HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN TRỌNG HẢI PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT CÂY VỤ ĐÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Phạm Thị Mỹ Dung NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NƠNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Trọng Hải i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn, nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hồn thành luận văn, cho phép tơi bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc GS.TS Phạm Thị Mỹ Dung tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập thực đề tài Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Khoa Kinh tế Phát triển Nông thôn - Học viện Nông nghiệp Việt Nam tận tình giúp đỡ tơi q trình học tập, thực đề tài hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ, cơng chức, viên chức UBND huyện Gia Lâm, phịng Kinh tế huyện giúp đỡ tạo điều kiện cho tơi suốt q trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi mặt, động viên khuyến khích tơi hồn thành luận văn Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Trọng Hải ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục sơ đồ, hình vii Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu đề tài 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 1.3.3 Câu hỏi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn Phần Cơ sở lý luận thực tiễn 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Một số khái niệm 2.1.2 Đặc điểm sản xuất vụ đông 2.1.3 Vai trò yêu cầu phát triển sản xuất vụ đông 2.1.4 Nội dung phát triển sản xuất vụ đông 11 2.1.5 Những nhân tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất vụ đông 14 2.2 Cơ sở thực tiễn 17 2.2.1 Kinh nghiệm sản xuất vụ đông số nước 17 2.2.2 Kinh nghiệm phát triển sản xuất vụ đông Việt Nam 19 2.2.3 Các học kinh nghiệm rút từ thực tiễn 28 2.2.4 Tổng quan cơng trình nghiên cứu 29 Phần Phương pháp nghiên cứu 31 iii 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 31 3.1.1 Điều kiện tự nhiên 31 3.1.2 Đặc điểm kinh tế, văn hóa - xã hội 35 3.1.3 Đánh giá chung 39 3.2 Thời gian, địa điểm nghiên cứu 40 3.3 Phương pháp nghiên cứu 40 3.3.1 Chọn địa bàn nghiên cứu 40 3.3.2 Phương pháp thu thập số liệu 40 3.3.3 Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu 42 3.3.4 Phương pháp phân tích số liệu 42 3.3.5 Hệ thống tiêu nghiên cứu 43 Phần Kết nghiên cứu thảo luận 44 4.1 Thực trạng phát triển vụ đông huyện gia lâm 44 4.1.1 Đánh giá chung phát triển vụ đông huyện Gia Lâm 44 4.1.2 Điều kiện đầu tư sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm 53 4.1.3 Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất vụ đơng 63 4.1.4 Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, hội, thách thức đến phát triển vụ đông huyện Gia Lâm 74 4.2 Định hướng số giải pháp chủ yếu phát triển sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm 75 4.2.1 Định hướng mục tiêu phát triển sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm 75 4.2.2 Một số giải pháp chủ yếu phát triển sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm 76 Phần Kết luận kiến nghị 81 5.1 Kết luận 81 5.2 Kiến nghị 82 Tài liệu tham khảo 83 Phụ lục 85 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa Tiếng