Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” LỜI CẢM ƠN Nhân dịp hoàn thành đề tài tác giả xin tỏ lòng biết ơn thầy giáo, giáo ngành văn hóa du lịch – trường đại học dân lập Hải Phòng, nhiệt tình giảng dạy suốt bốn năm học trường Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới tiến sĩ, thầy giáo Nguyễn Văn Bính - giảng viên khoa văn hóa – Trường Đại học Dân Lập Hải Phòng, người định hướng đề tài, tận tình giúp đỡ hướng dẫn tác giả suốt thời gian làm đề tài Do trình độ, kinh nghiệm thực tế hạn chế nhiều yếu kém, điều kiện thời gian làm đề tài ngắn nên tác giả chưa có điều kiện đánh giá đầy đủ hiểu sâu giá trị sâu sắc Tết Cổ Truyền dân tộc Việt việc phát triển du lịch Vì mà trình làm đề tài tác giả khơng tránh khỏi thiếu sót, tác giả mong nhận ý kiến đóng góp ý kiến, phê bình thầy giáo, giáo, nhà nghiên cứu bạn đọc để giúp cho đề tài hoàn thiện Tác giả xin chân thành cảm ơn! Hải Phòng, ngày… tháng .năm 2009 Sinh viên Phạm Thị Chúc Chi Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” I Tên đề tài: Tết cổ truyền ngƣời Việt kinh doanh du lịch II Lý chọn đề tài Tết Nguyên Đán người Việt phong tục cổ truyền tốt đẹp văn hoá Việt Nam Tết cổ truyền từ ngàn xưa tiềm tàng giá trị tâm linh giá trị nhân văn thể mối quan hệ người với thiên nhiên, vũ trụ… Lễ Tết nguyên Đán chiếm vị trí quan trọng đời sống văn hoá tinh thần người dân đất Việt Tết dịp để gia đình, họ hàng, làng xóm, người thân gia đình xum họp đồn tụ, thăm hỏi, cầu chúc cho năm bình an, hạnh phúc Tết Nguyên Đán tài sản vô giá quốc gia, di sản quý báu kho tàng văn hố Việt Nam mà khơng phải quốc gia có Nó hồ vào tâm hồn máu thịt người dân đất Việt từ bao đời Tết Nguyên Đán sinh hoạt văn hoá thiếu sống người đất Việt Tết Nguyên Đán bao gồm phần lễ tết lễ hội Lễ Tết đóng cịn Lễ hội lại mở Đây sản phẩm quan trọng làm nên sản phẩm du lịch Tết Mặc dù Tết Nguyên Đán nguồn tài nguyên quý giá chưa thực cấp ngành quan tâm, đầu tư phát triển, biến trở thành sản phẩm du lịch thực sự, gây lãng phí nguồn tài nguyên nhân văn quý giá Nếu quan tâm đầu tư đem lại hiệu kinh tế tối ưu làm thay đổi mặt kinh tế địa phương Trong thời đại ngày với phát triển nhanh chóng khoa học cơng nghệ cộng với q trình cơng nghiệp hố đại hoá làm cho giá trị truyền thống Tết Nguyên Đán phai nhạt dần Đặc biệt lớp trẻ họ khơng cịn quan tâm nhiều đến nghi thức đón Tết cổ truyền Đồng thời ảnh hưởng kinh tế thị trường sản phẩm du lịch Tết bị thương mại hoá làm sắc Dưới góc độ kinh tế văn hóa, mà cụ thể kinh doanh du lịch Tết Nguyên Đán giống tài nguyên cần khai thác triệt để làm Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” sống dậy truyền thống cha ông, khơi dậy lịng mong muốn người tìm với sắc truyền thống dân tộc Bởi vừa loại tài nguyên vừa mang lại ý nghĩa nhân văn, cần phải khai thác triệt để tránh lãng phí nguồn tài nguyên quý giá III Mục tiêu đề tài: Cung cấp cho người đọc thơng tin bổ ích Tết Cổ Truyền người Việt mà cụ thể phong tục tập quán, thú chơi ẩm thực ngày Tết Bảo tồn, lưu giữ phát huy giá trị truyền thống quý báu dân tộc Thông qua việc tham gia chương trình du lịch Tết du khách ngày hiểu sâu truyền thống cha ông, qua khơi dậy lịng u nước, niềm tự hào dân tộc quảng bá hình ảnh đất nước với bạn bè quốc tế Khơi dậy lòng mong muốn người tìm với sắc văn hóa truyền thống dân tộc, từ thúc đẩy động du lịch người Tìm hiểu đánh giá thực trạng khai thác nguồn tài