SKKN – Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ MỤC LỤC I ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lý chọn đề tài Phạm vi đối tượng nghiên cứu II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 1.1 Cơ sở lý luận thực tiễn 1.2 Phương pháp nghiên cứu 2 Thực trạng việc sử dụng đồ dùng trực quan dạy học 3 Các biện pháp tiến hành 3.1 Khái quát phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan giảng dạy 3.2 Các biện pháp thực với đồ dùng trực quan 3.3 Trình tự thực tiết ví dụ minh họa 3.4 Ví dụ số tiết học minh họa 3.4.1 Tiết 20: Bài 20: Dụng cụ khí 3.4.2 Tiết 47: Bài 51: Thiết bị đóng cắt lấy điện mạng điện 14 Hiệu sáng kiến kinh nghiêm 23 III KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 25 Kết luận 25 Khuyến nghị 26 TÀI LIỆU THAM KHẢO 27 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ I: ĐẶT VẤN ĐỀ Lý chọn đề tài Trong việc đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học, việc phát huy tính tích cực học sinh có ý nghĩa quan trọng Bởi xét cho công việc giáo dục phải tiến hành sở tự nhận thức, tự hành động Giáo dục phải thực thông qua hành động hành động thân (tư thực tiễn) Vì việc khơi dậy, phát triển ý thức, ý chí, lực, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp tự học đường phát triển tối ưu giáo dục Qua giảng dạy môn Công nghệ trường Trung học sở thấy việc đổi phương pháp dạy học vấn đề bổ ích lí luận thực tiễn Nó có ý nghĩa lớn việc nâng cao chất lượng mơn đối tượng học sinh Trung học sở mặt thể chất tinh thần, nhận thức, lực tư …của em phát triển mức độ cao em bậc tiểu học em lớp cao em lớp Nếu khơi dậy mức tính tích cực, chủ động học tập hoạt động khác làm cho em thu nhận lượng tri thức tốt cho thân mà sở vững để em bước vào bậc Trung học phổ thông – nơi mà em phải có lực tư ý thức tự học cao Câu nói triết gia tiếng “ Từ trực quan sinh động tới tư trừu tượng, từ tư trừu tượng đến thực tiễn khoa học” lửa soi đường để tri thức nhân loại đạt thành tựu rực rỡ Nhưng vấn đề muốn đề cập vận dụng câu nói trình giảng dạy để trang bị cho học sinh Trung học sở có kiến thức để tạo lập cho học sinh lực tư duy, sáng tạo, giúp cho học sinh nhận biết giới xung quanh mức độ hợp lý theo độ tuổi Nhằm làm cho tiết học khơng khơ khan, nhàm chán, học sinh có lịng say mê hứng thú, tích cực chiếm lĩnh tri thức cách hiệu cao nhất, mà giáo viên người đóng vai trò hướng dẫn đạo Trong viết tơi mạnh dạn trình bày vấn đề “ Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Cơng nghệ 8” Tơi mong nhận góp ý từ đồng nghiệp để tiết dạy đạt kết tốt Phạm vi đối tượng nghiên cứu Tôi tiến hành nghiên cứu năm học 2016-2017 Đối với em học sinh lớp 8A3, 8A4 8A6 qua hai tiết dạy: Tiết 20: Bài 20 dụng cụ khí tiết 47: Bài 51 thiết bị đóng cắt lấy điện mạng điện nhà 2 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 1 Cơ sở lý luận thực tiễn: Chúng ta biết việc dạy học tiến hành trình thống gồm hai khâu có tác dụng tương hỗ nhau: giảng dạy học tập Cả việc giảng dạy học tập trình nhận thức, tuân theo quy luật nhận thức Nhận thức dạy học thể hoạt động giáo viên học sinh việc truyền thụ tiếp thu nội dung khoa học quy định chương trình với phương pháp dạy học thích hợp, phương tiện hình thức cần thiết để đạt kết định đề Chúng ta thực dạy học theo chủ đề phát triển định hướng lực học sinh Học sinh trung tâm, chủ thể việc nhận thức với hướng dẫn, giáo dục tích cực có hiệu giáo viên, điều thực sở hoạt động tích cực, tự giác học sinh Giáo viên người tổng kết chốt lại phần kiến thức thông qua phần tự tìm hiểu học sinh cung cấp cho em kiến thức (bao gồm kiến thức khoa học, hiểu biết công dụng, cấu tạo, nguyên lí làm việc, cách sử dụng đồ dùng, dụng cụ…) làm sở định hướng cho việc tự khám phá kiến thức mới, vận dụng vào học tập sống Vì vậy, việc sử dụng đồ dùng trực quan dạy học, với việc ứng dụng công nghệ thông tin giảng dạy giúp cho giảng thêm phong phú sinh động, học sinh tích cực chủ động dễ dàng khắc sâu kiến thức Nên tơi mạnh dạn trình