Việt BQ Bình quân BVTV Bảo vệ thực vật CC Cơ cấu CN & XD Công nghiệp xây dựng CNH-HĐH Cơng nghiệp hóa- đại hóa ĐBSH Đồng sơng Hồng DT Diện tích ĐVT Đơn vị tính GO Giá trị sản xuất HQ Hiệu kinh tế HTX Hợp tác xã IC Chi phí trung gian KH-KT Khoa học kỹ thuật LĐ Lao động MI Thu nhập hỗn hợp PTNT Phát triển nông thôn SXHH Sản xuất hàng hố SXNN Sản xuất nơng nghiệp VA Giá trị gia tăng VĐ Vụ đông v DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Tác động trồng vụ đông đến độ màu mỡ đất Bảng 2.2 Tác động trồng vụ đông đến độ màu mỡ đất 10 Bảng 3.1 Tình hình đất đai huyện Gia Lâm giai đoạn 2013 - 2015 34 Bảng 3.2 Một số tiêu dân số, lao động xã hội huyện Gia Lâm (2013-2015) 35 Bảng 3.3 Tình hình sở hạ tầng huyện Gia Lâm năm 2015 37 Bảng 3.4 Tình hình phát triển kinh tế huyện Gia Lâm giai đoạn 2013 - 2015 38 Bảng 3.5 Số lượng mẫu điểm điều tra 42 Bảng 4.1 Diện tích gieo trồng số loại vụ đông huyện Gia Lâm 47 Bảng 4.2 Giá trị sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm giai đoạn 2013 - 2015 53 Bảng 4.3 Điều kiện sản xuất nhóm hộ năm 2015 54 Bảng 4.4 Chi phí sản xuất hành năm 2015 56 Bảng 4.5 Chi phí sản xuất cà chua năm 2015 57 Bảng 4.6 Chi phí sản xuất ngô năm 2015 58 Bảng 4.7 Chi phí sản xuất loại rau sào 59 Bảng 4.8 Kết hiệu kinh tế cây bắp cải năm 2015 60 Bảng 4.9 Kết hiệu kinh tế cà chua năm 2015 61 Bảng 4.10 Kết hiệu kinh tế hành năm 2015 62 Bảng 4.11 Kết hiệu kinh tế su hào năm 2015 63 Bảng 4.12 Dự kiến khối lượng nông sản làm nguyên liệu chế biến 2015-2020 huyện Gia Lâm 64 Bảng 4.13 Chênh lệch giá bán buôn thấp cao sản phẩm vụ đông năm 2015 66 Bảng 4.14 Giá số vật tư nông nghiệp giá sản phẩm vụ đông chủ yếu 67 Bảng 4.15 Nhu cầu vay vốn phát triển sản xuất vụ đông hộ nông dân năm 2015 67 Bảng 4.16 Nhu cầu hình thức chuyển giao KHKT sản xuất vụ đơng 68 Bảng 4.18 Phân tích SWOT đến phát triển vụ đông huyện Gia Lâm 74 Bảng 4.19 Mục tiêu phát triển vụ đông huyện Gia Lâm đến 2020 76 Bảng 4.20 Tổ chức chuyển giao KHKT sản xuất vụ đông năm 2016 77 Bảng 4.21 Dự kiến nhu cầu vốn sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm đến 2020 78 Bảng 4.22 Thị trường tiêu thụ sản phẩm vụ đông huyện Gia Lâm 79 vi DANH MỤC SƠ ĐỒ,HÌNH Hình 3.1 Bản đồ hành huyện Gia Lâm 31 Hình 4.1 Diện tích gieo trồng vụ đơng địa bàn huyện Gia Lâm 45 Hình 4.2 Biến động diện tích nhóm trồng vụ đơng huyện Gia Lâm (2013-2015) 46 Hình 4.3 Diện tích gieo trồng lấy hạt vụ đông huyện Gia Lâm (2013-2015) 49 Hình 4.4 Diện tích gieo trồng rau hoa cảnh huyện Gia Lâm (2013-2015) 49 Hình 4.5 Diện tích gieo trồng có hạt chứa dầu huyện Gia Lâm (2013-2015) 50 Hình 4.6 Diện tích gieo trồng lấy củ có chất bột huyện Gia Lâm (2013-2015) 50 Hình 4.7 Diện tích gieo trồng dược liệu, gia vị huyện Gia Lâm (2013-2015) 51 Hình 4.8 Sản lượng số loại vụ đông huyện Gia Lâm (2013-2015) 51 Hình 4.9 Biến động suất số vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm (2013-2015) 52 Hình 4.10 Sơ đồ kênh tiêu thụ sản phẩm hành củ 65 Hình 4.11.Tổ chức đánh giá khoai 75 ngày tuổi 70 Hình 4.12 Người dân thu hoạch khoai tây 71 Hình 4.13 Lãnh đạo trạm khuyến nông huyện kiểm tra hướng dẫn thực mơ hình hoa ly 72 Hình 4.14 Đất bỏ khơng sau vụ lúa (ảnh chụp xã Kiêu Kỵ Đa Tốn) 73 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Trọng