A PHẦN MƠ ĐẦU I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Giáo dục 4.0 với phát triển ứng dụng thực tế ảo vào sống, cơng nghệ trí tuệ nhân tạo cải tiến, đổi liên tục, chương trình giáo dục tiếp cận xun mơn, thực giáo dục suốt đời, cá nhân hóa học tập… ứng dụng vào giáo dục tạo nên đổi thay tích cực cho cơng tác dạy học nói chung dạy học Ngữ văn nói riêng Xu tất yếu dạy học phát huy lực học sinh, đặc biệt môn Ngữ văn cần trọng phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ, hợp tác giao tiếp, học tập suốt đời… Người giáo viên buộc phải thay đổi vị trí khơng cịn người cung cấp kiến thức mà chuyển sang người hướng dẫn, hỗ trợ hợp tác.Vậy làm để tích cực hóa hoạt động học sinh? Bằng cách để tạo môi trường học tập tương tác, phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ người học? Đó trăn trở, băn khoăn tác giả tìm đến đề tài Kí văn học thể loại phổ biến văn học đại, thể loại văn học chiếm thời lượng nhiều chương trình phổ thơng Học sinh khó phân biệt rạch rịi ranh giới thể loại Làm để tích cực hóa hoạt động người học, giúp em có chủ động, tích cực chiếm lĩnh tri thức học… ? Nguyễn Tuân nhà văn tài hoa, uyên bác độc đáo với “gu” thẩm mĩ riêng , tư liên tưởng phóng khống, bất ngờ, câu văn giàu có dồn nén ý nghĩa…Tiếp cận, cảm hiểu vẻ đẹp văn phong Nguyễn Tuân việc không dễ với học sinh phổ thơng Trong q trình giảng dạy, nhiều em học sinh hỏi tác phẩm kí văn học làm để viết cảm nhận tốt? Kí văn học đưa vào dạy học chương trình phổ thơng với thời lượng tương đối nhiều việc nắm bắt, tiếp nhận tác phẩm kí văn học với em học sinh việc tương đối khó, tùy bút Nguyễn Tuân với kho chữ nghĩa dày dặn liên tưởng phóng khống, độc đáo, bất ngờ … lại khó Hơn xu đổi phương pháp dạy học nay, việc tích cực hóa hoạt động học sinh , phát huy lực tư sáng tạo , cảm thụ thẩm mĩ dạy đọc hiểu văn kí văn học, tùy bút cần ý hết Để góp phần giải khó khăn mà học sinh gặp phải câu hỏi trên, đưa đề tài: Giải pháp tích cực hóa hoạt động học sinh, phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ dạy đọc hiểu văn kí văn học “ Người lái đị Sơng Đà” II GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI Giới hạn nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu sở lý luận thực tiễn dạy học văn kí văn học- tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” Nguyễn Tn theo hướng tích cực hóa hoạt động, phát triển lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ học sinh Giới hạn địa bàn: Đề tài triển khai nghiên cứu trường THPT huyện Đô Lương, Nghệ An III BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI: Ngoài phần mở đầu phần kết luận, phần nội dung triển khai qua ba phần: Phần một: Thực trạng dạy học kí văn học đại nhà trường phổ thông Phần hai: Cơ sở lí luận thể kí văn học, đặc điểm tùy bút Nguyễn Tn dạy học tích cực hóa hoạt động học sinh, phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ ttor chức dạy học đọc hiểu văn kí văn học’ I.Thể kí văn học II Đặc điểm tùy bút Nguyễn Tuân III Cái tơi Nguyễn Tn qua tùy bút “ Người lái đị Sơng Đà” IV.Tích cực hóa hoạt động học tập học sinh dạy đọc hiểu văn kí văn học đại, tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” Phần ba: Vận dụng định hướng tích cực hóa hoạt động học sinh, phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ tổ chức dạy học đọc hiểu văn kí văn học “Người lái đị Sơng Đà” IV PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH: ĐỀ TÀI KẾT HỢP NHIỀU PHƯƠNG PHÁP: Phương pháp thống kê phân loại, phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp tổng hợp chứng minh B NỘI DUNG PHẦN MỘT: THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC KÍ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ THƠNG HIỆN NAY I VỀ PHÍA NGƯỜI DẠY Qua thực tế dạy học trường dự đồng nghiệp, thân nhận thấy: Giáo viên có ý thức đổi phương pháp dạy học theo hướng phát huy lực người học, dùng câu hỏi phát tín hiệu nghệ thuật khai thác ý nghĩa tín hiệu nghệ thuật Tuy nhiên cách tổ chức dạy học, lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ học sinh chưa thực khơi mở nhiều, thường có hai xu hướng sau: Hướng thứ nhất: Một số giáo viên ôm đồm kiến thức, đưa nhiều chi tiết nghệ thuật phân tích tỉ mỉ, vụn, khiến dạy nặng nề, khơng có điểm nhấn Hướng khai thác học sinh chưa thực phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ, khó ghi nhớ Hướng thứ hai: Một số giáo viên trải tổ chức dạy học theo hướng đổi phương pháp, hướng dẫn học sinh khai thác, cảm nhận chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, song khai thác dừng lại việc nêu ý nghĩa nội dung Phần rèn luyện kĩ năng, lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ sơ sài, cảm thụ văn kí văn học, tùy bút phương diện chưa sâu Hiệu dạy mức nhận biết, thông hiểu,rèn luyện kĩ năng, lực chưa thực sâu sắc II VỀ PHÍA HỌC SINH Qua khảo sát thực tế học tập làm học sinh, thân người viết nhận thấy: học sinh lúng túng việc đọc hiểu cảm thụ, lực tư sáng tạo chưa cao, nhận thức em cịn cảm tính Học sinh có cảm giác nặng nề, khó nhớ, “khó cảm” văn kí nhận thức văn chưa sâu, chưa biết gắn cảm thụ chi tiết nghệ thuật với bình luận, đánh giá, so sánh, nâng cao vấn đề Do làm kiểm tra, thi, học sinh nghiêng diễn xuôi, diễn ý Đặc biệt em chưa có kĩ vận dụng chi tiết nghệ thuật đặc sắc kí văn hịc, tùy bút sở đặc trưng thể