ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC  ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU CẤP TRƯỜNG NĂM 2008 NGHIÊN CỨU SO SÁNH VỀ QUAN HỆ GIA ĐÌNH Ở NHẬT BẢN VÀ VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Người thưc Cộng tác viên: : ThS Nguyễn Thu Hương Thái Thị Hồng Anh N1.06 Nguyễn Thị Thanh Thủy N3.06 Nguyễn Thị Thu Thanh N2.06 TP Hồ Chí Minh 2010 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu đề tài Phương pháp nghiên cứu tài liệu chủ yếu Phạm vi đối tượng đề tài .7 Bố cục đề tài .8 CHƯƠNG :CÁC VẤN ĐỀ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN GIA ĐÌNH VÀ MỐI QUAN HỆ TRONG GIA ĐÌNH 1.1 Gia đình 1.2 Quan hệ gia đình .11 1.3 Một số chức gia đình .12 CHƯƠNG : QUAN HỆ GIA ĐÌNH Ở NHẬT BẢN THỜI HIỆN ĐẠI .15 2.1 Gia đình Nhật Bản thời đại: 15 2.2 Quan hệ gia đình Nhật Bản thời đại: 19 2.2.1 Mối quan hệ ứng xử vợ chồng gia đình Nhật Bản 21 2.2.1 Mối quan hệ cha mẹ với vấn đề giáo dục thời đại ngày 31 2.2.2 Trách nhiệm con, cháu với ông bà, mối quan hệ hệ già hệ trẻ 36 CHƯƠNG 39 QUAN HỆ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM THỜI HIỆN ĐẠI 39 3.1 Gia đình Việt Nam thời đại: 39 3.2 Mối quan hệ gia đình Việt Nam thời đại 41 3.2.1 Mối quan hệ ứng xử vợ chồng gia đình 41 3.2.2 Mối quan hệ cha mẹ với vấn đề giáo dục thời đại ngày 46 3.2.3 Trách nhiệm con, cháu với ông bà, mối quan hệ hệ già hệ trẻ 49 KẾT LUẬN 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO .54 PHỤ LỤC 63 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Ở Việt Nam có cơng trình nghiên cứu cụ thể sau: Trong giai đoạn tồn cầu hố tiếp xúc văn hoá diễn mạnh mẽ nay, việc xác định gìn giữ sắc văn hoá trở nên quan trọng hết Một nơi gìn giữ văn hố dân tộc, quốc gia gia đình Nhận thức điều Nhật Bản từ 20 năm trước có nghiên cứu liên quan đến mối quan hệ gia đình nước châu Á có Nhật Bản Tuy nhiên, nghiên cứu Nhật Bản giai đoạn khơng có hình ảnh gia đình Việt Nam Mặc dù gần có nghiên cứu liên quan đến gia đình Việt nam phía Bắc cịn nghiên cứu gia đình Việt nam thị phía Nam Mặt khác, nghiên cứu chúng tơi gia đình nhân xun quốc gia Việt – Nhật năm 2004, văn hố gia đình yếu tố văn hố quan trọng mà người Việt Nam sống Nhật muốn gìn giữ Người Việt sống Nhật Bản ý thức rõ ràng có khác biệt sinh hoạt gia đình người Việt người Nhật qua nghiên cứu chúng tơi chưa làm sáng tỏ cụ thể khác biệt gì? Để hiểu rõ điểm tương đồng khác biệt sinh hoạt gia đình hai nước chúng tơi muốn từ góc nhìn Nhân học văn hóa – xã hội để nghiên cứu so sánh quan hệ gia đình thị Nhật Bản Việt Nam giai đoạn Từ giúp cho việc hiểu rõ điểm khác biệt tương đồng văn hoá hai quốc gia Lịch sử nghiên cứu đề tài Ở Việt Nam có cơng trình nghiên cứu cụ thể sau: Trong giai đoạn tồn cầu hố tiếp xúc văn hố diễn mạnh mẽ nay, việc xác định gìn giữ sắc văn hố trở nên quan trọng hết Một nôi gìn giữ văn hố dân tộc, quốc gia gia đình Nhận thức điều Nhật Bản từ 20 năm trước có nghiên cứu liên quan đến mối quan hệ gia đình nước châu Á có Nhật Bản Tuy nhiên, nghiên cứu Nhật Bản giai đoạn khơng có hình ảnh gia đình Việt Nam Mặc dù gần có nghiên cứu liên quan đến