T Hc Microsoft ASP.NET Bn quyn ca: www.vovisoft.com Rào Trc Hành trang vào Khóa Hc ASP.NET Ta nên chun b sn mt s kin thc cn bn v lp trình hay phát trin mng khi bc vào khóa hc này thì tt hn, vì tuy bn không cn phi bit v ASP c đin (classic ASP) nhng, nh chúng tôi đã trình bày trong phn FAQ  trang Chào Mng đu khóa hc, bn cn: • tham kho các bài vit trong khóa Hc Microsoft .NET ca thy Lê Ðc Hng đ làm quen vi .NET framework, Visual Basic.NET, Visual Studio.NET. VB.NET s đc dùng làm ngôn ng mc đnh (default) trong các thí d, các bài tp hay các d án ca khoá. • bit tng quát v HTML (HyperText Markup Language) khi ta cn trình bày các trang web trên browser. Browser đc dùng trong khoá này là IE6 (Internet Explorer Version 6). • quen thuc vi các h điu hành mi hin nay (Operating System) nh Windows 2000 (Professional hay Server) hay Windows XP (Home hay Professional), cng nh quen thuc cách qun lý các ng dng liên h nh Web Server (Personal Web Server hay Internet Information Server - IIS) và các c s d liu (database) MS SQL Server 2000 - xin tham kho các bài vit v MCSE ca thy V Hu Tín, thy Tng Vinh Tài và lp MCSE. • vài kin thc cn bn v XML liên quan đn vic chuyn thông tin t ch này qua ch khác. V XML, bn nên tham kho các bài vit XML, K Thut Nng Ct trong Tng Lai ca thy Lê Ðc Hng và các bài t hc XML ca cô Bch Trí cng trên mng Vovisoft này). Tht ra, ta đâu làm khó nhau chi nhng phi rào trc đón sau nh vy là vì con đng ta đi tìm hiu v ASP.NET hi lt lo gp ghnh. Mt khi ta phát trin mng vi ASP.NET, ta phi vn dng tt c các ng dng liên h và kt hp mi th vào nhau. Ðó cng là lý do ti sao khoá hc này ch nhm vào các lp trình viên đã có kinh nghim phát trin mng. Tuy vy, chúng tôi s c gng trình bày mt cách đn s, ngn và gn khi đ cp đn các ng dng k trên trong các bài hc có liên quan đn đ bn (nht là bn nào thích thú trong vic phát trin mng và mi làm quen vi ASP.NET) d dàng theo di và tìm hiu v ASP.NET. Nhu Liu (Software) Nhu liu (phn mn hay software) ti thiu phi có đ hc khoá ASP.NET thành công: • V h điu hành (Operating System): ta nên dùng Windows 2000 (Professional hay Server) hay Windows XP (Home hay Professional). Lý do chính là các versions ca Windows này h tr Unicode và có th cài t do Internet Information Server (IIS Version 5) h tr ASPX đ ta dùng cho ASP.NET vì IIS đc cung cp min phí trong các h điu hành k trên. • Ngoài ra, bn cn phi có .NET framework SDK (Software Development Kit) ti xung t mng Microsoft. Chúng tôi s trình bày vic at3i xung  đâu và công cuc b trí nh th nào  bài hc s 1. Nu nh bn đã có và cài đt Microsoft Visual Studio.Net (VS.NET) theo s hng dn các bài hc ca khóa Hc Microsoft .NET thì càng tt na. Vì rãi rác trong các bài hc v ASP.NET, chúng tôi cng trình bày mt s thí d dùng VS.NET cho ASP.NET mc dù tht ra ch cn có Notepad thôi đã cng . d xài sut nm. • Cui cùng, bn cn phi có và cài đt thành công mt c s d liu (Database) vng mnh tng ng vi OLE DB- compliant database system nh SQL Server 2000 đ dùng lu tr nhng thông tin cn thit. Tuy nhiên, ta cng có th dùng MS Access 2000 đ tm thi thay th SQL Server 2000 cho các thí d trong khoá phn nhiu trình bày các ni và các kiu thu thp d liu hay thông tin xuyên qua SQL Server 2000. Ti sao ta li quan tâm và phát trin mng vi ASP.NET Ta phi công nhn mt điu là .NET Framework và các ng dng ca nó đã và đang to mt cuc cách mng k thut trong công ngh Tin Hc (Information Technology), thay đi tn gc r các kiu mu lp trình hay phát trin và trin khai mng trên th gii và do đó to mt vn hi mi đáp ng mi yêu cu khn thit cho các ngành ngh k thut và thng mi hin nay cng nh vch mt hng đi vng chc và dài lâu cho tng lai Tin Hc. ASP.NET chính là mt trong nhng ng dng quan trng nht đ phát trin và trin khai mng mt cách d dàng cha tng . thy t xa đn nay. Tht vy, không phi là chúng tôi khoái . n đâu, hãy lng nghe th chính Microsoft đã nói v ASP.NET nh th nào: 'ASP.NET is a revolutionary programming frramework that enables the rapid development of powerful web applications and services. Part of the Microsoft .NET Platform, it provides the easiest and most scalable way to develop, deploy and run distributed web applications that can target any browser or any application.' Có y chang nh vy hay không? hay là ch qung cáo theo kiu . 