loại kí; chưa biết gắn với trào lưu văn học thời đại văn học Khả tư độc lập, khả tự học học sinh thấp, đa số em chưa tự cảm thụ, cảm nhận kinh nghiệm riêng thân mà dựa dẫm vào tài liệu tham khảo hướng dẫn giáo viên III VỀ PHÍA TÀI LIỆU THAM KHẢO Các tài liệu sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn 12 chương trình chuẩn, chương trình nâng cao, phần hướng dẫn học câu hỏi phát triển tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ Các tài liệu tham khảo sách giáo viên (SGV) Ngữ văn 12 chương trình chuẩn, chương trình nâng cao, nghiêng trả lời câu hỏi phần hướng dẫn học bài, chưa có phần rèn kĩ phát hiện, khai thác chi tiết nghệ thuật đặc sắc,phát triển tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ Các sách lý luận văn học: Lý luận văn học Trần Đình Sử - Nguyễn Xuân Nam – Phương Lựu chủ biên, NXB GD 1987, giáo trình Phương pháp dạy đọc văn bản, NXB Đại học Cần Thơ 2020 cung cấp kiến thức lý luận kí văn học lý thuyết dạy đọc nói chung IV THI CỬ Khảo sát đề thi học sinh giỏi, theo tinh thần đổi kiểm tra đánh giá, người đề ý đến kiểu đề nhằm phát huy tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ học sinh sau học văn kí văn học “Người lái đị Sông Đà” Đề thi chọn Học sinh giỏi văn cấp Thành phố Bình Thuận, năm học 2001 -2002: Nhận xét phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân, Anh Đức viết: “ Khơng lại có nhà văn thế, nhà văn mà ta gọi bậc thầy ngôn từ ta không thấy ngại miệng, nhà văn độc đáo vô song mà dịng, chữ tn đầu bút có đóng dấu triện riêng.” Anh (chị) phân tích nét đặc sắc nghệ thuật tùy bút “ Người lái đị Sơng Đà Nguyễn Tuân để làm sáng tỏ ý kiến Đề thi Tuyển sinh Đại học khối D năm 2013, câu điểm phần chung cho tất thí sinh, có câu: Trong tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” (Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt nam, 2013) Nguyễn Tn nhìn “Sơng Đà cố nhân” Người “cố nhân” có tính nết nào? Cách ví von có ý nghĩa gì? Đề thi học sinh giỏi lớp 12 tỉnh Hưng yên năm học 2017 – 2018: Có ý kiến cho rằng: Nguyễn Tuân thường tiếp cận đối tượng phi thường, xuất chúng ngòi bút tài hoa, uyên bác Qua hình tượng sơng Đà đoạn trích “Người lái đị sơng Đà” Nguyễn Tn, anh / chị bình luận ý kiến Từ lý nhận thấy việc phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ dạy đọc văn kí văn học cần thiết có ý nghĩa thiết thực Vì tơi muốn chia sẻ với đồng nghiệp kinh nghiệm nhỏ thân đề tài PHẦN HAI: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỂ KÍ VĂN HỌC,ĐẶC ĐIỂM TÙY BÚT NGUYỄN TN, TÍCH CỰC HĨA HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ DẠY ĐỌC VĂN BẢN KÍ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI, TÙY BÚT “ NGƯỜI LÁI ĐỊ SƠNG ĐÀ” I QUAN NIỆM VỀ THỂ KÍ VĂN HỌC I.1 Khái quát chung thể kí văn học đại Kí loại văn xi tự sự, có nguồn gốc từ kí lịch sử, dùng để ghi chép người, vật, phong cảnh…kí bao gồm nhiều thể như: Bút kí, hồi kí, du kí, phóng sự, kí sự, nhật kí, tùy bút… Theo từ điển Thuật ngữ văn học Lê Bá Hán, Trần Đình Sử chủ biên, kí loại hình văn học trung gian, nằm báo chí văn học, gồm nhiều thể, chủ yếu văn xi tự bút kí, hồi kí, kí sự, tùy bút… Trong văn học cổ phương Đông, thể kí vốn có mặt từ thời kỳ tiền Tần sau phân thành nhánh: có kí sử kí truyện Trong thời gian dài kí tiền thân tiểu thuyết, có tên gọi kí dùng cho tiểu thuyết hay câu chuyện có kịch tính Tây du kí, Tây sương kí… Trong văn học Việt Nam, kí có từ lâu đời, phải đến kỉ XVII, đặc biệt từ kỷ XIX, đời sống dân tộc ngày phát triển nâng cao, kỹ nghệ in ấn báo chí phát triển, văn học thâm nhập vào lĩnh vực hoạt động tinh thần khác xã hội nhà văn có ý thức tham gia vào đấu tranh xã hội, kí thực phát triển thể loại phức tạp văn xuôi tự thời trung đại Sang kỉ XX, sau cách mạng tháng Tám với phát triển văn học, thể kí có nhiều bước tiến “Kí cao Lạng” Nguyễn Huy Tưởng, “Đường đi” Nguyên Ngọc, “Cây tre Việt Nam” Thép Mới… thấm đẫm chất thật đời sống, vừa đậm chất tài hoa văn chương người viết Kí văn học thể loại động, linh hoạt, nhạy bén việc phản ánh thực nét sinh động tươi Tác phẩm kí vừa có khả đáp ứng yêu cầu thiết thời đại, đồng thời giữ tiếng nói vang xa nghệ thuật Kí văn học nơi gặp gỡ hai nhân tố quan trọng: thật đời sống giá trị nghệ thuật Trong thể kí văn học, Tôi thẩm mĩ (Nó khác với kí báo chí) Kí văn học có đặc trưng sau: - Kí viết đời thực tại, viết người thật, việc thật, kí địi hỏi trung thực, xác Người viết kí thường quan tâm, tơn trọng kiện xã hội lịch sử, vấn đề nóng bỏng đặt đời sống Người viết kí miêu tả thực tinh thần sử học Mẫu hình tác giả kí gần gũi với nhà sử học Tác giả kí coi trọng việc thuật lại có ngành, có thời gian, địa điểm, hành động khơng qn miêu tả khung cảnh gợi khơng khí - Tác giả kí khéo sử dụng tài liệu đời sống kết hợp với tư tưởng, cảm thụ, nhận xét, đánh giá Tất nhiên đan xen vào mạch tự có đoạn thể suy tưởng nhận xét chân thực, tường minh nhà văn trước việc thú vị kí ý riêng, suy nghĩ riêng tác giả đan cài với việc tái đối tượng Vì sức hấp dẫn kí khả tái thật cách sinh động tác giả Kí chấp nhận hư cấu, phải dựa vào liên tưởng, tưởng tượng bất ngờ, tài hoa tác giả phản ánh vật, sống Điều làm nên đẹp tácphẩmkí - Nổi bật lên tác phẩm kí chất chủ quan, chất trữ tình sâu đậm tác giả Cho nên sức hấp dẫn kí cịn phụ thuộc vào sức hấp dẫn (thường phong phú, uyên bác, tài