gia đình Việt nam phía Bắc cịn nghiên cứu gia đình Việt nam thị phía Nam Mặt khác, nghiên cứu chúng tơi gia đình hôn nhân xuyên quốc gia Việt – Nhật năm 2004, văn hố gia đình yếu tố văn hoá quan trọng mà người Việt Nam sống Nhật muốn gìn giữ Người Việt sống Nhật Bản ý thức rõ ràng có khác biệt sinh hoạt gia đình người Việt người Nhật qua nghiên cứu chưa làm sáng tỏ cụ thể khác biệt gì? Để hiểu rõ điểm tương đồng khác biệt sinh hoạt gia đình hai nước chúng tơi muốn từ góc nhìn Nhân học văn hóa – xã hội để nghiên cứu so sánh quan hệ gia đình thị Nhật Bản Việt Nam giai đoạn Từ giúp cho việc hiểu rõ điểm khác biệt tương đồng văn hoá hai quốc gia Tiêu biểu gần với đề tài “Gia đình Nhật Bản” Trần Mạnh Cát, tài liệu tương đối có tính tổng hợp mặt nhân gia đình Nhật Bản thời đại, đặc biệt từ sau chiến tranh giới thứ II đến nay, có đặt bối cảnh so sánh với Việt Nam Tài liệu chủ yếu dựa tư liệu sẵn có để phân tích, phần gia đình chủ yếu tập trung vào mối quan hệ vợ - chồng quan hệ gia đình mà chưa đề cập đến mối quan hệ khác Các tác giả Trần Mạnh Cát, Hồ Hoàng Hoa viết đăng tải tạp chí Xã hội học hay Nghiên cứu Nhật Bản, Nghiên cứu Đông Bắc Á đề cập đến khía cạnh liên quan đến nhân gia đình Nhật Bản Ngồi cịn có luận văn tốt nghiệp đại học cử nhân Nguyễn Thu Hương năm 2000 đề cập đến “Hơn nhân gia đình Nhật Bản (Truyền thống biến đổi)”, tài liệu đề cập đến bước hôn nhân truyền thống đại, hình thức gia đình, hình thức thừa kế, ẩn cư vấn đề gia đình Nhật Bản thời đại Cũng có liên quan đến vấn đề này, năm 2007, Nguyễn Thu Hương công bố luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Văn hóa học với đề tài “Giao lưu tiếp biến văn hóa đời sống hôn nhân người Việt Nhật Bản (Trường hợp cộng đồng người Việt tỉnh Hyogo)” Luận văn đề cập đến đời sống cộng đồng người Việt tỉnh Hyogo Nhật Bản vấn đề phát sinh quan hệ hôn nhân người Việt người Nhật Về phía tác giả Nhật Bản kể đến nhiều điều tra xã hội học liên quan đến vấn đề gia đình 家族についての全国調査 (Điều tra toàn quốc vấn đề gia đình)（第 回全国家族調査 điều tra tồn quốc vấn đề gia đình lần 1, 1999, 日本家族社会学会全国家族調査研究会 Hội nghiên cứu điều tra tồn quốc Hội xã hội học gia đình tiến hành 10.500 người đưa phân tích thay đổi vấn đề gia đình Hay 現代日本 の家族変動 (Biến động gia đình Nhật Bản đại), điều tra lần thứ hai động hướng gia đình tồn Nhật Bản năm 1998 đề cập đến tất mặt liên quan đến thay đổi đời sống gia đình Nhật Bản Nira 研究報告書 No950058、文化協力における民族と国家、総合研究開発機構（Cultural Cooperation: Ethnicity & the Nation State, National Institute for Reasearch Advancement）Nghiên cứu nêu cao tầm quan trọng việc hình thành cấu xã hội tiến trình tồn cầu hố thơng qua tiếp xúc văn hoá quốc gia 家族問題研究所(平成 年 月)、中国・韓国・タイと日本の夫婦・ 家族関係に関する比較研究報告書、北京・とその周辺地域・バンコク・神 戸における調査より, 兵庫県長寿社会研究機構 (Sở nghiên cứu vấn đề gia đình (Tháng năm 1994), Báo cáo nghiên cứu so sánh liên quan đến mối quan hệ vợ chồng, gia đình Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Nhật Bản- Từ điều tra tiến hành Bắc Kinh, Taegu vùng phụ cận, Bangkok, Kobe, Cơ quan nghiên cứu xã hội trường thọ tỉnh Hyogo) (Báo cáo tổng hợp nghiên cứu có liên quan đến gia đình