bày: “ phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan giảng dạy môn công nghệ 8” qua hai tiết dạy tiết 20 20 dụng cụ khí tiết 47 51 thiết bị đóng cắt lấy điện mạng điện nhà 1.2 Phương pháp nghiên cứu: Để đạt kết cao giảng dạy mơn học nói chung mơn cơng nghệ nói riêng phương pháp đặc trưng phương pháp trực quan, từ trực quan ( từ học sinh nhìn thấy được, sờ được), học sinh nắm chất vấn đề, từ liên hệ để nắm vững kiến thức liên quan mà học không thấy cuối vận dụng kiến thức nắm để giải vấn đề Như giáo viên phải đầu tư thời gian nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu thực tế, soạn giảng giáo án điện tử, trình chiếu power point… Tìm tịi chuẩn bị đồ dùng dạy học chu đáo, tích cực học hỏi, tăng cường tích lũy kiến /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ thức kinh nghiệm Hiện hầu hết trường có máy tính máy chiếu nên việc đưa cơng nghệ thông tin vào giảng dạy môn Công nghệ gặp nhiều thuận lợi, giảng khơng có dụng cụ trực quan hay mơ hình sử dụng hình ảnh Thực trạng việc sử dụng đồ dùng trực quan dạy học: Trong vài năm gần đây, môn Công nghệ trường Trung học sở trọng trước Đã cung cấp thêm trang thiết bị tài liệu tham khảo phục vụ cho việc dạy học Tuy nhiên qua vài năm giảng dạy môn thấy việc dạy học môn Công nghệ cịn giặp nhiều khó khăn, trở ngại việc phát huy tính tích cực học sinh việc quan sát, sử dụng đồ dùng trực quan, phổ biến, học tập bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ kết đạt không đáng bao Thực trạng vấn đề giải thích nguyên nhân sau đây: Thứ tồn quan niệm cho môn Công nghệ môn phụ Nên việc phát huy tính tích cực học tập học sinh học tập mơn Cơng nghệ cịn nhiều hạn chế Thứ hai sở vật chất phục vụ giảng dạy học tập đầu tư thiếu so với yêu cầu giáo dục đồ dùng dạy Một số thiết bị dụng cụ thực hành trang bị lâu bị hỏng bị gỉ Tình trạng dạy chay cịn phổ biến Ngồi cách tổ chức số thi cử nhiều hạn chế, trọng mặt kiểm tra lí thuyết mà coi nhẹ thực hành, ý đến việc phát triển lực sáng tạo Cuối điều quan trọng ý thức trách nhiệm giáo viên việc thực phương pháp dạy học phù hợp phải nói đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan để đem lại hiệu cho tiết dạy chất lượng môn ngày nâng cao Mỗi giáo viên học sinh phải hiểu rõ nguy hại việc thi học làm cho học vấn học sinh bị què quặt, thiếu toàn diện Các biện pháp tiến hành: 3.1 Khái quát phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan giảng dạy: /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ Để cải tiến phương pháp giảng dạy phù hợp với chương trình giáo dục môn Công nghệ, thiết bị trường học trang bị đầy đủ loại dụng cụ trực quan, chủ yếu loại sau: - Hình vẽ, tranh, ảnh - Mơ hình - Vật thật - Sơ đồ Đối với loại phương tiện địi hỏi: + Giáo viên:  Kiến thức: Hiểu đồ dùng trực quan có cấu tạo nào, từ cấu tạo phải nguyên lý làm việc, hoạt động thiết bị cuối thiết bị ứng dụng đâu thực tế  Kỹ năng: Phải người vận dụng sử dụng dụng cụ trực quan thao tác tháo lắp kiểm tra phải thành thạo  Dụng cụ: Phải chuẩn bị dụng cụ trực quan tranh ảnh, dụng cụ, mơ hình, vật thật liên quan tới tiết học + Học sinh:  Kiến thức: Tìm hiểu trước nội dung kiến thức giao, quan sát hình vẽ, sơ đồ tranh ảnh để nắm vững nội dung  Kỹ năng: Sử dụng vận dụng đồ dùng trực quan, thao tác tháo lắp kiểm tra phải thành thạo  Dụng cụ: Có thể sưu tầm tranh ảnh liên quan số đồ dùng, dụng cụ, thiết bị có sẵn gia đình 3.2 Các biện pháp thực với số đồ dùng trực quan + Đối với hình vẽ, tranh, ảnh: Học sinh thích xem tranh ảnh, Vì giáo viên phải làm bật nội dung tranh ảnh để gây hứng thú cho học sinh, kích thích óc tị mị, phát triển lực nhận thức.Tuy nhiên phải chọn thời gian phù hợp để đưa tranh ảnh Khi sử dụng, giáo viên phải phân tích, định hướng cho học sinh, tự đánh giá ý nghĩa tranh ảnh Tranh ảnh sách giáo khoa phần đồ dùng trực quan trình dạy học Từ việc quan sát, học sinh tới công việc tư trừu tượng Thông qua quan sát miêu tả, tranh ảnh học sinh rèn luyện kỹ diễn đạt, lựa chọn