Hải Tên luận văn: “Phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội” Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Cơ sở đào tạo: Học Viện Nông nghiệp Việt Nam Gia Lâm huyện có nhiều tiềm năng, mạnh truyền thống sản xuất vụ đông củaTP Hà Nội Những năm qua, sản xuất vụ đơng huyện có bước phát triển khả quan, khẳng định lĩnh vực sản xuất quan trọng ngành nơng nghiệp Tuy nhiên năm qua diện tích đất sản xuất vụ đơng cịn bị lãng phí, việc quy hoạch thành vùng sản xuất hạn chế, suất số trồng thấp, khâu chế biến chưa có Chính đề tài “Phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội” nghiên cứu với mục tiêu: Nghiên cứu, đánh giá thực trạng phát triển sản xuất vụ đơng huyện Gia Lâm, từ đưa giải pháp phát triển sản xuất vụ đông năm huyện Gia Lâm, TP Hà Nội Đề tài chọn xã đại diện cho vùng sản xuất nông nghiệp huyện Xã Cổ Bi, Văn Đức, Lệ Chi, Đặng Xá chọn làm điểm nghiên cứu Các xã sản xuất trồng vụ đông tiêu biểu huyện 120 hộ nông dânđược lựa chọn khảo sát thu thập số liệu phục vụ cho nghiên cứu Các phương pháp phân tổ thống kê, thống kê so sánh phân tích ma trận SWOT sử dụng nghiên cứu Đề tài khái quát sở lý luận liên quan đến phát triển sản xuất vụ đông, vai trò, đặc điểm, nội dung yếu tổ ảnh hưởng đến phát triển sản xuất vụ đông Nghiên cứu sản xuất vụ đông giới Braxin sản xuất vụ đông số tỉnh nước đề cập Quá trình nghiên cứu thực trạng phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm, TP Hà Nội cho thấy: - Huyện Gia Lâm vùng sản xuất vụ đông quan trọng TP Hà Nội từ nhiều năm qua với trồng chủ lực hành, cà chua, bí xanh, bí đỏ, - Tiềm sản xuất vụ đơng huyện cịn nhiều, đặc biệt sản xuất vụ đông Việc quy hoạch loại trồng vụ đông chủ lực cho vùng đưa rõ ràng, cụ thể cho vùng nhằm tận dụng lợi chất đất, kỹ thuật canh tác giao thông tiêu thụ sản phẩm Vùng ưu trồng hành, vùng trồng chủ lực cà chua, vùng phát triển trồng bí xanh, bí đỏ tiến hành nhằm áp dụng tiến khoa học kỹ thuật sản xuất, sản xuất quy mô lớn, gọn vùng, gọn - Việc đầu tư sở hạ tầng nhằm phát triển sản xuất nơng nghiệp huyện nói viii chung, phát triển sản xuất vụ đơng nói riêng quan tâm đầu tư, đặc biệt công tác thủy lợi tưới tiêu nước sản xuất - Công tác khuyến nông chuyển giao tiến khoa học kỹ thuật diễn thường xuyên Tích cực tập huấn kỹ thuật, đặc biệt đưa giống mới, có suất cao, chất lượng tốt, giảm chi phí đầu tư vào sản xuất Tuy nhiên chất lượng hoạt động cần xem xét nâng cao nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất - Việc tiêu thụ sản phẩm tiến hành đa dạng, qua hình thức tiêu thụ trực tiếp tiêu thụ gián tiếp qua khâu trung gian tư thương thu gom đại lý Trong hình thức tiêu thụ gián tiếp chủ yếu chiếm khoảng 90% tổng khối lượng sản phẩm có đặc điểm phù hợp, thuận tiện việc tiêu thụ sản phẩm vụ đông địa bàn huyện Đề tài đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm sau: - Hoàn thiện quy hoạch, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, bố trí sản xuất loại trồng hợp lý, nghiên cứu đưa loại trồng mới, có hiệu kinh tế cao vào sản xuất - Tăng cường tập huấn áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất vụ đông qua hình thức mở lớp tập huấn, xây dựng mơ hình trình diễn, sinh hoạt cộng đồng - Hình thành tổ chức hệ thống thị trường tiêu thụ ổn đinh, mở rộng thị trường tiêu thụ sang tỉnh miền Đầu tư khâu bảo quản chế biến sản phẩm vụ đơng - Khuyến khích mở rộng diện tích sản xuất vụ đơng đặc biệt trồng vụ đông, tận dụng tối đa tiềm đất đai sẵn có huyện - Đầu tư sở hạ tầng kỹ thuật hệ thống kênh mương tưới tiêu nước, hệ thống đường giao thông nội đồng, hệ thống chợ đầu mối tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, có sản phẩm vụ đơng ix (1) Xây dựng mạng lưới chợ bán buôn, bán lẻ - Hiện địa bàn huyện Gia Lâm triển khai xây dựng chợ đầu mối chuyên doanh rau khu vực đồng sông Hồng Đây chợ bán bn rau có quy mơ lớn miền bắc, hệ thống sàn giao dịch chợ cịn có hệ thống kho thường, kho mát cất trữ, bảo quản gần 400 nông sản Do vấn đề đặt UBND TP Hà Nội cần có chế khuyến khích, tạo điều kiện đến nông dân đưa sản phẩm tham gia giao dịch chợ a Tổ chức cung cấp thông tin thị trường Để thông tin thị trường đến với người sản xuất cách nhanh chóng, xác, quyền cấp cần nghiên cứu xây dựng hệ thống cung cấp thông tin từ trung ương đến địa phương Ngồi cần phải có đội ngũ chun gia có khả nắm bắt dự báo thị trường để hộ dân chủ động sản xuất giảm thiểu rủi ro giá tham gia thị trường Một số thị trường tiêu thụ mà hộ sản xuất vụ đông ởGia Lâm cần quan tâm năm tới sau: Bảng 4.22 Thị trường tiêu thụ sản phẩm vụ đông huyện Gia Lâm Năm 2016 2017-2020 Sản phẩm Thị trường tiêu thụ - Hành củ - Các sở chế biến địa bàn huyện - Bí xanh, cà chua, ngơ, rau loại - Thị trường truyền thống Chợ đầu mối Long Biên - Hành củ Các sở chế biến địa bàn huyện - Bí xanh, cà chua, ngô, rau loại khu công nghiệp Bắc Ninh - Phục vụ nhu cầu tiêu dùng nhân dân huyện - Các thị trường truyền thống kể - Phục vụ nhu cầu tiêu dùng người dân địa bàn huyện - Tham gia giao dịch chợ đầu mối chuyên doanh rau vùng đồng sông Hồng địa bàn huyện Nguồn: Kế hoạch tiêu thụ sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm đến năm 2020 (2) Hình thành tổ chứctiêu thụ Các HTX tiêu thụ, tổ hợp tác tiêu thụ đảm nhận hoạt động thu gom, hồn thiện đóng gói sản phẩm sau bán cho tư thương mua buôn vận chuyển đến thị trường bán buôn trung tâm tiêu thụ lớn Nếu có điều kiện tổ chức dự trữ, bảo quản sản phẩm 79 Việc hình thành tổ chức tiêu thụ mặt làm giảm cạnh tranh không cần thiết gỉữa người sản xuất, mặt khác tăng cường sức mạnh để tăng khả thành công đàm phán bán hàng' nhờ lợi có quy mơ sản phẩm lớn Trong điều kiện HTX DVNN xã huyện nên đầu tư xây dựng nhà kho, phương tiện bốc dỡ vận chuyển để mở rộng thêm dịch vụ tiêu thụ sản phẩm Các hộ sản xuất thành lập HTX chuyên tiêu thụ tổ hợp tác thiêu thụ sản phẩm Ngoài ra, tổ chức tiêu thụ HTX, hộ nên quan tâm xây dựng nhãn mác sản phẩm tạo tin tưởng cho người tiêu dùng mua sản phẩm 80 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Những lý luận thực tiễn phát triển vụ đông chúng tỏ sản xuất vụ đơng góp phần quan trọng để khai thác sử dụng có hiệu nguồn lực sản xuất nơng nghiệp, góp phần giải việc làm tăng thu nhập cho lao động nông thơn Diện tích sản xuất vụ đơng huyện Gia Lâm có xu hướng thu hẹp mặt diện tích (giảm 78,6 năm 2013-2015) Về cấu gieo trồng diện tích gieo trồng lương thực có hạt (ngơ) diện tích rau đậu, hoa cảnh chiếm tỷ trọng lớn (trên 90%) Về phân bố diện tích gieo trồng, xã