Trung Quốc, Thái nơng thơn, phân tích mối quan hệ gia đình thân tộc Hàn Quốc từ nêu lên nghiên cứu tiến hành đồng thời nước liên quan cụ thể đến vấn đề gia đình quan hệ vợ chồng, mối quan hệ với thân tộc, ý thức giới ) 家庭問題研究所（平成 年 月）、タイと日本の家族関係に関する 比較研究報告書、大都市バンコクにおける家族生活を中心に、兵庫県 (Sở nghiên cứu vấn đề gia đình (Tháng năm 1992), Báo cáo nghiên cứu so sánh liên quan đến quan hệ gia đình Thái Nhật Bản - xung quanh sinh hoạt gia đình đô thị lớn Bangkok, Tỉnh Hyogo) Báo cáo đề cập đến điều tra liên quan đến vấn đề liên quan đến sinh hoạt gia đình phân công công việc nhà, thời gian làm việc ; mối quan hệ vợ chồng, cách nuôi dạy 昭和 62、アジアの家族構造と機能に関する研究、総合研究開発機構 ((1987), Nghiên cứu liên quan đến chức cấu gia đình Châu Á, Cơ quan nghiên cứu phát triển tổng hợp) Nghiên cứu phân tích vấn đề liên quan đến gia tăng dân số kế hoạch gia đình, tượng thị hố, thay đổi hệ thống gia đình, khuynh hướng hạt nhân hố gia đình, đường dẫn đến lão hố, thay đổi nhân, phân cơng lao động giới v.v Châu Á xem xét vấn đề cụ thể gia đình Hàn Quốc, gia đình Philippine, gia đình Thái Lan, Malaysia, Singapore, Indonesia, Trung Quốc Gần có điều tra tồn quốc 全国調査「戦後日本の家族の歩 み」(Bước gia đình Nhật Bản thời hậu chiến), 2002 viết có liên quan đề cập đến thay đổi gia đình Nhật Bản sau chiến tranh giới thứ II Ngoài luận văn tốt nghiệp đại học Nguyễn Thị Hoài Châu, Ngụy Trần Sơn Hà có đề cập đến vấn đề nhân nghi lễ đời người Nhật Bản Nhìn chung, tài liệu trình bày phần khía cạnh liên quan đến nhân gia đình Nhật Bản, nhiên vấn đề chưa khai thác cách hệ thống chưa từ phương pháp nghiên cứu dân tộc học Các số liệu thống kê có cập nhật nhiều vấn đề số liệu tương đối cũ Liên quan đến lý thuyết chung nhân gia đình có nhiều tài liệu tác giả Ngô Văn Lệ, Nguyễn Văn Tiệp, Đặng Nghiêm Vạn….Về vấn đề gia đình tương lai gia đình tác giả Trần Thị Kim Xuyến, Tương Lai, Lê Thi v.v Nghiên cứu gia đình Việt Nam đề tài nhận nhiều quan tâm xã hội Năm 1996, “Những nghiên cứu xã hội học gia đình Việt Nam” Nxb Khoa học xã hội Cuốn sách tập hợp nhiều viết, đề cập đến gia đình cấu hộ gia đình Việt Nam khía cạnh liên quan đến biến đổi gia đình Kế tác phẩm “Gia đình Việt Nam” tác giả Đỗ Thị Bình, Lê Ngọc Văn, Nguyễn Linh Khiếu, xuất năm 2002, Nxb Khoa học xã hội Tác phẩm thơng qua hình ảnh gia đình để khắc họa hình ảnh người phụ nữ giai đoạn cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Cũng năm 2002, “Gia đình gương xã hội” học Mai Quỳnh Nam làm chủ biên tập hợp nhiều viết liên quan đến gia đình Gần đề tài NCKH cấp trường công bố năm 2007 tác giả Trần Thị Anh Thư “Quan niệm thái độ đôi vợ chồng trẻ bình đẳng giới đời sống nhân gia đình” Đây tư liệu quý báu sử dụng để làm sáng tỏ thêm cho vấn đề Phương pháp nghiên cứu tài liệu chủ yếu - Phương pháp phân tích, tổng hợp dựa tư liệu sẵn có tiếng Việt, tiếng Nhật tiếng Anh - Phương pháp so sánh, đối chiếu đồng đại vấn đề gia đình hai quốc gia - Đề tài áp dụng lý thuyết cấu trúc chức nghiên cứu so sánh mối quan hệ gia đình Nhật Bản Việt Nam thời đại Phương pháp điều tra bảng hỏi phương pháp vấn sâu lấy đối tượng chủ yếu gia đình thành thị, cụ thể