ngôn ngữ Từ việc quan sát thường xuyên tranh ảnh, giáo viên luyện cho em thói quen quan sát khả quan sát vật thể /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học mơn Cơng nghệ cách khoa học, có xem xét, phân tích, giải thích để đến nét khái qt rút kết luận + Mơ hình, vật thật: Giáo viên giới thiệu mơ hình sử dụng, mơ hình vật tượng trưng cho phần kiến thức nào? Dùng câu hỏi hướng dẫn học sinh quan sát, trả lời tìm kiến thức liên quan + Sơ đồ: Trong giảng dạy Cơng nghệ giáo viên cho học sinh ghi nhớ từ sách giáo khoa sau ghi lên sơ đồ.Thơng qua sơ đồ giúp học sinh hiểu, nhớ lâu phần kiến thức đánh giá cách hệ thống phần kiến thức liên quan 3.3 Trình tự thực tiết ví dụ minh họa Chúng ta dạy học theo định hướng phát triển lực học sinh Tiết học giao nhiệm vụ cho nhóm chuẩn bị trước nhà Tới tiết học nhóm cử đại điện lên trình bày, nhóm lại quan sát nhận xét bổ sung Học sinh trình bày phần chuẩn bị qua tranh ảnh sưu tầm vật thật Từ tranh ảnh vật thật học sinh nêu cấu tạo công dụng dụng cụ thiết bị Giáo viên người nhận xét chốt kiến thức đưa số vật thật chuẩn bị cho tiết học học sinh quan sát nhận biết khắc sâu kiến thức liên hệ thực tế Khi chuẩn bị dạy tiết 20 20: dụng cụ khí tiết 47 51: thiết bị đóng cắt lấy điện mạng điện nhà, cần phải xác định rõ mục tiêu phải nhận biết hiểu nội dung gì? Sau xác định mục tiêu tiết học, giáo viên dùng máy chiếu chốt phần mục tiêu cho học sinh quan sát Phần kiểm tra cũ: kiểm tra kiểm tra xen kẽ Tranh ảnh sách giáo khoa phần đồ dùng trực quan trình dạy học Từ việc quan sát, học sinh tới công việc tư trừu tượng Thông qua quan sát miêu tả, tranh ảnh học sinh rèn luyện kỹ diễn đạt, lựa chọn ngôn ngữ Từ việc quan sát thường xuyên tranh ảnh, giáo viên luyện cho em thói quen quan sát khả quan sát vật thể cách khoa học, có xem xét, phân tích, giải thích để đến nét khái quát rút kết luận Giáo viên nhắc lại phần nhiệm vụ phân công từ tiết học trước Mời đại diện nhóm lên trình bày Các nhóm quan sát lắng nghe đưa câu hỏi /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ phản biện Giáo viên nhận xét phần trình bày tương tác nhóm sau chốt công dụng cấu tạo, nguyên lý làm việc dụng cụ thiết bị Ngoài giáo viên cho học sinh hoạt đơng nhóm thơng qua vật mẫu chuẩn bị để nhận biết phân biệt các dụng cụ vật liệu thiết bị vừa tìm hiểu Việc tổ chức hoạt động nhóm khơng đưa câu trả lời nhanh, đúng, ý tưởng hay mà giúp em gắn bó đồn kết với Đối với số nội dung khó giao nhà mà học sinh sưu tầm số hình ảnh lúc giáo viên người ý hướng dẫn có vật mẫu thao tác ln cho học sinh quan sát để khác sâu kiến thức kích thích tị mị học sinh Nếu có liên hệ trực tiếp đồ dùng, thiết bị sử dụng lớp học để nhận biết 3.4.Ví dụ số tiết học minh họa: 3.4.1.Tiết 20: Bài 20: Dụng cụ khí /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 8 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ Nhóm 1: Trình bày phần chuẩn bị dụng cụ đo kiểm tra phân công: /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 10 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 20 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 21 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 22 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 23 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 24 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 25 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 26 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 27 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 28 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 29 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 30 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ Hiệu sáng kiến kinh nghiệm: Kết thu năm học 2015-2016 chưa thực đề tài: Giỏi Khá Trung bình Lớp Sĩ số TL TL SL SL SL TL % % % 8A2 48 45 94 0 8A3 55 50 91 0 8A6 38 33 87 13 0 Qua việc sử dụng số đồ dùng trực quan phù hợp với nội dung dạy số lớp điển hình để thử nghiệm có kết sau: - Các em hiểu