hoa, độc đáo…) Tùy bút thể kí văn học Trong “Vũ trung tùy bút” , Phạm Đình Hổ cho tùy bút đề cập đến vấn đề đa dạng, không theo trình tự nào, từ chuyện thân thế, gia đình đến chuyện, thời cuộc, lịch sử… Tùy theo hứng thú, quan tâm người viết mà thể đề tài Trong văn học đại, tùy bút khái niệm dùng để tác phẩm viết cách phóng khống, tự do, theo dịng suy nghĩ, liên tưởng người viết Tùy bút ghi chép, không ghi chép việc mà có suy nghĩ, cảm xúc người viết tiếp xúc với thực tế Với tập “Tùy bút I” (1941); “Tùy bút II) (1943) Nguyễn Tuân làm sống lại khái niệm tùy bút văn học, đồng thời “định nghía” lại thể tùy bút Theo ơng, phần trình bày suy nghĩ, nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng người viết chiếm tỉ trọng lớn, chất trữ tình thường đậm nét II: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TÙY BÚT (KÍ) NGUYỄN TUÂN II.1 Nguyễn Tuân số không nhiều nhà văn đại xây dựng phong cách nghệ thuật cho riêng mình.Ơng đặc biệt thành cơng thể tùy bút Có thể nói thể tùy bút tạo đất cho nhà văn dụng võ, ngược lại, với Nguyễn Tuân, thể tùy bút có bước phát triển Nhà văn thể nét tài hoa uyên bác với mắt nhiều ngành nghệ thuật, ngôn ngữ phong phú, hình ảnh sáng tạo lạ Là bút tài hoa, lịch lãm “thông kim bác cổ”, trang viết Nguyễn Tuân đem đến cho người đọc nhiều kiến thức: văn hóa, hội họa, điêu khắc, điện ảnh, điện ảnh, quân sự, võ thuật thơng tin khoa học Nhà văn có cách nhìn, cách miêu tả thiên nhiên độc đáo Thích độc đáo nhất, Nguyễn Tuân tô đậm phi thường tuyệt mĩ khiến người đọc chống ngợp Ơng tìm đến Sơng Đà với dội mãnh liệt tuyệt mĩ thơ mộng Sông Đà vẽ lên ngịi bút biến hóa tài tình, độc đáo.Sơng Đà – dội, Sông Đà – anh hùng ca, sông Đà – nên thơ Tài độc đáo Nguyễn Tuân làm cho chất sắc nhọn thêm.Tác giả gọi vừa bạo vưà trữ tình Nguyễn Tuân nhìn miêu tả người phương diện tài hoa nghệ sĩ Người lái đò mắt nguyễn tuân xem nghệ sĩ Tài nghệ ơng đị là nắm quy luật dịng nước Sơng Đà, thuộc lịng luồng sinh, luồng tử thác dữ, đưa thuyền vượt trùng vi thạch trận vị tướng dũng mãnh phi phàm, đạt đến trình độ nghệ sĩ tinh vi, nghệ thuật cao cường Một tay lái “ra hoa” Nguyễn Tuân thể trình độ sử dụng ngơn từ điêu luyện có Đi sâu tìm hiểu, khám phá vật, nẵm bắt cho cốt lõi,tinh túy, thần thái nó, nhà văn kết hợp với cảm xúc chủ quan, uyên bác giàu chất trí tuệ trữ tình diễn đạt, thể hình thức ngơn ngữ sáng tạo Dưới ngịi bút ông, vật lên với đầy đủ “khí chất”, văn bộc lộ hết “chất Nguyễn”, vật hình nét, cựa quậy xơn xao Với Nguyễn Tn, ngôn ngữ nghệ thuật vừa phương tiện, vừa dấu ấn chủ quan người nghệ sĩ Qua bàn tay ơng, tiếng Việt “khối vng ru bích” biến hóa dậy lên sắc màu nghệ thuật Nói nhà văn Anh Đức: “Mỗi dịng, chữ tn đầu bút có đóng dấu triện riêng”; gọi ông “một bậc thầy ngôn từ, ta khơng thấy ngại miệng” Ơng sáng tạo hàng loạt từ ngữ cho từ điển Tiếng Việt Phong cách nghệ thuật diện mạo riêng sáng tác tạo thống hình thức, phương diện biểu phù hợp với nhìn độc đáo người nghệ sĩ với sống Nguyễn Tuân thực nhà văn có phong cách phong phú, độc đáo Phong cách mang lại cho tác phẩm giá trị độc đáo, giúp người đọc thêm yêu cảnh trí thiên nhiên đất nước tự hào người lao động tài hoa, thêm yêu quý giàu đẹp ngôn ngữ dân tộc II.2 “Người lái đị Sơng Đà” mang đặc điểm phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân Nguyễn Tuân người đóng dấu “cái tơi độc tấu” ơng lên thể loại tùy bút Ông nhà văn đem đến cho tùy bút phẩm chất nghệ thuật theo cách nói vui vui ơng: Tùy bút tùy vào bút mà viết, tùy bút ơng có đặc điểm in đậm cá tính sáng tạo phong cách nghệ thuật ơng Vì vậy, giảng dạy tác phẩm, thầy cô giáo cần lưu ý số đặc điểm sau tùy bút nhà văn: Tùy bút Nguyễn Tuân có nhiều yếu tố truyện Nguyễn Tuân bén duyên với truyện trước, sau gặp gỡ với tùy bút Vì truyện ngắn ông xen chất tùy bút tùy bút lại pha chất truyện ngắn Tùy bút ông thường phát huy sức mạnh trí tưởng tượng, liên tưởng, so sánh để dựng cảnh, dựng truyện, có mơ tả tâm lý, khắc họa tính cách nhân vật chừng mực định Tùy bút Nguyễn Tuân đậm chất kí Ghi chép thật thơng tin thời sự, xác, nét riêng tùy bút Nguyễn Tuân Cũng quan niệm đi, sống viết, xê dịch nên tùy bút ơng pha chút du kí, kí hay phóng điều tra Chính nét riêng khiến tùy bút ơng có lượng thơng tin đáng tin cậy có nhiều giá trị tư liệu Tùy bút Nguyễn Tn giàu tính trữ tình Những trang tùy bút Nguyễn Tuân giàu tính cảm xúc, lắng thấm cảm nghĩ ông, thông qua “tôi” chủ quan ông mà phản ánh thực sống Tùy bút Nguyễn Tuân nghĩa tự phép tắc Tùy bút tác phẩm tự có kết cấu lỏng lẻo, khơng buông tuồng dễ dãi Ở tùy bút Nguyễn Tuân, mạch văn theo dòng suy nghĩ mà tràn chảy miên man từ truyện tạt sang truyện Nhà văn theo hứng bút, nhởn nhơ theo trí nhớ lông, theo lực cảm thụ đẹp tài hoa nghệ sĩ mà liên tưởng so sánh, tạo bước nhảy vọt bất ngờ ý tứ, hình ảnh, khơng chệch ngồi vẻ đẹp độc đáo nghệ thuật Tùy bút Nguyễn Tn có phẩm chất văn chương qua tìm tòi sáng tạo cách diễn ý, tả cảnh, đặt câu, dùng từ Văn tùy bút Nguyễn Tuân kho tu từ đầy ắp thú vị ví von, ẩn dụ, hốn dụ, tượng trưng Nhà văn tả cảnh theo thay đổi cảm giác tinh tế “Bờ sông hoang dại bờ tiền sử…hồn nhiên nỗi niềm cổ tích thuở xưa” (Người lái đị Sơng Đà) Câu văn tùy bút Nguyễn Tn có kiến trúc đa dạng, giàu nhạc tính Tùy bút Nguyễn Tuân kết tinh tài hoa uyên bác, tập trung miêu tả Sông Đà huy động