KHOÁ HỌC: LÃNH ĐẠO - QUẢN LÝ Bài 2: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ PGS.TS Lưu Ngọc Hoạt Trường ĐHY Hà Nội Các nội dung 1.  Các yếu tố liên quan đến thân người lãnh đạo –  Chỉ số cảm xúc (EQ) –  Khả lắng nghe, chia sẻ người lãnh đạo –  Khả quan tâm đến công việc người người lãnh đạo 2.  Đặc điểm tổ chức loại hình cán tổ chức 3.  Phản ứng nhóm người khác tổ chức với đổi I/ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN BẢN THÂN NGƯỜI LÃNH ĐẠO I.1 Chỉ số cảm xúc (EQ) vai trò lãnh đạo quản lý "với IQ người ta tuyển lựa bạn, với EQ, người ta đề bạt bạn" Chỉ số cảm xúc gì? •  Trí tuệ cảm xúc (emotional intelligent - EI): khả nhận biết, xác định, thấu hiểu quản lý thành công cảm xúc thân người khác •  Trí tuệ cảm xúc đo lường thơng qua số trí tuệ cảm xúc (emotional intelligent quotient) mà thường gọi ngắn gọn số cảm xúc (emotional quotient – EQ) è Vậy số cảm xúc có vai trị nào? Một số thông tin cần biết EQ Theo thống kê 100% nhà lãnh đạo thành cơng có: Ø 25% nhà lãnh đạo có số IQ trung bình Ø 75% số người cịn lại có số EQ cao •  90% người thành đạt giới có số EQ cao •  Chỉ số EQ đóng góp khoảng 58% cho q trình thực thi công việc cá nhân " Những người có số EQ cao có thu nhập hàng năm cao khoảng 29.000 USD so với người có số EQ thấp Cái tơi thấy Cái làm Năng lực Nhận cá nhân biết thân Quản lý thân Năng lực xã hội Quản lý mối quan hệ Nhận biết xã hội " Trí tuệ cảm xúc phần khơng thể thiếu người (bên cạnh cá tính trí thơng minh) Trí tuệ cảm xúc tảng cho phát triển kỹ khác Làm để đo lường số cảm xúc bạn? Có thể vào trang web: http://toilaai.vn/trac-nghiem-thong-minh-cam-xuc-eq.html Làm để nâng cao số cảm xúc bạn? Có thể vào trang web: (http://www.helpguide.org/mental/eq5_raising_emotional_intelligence.htm) Thuộc tính vai trị trí tuệ cảm xúc 1.  Đặc tính trí tuệ cảm xúc: 1.  2.  3.  4.  Tự ý thức Tự kiểm soát Nhận thức xã hội Kiểm sốt mối quan hệ 2.  Vai trị ảnh hưởng trí tuệ cảm xúc: 1.  2.  3.  4.  Khả thực công việc Sức khỏe thể chất Sức khỏe tinh thần Các mối quan hệ bạn Các kỹ phát triển trí tuệ cảm xúc 1.  Kỹ 1: Khả giảm căng thẳng cách nhanh chóng 2.  Kỹ 2: Khả nhận thức kiểm soát xúc cảm 3.  Kỹ 3: Khả kết nối với người khác thông qua giao tiếp cử chỉ, hành động 4.  Kỹ 4: Khả sử dụng tính hài hước trị chơi để giải khó khăn 5.  Kỹ 5: Khả tự tin giải xung đột cách tốt Các số khác đánh giá lực LĐ 1.  Chỉ số thông minh - IQ (Intelligence Quotient) 2.  Chỉ số thông minh cảm xúc - EQ (Emotional Quotient) 3.  Chỉ số thông minh xã hội - SQ (Social Quotient) 4.  Chỉ số thông minh sáng tạo - CQ (Creative Intelligence) 5.  Chỉ số say mê - PC (Passion Quotient) 6.  Chỉ số vượt khó - AQ (Adversity Quotient) 7.  Trình độ biểu đạt ngơn ngữ - SQ (Speech Quotient) 8.  Chỉ số đạo đức - MQ (Moral Quotient) 9.  