rõ nắm khái niệm, - Đại phận em hình thành số kỹ đơn giản, - Các em biết quan sát tranh ảnh, hình vẽ để rút kiến thức bản, biết tích cực, chủ động việc lĩnh hội kiến, biết liên hệ thực tế + 100% học sinh có sách giáo khoa + 90% học sinh thích học mơn Cơng nghệ + Các nhóm HS giao nhiệm vụ chuẩn bị trước nội dung cho học chủ động sưu tầm đồ dùng trực quan: tranh ảnh, đồ dùng,… Kết thu năm học 2016-2017 Lớp Sĩ số 8A2 8A3 8A6 54 55 50 SL 54 55 47 Giỏi TL % 100 100 94 Khá TL SL % 0 0 31 /34 Trung bình SL TL % 0 0 0 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Kết luận Đồ dùng trực quan sử dụng tốt huy động tham gia nhiều giác quan, kết hợp chặt chẽ cho hai hệ thống tín hiệu với nhau: tai nghe, mắt thấy tạo điều kiện cho học sinh dễ hiểu, nhớ lâu, phát triển lực ý quan sát, hứng thú học sinh Tuy nhiên không sử dụng tốt, mức bị lạm dụng dễ làm học sinh phân tán ý, không tập trung vào dấu hiệu chủ yếu Đồ dùng trực quan có nhiều loại Mỗi loại lại có cách sử dụng riêng, phải ý nguyên tắc sau: • • • • • Phải vào mục đích, nhiệm vụ, nội dung hình thức loại học để lựa chọn dụng cụ trực quan cho thích hợp, không nên dùng nhiều dụng cụ trực quan cho tiết dạy Phải có phương phương pháp thích hợp loại dụng cụ trực quan Trước sử dụng cần phải giải thích: Dụng cụ trực quan nhằm mục đích gì? Giải vấn đề gì? Nội dung gì? học Đảm bảo tính trực quan, rõ ràng, thẩm mỹ, cần ý tới quy luật nhận thức, giáo dục thẩm mỹ cho học sinh Không nên sử dụng dụng cụ trực quan cũ nát, hình vẽ cẩu thả Biết vận dụng, sử dụng dụng cụ trực quan tới phương pháp dạy học khác: nêu vấn đề, mô tả, diễn giải cho nhuần nhuyễn, đạt hiệu cao * Điểm khác biệt với phương pháp sử dụng dụng cụ trực quan trước giáo viên phải biết hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức qua dụng cụ trực quan, đồng thời qua việc sử dụng dụng cụ trực quan ta phải rèn luyện cho học sinh kỹ cần thiết: Kỹ sử dụng tranh vẽ, sơ đồ, kỹ thu thập tư liệu qua sách tham khảo Trên vài kinh nghiệm mà nghiên cứu, vận dụng thấy kết tương đối khả quan Tuy nhiên trình thực với tư cách cá nhân thực thời gian ngắn nên chắn không tránh khỏi thiếu sót Tơi mong có giúp đỡ, xây dựng đồng nghiệp để công tác giảng dạy có hiệu quả, nâng cao chất lượng mơn Cơng nghệ góp phần thúc đẩy cơng đổi phương pháp dạy học thực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý dạy học; Hưởng ứng phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực chủ động học tập 32 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ Khuyến nghị: • Đối với phịng giáo dục: - Tham mưu với cấp quyền để nhà trường xây thêm phịng đa chức phục vụ công tác giảng dạy - Mở buổi tập huấn, tiết dạy chuyên đề bồi dưỡng cho giáo viên có tài liệu gửi trường cho giáo viên tham khảo • Đối với nhà trường: - Bổ xung thêm số đồ dùng thiết bị dạy học thiếu sử dụng lâu nên bị hỏng tạo điều kiện cho giáo viên sử dụng phương pháp đồ dùng trực quan dạy học để đáp ứng khả học tập học sinh Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm sản phẩm cá nhân không chép nội dung người khác 33 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ TÀI LIỆU THAM KHẢO Sách giáo khoa công nghệ Nhà xuất giáo dục Sách giáo viên công nghệ Nguyễn Minh Đường Nhà xuất giáo dục 2005 Một số thiết bị điện điện tử thông dụng PTS Bùi Văn Kim- PGS Ngơ Đức Dũng- Nguyễn Văn Đồn Nhà xuất Hà Nội 1993 Thiết kế giảng công nghệ Nguyễn Minh Đồng Nhà xuất Hà nội- 2005 34 /34 ... /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 17 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 18 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ. .. /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 14 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 15 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ. .. /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 11 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ 12 /34 Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan dạy học môn Công nghệ