Trong khoảng thời gian bốn năm học tại trường đại học, với sự tận tình chỉ dạy của thầy cô đã giúp tác giả tiếp thu thêm nhiều kiến thức về chuyên ngành kinh doanh cũng như những kiến thức thực tế từ cuộc sống. Đó sẽ là hành trang để tác giả bước tiếp con đuờng phía trước. Để đạt được thành quả như ngày hôm nay, lời đầu tiên tác giả xin bày tỏ lòng thành kính đến cha mẹ, người đã sinh thành và nuôi dưỡng tác giả nên người. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và quý thầy cô cùng toàn thể các cô chú, anh chị trong công ty cổ phần thủy sản NTSF đã tạo điều kiện và tận tình truyền đạt kiến thức cho tác giả trong suốt thời gian học tại trường và quá trình thực tập tại công ty. Đặc biệt, tác gi ả xin tỏ lòng biết ơn đến thầy Nguyễn Thanh Lâm, người đã tận tình hướng dẫn tác giả trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, người thân đã luôn bên cạnh động viên và giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian qua. Kính chúc trường đại học Lạc Hồng cũng như công ty cổ phần thủy sản NTSF ngày càng phát triển. Kính chúc quý thầy cô sức kho ẻ và thành công. Sinh viên thực hiện NGUYỄN THỊ THÙY TRANG (B) MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Trang 1 1.1 Giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu 1 1.2. Tổng quan lịch sử nghiên cứu .2 1.2.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 2 1.2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước .2 1.3. Quan điểm chọn đề tài 3 1.4. Những tư liệu được sử dụng .3 1.5. Phương pháp nghiên cứ u 4 1.6. Phạm vi nghiên cứu . 4 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẠNH TRANH VÀ KHẢ NĂNG CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM 2.1. Cơ sở lý luận về vấn đề cạnh tranh .5 2.1.1. Khái niệm cạnh tranh 5 2.1.2. Tính tất yếu của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường 5 2.1.3. Vai trò và tầm quan trọng của cạnh tranh 6 2.1.3.1 Đối với nền kinh tế- xã hội .6 2.1.3.2 Đối với ngành . 6 2.1.3.3 Đối với doanh nghiệp .7 2.1.3.4 Đối với người tiêu dùng .7 2.1.3.5 Đối với sản phẩm 7 2.1.4 Các hình thức cạnh tranh 8 2.1.4.1 Căn cứ vào chủ thể tham gia thị trường .8 2.1.4.2 Xét theo tính chất và mức độ 8 2.1.4.3 Căn cứ vào phạm vi cạnh tranh 9 2.1.4.4 Căn cứ vào công c ụ sử dụng trong cạnh tranh .10 2.2 Khả năng cạnh tranh của sản phẩm 10 2.2.1 Tìm hiểu chung về sản phẩm 10 2.2.1.1 Khái niệm .10 2.2.1.2 Đặc tính của sản phẩm 10 2.2.1.3 Phân loại .10 2.2.2 Khả năng cạnh tranh của sản phẩm .10 2.2.2.1 Khái niệm .10 2.2.2.2 Sự cần thiết phải nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm .11 2.2.2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm 11 2.2.2.3.1 Nhân tố về nguồn lực sản xuất .11 2.2.2.3.2 Nhân t ố về thị trường và kênh tiêu thụ 12 2.2.2.3.3 Nhân tố thuộc về vĩ mô 13 2.2.2.3.4 Đối thủ cạnh tranh 14 2.2.2.4 Các chỉ tiêu phản ánh sức cạnh tranh của sản phẩm 14 2.2.2.5 Các công cụ nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm .15 2.2.2.5.1 Cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm .16 2.2.2.5.2 Cạnh tranh bằng chính sách định giá .17 2.2.2.5.3 Cạnh tranh bằng nghệ thuật tiêu thụ sản phẩm 19 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG CẠNH TRANH SẢN PHẨM CÁ TRA XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỦY SẢN NTSF 21 3.1 Phân tích thực trạng xuất khẩu và năng lực cạnh tranh sản phẩm cá tra, basa xuất khẩu của Việt Nam 21 3.1.1 Tình hình chung về xuất khẩu các mặt hàng thủy sản của Việt Nam năm 2009 21 3.1.2 Sơ lược về tình hình hoạt động chế biến, xuất khẩu và năng lực cạnh tranh sản phẩm cá tra, basa của Việt Nam 24 3.1.2.1 Tình hình sản xuất chế biến cá tra, basa xuất khẩu trong thời gian qua 24 3.1.2.2 Những thành tựu và những tồn tại xoay quanh ngành chế biến cá tra xuất khẩu trong thời gian qua .26 3.1.2.3 Tình hình xuất khẩu cá tra, basa từ năm 2005- 2009 . 27 3.1.2.4 Năng lực cạnh tranh của sản phẩm cá tra Việt Nam trên thị trường thế giới 29 3.1.2.5 Dự báo 31 3.2 Tình hình sản xuất kinh doanh và thực trạng khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu của công ty cổ phần thủy sản NTSF . 33 3.2.1 Đặc điểm về hoạt động sản xuất kinh doanh 33 3.2.1.1 Đặc điểm về lĩnh vực kinh doanh .33 3.2.1.2 Đặc điểm về sản phẩm xuất khẩu .33 3.2.1.3 Đặc điểm về thị trường xuất khẩu 35 3.2.1.4 Về thị phần xuất khẩu . 36 3.2.1.5 Quản lý chất lượng .36 3.2.2 Tình hình hoạt động kinh doanh c ủa công ty trong thời gian qua 37 3.2.3 Thực trạng khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu của công ty cổ phần thủy sản NTSF .38 3.2.3.1 Phân tích sức cạnh tranh sản phẩm thông qua các công cụ 38 3.2.3.1.1 Sản phẩm của công ty 38 3.2.3.1.2 Giá cả . 40 3.2.3.1.3 Công tác marketing của sản phẩm . 42 3.2.3.1.4 Vị thế và danh tiếng trên thị trường .43 3.2.3.2 Phân tích sức cạnh tranh sản phẩm qua các chỉ tiêu 44 3.2.3.2.1 Tỷ tr ọng xuất khẩu .44 3.2.3.2.2 Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận .45 3.2.3.3 Định hướng phát triển của công ty tới năm 2015 . 48 3.2.3.4 Xây dựng ma trận SWOT .50 CHƯƠNG 4 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẠNH TRANH SẢN PHẨM CÁ TRA XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỦY SẢN NTSF ĐẾN NĂM 2015 4.1 Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạ nh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu của công ty cổ phần thủy sản NTSF .56 4.1.1 Nhóm giải pháp cần tiến hành ngay 56 4.1.1.1 Củng cố và mở rộng thị trường 56 4.1.1.2 Giải pháp về nguồn nguyên liệu .60 4.1.1.3 Nâng cao chất lượng sản phẩm 63 4.1.2 Nhóm giải pháp cần nghiên cứu ứng dụng . 64 4.1.2.1 Đa dạng hóa sản phẩm 64 4.1.2.2 Phát triển sản phẩm m ới .65 4.1.2.3 Giải pháp cho giá cả .66 4.1.2.4 Giải pháp về thương hiệu .67 4.1.2.5 Mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh 68 4.1.2.6 Thành lập bộ phận marketing .69 4.1.2.7 Giải pháp thu hút, đào tạo và sử dụng hợp lý nguồn nhân lực . 70 4.2 Kiến nghị 72 4.2.1 Kiến nghị đối với công ty cổ phần thủy sản NTSF . 72 4.2.2 Kiến nghị đối với Nhà nước 73 KẾT LUẬN 75 TÀI LIỆU THAM KH ẢO PHỤ LỤC DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng Tựa Trang 3.1 Bảng thống kê tình hình xuất khẩu thủy sản sang các thị trường năm 2009 22 3.2 Bảng thống kê cơ cấu sản phẩm thuỷ sản năm 2009 23 3.3 Bảng thống kê 20 DN đứng đầu về xuất khẩu cá tra, basa từ 1/1- 15/12/2009 25 3.4 Bảng số liệu thống kê tình hình xuất khẩu cá tra, basa sang các thị trường thế giới năm 2009 28 3.5 Bảng cơ cấu sản phẩm cá tra fillet xuất khẩu của công ty NTSF 34 3.6 Bảng thống kê giá trị xuất khẩu của công ty NTSF sang các thị trường năm 2008, 2009 35 3.7 Thị phần xuất khẩu cá tra của NTSF tại EU so với một doanh nghiệp năm 2009 36 3.8 Tình hình xuất khẩu cá tra,basa của một số doanh nghiệp đứng đầu qua 2 năm 2008, 2009 