'cao đn hn tán' mà thôi? Chúng ta hãy . 'ngi xung đây, hãy ngi xung đây' và ngi gn li vi nhau đ nhìn cho rõ nhng đc tính không . tm thng ca ASP.NET nh sau: Developer Productivity Easy Programming Model: ASP.NET giúp ta phát trin và trin khai các ng dng v mng trong mt thi gian k lc vì nó cung cp cho ta mt kiu mu lp trình d dàng và gn gàng nht. Ngoài ra còn bãnh hn na, các trang ASP.NET làm vic vi mi browsers hin nay nh Internet Explorer (IE), Netscape, Opera, AOL, . mà không cn phi đi ti đi lui các ngun mã rt vt vã nh trc. Flexible Language Options: Không nh ASP kiu c đin ch gii hn vi VBScripts and JScripts, ASP.NET ym tr trên 25 .NET ngôn ng lp trình (d nhiên ngoài các ngôn ng mi thit lp đã cài sn ym tr .NET framework nh là VB.NET, C# và JScript.NET còn có MC++.NET, Smalltalk.NET, COBOL.NET, Eiffel.NET, Perl.NET, Component Pascal.NET, Mercury.NET, Oberon.NET, Python.NET, vân vân và vân vân . không k xit). Great Tool Support: Mc dù ta có th ch cn dùng ti Notepad đ trin khai các trang ASP.NET nhng Visual Studio.NET giúp nng sut trin khai mng thêm phn hiu qu ví ta có th quan sát các k hoch ca ta d dàng hn khi phát ha (design) các thành phn ca ASP.NET bng hình nh vi ASP.NET Web Forms hay Services theo phng pháp 'drag-drop-doubleclick' quen thuc ca nn Windows. Thêm na, li còn ym tr ta trong vic phát hin và loi b nhng li sai mt cách rt thun li trong khi phát trin các ng dng v mng (support for debugging and deploying ASP.NET Web applications). Ðây là trang đu tiên khi dùng Visual Studio.NET: Rich Class Framework: Nh nn tng vng vàng và tài nguyên phong phú ca .NET Framework vi hn 5000 classes bao gm đ th mi chuyn trên tri di đt nh XML, data access, file upload, regular expressions, transactions, message queuing, SMTP mail, vân vân và vân vân . nên vic thit k các đc tính trong mt ng dng tr nên nh nhàng và thoi mái hn xa rt nhiu. Improved Performance and Scalability Compile execution: ASP.NET không nhng chy nhanh hn ASP c đin gp 5 ln mà còn có th duy trì kiu mu cp nht gi là kiu mu 'just hit save', ngha là ASP.NET t đng dò tìm mi s thay đi và compile files khi cn thit cng nh lu tr kt qu compile đó đ cung ng dch v cho nhng yêu cu tip theo sau, nh vy ng dng ca bn luôn luôn cp nht hóa và chy nhanh hn c . nga Nhâm Ng 2002. Rich output caching: ASP.NET có kh nng lu tr mt kt qu chung trong phân b memory ca trang đ gi gii đáp cho cùng mt yêu cu t nhiu khách hàng khác nhau và nh đó không nhng tit kim đc s lp đi lp li công tác thi hành ca mt trang web mà còn gia tng hiu xut mt cách ngon mc do gii hn ti đa vic cht vn các c s d liu (eliminating the need to query the database on every request) rt tn nhiu thi gian. .NET Outperforms J2EE: Trong vic đi đu vi nhau v hiu xut (performance) và scalability vi cùng mt ng dng phát trin gia Sun's Java Pet Store J2EE và ASP.NET thì ASP.NET không nhng nhanh vt tri hn J2EE đn 28 ln (khoãng 2700%), ngun mã li ít hn nhiu (khoãng 1/4 ngun mã ca J2EE) mà còn dùng b x lý (processor) ch khoãng 1/6 ln so vi vic s dng processor ca J2EE. Nu mun tìm hiu thêm, bn có th truy tìm d dàng nhng trang so sánh nh vy khi ni vào Internet đ 'search' v hiu xut ca c hai sn phm. Enhanced Reliability Memory Leak, DeadLock và Crash protection: ASP.NET cng có kh nng t đng dò tìm và phc hi (detects and recovers) nhng tr ngi nghiêm trng nh deadlocks hay b nh (memory) b r đ bo đm ng dng ca bn