Chỉ số đần - StQ (Stupid Quotient) I.2 Khả lắng nghe chia sẻ người lãnh đạo (Lý thuyết cửa sổ Johary) Lắng nghe Vùng mù (blind area) Anh đứng Vùng chưa biết (unknown area) ám h K ph Chia sẻ Vùng mở (public area) Vùng bí mật (secret area) Tơi đứng Nhân xét tính cách người Vùng mù Vùng chưa biết Vùng mở Vùng bí mật Vùng mù Vùng mù A Vùng chưa biết Vùng mở Vùng chưa biết B Vùng bí mật Vùng mù C Vùng mở Vùng bí mật Vùng mở Vùng chưa biết Vùng bí mật D 10 Chu trình Deming (PDCA) Plan Nói bạn làm Do Làm bạn nói Check Chứng minh bạn làm bạn nói Act Vận dụng thành cơng bạn làm vào sách sống 20 Mối liên quan chu trình Deming Kiểm định chất lượng ASSURANCE = Sự đảm bảo = Y T I AL U Q ng ợ l ất h C Theo lý thuyết Adams Đóng góp người lao động: thời gian, khả năng, nỗ lực, động, nhiệt tình, trung thành, khoan dung, trực, tận tụy, đáng tin cậy, hy sinh cá nhân… Cái mà người lao động muốn có: Lương, thưởng, phúc lợi, an tồn, thích thú, ghi nhận, trưởng thành, tiếng, khen ngợi, giao trách nhiệm, hưởng thụ… Khi người lao động cảm thấy đóng góp không đền đáp xứng đáng, họ không hứng khởi làm việc, giảm đóng góp muốn chuyển công tác Tiêu chuẩn công mà người lao động đưa thường dựa tiêu chuẩn thị trường 21 Thuyết động viên Herzberg Cán không hài lịng khơng động viên Cán hài lòng chưa động viên Các yếu tố Cán hài lòng động viên Các yếu tố động viên 1. Điều kiện làm việc tốt 2. Giám sát cấp mức 3. Thu nhập đảm bảo sống, 4. An tồn, ổn định cơng việc 5. Chính sách thích hợp thuyết phục 6. Quan hệ tốt với cấp trên, cấp đồng nghiệp 7. Cuộc sống riêng tư thuận lợi 1. Thành cơng cơng việc 2. Đóng góp ghi nhận lãnh đạo đồng nghiệp 3. Thích thú với việc giao 4. Được giao trách nhiệm 5. Có hội giao công việc tốt 6. Công việc tạo điều kiện cho cá nhân phát triển lên Bài tập 1.  Anh/Chị tự liên hệ xem hài lịng động viên với vị trí công tác hay không? Liệt kê yếu tố mà Anh/Chị thấy đáp ứng xem có yếu tố làm hài lịng, yếu tố động viên mình? 2.  Nếu Anh/Chị lãnh đạo thành viên đơn vị, tổ, nhóm làm việc Anh/ Chị thấy cách đối nhân xử đáp ứng yếu tố hài lòng yếu tố động viên với nhân viên, đồng nghiệp mình? 22 II Đặc điểm tổ chức loại hình cán tổ chức II.1 Tổ chức dạng mạng nhện (Ví dụ: Câu lạc bộ, Hội) Người sáng lập 23 II.2 Tổ chức theo hệ thống thứ bậc (Hierarchy form) Người lãnh đạo II.3 Tổ chức dạng mạng lưới (task form)(network or project) 24 II.4 Tổ chức dạng ngơi (person structure) Có nhóm người với đặc tính cá nhân khác tổ chức v  Nhóm người mang đặc tính Thần Zeus (Vua thần theo thần thoại Hy Lạp – Quyền lực, gia trưởng) v  Nhóm người mang đặc tính Thần Apollo (Vị thần hài hịa tính logic) v  Nhóm người mang đặc tính Nữ thần Athena (Nữ thần trí tuệ thơng thái) v  Nhóm người mang đặc tính Thần Dionysus (Vị thần rượu vang lễ hội) 25 Hình ảnh vị thần Hy Lạp Zeus Quyền lực, gia trưởng Apollo