37 3.9 Bảng thống kê các chỉ tiêu về doanh thu và lợi nhuận của công ty NTSF 38 3.10 Bảng cơ cấu sản phẩm cá tra fillet của công ty năm 2009 38 3.11 Bảng thống kê giá trung bình xuất khẩu của công ty so với một số doanh nghiệp năm 2009 40 3.12 Bảng thống kê tình hình xuất khẩu của công ty NTSF so với một số doanh nghiêp 44 3.13 Tỷ trọng về giá trị xuất khẩu của công ty NTSF và một số doanh nghiệp năm 2009 44 3.14 Tình hình lợi nhuận của công ty NTSF năm 2009 so với các doanh nghiệp khác 46 3.15 Bảng thống kê giá trung bình xuất khẩu tại một số thị trường của công ty NTSF năm 2009 46 3.16 Bảng so sánh giá cả của công ty NTSF so với một số doanh nghiệp cạnh tranh năm 2009 46 3.17 Bảng thống kê tình hình quản lý chi phí của công ty NTSF qua 2 năm 47 DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Bảng Tựa Trang 3.1 Biểu đồ thể hiện cơ cấu sản phẩm năm 2009 24 3.2 Biểu đồ thể hiện KL, GT xuất khẩu cá tra từ năm 2005-2009 27 3.3 Biểu đồ thể hiện cơ cấu thị trường xuất khẩu cá tra năm 2009 29 3.4 Biểu đồ thể hiện giá trị xuất khẩu cá tra sang các thị trường qua 2 năm 2008, 2009 35 DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ACC : Hội đồng chứng nhận nuôi trồng thủy sản BRC :Tiêu chuẩn an toàn thực phẩm toàn cầu do tổ chức BRC (British Retail Consortium) xây dựng và phát triển CBCNV : Cán bộ công nhân viên ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long GTNK : Giá trị nhập khẩu HACCP : Hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát tới hạn (Hazard Analysis Crtical Control Points) Halal : Tiêu chuẩn thức ăn dành cho người Hồi Giáo IFS : International food standard ISO : International Standard Organization ISO 9000, 9001 : Hệ thống quản lý chất lượng ISO 22000 : Hệ thống quản lý an toàn thực phẩ m ISO 14000 : Tiêu chuẩn chứng nhận về hệ thống quản lý môi trường QC : Quality control- bộ phận kiểm tra chất lượng sản phẩm VJEPA : Hiệp định đối tác kinh tế giữa Việt Nam và Nhật TĐTT : Tốc độ tăng trưởng VSATTP : Vệ sinh an toàn thực phẩm VASEP : Hiệp hội chế biến thủy sản LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do và bối cảnh đề tài Trong lĩnh vực nuôi trồng và chế biến thủy sản, cá tra được xem là sản phẩm truyền thống có lợi thế phát triển tại ĐBSCL. Không những thế, đây còn là sản phẩm đem lại giá trị xuất khẩu cao trong những năm qua. Tuy nhiên, trong quá trình đi lên, phát triển và trở thành nhóm sản phẩm tiềm năng trong xuất khẩu thủy sản của nước ta, sản phẩ m cá tra vẫn chưa xây dựng được thương hiệu vững mạnh trên các thị trường thế giới. Nhất là sau các sự kiện về chống bán phá giá, sự “bôi nhọ” sản phẩm này tại một số thị trường đã báo động vấn đề chất lượng cũng như sự phát triển thiếu bền vững của loại sản phẩm tiềm năng này trong thời gian qua. Trước tình hình đó, vi ệc nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm cá tra xuất khẩu đang là vấn đề nóng bỏng được các Nhà nước, ngành thủy sản nói chung và các doanh nghiệp nói riêng đặc biệt quan tâm. Với tính cấp thiết của đề tài kết hợp với những kiến thức tiếp thu thực tế qua quá trình thực tập, dưới sự cho phép của ban lãnh đạo công ty cổ phần thủy sản NTSF, tác giả quyết định chọn đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu của công ty cổ phần thủy sản NTSF đến năm 2015” làm chuyên đề nghiên cứu. 2. Ý nghĩa thực tiễn và lý luận Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là