luôn luôn sn sàng khi dùng mà không làm cn tr vic cung ng dch v cn thit thng l. Easy Deployment Simple application deployment: ASP.NET đn gin hóa vic trin khai ng dng mng, do đó bin vic trin khai toàn b ng dng tr nên d dàng và thun li hn hn trc kia vì bây gi ta ch cn sao (vi XCOPY) và lu tr  Server ch không cn phi chy chng trình 'regsrv32' đ đng ký bt c thành phn nào c, và thêm na, khi cn lu tr nhng yu t ph cn thit cho vic thit lp hay b trí các ng dng, ta ch cn lu gi nó vào trong mt h s di dng XML là đ. Dynamic update of running application: ASP.NET cho phép ta t đng cp nht hóa (update) các thành phn đã compiled (compiled components) mà không cn phi khi đng li (re-start) các Web Server. Easy Migration Path: Ta không cn phi du nhp nhng ng dng đc phát trin và trin khai bng ASP c đin hin có ca bn vào ASP.NET vì ASP.NET có th chy song song vi . cu chin binh ASP  cùng mt Internet Information Server (IIS) trong nn Windows 2000 hay nn Windows XP. Các ng dng c vn tip tc chy ht sc thoi mái vi ASP.DLL trong khi ASP.NET engine s x lý các ng dng mi. Ngoài ra, ASP.NET còn cho phép bn dùng li nhng thành phn thng mi hin nay kiu COM c đin trong các ng dng ca nó. XML Web Services: Dch v tân k v mng vi XML cng cho phép bn truyn đt (communicate) và chia x (share) các d kin (data) xuyên qua mng Internet d dàng ti các SOAP client mà không h phân bit đi x các h điu hành hay các ngôn ng lp trình khác nhau (regardless of OS or programming language). Nh đó, ta không cn phi hc thêm hay đào sâu các kin thc v Networking, XML hay SOAP, . Mobile Web Service Support: Thêm na, ASP.NET Mobile Controls còn giúp ta phát trin và trin khai mng nhm vào th trng nhng cell phone hay PDA vi gn hn 80 Mobile Web Services đuc cung cp trong .NET framework. Bn ch cn lp trình cho ng dng ca bn nh thng l ri phó mc cho Mobile Controls đó t đng phát sinh ra nhng ngun mã nh WAP/WML, HTML hay iMode thích hp vi tng loi thit b (device) riêng bit. Thôi, đn đây ta tm ngng . 'đánh bóng' nhng gì đã sáng chói đó mà hít mt hi tht dài, bc mt bc khi đu cho cuc hành trình tìm hiu và thc hành v ASP.NET. Vy xin mi bn hãy sang sông, à không, sang . trang vi bài s 1 'Làm Quen vi ASP.NET' Bài 01 Làm Quen vi ASP.NET Hãy ngi xung đây, hãy ngi xung đây, xa cn bun phin. Du bit chia phôi, nhng trong cuc đi, vn có đôi ta. Hãy ngi xung đây - Lê Uyên Phng Trong trang này, ta s tham kho mt s vn đ nh sau: • ASP.NET là gì? • Phng pháp làm vic trong mng • S lc v .NET Framework • B trí và cài đt ASP.NET • To trang ASP.NET đu tiên Chc hn ta có dp đc nghe Nguyn Ngc Ngn k vi K Duyên rng ông đã b công gn 2, 3 nm tri đng đng đ . nghiên cu rt là cc kh mi khám phá ra mt chân lý nh sau: 'Thà là ly v va tr va đp còn hn là ly v . va già va xu'. Ta thì không cn phi tn nhiu nm tháng đn th đ bit đc ASP.NET va tr va đp hn là ASP hoc nhng phng pháp phát trin mng c đin khác nhng dù có bit rõ ASP.NET va tr va đp (Microsoft chính thc khai trng sn phm .NET Framework và MS Visual studio.NET vào ngày 13 tháng Hai nm 2002, tuy nhiên rt nhiu phiên bn Beta2 đã đc ph bin khp th gii gia nm 2001) nhng my ai bit đc ASP.NET là gì và dung nhan . mùa h ra làm sao? Vy ta 'hãy ngi xung đây' đ bt đu làm quen vi ASP.NET. ASP.NET - EM LÀ AI? Trc ht, h tên ca ASP.NET là Active Server Pages .NET (.NET  đây là .NET framework). Nói đn gin, ngn và gn thì ASP.NET là mt công ngh có tính cách mng dùng đ phát trin các ng dng v mng hin nay cng nh trong tng lai (ASP.NET is a revolutionary technology for developing web applications). Bn lu ý  ch ASP.NET là mt phng pháp t chc hay khung t chc (framework) đ thit lp các ng dng ht sc hùng mnh cho mng da trên CLR (Common Language Runtime) ch không phi là mt ngôn ng lp trình. Ngôn ng lp trình đc dùng đ din đt ASP.NET trong khóa này là VB.NET (Visual Basic .NET) và VB.NET ch là mt