẻ có biểu khác thường khiến giáo trăn trở Đó trẻ có biểu khác thường khơng giống bạn khác lớp hay gọi trẻ “cá biệt” Hiện ngày có nhiều trẻ mắc chứng rối loạn tâm lý hiếu động mức, trầm lặng mức hay nặng mắc chứng tự kỷ, tăng động giảm ý (ADHD)… Những trẻ hạn chế mặt thực công việc tự phục vụ thân, cản trở trẻ hịa nhập với sống bình thường trở thành phần gánh nặng cho gia đình xã hội Những trẻ cần có quan tâm hướng dẫn đặc biệt để chúng có kỹ tự phục vụ thân Mục đích giáo dục kỹ tự phục dành cho trẻ - tuổi cá biệt giúp trẻ chuẩn bị cho sống sống tương lai Nó phương tiện hữu ích, “hành trang” bổ ích để trẻ bước vào đời tự tin hòa nhập vào cộng đồng xã hội, điều thiết yếu Cho nên dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi cá biệt phù hợp, cần thiết, đáng cần phải thực để đáp ứng nhu cầu khả trẻ Bản thân giáo viên trực tiếp chăm sóc - giáo dục trẻ nhận thấy kỹ tự phục vụ cần thiết cho trẻ mẫu giáo trẻ mẫu giáo – tuổi cá biệt đối tượng cần quan tâm giáo dục kỹ tự phục vụ Do tơi nghiên cứu đưa “Một số kinh nghiệm giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo -5 tuổi cá biệt” AI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 1.1 Cơ sở lý luận : Kỹ tự phục vụ khả vận dụng kiến thức nhiều khía cạnh sử dụng để giải tình hay cơng việc tự phục vụ 1/10 cho như: tự nấu ăn, tự giặt quần áo, tự giác ăn uống, xếp đồ dùng… Trẻ cá biệt trẻ có hành vi , biểu khác thường , không giống bạn lứa tuổi Đối với trẻ em, kỹ tự phục vụ kĩ đòi hỏi trẻ biết tự làm công việc đơn giản liên quan tới trẻ sinh hoạt hàng ngày trẻ như: giầy dép, mặc quần áo, xúc cơm ăn, cất dọn đồ chơi sau chơi, biết lấy gối tự lên giường ngủ….mà không cần trợ giúp người lớn Kỹ tự phục vụ yếu tố quan trọng giúp trẻ tăng cường tính độc lập cảm giác thành công M Montessori (1870 – 1952), tiến sĩ, nhà giáo dục người Ý tiếng Bà người xây dựng phương pháp Montessori, phương pháp giáo dục coi trọng tiềm trẻ nỗ lực để phát triển tiềm môi trường giáo dục thân thiện, cởi mở, đó, đứa trẻ phát triển thông qua việc rèn luyện giác quan, đặc biệt xúc giác Trẻ học thông qua thử nghiệm với đồ dùng học tập qua trẻ khác Chương trình dạy phát triển dựa khả lĩnh hội trẻ Giáo viên phải thiết kế học linh hoạt đa dạng theo trình độ riêng trẻ Do đó, áp dụng phương pháp Montessori vào giáo dục kỹ TPV cho trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt hợp lý cần thiết, đảm bảo phát triển riêng biệt trẻ cá biệt 1.2 Cơ sở thực tiễn : Trẻ sống thụ động nhiều người lớn nghĩ “Việc trẻ khơng làm được”nên người lớn thường làm ln ngại phải hướng dẫn trả lời câu hỏi thắc mắc trẻ” Bọn trẻ làm lâu làm cịn hơn” Qua câu nói điển hình mà hay nghe ,điều khẳng định trẻ tham gia thực cơng việc mà khả trẻ làm Do vậy,vấn đề dạy trẻ tự phục vụ Ban giám hiệu đạo tới nhóm lớp Nhà trường có nhiều thành tích cơng tác giáo dục chăm sóc trẻ.Có đội ngũ cán giáo viên trẻ nhiệt tình,u nghề mến trẻ,có kỹ việc chăm sóc giáo dục trẻ Thực trạng vấn đề : 2.1 Thuận lợi : - Trường làm điểm GDHN trẻ khuyết tật thành phố nhiều năm, có giáo viên phụ trách khuyết tật lứa tuổi 2/10 Phòng học rộng rãi, thoáng mát, đủ ánh sáng, đủ trang thiết bị đại như: máy vi tính, máy chiếu , loa , đài … 100% lớp học có máy vi tính kết nối internet trực tiếp - Thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên môn GDHN cho trẻ, kỹ TPV cho trẻ - Giáo viên đa phần trẻ tuổi, nhiệt tình sáng tạo, yêu nghề mến trẻ, nhanh nhạy tiếp thu điều mẻ 2.2 Khó khăn : - Do đặc thù cơng việc giáo viên chưa có nhiều thời