thành phố Hồ Chí Minh thành phố Tokyo hay Kobe, Nhật Bản Mục đích đề tài Trong giai đoạn tồn cầu hố tiếp xúc văn hoá diễn mạnh mẽ nay, việc xác định gìn giữ sắc văn hố trở nên quan trọng hết Một nơi gìn giữ văn hố dân tộc, quốc gia gia đình Nhận thức điều Nhật Bản từ 20 năm trước có nghiên cứu liên quan đến mối quan hệ gia đình nước châu Á có Nhật Bản Tuy nhiên, nghiên cứu Nhật Bản giai đoạn khơng có hình ảnh gia đình Việt Nam Mặc dù gần có nghiên cứu liên quan đến gia đình Việt nam phía Bắc cịn nghiên cứu gia đình Việt nam thị phía Nam Mặt khác, nghiên cứu gia đình nhân xun quốc gia Việt – Nhật năm 2004, văn hố gia đình yếu tố văn hoá quan trọng mà người Việt Nam sống Nhật muốn gìn giữ Người Việt sống Nhật Bản ý thức rõ ràng có khác biệt sinh hoạt gia đình người Việt người Nhật qua nghiên cứu chưa làm sáng tỏ cụ thể khác biệt gì? Để hiểu rõ điểm tương đồng khác biệt sinh hoạt gia đình hai nước chúng tơi muốn từ góc nhìn Nhân học văn hóa – xã hội để nghiên cứu so sánh quan hệ gia đình thị Nhật Bản Việt Nam giai đoạn Từ giúp cho việc hiểu rõ điểm khác biệt tương đồng văn hoá hai quốc gia Phạm vi đối tượng đề tài Đối tượng nghiên cứu đề tài gia đình người Nhật Bản đại nói chung đặt so sánh với gia đình Việt Nam Trong đó, chúng tơi sâu tìm hiểu quan hệ gia đình đặc trọng tâm vào mối quan hệ vợ chồng, bên cạnh phần phân tích mối quan hệ bố mẹ cái, hệ với Quan hệ gia đình Nhật Bản đặt bối cảnh có liên quan chặt chẽ với thay đổi kinh tế, xã hội Nhật Bản giai đoạn đô thị hóa giai đoạn Phạm vi nghiên cứu đề tài gia đình thành phố lớn Nhật Bản so sánh với vấn đề gia đình thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội Việt Nam nơi có đặc điểm tương đối tương đồng Về mặt thời gian, đề tài tập trung nghiên cứu biến đổi gia đình Nhật Bản giai đoạn sau năm 1945 Bố cục đề tài Đề tài gồm có phần sau Phần mở đầu Phần nội dung gồm phần Chương 1: Trình bày vấn đề khái niệm có liên quan đến gia đình mối quan hệ gia đình Chương 2: Quan hệ gia đình Nhật Bản thời đại Chương 3: Quan hệ gia đình Việt Nam thời đại KẾT LUẬN Cuối phần tài liệu tham khảo phần Phụ lục thông tin thu thập Đáp: ない。Chưa Hỏi: じゃ、お父さんは？Vậy cịn cha anh sao? Đáp: お父さんにもない。Cha tơi chưa đánh Hỏi: いつも冷静に？Lúc họ giữ điềm tĩnh à? Đáp: うん、Đúng Hỏi: それは効果的ですか。Như có hiệu khơng ạ? Đáp: 効果的だと思うん。Tơi nghĩ đem lại hiệu なんか、その たた すごいたたくお母さんとかもいるけど、もし叩かれたとしたら、叩かれて 怖いから、すごい思うんから。そういう言葉で言われたら、すごい怖いけ ど、やった、わかると思うんから。子供はすなお見習うかなぁ。Tuy có nhiều trường hợp có bà mẹ đánh địn dữ, bị đánh chúng sợ Nhưng bị mẹ dạy bảo vậy, thấy sợ sau hiểu trẻ trở nên ngoan ngỗn học theo gương cha mẹ Hỏi: どういう親子関係が理想的だと思いますか。Theo anh mối quan hệ cha mẹ gọi lý tưởng? Đáp 絶対子供を叩かない。なんか、おれは人から叩かれるとすごいきら いから、したくないかぁ。Tôi nghĩ cha mẹ tuyệt đối không đánh Khi tơi bị người khác đánh tơi cảm thấy ghét, không muốn làm Hỏi: 子供にしつけするとき、一番効果的な方法はなんだと思いますか。 Khi giáo dục trẻ nhỏ, theo anh phương pháp hiệu nhất? Đáp: やっぱり、冷静に。だめというじゃなくて、ちゃんと理由も教えて あげたら、わかると思うんから。それは大事だなぁ。俺のとなりの家に住 んでいる人は子供のことすごい叩く人なんです。で、今男の子高校生ぐら 156 いになっているんやけど、えと、どろぼみたい悪いことをするようになっ ちゃってから。