trong 25 ngôn ng .NET hin nay đc dùng đ phát trin các trang ASP.NET mà thôi. Tuy mang h tên gn ging nh ASP c đin nhng ASP.NET không phi là ASP. Ta s lc  đây vài khác bit gia ASP.NET và ASP đ bn có khái nim tng quát và s trình bày thêm chi tit khi đào sâu vào tng đim đc trng (features) ca ASP.NET  tng bài hc mt. KHÁC BIT GIA ASP.NET VÀ ASP ASP.NET đc phác tho (re-design) li t s không, nó đc thay đi tn gc r và phát trin (develop) phù hp vi yêu cu hin nay cng nh vch mt hng đi vng chc cho tng lai Tin Hc. Lý do chính là Microsoft đã quá chán nãn trong vic thêm tht và kt hp các công dng mi vào các kiu mu lp trình hay thit k mng theo kiu c đin nên Microsoft ngh rng tt nht là làm li mt kiu mu hoàn toàn mi thay vì vá víu ch này ch n vào ASP. Ðó là cha k đn nhiu phát minh mi ra đi sau này da trên các khái nim mi m theo xu hng phát trin hin nay ca công ngh Tin Hc (Information Technology) cn đc đa vào kiu mu phát trin mi đó. Nh vy, ta mi có th nói . khi khi ASP.NET không phi là ASP. Tht vy , ASP.NET cung cp mt phng pháp hoàn toàn khác bit vi phng pháp ca ASP. Lu ý, mc dù ASP.NET và ASP khác bit nhau nhng chúng có th hot đng vui v hài hoà vi nhau trong Web Server ca bn (operate side-by-side). Do đó, khi bn cài ASP.NET engine, bn không cn lp trình li các ng dng hin có di dng ASP ca bn tuy rng, nu mun, bn có th làm điu đó rt d dàng. S THAY ÐI C BN ASP đã và đang thi hành s mng đc giao cho nó đ phát trin mng mt cách tt đp nh vy thì ti sao ta cn phi đi mi hoàn toàn? Lý do đn gin là ASP không còn đáp ng đ nhu cu hin nay trong lãnh vc phát trin mng ca công ngh Tin Hc. ASP đc thit k riêng bit và nm  tng phiá trên h điu hành Windows và Internet Information Server, do đó các công dng ca nó ht sc ri rt và gii hn. Trong khi đó, ASP.NET là mt c cu trong các c cu ca h điu hành Windows di dng nn hay khung .NET (.NET framework), nh vy ASP.NET không nhng có th dùng các object ca các ng dng c mà còn có th x dng tt c mi tài nguyên mà Windows có, d dàng nh . n cm tm bì sn ch vy. Ta có th tóm tc đi khái s thay đi nh sau: • Tp tin ca ASP.NET (ASP.NET file) có extension là .ASPX, còn tp tin ca ASP là .ASP. • Tp tin ca ASP.NET (ASP.NET file) đc phân tích ng pháp (parsed) bi XSPISAPI.DLL, còn tp tin ca ASP đc phân tích bi ASP.DLL. • ASP.NET là kiu mu lp trình phát đng bng s kin (event driven), còn các trang ASP đc thi hành theo th t tun t t trên xung di. • ASP.NET x dng trình biên dch (compiled code) nên rt nhanh, còn ASP dùng trình thông dch (interpreted code) do đó hiu sut và tc đ phát trin cng thua sút hn. • ASP.NET ym tr gn 25 ngôn ng lp trình mi vi .NET và chy trong môi trng biên dch (compiled environment), còn ASP ch chp nhn VBScript và JavaScript nên ASP ch là mt scripted language trong môi trng thông dch(in the interpreter environment). Không nhng vy, ASP.NET còn kt hp nhun nhuyn vi XML (Extensible Markup Language) đ chuyn vn các thông tin (information) qua mng. • ASP.NET ym tr tt c các browser và quan trng hn na là ym tr các thit b lu đng (mobile devices). Chính các thit b lu đng, mà mi ngày càng ph bin, đã khin vic dùng ASP trong vic phát trin mng nhm vn ti th trng mi đó tr nên vô cùng khó khn. PHNG PHÁP LÀM VIC TRONG MNG Internet đã và đang đem li nhiu điu k diu cho đi sng ca ta. Tht vy, nó có kh nng 'ni vòng tay ln' mi ngi trên th gii tng chng nh cách bit xa xôi ngàn dm bng dng li gn trong gang tt, k thut này đã mang li bit bao nhiêu điu mi m đn cho ta t nh e-mail, instant messaging hay World Wide Web (hay gi tc là WWW hay Web hay mng) làm vic thông tin liên lc tr nên d dàng, do đó con ngi cùng đi sng cng thay đi nhanh chóng nh .'cun theo chiu gió'. T khi đu, vic phát trin 1 mng ht sc là đn gin, ch cn mt hay vài trang trong đó ta mun chia s bt c thông tin gì ta thích là chc chn cng có ngi ghé qua thm ving. Tuy vy, các trang