xã Văn Đức, Lệ Chi Phù Đổng có diện tích bình qn 200ha, tổng diện tích vụ đơng chiếm 41,9% toàn huyện Về suất, hầu hết loại trồng có suất tăng giai đoạn 2013-2015, giúp huyện trì sản lượng nơng sản diện tích kinh tác giảm Do giá trị sản xuất vụ đơng chiếm vị trí ngày quan trọng cấu ngành trồng trọt huyện Năm 2013 giá trị sản xuất vụ đông chiếm 34,5%, năm 2014 34,4% năm 2015 tăng lên chiếm 38,9% giá trị sảnxuất ngành trồng trọt Những nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến phát triển vụ đông huyện Gia Lâm bao gồm: quy mô yếu tố đầu vào sản xuất vụ đơng: đất đai, phân bón, lao động lớn hiệu kinh tế sản xuất vụ đông cao (ngoại trừ đầu tư phân vô cư cho hành); thị trường tiêu thụ ổn định mở rộng năm tới, tình trạng đất nơng nghiệp manh mún xố bỏ nhờ thực sách dồn đổi thửa, suất trồng cịn có khả tăng mạnh đầu tư thâm canh mức yếu tố thuận lợi thúc đẩy sản xuất vụ đơng Tình trạng thiếu vốn sản xuất, thiếu thơng tin KHKT sản xuất với nhận thức chưa đắn sản xuất vụ đông nhiều hộ cản trở lớn trình phát triển Bên cạnh đó, thiếu nước sản xuất chất lượng nguồn nước vấn đề cản trở sản xuất vụ đông nhiều xã huyện Gia Lâm Trên sở thực trạng, phương hướng mục tiêu phát triển vụ đông huyện Gia Lâm, đề tài đề xuất số giải pháp vốn, tăng cường áp dụng KHKT, thị trường tiêu thụ giải pháp tạo chuyển biến tích cực nhận thức 81 hộ sản xuất vụ đống nhằm đạt mục tiêu đưa 90% diện tích có khả sản xuất vụ đơng vào sử dụng, nâng cao thu nhập/ sào vụ đông đạt 25 triệu đồng Trong giải pháp, tổ chức xã hội nông thôn nhấn mạnh với vai trò cầu nối nồng dân với tiến KHKT, hạt nhân liên kết hộ việc vay vốn hướng dẫn hội viên sử dụng vốn có hiệu 5.2 KIẾN NGHỊ Để sản xuất vụ đơng phát triển ổn định góp phần quan trọng nâng cao thu nhập cho hộ nông dân, chúng tơi có số khuyến nghị sau:  Với Nhà nước - Nhà nước cần có sách bình ổn giá số vật tư nơng nghiệp chủ yếu đạm, lân, kali để giảm giá thành sản xuất hộ nông dân - Để giải nhu cầu vốn nơng dân ngồi việc đưa tín dụng nơng thơn làm Nhà nước cần có sách khuyến khích phát triển hình thức tín dụng sở phát huy nội lực, tiềm khu vực nơng thơn  Với cấp quyền huyện Gia Lâm Chính quyền huyện xã, thị trấn cần quan tâm đến sản xuất vụ đông địa phương hoạt động cụ thể đạo thống ngành, đoàn thể chuyển giao KHKT vào sản xuất, tăng cường quản lý dịch vụ đầu vào sản xuất, khâu giống Chính quyền huyện cần có biện pháp khuyến khích hỗ trợ nghề chế biến nơng sản địa bàn, từ tạo điều kiện thúc đẩy phát triển sản xuất vụ đông huyện  Với hộ nông dân - Các hộ nông dân cần mạnh dạn đầu tư tiền vốn, lao động để phát triển mở rộng quy mô sản xuất vụ đông - Cần đẩy mạnh phát triển chăn nuôi để tạo nguồn phân hữu cho sản xuất trồng trọt nói chung sản xuất vụ đơng nói riêng 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng việt: Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2001) Nghị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (1999) Nghị Hội nghị BCH TW lần thứ 6- khoá VIII, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI (2011) NXB Chính trị quốc gia - thật, Hà Nội Đặng Trung Thuận Trương Quang Hải (1999) Mơ hình hệ kinh tế sinh thái phục vụ phát triển nông thôn bền vững NXB nông nghiệp, Hà Nội Đào Thế Tuấn (1984) Hệ thống sinh