Tơi nghĩ điềm tĩnh, khơng nói khơng làm mà phải diễn giải lý lại không làm vậy, trẻ hiểu việc làm khơng Điều quan trọng Tơi có người hàng xóm, người thường dạy cách thường trách mắng, đánh địn Hiện giờ, thằng bé học sinh trung học phổ thơng lại làm việc xấu trộm cắp Hỏi: でも、両親は全然知りませんか。Vậy, cha mẹ hồn tồn khơng biết ạ? Đáp たぶん、知らないと思うんけど。そういう子はいなくなってほしいけ ど。頭が悪くてもいいから、まじめの子のほうが言いなぁ。Tôi nghĩ không biết, không muốn có đứa trẻ Tơi thích đứa nghiêm túc cho dù không thông minh Hỏi: 両親に教わったことと自分の意見に合わないときには、どうやって 理解しあえますか。Khi anh bố mẹ không đồng ý kiến với nhau, anh làm cho bố mẹ hiểu? Đáp: 何で自分はそいう思うんのかというの、自分の考えをお母さんに話 して、お母さんたちの意見を聞いて、話し合うかなぁ。Có lẽ nói chuyện, tơi nói cho mẹ biết tất nghĩ lắng nghe ý kiến mẹ Hỏi: よくこういうふうに問題を解け ていますか。 Anh có thường gặp trường hợp không? Đáp: あまりそういう問題は行ない。À không thường gặp chuyện Hỏi: でも、起こったら、こいう冷静に話し合う方法で解きますか。Vậy xảy ra, ông thường xử lí bình tĩnh khơng? 157 Đáp: 普段から学校終わって家に帰ってきたら、お母さんがいるし、お父 さんも仕事帰ってきたり一緒にご飯を食べたりするから、そこで、ずっと しゃべっているから、あまり大きな問題が起きない。ちっちゃな問題は毎 日いっぱい起きるけど、そこで、話し合って解決するから。Thường tơi học xong nhà, có mẹ nhà sẵn, bố làm về, nhà ăn tối nhau, trị chuyện suốt nên khơng có vấn đề lớn Tuy có nhiều vấn đề lặt vặt xảy hàng ngày chúng tơi thường nói chuyện với nên tất giải Hỏi: で、すみません、大きな問題はご両親に話しません？Những vấn đề lớn anh có nói với cha mẹ khơng? Đáp: 話すけど。普段から問題が大きくなる前に、ちっちゃい、こんなち っちゃ問題のときに話す解決するから。Uh có, thơng thường trước có chuyện lớn xảy tơi giải từ chuyện bé xíu Hỏi: 何でも話しますか。Chuyện nói à? Đáp: 話さないことはやっぱりあるかなぁ。自分のお金が少ないとか、そ いうのは、自分のせいだから、おやには話したくない。Cũng có chuyện khơng nói chứ, ví dụ tiền cịn ít, lỗi mà nên khơng muốn nói với bố mẹ Hỏi: あのう、小学校、中学校、高校のときに、学費の問題とか、友達の 中、恋人の問題とか、ご両親と相談したことありますか。Những vấn đề thời học tiểu học, sở phổ thơng học phí, bạn bè, người yêu anh có tâm với bố mẹ khơng? Đáp: 相談したことは、そのときは、なかった。Lúc khơng nói chuyện 158 Hỏi: 自分で問題を解きますか。Anh tự giải ạ? Đáp: 自分でこっそりやって。大学生になってから、すごいよく話す。去 年、おととしぐらいから、昔よりももっと話すようになったから。Những việc tự giải quyết, vào đại học bắt đầu tâm nhiều.Từ năm ngối, năm tâm nhiều trước nhiều Hỏi: あのう、特別な理由がありますか。Có lí đặc biệt khơng ạ? Đáp: お父さんが仕事で今まで苦労してたというのを大きくなってからわ かるようになったし、お金を稼ぐも大変とか、お母さんは家事、うちの仕 事がすごいというのも大きくなってから、やっとわかったし、おやのこと がちゃんと理解できるようになったから、しゃべるようになった。Vì lớn tơi dần nhận khó nhọc cha cơng việc để kiếm tiền ni gia đình, mẹ vất vả với công việc nhà, hiểu điều đó, tự nhiên tơi muốn tâm với bố mẹ nhiều 159 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU SỐ 14 ********** Thơng tin người hỏi: Giới tính: nữ Mizuko san Tình trạng nhân: Đã kết Hỏi: まずですね、一週間どのくらい子供と時間を過ごしましたか。小学 校ごろのとき trước tiên, tuần, thời gian mà chị dành cho bao lâu? từ học tiểu hoc đến lên trung học Đáp: こどものごろですか。Khi nhỏ hả? Hỏi: はい Vâng Đáp: 小学校ですからですか。Từ lúc học tiểu học à? Hỏi: はい, こどもが生まれたとき。Vâng, từ lúc sinh ra？ Đáp: こどもが生まれたときは両親と一緒に暮らしました。四人で暮らしま した。私は仕事をしませんでした。そときは、それで幼稚園なようにあら ばずっとに遵奉時間。幼稚園のときは別ですけども上はべったりずっとし ましたね。小学校へ行くときに東京に親と住みしました。そのときは私は 仕事を始まったので昼間は子供が学校へ行って私は仕事ですね。あとは帰 ってからずっとそうです。アルバイトでしたので一周四日働きました。ほ かの日は用事がありました。 Từ sinh sống với bố mẹ, tổng cộng người chung sống, tơi khơng có làm Lúc tuân thủ thời gian trường mẫu giáo Đi học mẫu giáo thơi nhà mẹ quấn qt với Khi vào cấp chúng tơi đến Tokyo sống với bố mẹ Lúc tơi bắt đầu làm Ban ngày, học, tơi làm, 160 nhà mẹ gần gũi với Vì làm thêm, tuần làm ngày, cịn ngày khác dù khơng làm có việc suốt, học Hỏi: 小学校から高学校までですか。