trong thi k khi nguyên ca mng rt th đng, nó không cho phép khách vãng lai trao đi thông tin mt cách h tng (interact) vi ta, ngha là thm thì có thm nhng không hi hay chia s đc gì vi nhau. Dn dà, mng phát trin thêm nhiu công dng khác nhau gn thêm vào nào là hình nh, nào là tables, forms và cui cùng có th trao đi thông tin hay tâm tình vi khách vãng lai qua các ng dng nh guestbook, thm dò ý kin (user, customer hoc là client poll) hay các din đàn vi mi tit mc trên tri di đt. Sau đó, các chuyên gia phát trin mng li thêm tht và trang đim cho mng ca mình càng lúc càng đc sc hn, cùng muôn mu muôn v. Tt c nhng c gng đó đã đem tác đng h tng đn gia Web Master (hay nhóm qun lý mng) và khách vãng lai nh ta đc chng kin hin nay, tuy vy vn còn thiu hn 1 phn quan trng nht là phn ni dung c đng tu bin (dynamic content). Do đó vai trò ca phng pháp dch v (server processing) đc phát trin đ có th trình bày ni dung đc lu tr trong các c s d liu (database) tu theo yêu cu riêng bit cho tng cá nhân. KIU MU RESQUEST/RESPONSE Kiu mu này chính là toàn b phng pháp làm vic theo kiu Client /Server hin dùng vi ASP. Client/Server - Mt trng hp đn gin nht là s trao đi thông tin gia 2 máy vi tính đ hoàn thành 1 công vic đc đnh trc, trong đó máy Server cung cp dch v theo yêu cu ca 1 máy khách hành (Client PC). Thng thng, Server là máy vi tính lu tr thông tin v mng trong đó có hình nh, video, nhng trang HTML hay ASP. Client là máy vi tính đc dùng đ lt mng. Mt cách tng quát phng pháp này gm có 4 bc c bn sau: 1. Client (thông qua Internet Browser) xác đnh v trí ca Web Server qua 1 ni URL (Universal Resource Locator) t nh www.vovisoft.com 2. Client s yêu cu đc tham kho 1 trang trong mng đó và thng là trang ch (home page) t nh index.htm hay default.htm 3. Server đáp ng bng cách hoàn tr h s mà Client đã yêu cu. 4. Client nhn đc h s gi v và hin th (display) trong browser ca mình. Lu ý, mt khi Client đã nhn đc h s ri, quá trình trao đi qua li đó kt thúc ngay tc khc. Sau đó, Server và Client tr thành . 'ngòi xa l', coi nh là cha tng bao gi gp nhau (stateless model), ta gi là kiu . 'làm ng'. KIU MU EVENT-DRIVEN Kiu mu event-driven này dùng vi ASP.NET cng tng t nh là kiu mu event-driven mà ta vn thng dùng trong khi lp trình các ng dng vi Visual Basic 6. Trong kiu mu này, Server s không 'ngi . chi xi nc' ch Client yêu cu tham kho 1 trang nào đó trong mng mà Server đã b trí và k hoch sn trc tt c mi tình hung đ có th hành đng kp thi mi khi Client quyt đnh làm 1 điu gì đó. Ta gi đó là 'response to your action', còn trong kiu mu trc là 'response to your request', nh vy ASP.NET có th phát hin ra các hành đng ca Client đ phn ng cho thích hp. Ðc ti đây chc bn s hi li ngay rng: 'a, nhng mà làm sao mt Server nào đó, có th  tn đâu đâu bên kia đa cu, li bit đc là ta đang gõ vài mu t trong mt hp ch hay là đang nhp mi chut (click) vào button trong phn Guestbook hay Forum ca Vovisoft đ gi đi mt thông đip làm quen vi Vovisoft?'. À, s d Server có th làm đc 'chuyn . khó tin nhng có thit đó' là da vào tin trình x lý linh đng  Client (gi là clever client-side processing) đ thc hin kiu mu event-driven này ca mình. Tin trình x lý  Client xãy ra khi ta b trí ngun mã thích hp mà Client có th hiu đc trong các trang ta gi v cho Client. Lu ý là mc dù các trang mng (web page) ta đu cha  Server nhng ngun mã li có th đc thc hin và x lý, hoc  Server hoc  Client (Server-Side processing và Client-Side processing) tu theo cách ta b trí. Tht vy, ASP.NET không th nào bit đc chuyn gì s xãy ra  máy vi tính ca bn (Client PC) nhng nh vào tin trình x lý linh đng  Client mà Server có th tin hành kiu mu phát trin mng mi theo phng pháp event-driven. Nh là ta có th chy ngun mã  2 ch khác nhau: hoc là chy  Server (gi là Server-side) hoc là chy  Client (Client- side) và các ngun mã  2 ch