thái nông nghiệp NXB Khoa học kỹ thuật, Hà Nội Đinh Thế Lộc (1997) Giáo trình Cây lương thực tập NXB Nông nghiệp, Hà Nội Đinh Văn Đãn (2002) Phát triển sản xuất vụ đơng theo hướng sản xuất hàng hố vùng đồng sông Hồng, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Đỗ Kim Chung, Phạm Vân Đình (1997) Giáo trình kinh tế nơng nghiệp NXB Nơng nghiệp, Hà Nội Học viện Chính trị quốc gia (2002) Giáo trình Kinh tế học phát triển NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 10 Lưu Đức Hải Nguyễn Ngọc Sinh (2008) Quản lý môi trường cho phát triển bền vững NXB Đại học quốc gia, Hà Nội 11 Minh Liễu (2015) http://gialam.gov.vn/gialam/portal/News-details/140/1086/Tram Khuyen-nong-huyen-to-chuc-co-hieu-qua-nhieu-mo-hinh-ho-tro-nong-dan-san-xuatvu-dong.html Truy cập 4/10/2016 12 Nguyễn Công Tạn (1998) Phát huy kết sản xuất vụ đông năm 1997, chuẩn bị tốt vụ đơng năm 1998 tỉnh phía bắc, Tạp chí Khoa học kỹ thuật nơng nghiệp, số 193 tháng năm 1998 13 Nguyễn Khắc Thanh (2015) Phát triển vụ đông huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, Luận văn thạc sỹ, Học viện Nơng nghiệp Việt Nam, Hà Nội 14 Nguyễn Quang Chính (2013) Phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 15 Nguyễn Thị Hồng (2013) Nghiên cứu phát triển sản xuất vụ đơng huyện n Khánh, tỉnh Ninh Bình, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội 83 16 Nguyễn Thị Hương (2014) Phát triển sản xuất vụ đông huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội 17 Phạm Vân Đình, Đỗ Kim Chung cộng (1998) Kinh tế nông nghiệp NXB Nơng nghiệp, Hà Nội 18 Phịng nơng nghiệp huyện Gia Lâm (2015) Báo cáo kết sản xuất vụ đông 2014 2015, phương hướng sản xuất vụ đông 2016-2017, Gia Lâm 19 Phịng nơng nghiệp huyện Gia Lâm (2015) Báo cáo kết sản xuất vụ đông từ năm 2011 đến năm 2015 phương hướng nhiệm vụ đến năm 2016, Gia Lâm 20 Thời báo Kinh tế Việt Nam (2008) Phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam, số ngày 9/9/2008 21 Trần Đức Toàn (2008) Nghiên cứu phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội 22 Trần Quốc Tuấn (2013) Môi trường vĩ mô – môi trường tổng quát, Bài viết khoa học cơng nghệ thuộc giáo trình mơn quản trị học Thư viện học mở Việt Nam, Truy cập ngày 12/11/2014 23 Trần Thành Nam (2005) Phát triển nông nghiệp đồng sông Cửu Long – Thực trạng giải pháp, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Nông lâm TP HCM, TP HCM 24 Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Hưng Yên (2015) Báo cáo trạng chất lượng môi trường tỉnh Hưng Yên năm 2015 25 Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm (2015) Báo cáo quy hoạch sử dụng đất năm 2015 quy hoạch đến năm 2020, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội 26 Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm (2015) Báo cáo tình hình thực nhiệm vụ kinh tế xã hội 2015 phương hướng năm 2016, Gia Lâm 27 Uỷ ban nhân dân huyện Gia Lâm (2015) Số liệu thống kê huyện Gia Lâm năm 20132015, Gia Lâm 28 Viện sách chiến lược phát triển nơng nghiệp nông thôn (2008) Xây dựng nông nghiệp đại Việt Nam, tọa đàm xây dựng tiêu chí nơng nghiệp đại, tháng năm 2008 29 Viện nghiên cứu rau (2003) Nghiên cứu giải pháp kinh tế – kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu sản xuất số loại