Từ lúc chị học tiểu học đến trung học phổ thông ư? Đáp: 小学校から高学校まで残業、アルバイトでした。大学へ来ようになっ て仕事をやめていつも家にいましたね。Từ lúc học tiểu học đến trung học, có tơi lại làm thêm giờ, có tơi làm thêm Cịn lúc cháu lên đại học tơi nghỉ việc nhà HỏI: 普通家でどのくらい子供と話しましたか。Thơng thường khoảng thời gian nói chuyện với bao lâu? Đáp: 会話? Cùng trò chuyện hả? Hỏi: はい、会話とか活動とか？Vâng, trị chuyện hay hoạt động Đáp: 会話は食事のとき、朝と夜。会話は男の子と女の人が少ない。食事す る時くらいですよね。Trò chuyện à! Là dùng cơm sáng tối Nhưng mẹ trai nên việc trị chuyện với ít, dùng cơm trị chuyện thơi Hỏi: わかりました。週末？Tơi hiểu rồi! Vậy cuối tuần chị? Đáp: たまに旅行をしました。でもおやよりも友達といくのほうがたのしみ たいので、Thỉnh thoảng du lịch thích chơi với bạn bố mẹ HỏI: 子供と過ごしたと時間は十分な時間と思いますか？Vậy chị có nghĩ thời gian dành cho có đủ chưa? Đáp: 小さいごろは私は仕事をしませんでしたから十分だと思います。Khi cịn nhỏ, không làm nên nghĩ đủ 161 Hỏi: 次の質問へ。子供が生まれてからここまでどんな育てを付けましたか。 何を教えましたか。マナーとか人生の人家な時間？Câu hỏi là, từ đời chị dạy dỗ gì? Ví dụ phép tắc, đạo làm người… Đáp: 一般に教えました。食事のマナー、ほかの人に対することでも大切だ と思います。Dạy thông thường Phép tắc ăn uống này, cách ứng xử với người khác nghĩ quan trọng Hỏi: どのように気に付けましたか。優しく教えたか。厳しく教えしたか。 Vậy chị dạy nào? Dịu dàng hay nghiêm khắc? Đáp: 私は厳しい人だと思います。厳しく危険なことを付けします。例えば 子供が危ないことを遊んではいけない。怪我をする時もしてはいけません。 Tôi nghĩ người nghiêm khắc Tôi nghiêm khắc ý đến việc thấy nguy hiểm Ví dụ khơng phép chơi trị chơi nguy hiểm, hay gây chấn thương Hỏi：ご主人も厳しいですか。Vậy chồng chị có nghiêm khắc khơng? Đáp: 二人たちはあまり、厳しくなると子供がかわいそうなのでやさしくな ります。Cả hai chúng tơi khơng nghiêm khắc lắm! Khi nghiêm khắc thấy thằng bé tội nghiệp nên cũng trở nên dễ dãi Hỏi: 形罰や体罰など。。。Vậy có dạy bảo hình phạt hay địn roi khơng? Đáp: 体罰はないよ。Địn roi khơng đâu Hỏi: 刑罰はどう？Vậy hình phạt nào? Đáp: ええと、子供の時、遊びに連れて行ってスーパーで万引きが起こりま した。高い物を取りましたが、お金を払いませんでした。私と子供はスー 162 パーに連絡して「すみません」と言いました。刑罰を使いませんでした。 À! Có lần, cịn nhỏ, lúc dắt cháu chơi, đến siêu thị, cháu lấy cắp đồ Nó lấy đồ đắt mà khơng trả tiền, lúc tơi cháu đến siêu thị xin lỗi Mà khơng dùng địn roi… Hỏi: どういう親子関係が理想的だと思いますか。Chị nghĩ mối quan hệ bố mẹ hồn hảo? Đáp: 友達のような親切なのがいいと思います。何でも相談できます。Tơi nghĩ mối quan hệ giống bạn bè tốt Bất điều thảo luận Hỏi: 自分の恋人とか友達とかについて話しましたか。Con chị có thường kể cho chị nghe người yêu hay chuyện bạn bè không? Đáp: 一回困るときですがあまり、Chỉ kể có lần gặp trắc trở, lắm! Hỏi: 自分の友達とか授業とか話しまたか。Vậy chị có thường kể chuyện bạn bè, học hành… cho nghe khơng? Đáp: 私のですか、母と息子はそのことについて話しませんでした。父とよ く話しました。わたしも小さいとき祖父母と住んだから寂しいことが亡く なりやすくて親とあまり触れ合わなくて自分で何でもします。Với tơi ư? Ít mẹ trai nói điều này, thường nói với bố Tơi vậy, chuyện buồn mau qua từ nhỏ sống ơng bà nên có buồn chóng qua tiếp xúc với bố mẹ nên tự làm Hỏi: 子供から影響された人はだれですか。Vậy từ nhỏ người ảnh hưởng đến chị nhiều nhất? Đáp: まずは母、次はお祖母さん、父、兄弟です。Trước tiên mẹ, bà, bố, anh chị em 163 Hỏi: 現在社会の育てはどう思いますか。Chị nghĩ cách giáo dục xã hội đại? Đáp: 学校に負わせて子供に関心しない家族が多いです。それで多い社会問 題がありますね。À có nhiều gia đình quan tâm chăm sóc mà phó mặc cho trường học.Tôi nghĩ từ nhỏ mà không giáo dục chu đáo sau gây nhiều tệ nạn cho xã hội Hỏi: 子供が悪いことをしたら教えましたか。