vốn liếng tri thức chun mơn giàu có nhiều ngành văn hóa nghệ thuật khác (sử học, địa lí học, quân sự, tri thức võ thuật, nghệ thuật văn chương, hội họa, điêu khắc âm nhạc, điện ảnh…) Và miêu tả ơng tả đến vật tượng, tả đến “Sơn thủy tận”, uống rượu cấn “Dĩ tận vi độ” Những đặc trưng tác phẩm kí điểm tựa cho thầy giáo việc giảng dạy tác phẩm kí đại Việt Nam III “Cái tôi” Nguyễn Tuân “Người lái đị sơng Đà” Sở dĩ Nguyễn Tn tìm đến thành cơng với thể tùy bút, thể văn phóng túng, tự do, đáp ứng cá tính “ngơng” trang viết ơng Cùng với Thạch Lam, Vũ Bằng, Nguyễn Tuân đỉnh cao thể tùy bút; ảnh hưởng nhiều tới bút hậu bối (Võ Phiến…) Là nhà văn có phong cách nghệ thuật đặc sắc, Nguyễn Tuân hấp dẫn người đọc “cái tôi” riêng biệt Cái tác giả tùy bút chủ thể bộc lộ: trực tiếp, gián tiếp, thể cảm xúc, chiêm nghiệm tác giả Biểu gián tiếp qua đối tượng miêu tả, ghi lại; giọng cảm hứng ngầm ẩn sau miêu tả; hình thức câu văn; cách ngắt nhịp; ngơn ngữ Có biểu trực tiếp qua nhân vật cụ thể xưng “tôi”( thuyền trôi Sông Đà…) Cái Nguyễn Tuân hướng ngoại, phô tỏ tài quan sát, miêu tả, liên tưởng; độc đáo, tài hoa, uyên bác, giác quan sắc nhọn, tinh tế, nghệ thuật sử dụng ngôn từ điêu luyện, giàu hình ảnh, cảm xúc Sức hấp dẫn ngòi bút Nguyễn Tuân tác phẩm “Người lái đị sơng Đà” độc đáo, giàu có chữ nghĩa, cơng phu quan sát lựa chọn ngôn từ Nguyễn Tuân người thợ kim hồn chữ, ngơn ngữ ơng đầy cảm giác Nếu Thạch Lam văn chương tính từ, động từ trạng thái cảm xúc tế vi, mềm mại; Xuân Diệu văn chương động từ mạnh Nguyễn Tuân sử dụng động từ tính từ mức độ tận cùng, sắc nhọn; hay sử dụng câu văn dài, trúc trắc, cách ngắt nhịp lạ Nguyễn Tuân nhà văn ghi dấu ấn câu văn trùng điệp, gấp khúc liên từ Đó tơi tài hoa: Ln nhìn sống, vật, người phương diện, góc độ văn hóa thẩm mỹ nên phát nhiều vẻ đẹp hùng vĩ mỹ lệ thiên nhiên, đất nước Với đôi mắt nhà văn suốt đời “duy mĩ”, Nguyễn Tn nhìn sơng Đà góc độ thẩm mỹ để phát vẻ đẹp trữ tình sơng: Sơng Đà ơng ví người gái đẹp kiều diễm với “áng tóc mun ngàn ngàn vạn vạn sải” với màu sắc nước sông Đà thay đổi theo mùa, sông Đà gợi cảm, sông Đà “hoang dại bờ tiền sử, bờ sông hồn nhiên nỗi niềm cổ tích tuổi xưa” Khơng nhìn cảnh vật điểm nhìn văn hóa thẩm mỹ, Nguyễn Tn cịn nhìn người lái đị góc độ nghệ sĩ để phát tài nghệ thuật vượt thác leo ghềnh, nắm “binh pháp” thần sông, thần đá “thuộc lòng luồng sinh tử” thác nên chủ động tình huống, lái thuyền vút vút qua hàng trăm ghềnh đá ngổn ngang hiểm hóc Nguyễn Tuân gọi “tay lái hoa” người nghệ sĩ có tâm hồn cao thượng, phong thái ung dung, tự tại, trí thơng minh lão luyện lịng dũng cảm tơi luyện lao động chiến đấu Ở Nguyễn Tuân “uyên bác”: “Uyên bác” hiểu biết sâu rộng nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghệ thuật cung cấp, đóng góp, lý giải kiến thức cho người khác Trong tác phẩm ơng hay vận dụng tri thức nhiều ngành nghệ thuật, chí ngành khơng liên quan đến nghệ thuật để miêu tả, khám phá thực Nó có tác dụng làm cho người đọc nhìn nhận thực nhiều góc độ cung cấp cho người đọc lượng thơng tin phong phú ngồi văn chương Chẳng hạn, ông mô tả hút nước khủng khiếp sông Đà kỹ thuật phim ảnh “tôi sợ hãi mà nghĩ đến anh bạn quay phim táo tợn muốn truyền cảm giác lạ cho khán giả…” nhà văn sử dụng tri thức quân sự, võ thuật để miêu tả nước, đá sông Đà: Nào cửa sinh, tử, đánh khuýp vu hồi, đánh du kích, phục kích, đánh giáp cà, đòn tỉa, đòn âm, đá trái, thúc gối, túm thắt lưng… Ngồi nhà văn cịn vận dụng tri thức nhiều môn khoa học tác phẩm mình, vốn văn hóa phong phú, lịch lãm thấy, làm cho tùy bút ơng có giá trị văn hóa cao Tác phẩm “Người lái đị sơng Đà” giúp người đọc hiểu nhiều điều bổ ích lịch sử, địa lí sơng Đà, lịch sử cách mạng xung quanh sơng này, địa hình địa nó, thác đủ loại, tài nguyên đất nước vùng sông Đà, thơ Nguyễn Quang Bích, Tản Đà…về sơng miền Tây Tổ quốc Ở “Người lái đị sơng Đà”, lâu người ta quen thấy tài hoa, uyên bác Nhưng rõ ràng thông qua tơi ấy, người đọc cịn nhận thấy tác phẩm cảm hứng ngợi ca đầy say mê người yêu tha thiết vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, người Nguyễn Tuân – suốt đời tìm đẹp, đẹp bút tài hoa độc đáo Văn chương tâm huyết thực đời ông Làm nên linh hồn văn xê dịch lòng gắn bó thiết tha với q hương, đất nước ơng Cũng Nguyễn Du làm giàu làm sang cho ngôn ngữ dân tộc “Truyện Kiều”, Nguyễn Tuân Những trang văn ông không thấm đượm linh hồn quê hương mà thể giàu có tiếng nói dân tộc Việt, “sự giàu có giá trị tạo hình cao, muốn ganh đua tạo hóa” Từng câu, chữ mà ông đặt lên trang giấy q trình sáng tạo cơng phu, cẩn trọng thiêng liêng Nguyễn Tuân thích sáng tạo độc đáo đời thực văn chương Ơng thích Đơ-xtơi-épxki, dường ơng minh họa cho định nghĩa tiếng Đốt: “Tài nghệ vĩ đại nhà văn chỗ biết xóa bỏ” Trong suốt đời lao động nghệ thuật cần cù, miệt mài, trau chuốt câu, chữ, Nguyễn Tuân biết tự “xóa bỏ” để tồn trở thành nghệ sĩ lớn Đằng sau uyên bác kiến thức, cầu kì, tỉ mỉ câu chữ, lòng tha thiết yêu quê hương xứ sở Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh nói: Nguyễn Tuân, học thấm thía học tính chất “khổ hạnh” nghệ thuật ngơn từ Đây “ nghề chơi công phu ” , lao động đầy gian nan vất vả thành cơng trả giá tâm huyết, lòng tự trọng, vốn sống lăn lộn với đời, tri thức, mồ trí não đổ xuống “thiết kế” hình ảnh, xếp đặt câu, cân đo chữ Gorki nói: “Cái