rau chủ yếu vùng ven thành phố Hà Nội – Hải Phòng, Hà Nội Tiếng Anh: 30 APAARI, 2012 Linking Farmers to Market: A Success Story of Lettuce Export from Chinese Taipei Asia-Pacific Association of Agricultural Research Institutions, Bangkok, Thailand 44 p 84 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN CÂY VỤ ĐÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM (Dành cho nơng hộ) Tình hình sản xuất vụ đơng hộ nơng dân huyện Gia Lâm Tình hình hộ - Họ tên chủ hộ: Nam(nữ) Tuổi -Xóm (Đội) Thôn Xã - Trình độ văn hố Trình độ chun môn - Thuộc loại hộ: + Theo trình độ phát triển kinh tế: + Theo phương thức sản xuất: - Tổng số nhân khẩu: + Tổng số lao động chính: + Tổng số lao động phụ: - Số lao động thức tế tham gia sản xuất nơng nghiệp: + Tổng số lao động chính: + Tổng số lao động phụ: Tình hình đất canh tác hộ TT D tích (sào) Hạng đất Điều kiện tưới Bố trí trồng năm 2015 tiêu Tổng Diện tích canh tác có khả trổng vụ đơng: sào 85 Một số tư liệu sản xuất Tư liệu sản xuất ĐVT S.lượng Vốn vật - Máy bơm - Máy làm đất - Trâu bò cày kéo - Phương tiện v.chuyển + Cơ giới + Sũc vât kéo + Thô sơ Tu liệu sản xuất ĐVT S.lượng + Tư liêu khác + + Vốn tiền - Tư có - Đi vay - Vốn khác Kết sản xuất vụ đông hộ năm 2015 Chỉ tiêu ĐVT Cây: Diên tích: Số lượng Đơn Giá SP thu đươc - SP - SP phụ C.phí trung gian - Giống + Gia đình + Mua - Phân chuồng + Gia đình + Đi mua - Đam - L&111 - Kali - Phân tổng hợp - Thuốc BVTV - Thuốc trừ cỏ - Thuỷ lợi phí - BV ruộng - Thuê làm đất - Chi phí phân bổ 86 sào Cây: Diên tích: Giá trị (l000đ) Số lượng Đơn giá sào Giá tri (l000đ) + + - Chi phí khấc + + Lao động - LĐ gia đình + LĐ thuê KHTSCĐ Khả cung cấp phân chuồng chăn ni năm 2015 - Trâu, bị Số Lượng phân Loại vật nuôi năm chuồng (tạ) (con) - Gia súc khác - Lợn thịt + - Lợn nái + -Gà - Gia cầm khác Loại vật nuôi Số Lượng phân năm (con) chuồng (tạ) Tổng số Tổng số Một số câu hỏi trắc nghiệm Ơng (bà) có coi vụ đơng vụ sản xuất năm khơng? - Có - Khơng - Gia đình có sử dụng giống sản xuất vụ đơng? - C ó - Khơng Xin cho biết nguyên nhân Cây Cây bí Nguyên nhân Cây cà chua Hành xanh - Giống đắt - Giống không phù hợp với điều kiện đất đai - Khơng tìm nguồn giống tin tưởng Không hiểu biết kỹ thuật chăm sóc - Khơng có nhu cầu - Ngun nhân khác - Gia đình áp dụng biện pháp bảo quản, chế biến sản phẩn vụ đơng? Trong sản xuất vụ đơng gia đình nhận hỗ trợ hay ưu đãi gì? - Vay vốn với lãi suất ưu đãi - Nếu vay lãi suất % vay 87 - Hỗ trợ về: Giống Vật tư - Hướng dẫn kỹ thuật - Hỗ trợ khác Kỹ thuật trồng chăm sóc vụ đơng mà gia đình áp dụng do: - Các hệ trước truyền lại - Học gia đình khác - HTX dịch vụ nơng nghiệp hướng dẫn 6.1 Gia đình bán sản phẩm cho ai? - Tư thương đến mua nhà - Tự vận chuyển đến điểm thu gom - Tự vận chuyển đến sở chế biến - Tự bán cho người tiêu dùng ngồi chợ 6.2.Gia đình thường bán sản phẩm vào thời điểm nào? - Ngay sau thu hoạch - Bảo quản sản phẩm chờ giá 6.3 Ông (bà) nhận xét giá bán sản phẩm nay? Tên sản Giá bán sản phẩm phẩm Cao Vừa phải Thấp ổn định Không ổn định 6.4 Trong việc tiêu thụ sản phẩm gia đình gặp khó khăn gì? - Giá bán thấp - Tư thương ép giá - Vận chuyển q xa 6.5 Gia đình thường gặp khó khăn sản xuất vụ đông? - Điều kiện tưới tiêu - Thiếu vốn - Thiếu kỹ thuật - Giá vật