xu thế tất yếu mà mỗi doanh nghiệp phải đối đầu khi bước vào môi trường kinh doanh. Để có thể vững bước đi lên trong môi trườ ng cạnh tranh ngày càng khắt nghiệt đó, không ít các chiến lược kinh doanh đã được đề ra từ mỗi doanh nghiệp. Tuy nhiên, dù bất kì kế sách nào được đưa ra trong chiến lược cạnh tranh thì việc nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm trong mỗi doanh nghiệp là vấn đề cần thiết để doanh nghiệp có thể phát triển một cách bền vững. Do đó việc nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm tại mỗi doanh nghiệp là vi ệc có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay. Với đề tài viết về vấn đề nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu tại công ty cổ phần thủy sản NTSF hy vọng sẽ góp phần trong định hướng chiến lược phát triển của công ty sau này cũng như giúp người đọc hiểu hơn về nguồn sản phẩm thủ y sản lợi thế này của nước ta. 3. Kết quả đạt được và những vấn đề còn tồn tại Với phương châm “Giá trị của chúng tôi- danh tiếng của chúng tôi”, công ty đã không ngừng nâng cao năng lực chế biến thông qua việc nâng công suất máy móc, mở rộng nhà xưởng, đầu tư thiết bị công nghệ và phát triển nuôi cá tra nguyên liệu nhằm cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng cho sản xuất chế biến. Với thành công trong sả n xuất sản phẩm cá tra fillet thịt trắng công ty đã thành công khi chiếm tỷ trọng khá cao tại thị trường EU, xuất khẩu thành công hai lô hàng sang Mỹ và không bị áp thuế chống bán phá giá. Bên cạnh đó, kết quả của sự nổ lực phấn đấu trên đã đưa vị thế công ty lên tầm cao mới với vị thứ xếp hạng 13 trên tổng số 20 doanh nghiệp đứng đầu về xuất khẩu cá tra, basa năm 2009. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì hiện tại thực trạng khả năng cạnh tranh của công ty vẫn còn một số tồn tại như: công suất máy móc, nhà xưởng còn dư, thị phần và thị trường xuất khẩu chưa được mở rộng, công tác marketing chưa hiệu quả,…Với một số giải pháp mà tác giả đề xuất trong bài nghiên cứu này hy vọng sẽ góp phần nhỏ trong chi ến lược nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất khẩu cũng như định hướng phát triển bền vững của công ty cổ phần thủy sản NTSF sau này. 4. Dự kiến nghiên cứu tiếp tục Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng thì vấn đề nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm không chỉ dừng lại ở những sản phẩm cá tra fillet đơ n thuần mà hướng tới những sản phẩm được chế biến sẵn đem lại những hương vị hấp dẫn đa dạng từ loài cá này cũng như sự tiện dụng trong bữa ăn. Trong khi đó, hiện tại những loại sản phẩm này vẫn chưa được phổ biến trong sản xuất cũng như xuất khẩu. Trước tình hình đó, dự kiến trong t ương lai tác giả sẽ tiếp tục đi vào nghiên cứu tình hình sản xuất, tiêu thụ những loại sản phẩm giá trị gia tăng này và đề ra các giải pháp để xây dựng hình ảnh sản phẩm từ con cá tra đến thị trường trong nước và thế giới không chỉ ở những sản phẩm fillet đơn thuần mà là ở những sản phẩm giá trị gia tăng có giá trị cao từ loài cá này. . MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẠNH TRANH SẢN PHẨM CÁ TRA XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỦY SẢN NTSF ĐẾN NĂM 2015 4.1 Một số giải pháp nhằm nâng. phép của ban lãnh đạo công ty cổ phần thủy sản NTSF, tác giả quyết định chọn đề tài Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm cá tra xuất