bình thường chết nghệ thuật” Đó có lẽ điều mà người Nguyễn Tuân sợ “Con người muốn đề cao ngã độc đáo mình, khơng để giống khơng bắt chước mình” (Phan Cự Đệ) IV TÍCH CỰC HĨA HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ DẠY ĐỌC VĂN BẢN KÍ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI, TÙY BÚT “NGƯỜI LÁI ĐỊ SƠNG ĐÀ” IV.1 Giao “dự án” cho nhóm học sinh tìm hiểu thơng tin liên quan đến văn IV.1.1 Nguyên tắc dạy đọc Như tất hoạt động dạy học, dạy đọc phải đáp ứng mục tiêu dạy học,phù hợp đối tượng người học, đặc trưng môn học, phù hợp với đặc điểm hoạt động học 10 “Vang bóng thời” đến “Người lái đị Sơng Đà” có chuyển biến tư tưởng thẩm mĩ nhà văn Song hai có điểm chung: họ người có phẩm chất nghệ sĩ, chiến sĩ, vẻ đẹp thăng hoa người; kết tinh tâm tài người nghệ sĩ Nhà văn săn tìm đẹp suốt đời để mang lại cho ta “chất vàng mười” nghệ thuật Đọc “Người lái đị Sơng Đà” Nguyễn Tn, thực bị hút vào dòng thác cuồn cuộn dòng sông chữ, sông đời Từng câu, chữ mà ông đặt lên trang giấy trình sáng tạo công phu, cẩn trọng thiêng liêng Hướng dẫn học sinh tổng kết học: Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận theo bàn, trả lời câu hỏi: - “Người láí đị Sơng Đà” ngợi ca điều gì? - Qua tác phẩm, em rút điều tác giả Nguyễn Tuân ? Học sinh thảo luận theo bàn trả lời: Tác phẩm ngợi ca vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng thiên nhiên người lao động bình dị miền Tây Bắc Tác giả Nguyễn Tn có tình u đất nước say đắm thiết tha; lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần cù, công phu; tài hoa uyên bác Giáo viên trình chiếu slide Nguyễn Tuân, bổ sung, nhấn mạnh: Nguyễn Tuân dùng công phu chữ nghĩa để khắc tả kì cơng tạo hóa kì tích người: Liên tưởng phóng khống trùng điệp, hệ thống so sánh lạ; sáng tạo từ; câu văn co duỗi linh hoạt có giá trị tạo nghĩa; kiến thức uyên bác nhiều lĩnh vực khiến đối tượng miêu tả nhiều góc chiếu, từ giải phóng chiều kích cảm nhận “Văn Nguyễn Tn khơng phải thứ văn chương cho người nông mà cho người suy xét kĩ càng” Ông người thợ kim hoàn chữ * Hoạt động 3: Thực hành - Mục tiêu: Củng cố kiến thức, thực hành áp dụng kiến thức vừa học - Phương pháp/kĩ thuật : thảo luận nhóm - Hình thức tổ chức hoạt động: Học sinh thảo luận theo nhóm trả lời: Đọc văn trả lời câu hỏi: “ Thuyền trôi Sông Đà Cảnh ven sông lặng tờ Hình từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông lặng tờ đến mà Thuyền trôi qua nương ngô nhú lên ngô non đầu mùa Mà tịnh khơng bóng người Cỏ gianh đồi núi nõn búp Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm Bờ sông hoang dại bờ tiền sử Bờ sông hồn nhiên nỗi niềm cổ tích tuổi xưa Chao ơi, thấy thèm giật tiếng cịi xúp lê chuyến xe lửa đường sắt Phú Thọ - Yên Bái – Lai Châu Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi cỏ sương, chăm chăm nhìn tơi lừ lừ trơi mũi đị ” 29 (Trích tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” – Nguyễn Tuân) Đoạn văn viết theo phương thức chính? Nội dung chủ yếu đoạn văn ? Trong đoạn văn trên, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biện pháp tu từ từ Xác định biểu phép tu từ nêu tác dụng hình thức nghệ thuật ? Định hướng trả lời: Đoạn văn viết theo phương thức miêu tả Đoạn văn miêu tả vẻ đẹp thơ mộng, yên tĩnh, diễm lệ Đà giang 3.Nguyễn Tuân sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh, trùng điệp, kết hợp với sử dụng từ ngữ giàu tính khơi gợi, biểu cảm, đa nghĩa Tơ đậm vẻ đẹp diễm lệ, trữ tình dịng sơng * Hoạt động 4: Vận dụng, mở rộng: - Mục tiêu: Đạt yêu cầu kĩ đọc hiểu văn bản, nắm nội dung bài, có vận dụng mở rộng kiến thức - Phương pháp: Đọc sáng tạo, kĩ trình bày, lực tự học - Hình thức tổ chức hoạt động: HS làm nhà, nộp sản phẩm vào tiết sau: + Thông qua học, vận dụng kiến thức Địa lí, giới thiệu hiểu biết Sông Đà + Anh( chị) suy nghĩ mối quan hệ người thiên nhiên? Nên hiểu việc chinh phục thiên nhiên cho đúng? + Sưu tầm tranh ảnh sông Đà + Vẽ sơ đồ tư grap ghi nhớ nội dung học V KẾT QUẢ ỨNG DỤNG Qua áp dụng định hướng phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ dạy đọc văn kí văn học, tùy bút “Người lái đị Sơng Đà”, tơi nhận thấy tư vấn đề học em rõ ràng hơn; em biết phát huy kinh nghiệm sống, kiến thức thân để vận dụng vào việc đọcsáng tạo Nhất qua kiểm tra, mức độ vận dụng kiến thức tự đọc, tự tìm hiểu kết hợp với kiến thức hướng dẫn khai thác qua học tốt hơn; kĩ làm văn em cải thiện rõ nét V.1 Mức độ vận dụng kiến thức qua dự án học tập vào viết cải thiện rõ nét Theo xu đổi kiểm tra đánh giá nay, thường đề đòi hỏi người viết phải độc lập tư duy, không lệ thuộc vào “đọc chép” Trong kiểm tra thường xuyên lớp, đề sau: Có ý kiến cho Nguyễn Tuân 30 thường tiếp cận vật độc đáo, phi thường ngòi bút tài hoa, độc đáo Qua hình tượng sơng Đà tùy bút “Người lái đị sơng Đà”, anh/ chị làm sáng tỏ nhận định Học sinh làm nhiều văn hay, đạt điểm cao Ưu điểm văn em biết vận dụng kiến thức tốt, xử lý kiến thức đọc, học sáng tạo, linh hoạt V.1.1 Bài làm em Trần thị Ngọc Diệp, lớp 12A (năm học 2020- 2021) có đoạn sau: “ Nhà thơ Vũ Quần Phương đến với sông Đà “bao lần lạ” nhận thấy “sau ánh mắt lặng yên/ vui buồn đâu dễ thấy/ sơng Đà quen thuộc ấy/ nói hết tơi chưa?” Thì trước Nguyễn Tn hịa nhập vào sống mới, lao động chiến đấu nhân dân để tìm kiếm “chất vàng mười” người thiên nhiên Tây bắc viết nên tùy bút