gian để tìm tịi, trau dồi nội dung giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ cá biệt - Số trẻ lớp cịn đơng nên khó khăn việc quan tâm đến cá nhân trẻ - Phụ huynh chưa có nhiều thời gian để trao đổi phối hợp với giáo viên việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ * Thực trạng việc giáo dục kỹ TPV cho trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt Năm học 2020-2021 thông qua khảo sát giáo viên có chun mơn GDHN phối hợp với giáo viên lớp lớp tơi có cháu cá biệt so với cháu khác Cháu Đào Quỳnh Anh : Chậm nói, chậm phát triển ngơn ngữ , diễn đạt kém, nói ngược Trẻ có hành vi định quay trịn người, ngắm nhìn tay, nhìn nghiêng, lắc lư người, vỗ vẫy tay Cháu Dương Xuân Bách : Ít khơng giao tiếp mắt , thích chơi mình, tương tác với bạn lớp Lặp lặp lại từ cụm từ định không hiểu nghĩa.Không dùng cử chỉ, điệu để diễn tả nhu cầu, mong muốn thân Vì vây , tơi tìm hiểu hồn cảnh trẻ lớp tơi, cụ thể sau: Cháu Đào Quỳnh Anh: Bố mẹ kinh doanh cửa hàng ăn uống nhà Vì cơng việc kinh doanh bận rộn, khơng có thời gian dành riêng cho bé, nên từ nhỏ cháu xem tivi nhiều Hơn cháu cịn có em trai tuổi Hàng ngày cháu tiếp xúc, nhìn thấy, nghe thấy, chứng kiến nhiều khách hàng, mà khách hàng để lại cho cháu ấn tượng riêng, chí hành động xơ bồ, tục tĩu, hành vi thiếu văn minh… Cháu Dương Xuân Bách: Bố mẹ bận với công việc nên Bách với ơng bà từ nhỏ Ơng nội người chăm sóc cháu nhiều Một đứa trẻ sinh lớn lên phát triển bình thường khơng cần ni dưỡng thể chất mà cịn có chăm sóc vun trồng tinh thần, tâm lý Cháu Bách khơng có u quan tâm - 3/10 bố mẹ, thiệt thịi lớn đứa trẻ, thiếu hụt ảnh hưởng tâm lý nặng nề đến cháu Có thể thấy rằng, cháu có hồn cảnh gia đình khơng đứa trẻ bình thường khác Các cháu thiếu tốn tình cảm yêu thương, thiếu quan tâm, chăm sóc bố mẹ * Mức độ thực kỹ tự phục vụ trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt Tôi khảo sát trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt mức độ hình thành kỹ tự phục vụ vào thời điểm tháng 09/2020 thu kết sau: STT Họ tên trẻ Đào Quỳnh Anh Dương Xuân Bách (Có phiếu khảo sát kèm theo) Kết khảo sát cho thấy trẻ 4-5 tuổi cá biệt có mức độ nhận biết kỹ thấp, có số kỹ trẻ thực chưa theo hướng dẫn, chí có kỹ trẻ chưa biết đến Tỉ lệ kỹ trẻ làm thành thạo * Mức độ thực kỹ tự phục vụ trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt nhà Không thường xuyên Thường xuyên Rất thường xuyên Kết điều tra cho thấy, mức độ thực kỹ tự phục vụ 4-5 tuổi biệt nhà thấp Cả hai trẻ biệt không thường xuyên 4/10 thực kỹ TPV Điều cho thấy trẻ cịn ỷ lại phụ thuộc nhiều vào người lớn, chưa chủ động thực cơng việc tự phục vụ cho * Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc khó khăn giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt Nguyên nhân Gia đình thiếu kiến thức giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ Kinh tế gia đình khó khăn Gia đình q bận rộn, khơng có nhiều thời gian cho trẻ Gia đình nng chiều trẻ Bảng số liệu cho thấy, số phụ huynh cho việc trẻ thiếu hụt kỹ tự phục vụ cha mẹ thiếu kiến thức giáo dục cho trẻ kỹ tự phục vụ, gia đình cịn q bận rộn với cơng việc Bên cạnh đó, bậc phụ huynh cịn có thái độ nng chiều với trẻ, chấp nhận phục vụ trẻ * Khảo sát tầm quan trọng việc giáo dục kỹ TPV cho trẻ MG 4-5 tuổi cá biệt Tầm quan trọng việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ Không cần thiết Cần thiết Rất cần thiết Qua phân tích thấy, phụ huynh cháu cá biệt nhận thức tầm quan trọng việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ Điều vừa giúp trẻ tự lập tự tin với bạn bè làm giảm gánh nặng cho gia đình Các biện pháp tiến hành: 3.1 Biện pháp 1:Tự học hỏi,bồi dưỡng thân,chia sẻ với đồng nghiệp Để thực tốt “Một số kinh nghiệm giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo -5 tuổi cá biệt” trước hết giáo viên khơng nắm vững mục đích yêu cầu hoạt động mà giáo viên cần phải nắm phương pháp biện pháp thực giúp trẻ lĩnh hội kiến thức Tơi tích cực tham gia đợt kiến tập chuyên đề phịng tổ chức Tìm đọc tham khảo biện pháp dạy trẻ tự phục vụ 5/10 Gia đình bận rộn, khơng có nhiều thời gian cho trẻ Gia đình nuông chiều trẻ Câu 4: Anh/chị thấy việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho có cần thiết không? Tầm quan trọng việc giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ Xin chân thành cảm ơn hợp tác, giúp đỡ anh (chị)! PHỤ LỤC BẢNG KHẢO SÁT THỰC TRẠNG KỸ NĂNG CỦA TRE KẾT QUẢ KHẢO SÁT MỨC ĐỘ HÌNH THÀNH KỸ NĂNG TPV ĐẦU Họ tên trẻ: Đào Quỳnh Anh STT 10 11 12 13 14 Kỹ Sử dụng thìa Cách sử dụng đũa Cách cầm dao, kéo, dĩa Cách lấy nước uống Cách súc miệng nước muối Cách sử dụng kéo Cách lau chùi nước Cách rửa tay, rửa mặt Cách xử lí ho Cách xử lí hỉ mũi Cách chải tóc Cách cắt móng tay Cách quét rác sàn Cách đánh Cách đứng lên, ngồi xuống 15 ghế 16 17 18 19 20 21 22 23 Cách bê ghế Tự lên xuống cầu thang Tự mặc cởi quần áo Cởi cất giày dép Cất ba lô Cách mặc áo, cởi áo Cách cài khuy áo Cách gấp khăn lại BẢNG KẾT QUẢ KHẢO SÁT MỨC ĐỘ HÌNH THÀNH KỸ NĂNG TPV ĐẦU NĂM Họ tên trẻ: Nguyễn Xuân Bách STT Kỹ Sử dụng thìa Cách sử dụng đũa Cách cầm dao, kéo, dĩa Cách lấy nước uống Cách súc miệng nước muối Cách sử dụng kéo Cách lau chùi nước Cách rửa tay, rửa mặt Cách xử lí ho 10 Cách xử lí hỉ mũi 11 Cách chải tóc 12 Cách cắt móng tay 13 Cách quét rác sàn 14 Cách đánh 15 Cách đứng lên, ngồi xuống ghế 16 Cách bê ghế 17 Tự lên xuống cầu thang 18 Tự mặc cởi quần áo 19 Cởi cất giày dép 20 Cất ba lô 21 Cách mặc áo, cởi áo 22 Cách cài khuy áo 23 Cách gấp khăn lại PHỤ LỤC Kế hoạch dạy kỹ TPV cho trẻ cá biệt Tháng thực Nội dung kỹ Chào hỏi Tháng ,10,11 Cất dép Cất ba lô Đi thang Cách ghế Đứng ngồi xuống ghế Sử thìa Gấp khăn Cách tóc Cách mở cửa Tự mặc cởi quần áo Tháng 12,1,2 Cách tay Cách lấy uống nước Súc nước muối Trẻ đánh Cách sinh nhân sinh Xử ho Cách áo cài khuy Cách kéo, theo loại nét Cách chùi nước Tháng Cách ,4,5 (gắp bông) Cách đũa dụng hạt) Cách khóa khốc trẻ Xử lý hỉ mũi Cách khuy (khuy vừa) áo trẻ em Cách móng tay Luồn (qua khuyết) Cách rác sàn PHỤ LỤC Hình ảnh : Tham gia buổi trao đổi chun mơn Hình ảnh : Cơ hướng dẫn nhẹ nhàng , gần gũi trẻ Hình ảnh : Hướng dẫn trẻ cất áo chỗ Hình ảnh : Rèn kỹ cầu thang cho trẻ Hình ảnh : Trẻ lên phòng chức cất gọn dép Hình ảnh : Tặng q khích lệ trẻ Hình ảnh : Động viên , khen ngợi trẻ Hình ảnh : Buổi họp phụ huynh đầu năm ... - giáo dục trẻ nhận thấy kỹ tự phục vụ cần thiết cho trẻ mẫu giáo trẻ mẫu giáo – tuổi cá biệt đối tượng cần quan tâm giáo dục kỹ tự phục vụ Do tơi nghiên cứu đưa ? ?Một số kinh nghiệm giáo dục kỹ. .. nghiệp ? ?Một số biện pháp giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo -5 tuổi cá biệt? ?? (Hình ảnh 1) 3.2 Biện pháp : Lập kế hoạch giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo – tuổi : Đối với trẻ cá biệt, ... hoạch giáo dục kĩ TPV cho trẻ MG – tuổi cá biệt 3.3 Biện pháp 3: Chú ý giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ theo đặc điểm cá nhân 3 .4 Biện pháp 4: Tạo hội cho trẻ cá biệt thực hành, trải nghiệm kỹ TPV