Vậy chị làm điều xấu, chị có dạy dỗ khơng? Đáp: TV に法律に違反情報があるときそのことをしていけないと教えしま した。Ví dụ có tin phạm pháp ti vi răn đe dạy không làm điều Hỏi: 子供を育てることが一番大切何ですか。Chị nghĩ điều quan trọng nuôi dạy cái? Đáp: 情愛だと思います。情愛がなかったら、子供が両親に孝敬をしません、 情愛なので子供に叱ります。Tôi nghĩ tình u thương, khơng có tình u thương khơng tơn kính cha mẹ, hiểu yêu thương nên cha mẹ la mắng Hỏi: どんな情愛を表しますか。Vậy chị thể tình yêu thương ạ? Đáp: おとなしかったら誉めます。悪戯だったら叱ります。À ngoan khen, nghịch ngợm tơi la mắng… 164 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU SỐ 15 ********** Thông tin chung người hỏi: Ashita san Giới tính: Nam Sinh: Nghề nghiệp: làm Tình trạng nhân: kết Hỏi：失礼しますが、過去のことに関して、質問させていただけませんで しょか。小学校と中学校の時、どのぐらい子供さんと過ごしましたか。 Thật thất lễ, cho phép hỏi vấn đề liên quan đến khứ chút: Trong suốt khoảng thời gian học tiểu học trung học, thời gian ông trải qua khoảng bao lâu? Đáp：小学校、六年生まで、仕事で、よく東京に勤めていました。東京に 働いていましたが、たまたま、大阪に働いていました。住んでいる大阪。 ですから、ほとんど家族に離れなければなりません、そして、子供をすご した時間は少なくなりました。Cho đến học lớp tiểu học thường làm việc Tokyo Tơi thường xun cơng tác Tokyo có lúc tơi làm việc Osaka Gia đình chúng tơi sống Osaka, phải sống xa nhà nhiều, thời gian gặp mặt しかし、ずっと東京に働くだけではなくて、代わる代わるしました。今週、 東京に働いたら、来週、大阪に働きました。一ヶ月のたびに、三回家へ帰 ります。いわゆる、一ヶ月の中で半か月ぐらい家族と過ごしました。です から、子供と過ごした時間は少なくなりました。おじいさんと父のしつけ 165 は厳しいです。Tuy nhiên, lúc làm việc Tokyo suốt, mà luân phiên, tuần Tokyo sang tuần sau tơi lại Osaka Một tuần trở nhà lần, tháng tơi khoảng lần, tính tháng tơi giành thời gian cho gia đình nửa tháng Do đó, khoảng thời gian tơi gặp Ơng tơi cha có giáo dục nghiêm khắc Hỏi 子供さんと何をしていましたか。Ơng thường làm cái? Đáp：何でもしました、遊んだり、旅行したりしました。Cái tơi làm, chơi, du lịch… Hỏi：その時間は十分だと思いますか。Ơng có cảm thấy thời gian bên đủ khơng? Đáp：十分だと思います Có Hỏi：どんなしつけをしていましたか。Ơng giáo dục ạ? Đáp：おじいさんと父のしつけはとっても厳しいです。僕の子供の教え方 も同じです。例えば：行儀、習慣、作法、マナー、テーブルマナー、お礼 儀、 日本会社の一ために、絶対ではない。いろいろなことは会社の中で規則と 普通のマナーになりました。日本において、小学校のとき、子供たちをし つけするために、基本な目標を設定します。そんなことも厳しいです。学 校で、教師はいいことと悪いことの区別を教えます。Cách giáo dục ơng cha tơi nghiêm khắc, tơi dạy lại Ví dụ cách cư xử cho đúng, quy tắc, tập quán, tác phong ăn uống, cách cúi chào thứ tối cần thiết để trở thành thành viên công ty Có nhiều thứ trở thành quy tắc, tập quán mang tính quy phạm, phổ biến xã hội Ở xã hội Nhật Bản lập nên mục tiêu để dạy dỗ trẻ từ 166 cịn học tiểu học Nó tương đối khắt khe Ở nhà trường giáo viên dạy cho em biết phân biệt điều tốt điều khơng tốt Hỏi：例を言い出していただけませんでしょか Ơng đưa ví dụ khơng ạ? Đáp：例えば、子供たちは会うとき、挨拶をしなければなりません、おは ようございます、こんにちは、ありがとう、教室に入ると、挨拶して、家 へ帰るとき、先生とありがとうと言います。他には、自分の愛情を深くあ らわすために、二つ目の言い方があります、例えばありがとうありがとう と言います。Ví dụ như, gặp phải chào nhau, xin chào buổi sáng, xin chào buổi chiều, cám ơn… Khi vào lớp học sinh phải biết chào thầy giáo, tan học phải biết nói cám ơn giáo viên Ngồi cịn có cách nói lặp lại lần, ví dụ như: cám ơn, cám ơn… để bày tỏ sâu sắc lịng đến đối phương Hỏi：この式はいつからしつけされましたか。Hình thức giáo dục từ nào? Đáp：幼稚園と小学校です。中学校の学生は大人になりましたから、自覚 があります。日本において、お礼儀と挨拶は普及になりましたから、すべ ての人々は実現しなければなりません。体罰は子供をしつけするために、 日本人の基本な刑罰になりました。