nguyên Tết cổ truyền công ty du lịch, khu du lịch điểm vui chơi giải trí Đề biện pháp phương hướng để khai thác cách có hiệu nguồn tài nguyên Tết Nguyên Đán vào kinh doanh du lịch, biến thực trở thành nguồn tài nguyên quý giá hệ thống sản phẩm du lịch IV Phƣơng pháp thiết bị nghiên cứu: Phương pháp thu thập xử lý tài liệu Phương pháp phân tích yếu tố tác động việc khai thác Tết Nguyên Đán phục vụ du lịch Phương pháp tổng hợp nghiên cứu liên ngành( Tâm lý học, văn hóa học, xã hội học) Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” V Bố cục đề tài Phần mở đầu Phần nội dung:  Chƣơng I: Tổng quan Tết cổ truyền ngƣời Việt  Chƣơng II: Hiện trạng khai thác Tết cổ truyền kinh doanh du lịch  Chƣơng III: Một số giải pháp khai thác Tết cổ truyền kinh doanh du lịch Phần kết luận PHẦN HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI CHƢƠNG I: Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” TỔNG QUAN VỀ TẾT CỔ TRUYỀN CỦA NGƢỜI VIỆT 1.1 Giới thiệu Tết cổ truyền ngƣời Việt 1.1.1 Lịch sử hình thành Tết cổ truyền người Việt: Việt Nam có 54 dân tộc anh em sinh sống lãnh thổ Mỗi dân tộc có tết riêng tất ăn Tết Nguyên Đán Tết Nguyên Đán coi tiêu biểu có phạm vi rộng lớn diễn toàn lãnh thổ Việt Nam Tết chữ “Tiết” mà ra, “Nguyên” khởi đầu, bắt đầu, “Đán” buổi sáng sớm Như Tết nguyên Đán bắt đầu cho năm Tết Nguyên đán gọi Tết Cả để phân biệt với Tết cịn lại năm Chỉ có gọi nói hết tầm với chiều sâu tâm hồn nếp sống truyền thống người Việt Vào thời cổ năm tháng Tý tức tháng 11 âm lịch, sau ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa lấy tháng Dần làm tháng đầu năm Theo lịch sử Trung Hoa Tết Nguyên Đán có từ thời Tam Vương, Ngũ Đế: * Đời Tam Vương: Nhà Hạ chuộng màu đen, nên chọn tháng Dần tháng đầu năm tức tháng Giêng âm lịch Nhà Thương thích màu trắng, nên chọn tháng Sửu làm tháng đầu năm tức tháng Chạp Qua nhà Chu (1050-256 TCN) ưa sắc đỏ, nên chọn tháng Tý làm tháng đầu năm Các vua chúa nói trên, theo ngày giờ, lúc khai thiên lập địa nghĩa là: Tý có trời, Sửu có Đất, Dần sinh loài người mà đặt ngày Tết khác • Đến thời Đơng Chu, Khổng Phu Tử đời đổi ngày Tết vào ngày tháng định tháng Dần Mãi đến thời Tần kỉ TCN, Tần Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi tức tháng 10 Cho đến nhà Hán trị vì(Hán Vũ Đế (140TCN)) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần (tức tháng giêng) đời nhà Hạ, từ sau trải qua thời đại khơng cịn nhà vua thay đổi tháng Tết • Đến đời Đơng Phương Sóc, ông cho ngày tạo thiên lập địa có thêm giống Gà, ngày thứ hai có thêm Chó, ngày thứ ba có Lợn, ngày thứ tư sinh Dê, ngày thư năm sinh Trâu, ngày thứ sáu sinh Ngựa, ngày thứ bảy sinh loài người, ngày thứ tám sinh ngũ cốc Vì ngày Tết kể từ ngày mồng hết ngày mồng tháng Giêng 1.1.2 Đặc điểm thời gian Tết cổ truyền: Tết Nguyên Đán nói riêng Lễ Tết nói chung gắn với thời gian định Nó diễn theo thời vụ hàng năm Tết nguyên Đán lễ hội có thời gian diễn dài hệ thống lễ hội Tết Việt Nam Tết Nguyên Đán khâu quan trọng hệ thống Lễ Hội Việt Nam, mà phần Lễ phần Hội phong phú nội dung lẫn hình thức: Phần Lễ yếu tố linh thiêng diễn trước phần Hội Lễ kéo dài từ ngày 23 tháng Chạp hết ngày mồng tháng Giêng Âm lịch Tức lễ cúng Ông Táo lễ Khai Hạ (hạ Nêu) người nông dân bắt đầu cày ruộng, người khơng có việc chơi xn Phần hội diễn dài dài lễ hội Việt Nam Nó kéo dài tới ba tháng Vì dân gian thường có câu ca dao: “Tháng Giêng tháng