Trật tự, lý trí, quan liêu Athena Trí tuệ, thơng thái Dionysus Cá nhân, ích kỷ Tính cách Thần Zeus (club culture) •  Có cách sống riêng, tăng cường nhân cách thông qua lời hứa quyền lực; •  Nói nhiều, viết ít, nói khơng muốn viết (có người mù chữ) •  Thường tin cậy ủy quyền cho người mà họ lựa chọn è công việc triển khai nhanh hơn, kiểm tra, giám sát, cơng văn, giấy tờ, họp hành; •  è Họ có nhiều thời gian để chọn người làm việc họ cần è“Tìm người làm công việc bạn muốn dễ chọn sai người đào tạo họ thành người làm việc bạn muốn” 26 Tính cách Thần Apollo (role culture) •  Thích thứ phải gọn gàng, ngăn nắp, thứ tự, kế hoạch (như tầu hỏa) •  Thích cơng việc thường nhật, lập trình sẵn theo sơ đồ, theo mơ tả chức năng, nhiệm vụ; •  Họ cảm thấy yên tâm công tác tổ chức ổn định mà thứ dự báo trước được; è “Không nên cộng tác với họ NẾU bạn người thiếu ngăn nắp, bốc đồng thiếu kiên nhẫn, è Tuyệt đối không xem thường họ họ người thực thi nhiều cơng việc thiết yếu tổ chức Tính cách Nữ thần Athena (task culture) •  Thích thú với việc khó, phức tạp tình mới; •  Họ thích làm việc theo nhóm họ hiểu cơng việc phức tạp cần giải nhóm người có lực khác nhau; •  Họ thường người trẻ, tâm huyết, động sáng tạo; •  Họ quan tâm đến tuổi đời, tuổi nghề, cấp mà quan tâm đến bạn có lực có làm tốt việc giao khơng? è“Là người tơn trọng làm việc nhóm, tơn trọng đồn kết bình đẳng họ hiểu đóng góp người khác” 27 Thần Dionysus (existentialist culture) •  Là người mang chủ nghĩa cá nhân, thích tự tư tưởng; •  Thường khơng thích tổ chức tổ chức cần để họ làm cơng việc họ muốn; •  Họ nhìn nhận tổ chức để phục vụ công việc họ họ phải phục vụ tổ chức; •  Họ thường tổ chức chấp nhận lực kinh nghiệm họ cần thiết cho tổ chức è “Kiến trúc sư, Luật sư, Bác sỹ, Giáo sư, Diễn viên điện ảnh, Ca sỹ … thường người thuộc nhóm này” Mối liên quan tính cách nhóm người loại hình tổ chức Nhóm người Loại tổ chức •  Tính cách Thần •  Dạng mạng nhện (hội, câu Zeus lạc - club form) •  Tính cách Thần •  Dạng thứ bậc (Hierarchy Apollo form) •  Tính cách Thần •  Dạng mạng lưới (task form) Athena •  Tính cách Thần •  Dạng ngơi (star form) Dionysus 28 Bài tập tình Một người cán y tế có chun mơn giỏi bổ nhiệm làm giám đốc BV trường đại học Y giai đoạn hoàn thiện để đưa vào sử dụng Ông Giám đốc phải tuyển chọn cán vào vị trí: –  –  –  –  BS phịng Khám, Cán phịng Tài Kế tốn; Cán phịng nghiên cứu phát triển dịch vụ Trưởng khoa hồi sức cấp cứu Theo Anh/Chị loại cán nên có tính cách giống hay khác nhau, khác tính cách loại cán ứng với loại “Thần” nào? Tại sao? III Phản ứng nhóm người khác tổ chức với đổi 29 Thảo luận nhóm Một bệnh viện có uy tín thương hiệu cao nên số lượng bệnh nhân người đến kiểm tra sức khoẻ phòng khám vào buổi sáng cao gây tải Phó Giám đốc phụ trách chun mơn BV muốn tăng cường thêm