tư nơng nghiệp cao - Thiếu giống có chất lượng -Thiếu lao động -Thời tiết thuận lợi -Sâu bệnh truột hại phá 6.6 Ơng bà có nhu cầu vay vốn để đầu tư cho vụ đông không? - Khơng - Có 88 6.7 Gia đình huấn luyện vụ đơng khơng? - Khơng - Có Theo gia đình hình thức thích hợp - Mở lớp tập huấn - Tuyên truyền hệ thống pháp - Phổ biến sinh hoạt đoàn thể - Xây dựng điển hình diễn kỹ thuật 6.8 Ơng ( bà) có muốn mở rộng diện tích trồng vụ đơng khơng? - Khơng - Có Tại sao? - Thiếu đất - Điều kiện tưới tiêu - Thiếu vốn - Thiếu kỹ thuật - Tiêu thụ sản phẩm khó khăn - Thiếu lao động - Thiếu giống có chất lượng - Giá vật tư nơng nghiệp cao Xin chân thành cảm ơn ông ( bà) Người vấn 89 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN CÂY VỤ ĐÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM (Dành chođại diện quyền địa phương) Ngày/tháng/năm:……………………Tên người vấn:……………………… Tên người vấn:…………….………………………………………… Thôn:……………………xã………………………… huyện Gia Lâm Chức vụ xã/huyện:…………………… - Số điện thoại:……………… …… I Thông tin chung xã Dân số…………….người; số lao động……….người; số lao động nông nghiệp………………………người Tỷ lệ hộ nghèo……….% Diện tích trồng trọt………… ha; Diện tích trồng vụ đơng năm 2015 Địa phương có trạm bơm phục vụ tưới tiêu? Đánh giá trạng kênh mương, giao thông địa phương? Cơ cấu kinh tế địa phương? mạnh kinh tế địa phương? Cơ cấu lao động địa phương nào? Lao động trẻ có thiếu việc làm khơng? họ thường đâu để tìm việc làm? Trong lĩnh vực nào? Số hộ làm nghề chế biến đậu phụ, chăn nuôi lợn, tư thương thu gom SP nông nghiệp địa phương năm qua? Năm 2013: nghề đậu phụ hộ, chăn nuôi lợn hộ, thu gom .hộ Năm 2014: nghề đậu phụ hộ, chăn nuôi lợn hộ, thu gom .hộ 90 Năm 2015: nghề đậu phụ hộ, chăn nuôi lợn hộ, thu gom .hộ II Tình hình phát triển sản xuất vụ đông địa phương? 11 Diện tích trồng vụ đơng địa phương bao nhiêu? 12 Tỷ lệ số hộ dân tham gia trồng vụ đông địa phương? 13 Cây trồng vụ đông địa phương chủ yếu loại nào? Diện tích loại? 14 Cây vụ đông trồng chân ruộng nào? Chân ruộng trồng nhiều nhất? + Đất màu + Đất lúa - màu + Đất vụ lúa 15 Diện tích vụ đơng qua năm gần diễn biến nào? - Tăng - Giảm - Khơng thay đổi 16 Đời sống người dân có thay đổi so với trước phát triển trồng vụ đông? 17 Các sách hỗ trợ địa phương cho phát triển vụ đông? + Giống + Bảo vệ thực vật: + Thị trường: + Tập huấn, hội thảo: 91 +Vốn: 18 Vấn đề khó khăn phát triển vụ đông địa phương? 19 Những thuận lợi phát triển vụ đông địa phương? 20 Định hướng địa phương phát triển vụ đông thời gian tới? Xin cảm ơn ông/bà 92 PHỤ LỤC MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU 93 ... luận sản xuất vụ đông? Các học kinh nghiệm phát triển sản xuất định hướng phát triển sản xuất vụ đông? Phát triển vụ đông huyện Gia lâm diễn nào? Các yếu tố ảnh hưởng tới sản xuất vụ đông huyện? ... tài ? ?Phát triển sản xuất vụ đông địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội? ?? nghiên cứu với mục tiêu: Nghiên cứu, đánh giá thực trạng phát triển sản xuất vụ đông huyện Gia Lâm, từ đưa giải pháp phát. .. nông nghiệp năm huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 1.2.2 Mục tiêu cụ thể + Hệ thống hóa sở lý luận thực tiễn phát triển sản xuất vụ đông + Đánh giá thực trạng phát triển sản xuất vụ đông huyện Gia