này hoàn toàn khác bit, không có tác đng h tng vi nhau (no interact with each other). Ðiu đó có ngha là máy Client s chu trách nhim thi hành các ngun mã đc lp trình dành cho mình cng nh máy Server ch chy các ngun mã dành cho Server. Thông tin hay ni dung cn thit  Server s đc chuyn sang dng HTML đn gin (plain HTML) trc khi gi đn cho Client, thng thì ngun mã dành cho Client cng đc chuyn đi di dng 'plain text command' đ thc hin các hiu ng nng đng (dynamic effect)  máy Client, t nh thay đi hình nh (image rollover) hay hin th mt thông đip (message box). ASP.NET s dùng các ngôn ng mi có trình biên dch (compiled languages) nh C# hay VB.NET đ son các ngun mã trong các trang Web  Server. S LC V .NET FRAMEWORK Mi chc nng ASP.NET có đc hoàn toàn da vào .NET framework, do đó có ch .NET trong ASP.NET. Ta cn phi hiu thu đáo kin trúc h tng ca .NET framework đ dùng ASP.NET mt cách hiu qu, trong đó quan trng nht là CLR và .NET Framework Class. CLR (COMMON LANGUAGE RUNTIME) CLR là môi trng đc dùng đ qun lý s thi hành các ngun mã (manage the execution of code) mà ta đã son ra và biên dch (write and compile code) trong các ng dng. Tuy nhiên khi biên dch ngun mã, ta li biên dch chúng ra thành mt ngôn ng trung gian gi là Microsoft Intermediate Language (MSIL). Chính MSIL trung gian này là ngôn ng chung cho tt c các ngôn ng .NET hin có, do đó chc bn cng đoán ra là ASP.NET cng đc biên dch (compile) ra MSIL nh mi ai khác. Trong khi biên dch nh vy, các ng dng cng sn xut ra nhng thông tin cn thit đ t . qung cáo chính mình, ta gi nhng thông tin này là metadata. Ðn khi ta chy mt ng dng, CLR s tip qun (take-over) và li biên dch (compile) ngun mã mt ln na ra thành ngôn ng gc (native language) ca máy vi tính trc khi thi hành nhng công tác đã đc b trí trong ngun mã đó. Ta có th cm thy nhng vic bn rn sau hu trng đó khi phi ch đi 1 khoãng thi gian cn thit đ CLR chm dt nhim v ca nó khi ln đu phi biên dch (compile) và hin th 1 trang Web, nhng ri mi chuyn s xuôi chèo mát mái, cui cùng là ta có mt trình biên dch (compiled code) đ x dng rt hiu qu. .NET FRAMEWORK CLASSES Ðiu quan trng nht mà ta cn phi nh là mi th trong .NET đu là object, t nh các trang ASP.NET, các hp thông đip (message box) hay là nút bm (button), tt c đu là object c. Các object đó đc t chc li thành tng nhóm riêng bit nh trong mt th vin đ ta d dàng x dng. Ta gi các nhóm nh vy là namespaces, và ta s dùng nhng namespace này đ gi hay nhp (import) các class cn thit cho ng dng ca mình.  đây, ta ch s lc mt chút v .NET framework mà thôi, bn có th tham kho đy đ chi tit v .NET framework  các bài vit ca thy Lê Ðc Hng trong khóa Hc .NET Framework và VB.NET CÀI ÐT ASP.NET Ð chy trang ASP.NET, trc ht ta cn phi cài đt thành công: • Internet Information Server (IIS) và b trí Virtual Directory dùng trong khóa T Hc ASP.NET ca Vovisoft. • MS Visual Studio.NET - trong trng hp này thì MS Visual Studio.NET đã cài sn .NET Framework SDK cho ta dùng vi ASP.NET hoc là Microsoft ASP.NET Web Matrix (chi tit đc trình bày  bài Gii Thiu V Web Matrix). • .NET Framework Software Development Kit (SDK) - nu ta không có MS Visual Studio.NET, ta có th ti .NET Framework Software Development Kit (SDK) xung t do t mng www.microsoft.com/NET , vi SDK, ta ch có th dùng Notepad hoc mt Text Editor nào ta thích đ phát trin trang ASP.NET mà thôi. Nh là ASP.NET là k thut phát trin mng  phiá Server, do đó ta phi cn có Internet Information Server (hay thng đc gi đn gin hn là Web Server) đ son (phát trin hay lp trình) các trang v mng cho khách vãng lai ghé thm cng nh tham kho các thông tin liên h. Nhng khác vi các trang ASP c đin, Web Server s không hiu các trang ASP.NET nu nh ta quên hay b sót không cài .NET Framework SDK hoc không cài MS Visual Studio.NET, chính nh  .NET Framework SDK mà ta có đy đ các công dng và