ăn chơi Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè” Ăn Tết xong người dân bắt đầu trẩy hội, du xuân, cầu phúc, cầu cho năm bình an, hạnh phúc Đây thời điểm để ngành du lịch bắt đầu mùa du lịch cho năm mới, mở hội lớn cho kinh doanh du lịch Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” 1.1.3 Không gian lễ hội Tết cổ truyền: Khác với lễ hội truyền thống khác Tết Nguyên Đán riêng địa phương nào, mà Tết dân tộc Việt Nam Tết Nguyên Đán Tết Cả lễ hội cổ truyền lớn nhất, lâu đời nhất, có phạm vi phổ biến rộng lớn từ Nam Quan đến Mũi Cà Mau vùng hải đảo, tưng bừng nhộn nhịp dân tộc Không gian linh thiêng Lễ hội Tết Nguyên Đán diễn nơi từ khơng gian nhỏ bé gia đình đến đình, chùa, miếu, thành phố lớn, trung tâm đô thị, ngóc ngách đường… Tất rầm rộ, hoành tráng Nhờ đặc điểm không gian, thời gian lễ hội Tết Nguyên Đán trở thành nguồn tài nguyên quý giá Ngành du lịch cần phải nắm hiểu rõ thời gian không gian lễ hội với hoạt động vui chơi giải trí lễ hội để khai thác cách có hiệu 1.1.4 Tính chất lễ hội: a) Tính quần thể lễ hội Tết Nguyên Đán: Tết Nguyên Đán thu hút lứa tuổi, lớp người tham gia vào hoạt động lễ hội Tết Tết Nguyên Đán nói riêng lễ Tết nói chung sinh hoạt văn hóa mang tính chất cộng đồng Người Việt bắt đầu sinh Tết việc xác định mốc mở đầu cho năm mới, người từ già đến trẻ mong mỏi đến ngày Tết Bởi dịp để thành viên gia đình quây quần đông đủ Mọi người hân hoan tiễn năm cũ qua đón năm sang b) Tính hồnh tráng lễ hội Tết Nguyên Đán: Tết Nguyên Đán thu hút cộng đồng đông đúc tham gia Lễ hội Tết mang giá trị cố kết cộng đồng Đó dịp để người giao lưu, giao tiếp cộng cảm Sự gắn kết tự nhiên khơng thiên cưỡng hay gị ép Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” Trong lễ hội không phân biệt chủ tớ Lễ hội sân chơi tất người Thông qua lễ hội cộng đồng làng xã khẳng định cách vững Mối quan hệ người với người ngày thắt chặt Sự hiểu biết dân tộc tăng lên sau dịp hướng cội nguồn Vào ngày Tết khắp nơi từ thành thị đến nông thôn từ miền núi đến hải đảo xa xôi rực rỡ cờ hoa Người người nô nức trẩy hội với trang phục lộng lẫy Họ chơi đơng mức bình thường làm cho khơng khí ngày Tết thêm đông vui rạo rực Ngày Tết khắp nơi âm trống chiêng ngày hội, âm hát mừng xuân khắp nơi vang lên làm nao nức lòng người, người hò reo vui sướng hân hoan đón năm sang c) Tính biểu dương hiệu triệu lễ hội Tết Nguyên Đán: Lễ hội Tết biểu dương sức mạnh cộng đồng Nó thúc, thúc giục người ta tham gia lễ hội Họ tham gia cách tự nguyện mà không bị gị ép, hơ hào Nó biểu thị sức mạnh cá nhân cộng đồng Đến với lễ hội thân cá nhân muốn chứng tỏ với cộng đồng, cộng đồng tham gia đón Tết Trong sống người thiếu lễ hội Nó đời sống tinh thần tâm linh, thiếu sống tinh thần sống khơng cịn ý nghĩa Đến với lễ hội người ta vui chơi hình thức vui chơi có thưởng, tham gia trị chơi du khách có phần thưởng mang Phần thưởng khơng q vật chất, mà cịn quà tinh thần Đó thoải mái với tiếng cười, tiếng hò reo cổ vũ người tham gia hội Có hai nhu cầu mà khơng sức mạnh bóc khỏi trái tim người là: nhu cầu bình đẳng sống đủ, thân phận Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” đảm bảo diện mạo quý trọng Nhưng sống thực tế cịn xa Do phải có ngày phi trần sống trần này, ngày thực đủ, người quan tâm, vui sướng khơng phải nghĩ đến cơm ăn, áo mặc, túng thiếu nghèo khổ Chỉ có cách lễ hội, dù năm có vất vả đến đâu, có ngày hạnh phúc thức Đến