tiếng “Người lái đị Sơng Đà” Đây văn đẹp viết nên từ người muốn dùng văn chương để làm bật vẻ đẹp vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng thiên nhiên nét đẹp tài hoa nghệ sĩ người vùng núi cao Tây Bắc Tổ Quốc Hình tượng sông Đà nét đặc sắc nghệ thuật in đậm dấu ấn tài hoa, độc đáo Nguyễn Tuân Nguyễn Tuân bút tiêu biểu văn xuôi Việt Nam đại Mỗi tác phẩm cuả ông ca sống Bằng ngòi bút tài hoa, uyên bác, độc đáo với tình thiên nhiên, đất nước; qua chuyến trải nghiệm Tây Bắc, Nguyễn Tn viết nên dịng bút kí đặc sắc miêu tả vẻ đẹp Sông Đà Nguyễn Tuân định nghĩa nghệ sĩ đích thực với quan niệm “nghề văn khổ hạnh” Trong lịch sử văn học dân tộc, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương bậc thầy Tiếng Việt, làm giàu có cho kho tàng ngơn ngữ Nguyễn Tuân biết đến người thợ kim hoàn chữ Ơng góp vào vốn ngơn ngữ đầy sáng tạo, tinh luyện; coi tượng vô tiền khống hậu văn học Ơng tự nhận “chun viên Tiếng Việt” “Người lái đị Sơng Đà” tùy bút xuất sắc đời văn Nguyễn Tuân, kết đẹp đẽ chuyến trải nghiệm năm chín năm tám.” V.1.2 Bài em Nguyễn Trọng Đình (HS lớp 12D3 năm học 2020 – 2021) có đoạn viết sau: “ Tây Bắc có riêng Tây bắc Khi lịng ta hóa tàu” ( Chế Lan Viên) Giai đoạn 1960 Tây Bắc trở thành điểm sáng đồ nghệ thuật nước ta Nhiều tác phẩm kinh điển lấy cảm hứng từ miền đất xa xôi – nơi mà người nghĩ thứ khô cằn, hẻo lánh nhà văn lại tìm thấy nét đẹp đẽ có màu sắc núi sơng Nếu Tơ Hồi có “Vợ chồng A Phủ” đậm tính nhân văn Nguyễn Tn có tùy bút “ Sơng Đà” đậm chất thơ Trong “Người lái đị Sơng Đà” xem tác phẩm tiêu biểu Quả ý kiến 31 “ Nguyễn Tuân tiếp cận vật độc đáo phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác.” Nguyễn Tuân (1910 – 1987) nhàn văn tiêu biểu Văn học Việt Nam đại “người suốt đời tìm đẹp” Thành cơng ơng kể đến thể loại truyện ngắn, bút kí “Người lái đị Sơng Đà” tùy bút thành cơng Nguyễn Tn, góp phần khẳng định tên tuổi, vị trí ơng văn học nước nhà Với phong cách tài hoa, uyên bác, độc đáo, ngôn ngữ chạm khắc tinh tế, câu văn “co duỗi nhịp nhàng”, triệt để sử dụng thủ pháp nhân hóa, trùng điệp cho thấy phong cách riêng Nguyễn Ý kiến “ Nguyễn Tn ln nhìn vật độc đáo, phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác” cách khẳng định tư duy, cốt cách riêng người tác giả Những vật, người qua nhìn Nguyễn Tn vơ đặc biệt, tinh tế, đầy sức sống Cái độc đáo, uyên bác Nguyễn Tuân thể trước hết nhìn sắc sảo, lấy lửa để tả nước; lấy thiên nhiên để khắc họa người Con Sông Đà qua nhìn Nguyễn Tuân vừa mang vẻ đẹp trữ tình vừa bạo ” V.1.3 Bài viết em Nguyễn Thị Hải Vân (HS lớp 12 d3, năm học 20202021, trường THPT Đơ Lương 1) có đoạn viết: “Nhà thơ Quang Lâm viết sông Đà: “Đẹp ngàn đời biển trời xanh bát ngát/ Cá dầm xanh anh vũ nhảy theo mùa/ Khi mùa nước lũ thác reo gầm dội/ Thu chớm lạnh, sóng nước lặng lờ trôi” Tây Bắc trở thành miền đất hứa năm năm tám – sáu mươi miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội Các nhà văn, nhà thơ đến để tìm cho nguồn cảm hứng Nếu Tơ Hồi lên: “mảnh đất Tây Bắc để thương để nhớ tơi nhiều lắm!” Nguyễn Tn lại thăng hoa mảnh đất với tập tùy bút “Sơng Đà” linh hồn bút kí “Người lái đị Sơng Đà” (1960) Có ý kiến cho rằng: “Nguyễn Tn ln nhìn vật độc đáo phi thường ngịi bút tài hoa, un bác” Điều thể qua hình tượng sơng Đà với vẻ đẹp vừa bạo vừa trữ tình Nguyễn Tuân bút tiêu biểu văn học Việt Nam, tác phẩm ông ca đẹp sống Bằng ngòi bút độc đáo, uyên bác, tài hoa lòng yêu thiên nhiên, người, khám phá mẻ chuyến trải nghiệm ngược dịng miền Tây Bắc, ơng viết nên trang bút kí đặc sắc tái vẻ đẹp kì vĩ, thơ mộng sơng Đà Nguyễn Tn định nghĩa đích thực người nghệ sĩ đa tài với quan niệm “nghề văn nghề khổ hạnh” Trong văn học dân tộc, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương bậc thầy sáng tạo ngơn ngữ đến Nguyễn Tuân – bút làm giàu có cho kho từ vựng nước nhà, người thợ kim hoàn chữ ” V.2 Học sinh biết cách viết linh hoạt, sáng tạo, vận dụng kiến thức nhuần nhuyễn, kết hợp với trải nghiệm cá nhân đưa vào tự nhiên, hợp lý, hấp dẫn V.2.1 Với đề trên, em Bùi thị Nguyệt ( HS lớp 12D3 năm học 2020 – 2021) viết sau: “Đất nước có nhiều dịng sơng có dịng sơng để 32 thương để nhớ, giống đời người trải qua nhiều tình có tình mãi mang theo Năm xưa Tế Hanh xa mà lịng đau đáu: “nhớ sơng q hương” biếc xanh có “nước gương soi bóng hàng tre” Hồng Phủ Ngọc Tường lại ngẩn ngơ say đắm trước vẻ đẹp mộng mơ, mỹ lệ sông Hương huyền thoại người nghệ sĩ Nguyễn Tn lại ngược gót lên Tây bắc để khám phá bạo, cuồng nộ vẻ đẹp trữ tình cuả dịng sơng Đà qua tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” Có ý kiến cho “Nguyễn Tn ln nhìn vật độc đáo phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác” Nổi lên tinh tú văn đàn văn học Việt Nam đại, Nguyễn Tuân số nhà văn có sức viết dồi bậc Với thành tựu to lớn hai giai đoạn trước sau Cách mạng Tháng Tám Ông người nghệ sĩ tài hoa, uyên bác, có cá tính độc đáo, thường khám phá vật phương diện văn hóa thẩm mĩ; miêu tả người qua nét tài hoa nghệ sĩ Mở đầu tùy bút, với lời đề từ “chúng thủy giai đông tẩu/ Đà giang độc bắc lưu”, câu thơ viết chữ Hán, mang ý nghĩa sông phía đơng, có sơng Đà chảy phía bắc Câu thơ khơng phải ơng viết thích hợp đặt tùy bút phù hợp với phong cách Nguyễn Quả vậy, Nguyễn Tn ln nhìn vật độc đáo, phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác Sự vật độc đáo phi thường vượt lên bình thường, tầm thường để hướng tới hoàn mĩ Nhà văn biến dịng sơng Đà thành người với tâm địa diện mạo riêng biệt; triệt để sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa, so sánh kiến thức liên ngành võ thuật, hội họa, điêu khắc Chỉ có nguyễn Tuân với phong cách tài hoa, un bác riêng biệt phát :chất vàng mười qua thử lửa” V.2.2 Bài viết em Nguyễn Thị Vân (HS lớp 12 A4, năm học 2020-2021, trường THPT Đơ Lương1) có đoạn viết: “Nguyễn Khoa Điềm bồi hồi xúc động: “Ơi dịng sơng bắt nước từ đâu Mà đất nước bắt lên câu hát” Những dịng sơng ngàn đời chảy đất nước Việt Nam trở thành nguồn cảm hứng bất tận văn chương Đó dịng sơng Mã gắn với kí ức Tây Tiến, dịng sơng Hồng đỏ nặng phù sa, dịng sơng Đuống “nằm nghiêng nghiêng kháng chiến trường kì Và đặc biệt, đến với tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” Nguyễn Tuân ta bắt gặp hình tượng Đà giang Bài tùy bút tiêu biểu cho phong cách Nguyễn Tuân “tiếp cận vật độc đáo, phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác” Nói đến Nguyễn Tuân nói đến người nghệ sĩ suốt đời tìm đẹp Những trang văn ông tờ hoa thơm thảo Ơng xem người thợ kim hồn chữ, đóng góp cho kho tàng ngơn ngữ dân tộc vốn từ vựng phong phú, độc đáo thấy “Người lái đị Sơng Đà” xem kiệt tác văn học Cách mạng, dời vào năm 1960 chuyến thực tế Tây Bắc Sự việc phi 33 thường xuất chúng phải vật độc đáo, tuyệt vời bạo, tuyệt vời trữ tình, thơ mông? Nguyễn Tuân tiếp cận vật nét tài hoa riêng Uyên bác có nghĩa sâu rông Trong trang văn Nguyễn sống động, sử dụng nhiều từ ngữ liên ngành để miêu tả, khám phá vật ” V.3 Học sinh biết đọc, cảm nhận, suy nghĩ sáng tạo biết thể điểm nhìn riêng, cảm nhận riêng hình tượng, viết văn thể “cái tôi” riêng V.3.1 Bài làm em Hoàng Thị Việt Hà (HS lớp 12 A4, năm học 2020 – 2021) có viết: “Với Pautovsky, “nhà văn người dẫn đường đến xứ sở đẹp”, cần người giúp ta cảm nhận bị bất ngờ vẻ đẹp sống âm thầm hữu xung quanh Bằng cách định nghĩa ấy, Nguyễn Tuân đích thực người nghệ sĩ, ơng “tiếp cận vật phi thường ngịi bút tài hoa, un bác” “Người lái đị Sơng Đà” kết viên mãn chuyến thực tế vùng Tây Bắc để tìm “chất vàng mười” thiên nhiên người Trong sáng tác Nguyễn Tuân, không lần người ta thấy rõ vật tôn lên thành “nhân vật” trung tâm, thu hút ý nhà văn Trong ‘Người lái đị Sơng Đà” Sông Đà thực nhà văn xem người có tính cách riêng mà hai nét bật bạo trữ tình Đó nét tài hoa ơng tiếp cận Sơng Đà góc nhìn phi thường, độc đáo, xuất chúng Với ơng, khơng sơng bình thường mà góc nhìn riêng ông, đầy nghệ sĩ, tâm địa người thực Dòng Đà giang in đậm cốt cách nghệ sĩ uyên bác tài hoa nhà văn ” V.3.2 Bài làm em Hoàng Tú Anh (HS lớp 12 A4, năm học 2020 – 2021, trường THPT Đô Lương1) có viết: “Nhà phê bình Nguyễn Đăng mạnh nói vè Nguyễn Tuân: “một người nghệ sĩ suốt đời say mê tìm đẹp” Quả Với phong cách tài hoa, uyên bác, tác phẩm ơng thực sâu vào lịng bạn đọc Tôi thực ấn tượng với tùy bút “Người lí đị Sơng Đà” – kiệt tác đời văn Nguyễn Tuân Đó văn đẹp làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha người dùng văn chương đẹp đẽ ca ngợi vẻ đẹp vừa vừa nên thơ thiên nhiên Tây Bắc vẻ đẹp người lao động nơi Có ý kiến cho rằng: “Nguyễn Tuân tiếp cận việc phi thường xuất chúng ngòi bút tài hoa, uyên bác.” Điều biểu rõ nét qua hình tượng Sơng Đà Nói đến Nguyễn Tuân nói đến nghệ sĩ độc đáo Những trang văn ông tờ hoa thơm thảo gửi đến cho đời Ông xem “người thợ kim hồn chữ” đóng góp cho kho tàng ngôn ngữ dân tộc thêm phong phú Ông tiếp cận vật phi thường xuất chúng Vậy phi thường xuất chúng? Phải tượng, việc độc đáo, vượt lên bình thường? Điều ngịi bút tài hoa uyên bác làm sáng lên với hai vẻ đẹp Sông Đà: tuyệt vời bạo, tuyệt thơ mộng trữ tình Đó phong cách riieng “ngơng” 34 Nguyễn Tn có Ơng khám phá vật phương diện văn hóa, thẩm mĩ; triệt để sử dụng thủ pháp đối lập để gây ấn tượng mạnh; sử dụng vốn hiểu biết uyên bác, tri thức liên ngành Dưới ngòi bút tinh diệu ông, Sông Đà thức tỉnh, trở nên có cảm xúc, có tâm trạng ” V.3.3 em Nguyễn Thị Xuân Quý (HS lớp 12 A4, năm học 2020 – 2021 trường THPT Đơ Lương 1) có đoạn viết: “ Nói đến Nguyễn Tuân nói đến người suốt đời tìm đẹp Ơng xem người thợ kim hồn chữ, đóng góp cho kho tàng ngôn ngữ dân tộc vốn từ ngữ phong phú, độc đáo mẻ Ơng có cách tiếp cận riêng - tiếp cận vật phi thường xuất chúng Vậy phi thường? Phải vật, tượng độc đáo, tuyệt vời thơ mộng, bạo? Như M Gorki nói: “Cái tầm thường chết nghệ thuật” Điều thật với quan niệm nghệ thuật Nguyễn Tuân Với ông, vật, tượng phải nhìn góc độ thẩm mĩ Mỗi vật có mà khơng có hai Phong cách độc đáo riêng biệt ngơng tác giả Trong tác phẩm “Người lái đị Sơng Đà”, hình ảnh sông Đà tác giả cảm nhận hai vẻ đẹp: bạo trữ tình Khi miêu tả tính cách bạo sơng, Nguyễn Tn miêu tả vách đá, ghềnh Hát Lóong, hút nước Tác giả chọn điểm nhìn khác để cảm nhận, miêu tả vách đá, làm bật độ hẹp, cao, sâu: “có vách đá chẹt lịng sơng yết hầu” Nghệ thuật so sánh độc đáo làm bật hiểm nguy vách đá Câu văn dài “nước xơ đá, đá xơ sóng, sóng xơ gió, cuồn cuộn luồng gió ghùn ghè địi nợ xuýt” với nhịp văn gấp gáp, nghệ thuật nhân hóa khắc họa hình ảnh ghềnh nước kẻ thù nham hiểm, độc ác Khi miêu tả dáng vẻ thơ mộng sơng Đà, tác giả có điểm nhìn mới: “từ máy bay nhìn xuống” Để từ đó, sơng Đà lên thật u kiều: “Con sơng Đà tn dài