các object hay classes cn thit cho các trang ASP.NET ca ta. CÀI INTERNET INFORMATION SERVER (IIS) Internet Information Server (IIS) Version 5.0 là mt sn phm 'cho không . biu không' ca Microsoft khi ta mua MS Windows 2000 Professional hay MS Windows XP Professional. IIS chuyên tr v Web Server, qua đó ta có th cung cp các dch v nói chung v mng cho khách vãng lai, mà dch v v mng thì thiên hình vn trng, nh xíu nh t cây kim si ch cho đn v đi nh phi thuyn, gii Ngân Hà hay v tr, đu có th đc b trí đy đ thông tin hay các ng dng liên h cn thit đ đáp ng nhu cu ca khách vãng lai. 1. Ð cài IIS Version 5.0 trong MS Windows XP Professional, ta bt đu chn: • Start, Settings, Control Panel, Add/Remove Programs và nhp đn (click) Add/Remove Windows Components, xong chn Internet Information Server nh sau: 2. Nu ta nhp đn nút <Details>, ta có th t do la chn thêm hay bt các thành phn trong IIS, t nh ta có th b trí thêm File Transfer Protocol Service (FTP Server) đ qun lý mt cách hiu qu hn vic ti lên (upload) hay ti xung (download) các h s (documents) hay tp tin (files). 3. Nhp nút <Next>, Windows XP Professional s thu thp các thông tin liên h và bt đu tin trình cài đt IIS. Ch trong vòng vài phút là ta đã có mt Web Server ngon lành trong máy vi tính. Gi đây, bn đã tr thành mt Web Master . 'bt đc d'. Xin chúc mng tân Web Master, ít ra ta cng tr thành Web Master chính máy vi tính ca ta (Web Master ca local host). 4. Ð xác đnh vic cài thành công Web Server, ta có th th nh sau: • M Browser ca bn, t nh Microsoft Internet Explorer và gõ hàng ch nh sau vào hp đa ch (Uniform Resource Locator) http://localhost hay http://cantho cantho (Cn Th) trong trng hp này chính là tên máy vi tính ca tôi đó (Computer Name). Ta có th gi localhost hay cantho tu ý. • Sau khi ta nhp nút <Enter>, trang mc đnh (default page) ca IIS s hin th nh sau: B TRÍ VIRTUAL DIRECTORY DÙNG TRONG KHÓA T HC ASP.NET CA VOVISOFT Trc khi ta có th to ra và b trí mt virtual directory tên là VovisoftASPNET (hoc bt c tên nào bn thích) dùng trong khóa T Hc ASP.NET này, ta phi làm mt s vic nh sau: • To ra 1 sub folder Vovisoft ASPNET cho các bài tp (Exercises). • Vào (access) bên trong Web Server đ kim tra hay qun lý các tài nguyên trong mng. • B trí virtual directory VovisoftASPNET. Chi tit các bc theo th t nh sau: 1. To ra mt sub directory có tên là Vovisoft ASPNET cu trúc  drive D nh sau: D:\Net\Vovisoft ASPNET, đ ý là có mt ch trng gia 2 ch Vovisoft và ASPNET. Tuy vy, nu bn nhuyn v IIS, bn có th đt tên tùy thích và không nht thit phi theo y chang kiu mu này, nhng bn phi hiu vic bn làm đ b trí mt virtual directory thích hp dùng thc hành các bài tp trong khóa sao cho thành công. 2. Có nhiu phng pháp vào (access) bên trong Web Server trc khi b trí virtual directory, ta có th dùng MMC (Microsoft Management Console) đ cng thêm IIS snap-in vào console hoc ta có th chy IIS bng cách chn: Start, Programs, Administartive Tools, Internet Information Service . Phng pháp dùng MMC là phng pháp đc các MCP (Microsoft Certified Professional) hay MCSE (Microsoft Certified System Engineer) a thích hn vì tính cách linh đng mm do thích hp cho vic qun lý các ngun tài nguyên khác nhau trong mng. Di đây là hình đc trng cho vic dùng MMC: [...]