với lễ hội người trở lại với cộng đồng Lễ hội cộng đồng, gia đình, có trị vui, hội để vui chơi người ta nói “vui hội”, “ vui xem hát, nhạt xem bơi, tả tơi xem hội” Tết dịp để người hướng cội nguồn Bởi dịp để người ta nhớ khứ, tìm với cội nguồn Người ta đến với lễ hội để thấy hoạt động, thông qua lễ hội người ta đánh thức khứ hay khứ trở cách tự nhiên lễ hội Trong năm có 12 tháng người cố gắng chăm làm việc để Tết đến người ta quay trở bên mái ấm gia đình quên mệt nhọc cơng việc, đời thường Chính Tết Nguyên Đán trở thành tiềm lớn hoạt động kinh doanh du lịch Ngành du lịch phải biết biến trở thành sản phẩm du lịch khách du lịch cảm nhận mua mang 1.1.5 Các phong tục ngày Tết Các phong tục ngày Tết người Việt coi nét đẹp văn hóa, góp phần tạo nên sắc Tết người Việt Tết cổ truyền người Việt có nhiều phong tục hay thể truyền thống văn hóa dân tộc mà từ người trẻ đến người già ai biết Tết cổ truyền với phong tục dựa nguyên tắc, Tết ngày mồng thực tế, Tết kể chuẩn bị tháng trước Thời thái bình xa xưa, người ta đón Tết tất tâm hồn, cách nồng nàn trịnh trọng, theo tục lệ sau: Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch” Thứ nhất: Trang hoàng nhà cửa mục đầu tiên, chuẩn bị cho ngày Tết Xuất phát từ quan niệm Tết Cả trước hết Tết gia đình nên có ý thức trang hoàng nhà cửa cho đẹp cho ngày đầu năm để đón chúa xuân Cách Tết chừng tuần người ta bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, trang trí nội thất vật lau chùi cẩn thận Mọi người chợ Tết mua xắm đồ đạc, chung giết lợn gói bánh chưng sửa sang lại phần mộ ông bà tổ tiên với đặc trưng Tết người Việt mang tính cộng đồng Tiễn đưa Ơng Táo, tức ơng vua bếp Gọi ơng gồm có hai ơng bà Ông Táo lên trời vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch với nhiệm vụ tấu trình Thượng Đế việc xảy nhà để Trời soi xét mà thưởng hay phạt Từ sáng sớm người ta chợ mua lễ vật thờ cúng Ban thờ gia đình đem đánh lau chùi tỉ mỉ Các lễ vật bày bàn thờ vàng hương, nến Trong ngày người ta thường, mua cá chép cúng, cúng xong thả xuống sơng hồ(gọi phóng sinh) Lễ tất niên : vào trưa ba mươi Tết thành viên gia đình quây quần sum họp làm cơm cúng ông bà tổ tiên Đây lễ có ý nghĩa quan trọng cho biết lúc công việc chuẩn bị cho ngày Tết xong xuôi, người thân gia đình làm ăn xa cháu riêng tề tựu đông đủ Trên bàn thờ ông bà tổ tiên, đèn nhang thắp sáng, mâm cúng với ăn ngày Tết đươc đặt cách nghiêm trang Trong tâm thức người Việt lễ cúng tất niên ngày Tết họp mặt đông đủ người sống người chết, người thần linh, hội ngộ nhiều hệ sau năm trời ròng rã Lễ Trừ Tịch : đêm ba mươi Tết người Việt cịn có tục làm lễ Trừ Tịch Trừ Tịch phút cuối năm cũ xắp bước qua năm Ý nghĩa lễ Trừ Tịch đem bỏ hết điềm xấu năm Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 10 ... tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch? ?? I Tên đề tài: Tết cổ truyền ngƣời Việt kinh doanh du lịch II Lý chọn đề tài Tết Nguyên Đán người Việt phong tục cổ truyền tốt đẹp văn hoá Việt. .. thác Tết cổ truyền kinh doanh du lịch Phần kết luận PHẦN HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI CHƢƠNG I: Phạm Thị Chúc Chi - Lớp VH901 – MSV 090270 Đề tài “ Tết cổ truyền người Việt kinh doanh du lịch? ??... VỀ TẾT CỔ TRUYỀN CỦA NGƢỜI VIỆT 1.1 Giới thiệu Tết cổ truyền ngƣời Việt 1.1.1 Lịch sử hình thành Tết cổ truyền người Việt: Việt Nam có 54 dân tộc anh em sinh sống lãnh thổ Mỗi dân tộc có tết