dịch vụ khám bệnh vào buổi chiều Theo Anh/Chị cách thích hợp để ý tưởng đồng chí PGĐ giám đốc, phó giám đốc khác, cán chủ chốt cán viên chức khác BV dễ chấp nhận: Đặc điểm đội ngũ cán theo thuyết Khuếch tán đổi Rogers Đám đông ủng hộ chấp nhận đổi Nhóm người sớm chấp nhận đổi Đám đơng chậm chấp nhận đổi Nhóm người không hưởng ứng đổi Người đề xuất đổi 30 Tên Đặc tính nhóm Mối quan hệ với nhóm đồng nghiệp, •  Là người đề xuất • Thường khó hịa Nhóm ln tìm kiếm đổi nhập với đề xuất mới; đồng nghiệp đổi •  Rất quan tâm đến khác tổ chức tiến xu (2.5%) xã hội; •  Có hội tiếp cận với nguồn lực khác nhau; •  Thường hoạt động nhiều ngồi tổ chức họ Tên nhóm Đặc tính nhóm Mối quan hệ với đồng nghiệp, •  Có cách nhìn thiện • Thường hịa nhập chí với đổi mới; tốt tổ chức Nhóm nhiều người kính sớm •  Biết lắng nghe, chia nể; chấp sẻ, thích học hỏi; nhận đổi • Thường có nhiều điểm •  Hưởng ứng say mê áp dụng đổi tương đồng với (13.5%) người tổ chức •  Khi nhóm tham đặc điểm KT, XH gia vào áp dụng tính cách; đổi mới, trình • Những người lãnh đổi diễn đạo hiệu nhanh rộng thường xuất rãi từ nhóm 31 Tên nhóm Đặc tính nhóm Mối quan hệ với đồng nghiệp, • Chấp nhận ý • Là lực lượng quan tưởng trọng đảm bảo đổi Nhóm ủng hộ thời gian dài hai nhân nhóm trên, rộng, cần phải có biện chấp • Tính bảo thủ cao pháp động viên nhận họ vị trí thích hợp đổi lãnh đạo (34%) Tên nhóm • Khơng thích hợp người lãnh đạo tổ chức Đặc tính nhóm Mối quan hệ với đồng nghiệp, • Thường hồi nghi, • Hịa nhập với tập khơng chấp nhận thể lực Nhóm ý tưởng cho lượng kính chậm tới hầu hết đồng nể, tôn trọng chấp nghiệp chấp đồng nghiệp; nhận nhận đổi • Khơng thích hợp • Thường bảo thủ, người lãnh đạo (34%) lắng nghe, chia tổ chức sẻ, giấu dốt; 32 Tên Đặc tính nhóm Mối quan hệ với đồng nhóm nghiệp, • Là người • Thường Nhóm cuối tổ chức quan tâm, để ý không chấp nhận đổi mới; đồng nghiệp; hưởng • Đơi cần thiết • Thường sống tách ứng phải có áp lực từ biệt so với đồng đổi nhiều phía; nghiệp khác (16%) tổ chức • Một số cịn có tư tưởng chống đối đổi Vai trị nhóm tiên phong khuếch tán đổi Nhóm tiên phong (Critical mass) Một đổi diễn với tốc độ nhanh tạo nhóm tiên phong è Khơng tập thể đổi có lãnh đạo muốn đổi 33 34 ... Bài tập 1.  Anh/ Chị tự liên hệ xem hài lịng động viên với vị trí cơng tác hay không? Liệt kê yếu tố mà Anh/ Chị thấy đáp ứng xem có yếu tố làm hài lịng, yếu tố động viên mình? 2.   Nếu Anh/ Chị lãnh... mối quan hệ bạn Các kỹ phát triển trí tuệ cảm xúc 1.  Kỹ 1: Khả giảm căng thẳng cách nhanh chóng 2.   Kỹ 2: Khả nhận thức kiểm soát xúc cảm 3.  Kỹ 3: Khả kết nối với người khác thông qua giao... xúc 1.  Đặc tính trí tuệ cảm xúc: 1.  2.   3.  4.  Tự ý thức Tự kiểm soát Nhận thức xã hội Kiểm sốt mối quan hệ 2.   Vai trị ảnh hưởng trí tuệ cảm xúc: 1.  2.   3.  4.  Khả thực công việc Sức khỏe