... i thêm (extension) trang ASP. NET s mang tên aspx ASP. NET u tiên b ng 2 ph ng pháp nh sau: Dùng MS Visual Studio .NET t o trang ASP. NET Dùng Notepad t o trang ASP. NET u tiên Bài t p 1: Dùng MS Visual Studio .NET phân bi t v i asp trong ASP c i n Ta s t o trang u tiên t o trang ASP. NET u tiên M c ích: Hi n th hàng ch "Welcome to Khóa T H c ASP. NET" trong trang ASP. NET này c a Vovisoft Các b u tiên chào... directory VovisoftASPNET ã t o ra trong IIS hi n th trang web này 3 Hi n th trang ASP. NET u tiên này v i IE Client Browser và gõ hàng ch d i ây vào h p a ch (Address): http://cantho/VovisoftASPNET/Bai01/np-welcome/np-welcome.aspx r i nh p vào nút Ta s có 1 trang ASP. NET v i hàng ch Welcome to Khóa T H c ASP. NET - Vovisoft nh sau: Tóm t t Trong bài h c này, ta th t s làm quen v i ASP. NET qua vi... trong bài tham kh o v ph liên h nh sau: ng pháp xây d ng trang ASP. NET (hay g i là Web Form) và m t s v n Phân tích mã trang ASP. NET u tiên Xây d ng m t trang ASP. NET n gi n Vài nh n xét khi dùng ASP. NET và HTML PHÂN TÍCH MÃ TRANG ASP. NET Ð U TIÊN Ta th xem l i ngu n mã Bài t p 2 c a trang ASP. NET u tiên trong Bài 01 'Làm Quen V i ASP. NET' : sub Page_Load(obj... http://cantho/DevASPNET/Bai01/vs-welcome webform1.aspx là trang web mà ta v a phát tri n Bài t p 2: Dùng Notepad t o trang ASP. NET c MS VS .NET t o ra trong Server cantho (hay co th dùng localhost) u tiên M c ích: bài t p 2, ta c ng hi n th hàng ch "Welcome to Khóa T H c ASP. NET" trong trang ASP. NET chào m ng các b n n v i khóa h c này c a Vovisoft Tuy nhiên, bài t p này, ta ch dùng Notepad t o ra 1 trang ASP. NET. .. directory tên là VovisoftASPNET, sau ó dùng MS VS .NET t o 1 ASP. NET Web Application Location http://cantho/VovisoftASPNET/Bai01/vs-welcome, ta s g p l i sau ây khi Web Server không cho phép ta 'overwrite' virtual directory ó: L u ý: Nh ã trình bày, chúng ta s không ào sâu chi ti t v cách x d ng MS VS .NET Framework do th y Lê Ð c H ng so n ây, xin tham kh o các bài H c NET 2 Nh p vào nút MS VS .NET t o ra... folder 'D: \Net\ Vovisoft ASPNET' mà ta ã chu n b tr c ây cho Ch p nh n các b trí m c nh (default settings) cho virtual directory VovisoftASPNET N u thích, ta có th thêm vào ó quy n Browse (m c ích là sau này ta d truy c p và ch y các trang ASP. NET phát tri n cho ng d ng c a mình) Nh p và sau ó k t thúc ti n trình b trí Th là ta ã có m t virtual directory ch y các trang ASP. NET sau này... n vào h p a ch (Address) trong Internet Explorer hi n th trang ASP. NET v i ph n n i thêm (extension) là aspx MS VS .NET s t o các sub-folders nh sau: DevASPNET\Bai01\vs-welcome bên d i Default Web Sit, trong tr ng h p này Default Web Site chính là C:\Inetpub\wwwroot N u dùng IIS ki m tra c tính c a DevASPNET, ta th y Local Path là DevASPNET B n có th ch n Location nào tùy ý theo s t ch c l u tr các... ph ng pháp làm vi c c a m ng trong ph m vi ASP. NET Thêm n a, ta c ng bi t s l c v s thay i c b n trong vi c phát tri n m ng do nh có NET Framework và b t tay vào vi c cài t ASP. NET th c hi n c trang ASP. NET u tiên Th t v y, qua 2 bài t p, ta ã x d ng thành công 2 ph ng pháp v i 2 ng d ng khác nhau t o ra trang Web 'Chào M ng B n Ð n V i Khóa T H c ASP. NET c a Vovisoft' , và nh ta ã th y, m i cách u có... NET Framework máy c a ta, do ó t t h n h t là ta tà tà t pha cho mình m t ly cà phê r i v a nhâm nhi v a th ng th c bài h c s 1 c a th y Lê Ð c H ng nh trong ph n 'Cài MS Vusial Studio .NET' tìm hi u thêm v NET Framework ã nêu T O TRANG ASP. NET Ð U TIÊN M c d u trang ASP. NET thu n túy ch ch a ng ch và ch (pure text) nh trang v HTML nh ng âu ai c m ta dùng MS Visual Studio .NET so n các trang ASP. NET. .. (ASP. NET Code) Ph n chú thích này có th vi t thành nhi u hàng %> sub Page_Load(obj as object, e as eventargs) lblWelcome.Text = "Welcome to Khóa T H c ASP. NET - Vovisoft" end sub Vi t mã thành nhi u hàng (Multiple Lines Code) Vi t mã thành nhi u hàng v i HTML không thành v n , t nh : Hello Vovisoft t ng ng v i: Hello Vovisoft Nh ng v i ASP. NET và VB.NET . đi nh sau: • Tp tin ca ASP. NET (ASP. NET file) có extension là .ASPX, còn tp tin ca ASP là .ASP. • Tp tin ca ASP. NET (ASP. NET file) đc phân tích. tr .NET framework nh là VB .NET, C# và JScript .NET còn có MC++ .NET, Smalltalk .NET, COBOL .NET, Eiffel .NET, Perl .NET, Component Pascal .NET, Mercury .NET,