Khi học mẫu giáo tiểu học Cịn lúc học trung học sở, lớn nên có tự giác Ở Nhật, cách chào hỏi cách cúi chào mang tính phổ biến, mà tất người phải tn theo Hình phạt đánh địn trở thành hình phạt người Nhật giáo dục Hỏi: 子供さんが従わない場合はどんなようにしつけしましたか。Khi khơng nghe lời dạy dỗ chúng nào? 167 Đáp: お母さんが一番怖いです。でも、たまに、この刑罰を使うことはあま り悪くなくて、この刑罰を通じて、子供たちはいいことと悪いことが区別 することができます。Bọn trẻ sợ mẹ nhà Tuy nhiên, áp dụng hình phạt tơi nghĩ khơng có xấu cả, thơng qua việc phạt giúp nhỏ dễ dàng phân biệt điều nên làm điều khơng nên làm Hỏi：この刑罰は大切だと思いますか。Ơng có nghĩ hình phạt quan trọng khơng? Đáp：大切だと思います。Tơi nghĩ quan trọng Hỏi：子供たちがいいことと悪いことを認識するために、私たちは何をし ますか。Vậy ta cho trẻ nhận biết việc làm tốt hay khơng tốt? Đáp：例えば、子供が誰かに会うと挨拶しない場合はその時、父母がすぐ に怒って、子供たちは父母の表現を見た後で、自分の行動が悪いことを知 っていて、すぐに変わります。Tơi đưa ví dụ: Trẻ gặp phải biết chào hỏi, trường hợp trẻ khơng chịu làm lúc bị cha mẹ giận trẻ biết hành động khơng tốt, khơng phải phép sửa Hỏi：詳しく説明していましたか Ơng có giải thích rõ cho biết khơng? Đáp：子供たちは学校に入ると、朝礼があって、ちょっと厳しいですが、 朝礼を通じて、子供たちは戒律をもらって、いいことを教えてもらいまし た。時間がたって、多くのいいことを勉強します。Các đến trường thơng thường có chào lễ buổi sáng, quy tắc khắt khe chút, 168 qua trẻ khuyên răn, dạy bảo điều hay, lẽ phải Các biết cần phải làm, thời gian trôi qua, tiếp thu nhiều điều hay Hỏi：学校で、子供たちが従わない場合はどのようにしつけしますか。Khi trường, phạt trẻ không nghe lời cách ạ? Đáp：この場合は子供たちが悔悟させられます。Khi không lời, thường bắt hối lỗi Hỏi：しつけは家族だけではなく、学校も責任があります。ベトナムにお いて同じです。しつけは家族と学校の結合です。Việc giáo dục không giới hạn gia đình mà cịn mơi trường học tập em Ở Việt Nam tương tự vậy, giáo dục kết hợp gia đình nhà trường Hỏi：最近、日本のしつけの現況はどうですか。Ơng cho biết, dạo gần đây, trạng giáo dục Nhật không ạ? Đáp：最近、日本のしつけの現況と言えば、文句が多いです。世代につい て、違うことがあります。僕の時代は戦争の時代ですから、窮乏でした、 その時僕は小学校の 年生、８歳、９歳でした。今の標準は昔と違います。 Thật mà nói, trạng giáo dục Nhật bị phàn nàn nhiều Có khác biệt hệ với nhau, chúng tơi cịn phải điều chỉnh, sửa đổi nhiều Thời thời cịn chiến tranh Chúng tơi trải qua khó khăn, thiếu thốn Lúc tơi học tiểu học lớp 3, khoảng 8, tuổi Bây hoàn toàn khác với tiêu chuẩn đặt Hỏi：どのようにしつけしなければなりませんか。Vậy phải giáo dục nào? Đáp：責任がなければなりません。Phải có trách nhiệm với con…… 169 Hỏi：どいう親子関係が理想的だと思いますか。Ơng cho biết cha mẹ mối quan hệ gọi lí tưởng ạ? Đáp：よく子供の体罰を使わなくて、絶対子供を叩かなくて、いいことと か悪いこととか詳しく説明して、やっぱり、冷静に。だめというじゃなく て、ちゃんと理由も教えてあげたら、わかると思うんから。それは大事だ なぁ。Cha mẹ giải thích cho điều hay, điều nên làm không nên làm, không nên thường xuyên áp dụng cách phạt đánh con, nên có khuyên răn nhẹ nhàng điềm tĩnh Không phải cấm khơng làm mà giải thích lý chúng hiểu Tơi nghĩ điều quan trọng 170 ... QUAN ĐẾN GIA ĐÌNH VÀ MỐI QUAN HỆ TRONG GIA ĐÌNH 1.1 Gia đình 1.2 Quan hệ gia đình .11 1.3 Một số chức gia đình .12 CHƯƠNG : QUAN HỆ GIA ĐÌNH Ở NHẬT BẢN THỜI HIỆN... quốc gia gia đình Nhận thức điều Nhật Bản từ 20 năm trước có nghiên cứu liên quan đến mối quan hệ gia đình nước châu Á có Nhật Bản Tuy nhiên, nghiên cứu Nhật Bản giai đoạn khơng có hình ảnh gia đình. .. gia đình Việt Nam Mặc dù gần có nghiên cứu liên quan đến gia đình Việt nam phía Bắc cịn nghiên cứu gia đình Việt nam thị phía Nam Mặt khác, nghiên cứu gia đình nhân xun quốc gia Việt – Nhật năm