tn dài tóc trữ tình nương xuân” Cùng câu văn dài, nhịp văn lại vô nhẹ nhàng, tha thiết, giàu nhạc điệu Điều cho ta thấy tài Nguyễn Tuân linh hoạt việc miêu tả vẻ đẹp dòng Đà giang ” V.4 Kiểm tra thường xuyên học kì ( 2020 -2021) Với đề văn: Có ý kiến cho rằng: Nguyễn Tuân tiếp cận vật phi thường ngịi bút tài hoa, un bác Qua hình tượng Sơng Đà tùy bút “Người lái đị Sơng Đà”, anh/ chị bình luận ý kiến * Kết điểm số sau: Lớp 12A4 Sỹ số 43 Điểm giỏi, 29 Điểm TB 12 Điểm yếu Ghi Học theo PP 35 12D3 45 33 13 Học theo PP 12T5 44 22 15 Không học theo PP C KẾT LUẬN I ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đây đề tài lần đặt vấn đề phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ tổ chức dạy đọc văn kí văn học – tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” Đề tài ý phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ tổ chức dạy đọc văn kí văn học – tùy bút “Người lái đị Sơng Đà”.Đây yêu cầu cần thiết cho dạy đọc văn thuộc thể loại kí văn học, thể tùy bút vận dụng vào kiểm tra, thi học sinh Nó phù hợp với yêu cầu đổi phương pháp dạy học môn Ngữ văn đổi mơi phương pháp kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng phát huy lực Phát triển lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ yêu cầu quan trọng để học sinh làm chủ học Với định hướng này, học sinh có ý thức đọc sáng tạo, biết phát huy kinh nghiệm đọc cá nhân, huy động kiến thức để nắm vững kiến thức học Đề tài giúp em vận dụng làm thi biết chọn lọc, nhận biết, cảm thụ tín hiệu nghệ thuật theo yêu cầu đề; tạo điều kiện cho học sinh hình thành phương pháp tự học, biết đọc văn kí văn học Đề tài làm phong phú thêm phương pháp tổ chức dạy học đọc hiểu văn kí văn học đại, khơi dậy niềm đam mê, tạo niềm vui học tập lao động người học, Tạo cảm hứng thành công công việc Về thực tiễn, đề tài vận dụng dạy học đọc hiểu văn kí văn học đại , tùy bút “Người lái đò Sơng Đà” II.TÍNH KHOA HỌC VÀ HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI Tính khoa học: Trên sở bám sát dặc trưng thể loại, loại hình kí văn học – thể tùy bút, yêu cầu việc dạy đọc văn tùy bút, đề tài đề xuất phương hướng phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ cho người học; hình thành quan niệm thể tùy bút, cách đọc tùy bút cách tích cực, chủ động, sáng tạo Phạm vi ứng dụng: Đề tài đúc kết từ thực tiễn đổi phương pháp dạy học thân, xuất phát từ trăn trở, băn khoăn với nghề Đề tài dùng làm tài liệu tham khảo cho học sinh đồng nghiệp lĩnh vực đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học Ngữ văn.Việc tích cực hóa hoạt động học sinh thông qua 36 biện pháp kĩ thuật nêu nên mở rộng phạm vi ứng dụng hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn thuộc thể loại khác tùy tác phẩm cụ thể Đối tượng ứng dụng Đề tài vận dụng thực tế giảng dạy giáo viên, đổi kiểm tra đánh giá cho học sinh kiểm tra thường xuyên, kì, cuối kì, thi HSG, thi khảo sát chất lượng a) Giáo viên Ứng dụng đề tài giáo viên tiến hành dạy học nhẹ nhàng, sôi nổi,dân chủ, khắc sâu kiến thức, giáo viên phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, khả cảm thụ thẩm mĩ người học Hiệu dạy cao, đạt mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng, cảm thụ phê bình văn học Khắc phục nhược điểm trình truyền đạt cho học sinh b) Học sinh Học sinh phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ; hoàn toàn chủ động học, khắc phục việc diễn xuôi, diễn nơm văn kí Một số đề xuất - Muốn phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ dạy đọc văn nói chung, văn kí văn học, tùy bút nói riêng, giáo viên phải thay đổi vị trí mình, khơng người cung cấp kiến thức mà chuyển sang người hướng dẫn, hỗ trợ hợp tác Giáo viên chấp nhận thực tế có nhiều vấn đề học sinh hiểu biết, thành thạo Từ người thầy phải biết tự học, đam mê học tập học suốt đời - Giáo viên cần học hỏi để phát triển kĩ quan trọng: hợp tác, lắng nghe, dạy học tích hợp, giải vấn đề, kĩ sáng tạo dạy học, tìm hiểu học sinh cộng đồng, kĩ phản biện, hiểu vấn đề sâu sáng tạo; sử dụng công nghệ; nghiên cứu lĩnh vực lân cận - Giáo viên phải thường xuyên tổ chức học sinh phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ, giao dự án học tập phù hợp với nội dung học… Khơng với mục đích chiếm lĩnh tri thức văn tác phẩm mà cịn hình thành phương pháp, cách tư cho em - Chúng mong muốn tài liệu hướng dẫn giảng dạy hay tài liệu tham khảo có chuyên sâu cách dạy đọc phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ cho học sinh để đáp ứng yêu cầu đổi phương pháp dạy học, để giáo viên học sinh tham khảo Trên tìm tịi, trăn trở tơi để tiến hành thực đề tài Với thời gian chưa nhiều, lực cịn có hạn, đề tài khơng tránh khỏi hạn chế Với tinh thần học hỏi, cầu thị mong đồng nghiệp, thầy cô giáo Hội đồng khoa học góp ý để đề tài tơi tiếp tục hồn thiện 37 Xin chân thành cảm ơn! PHẦN PHỤ LỤC Đề ra: ( Đề kiểm tra thường xuyên học kì năm 2020 – Trường THPT Đơ Lương 1) Có ý kiến cho Nguyễn Tuân thường tiếp cận vật độc đáo, phi thường ngịi bút tài hoa, độc đáo Qua hình tượng sơng Đà tùy bút “Người lái đị sơng Đà”, anh/ chị làm sáng tỏ nhận định Bài Bài làm em Trần Thị Ngọc Diệp,( học sinh lớp 12 A4, năm học 2020 – 2021, trường THPT Đô Lương ) Nhà thơ Vũ Quần Phương đến với sông Đà “bao lần lạ” nhận thấy “sau ánh mắt lặng yên/ vui buồn đâu dễ thấy/ sơng Đà quen thuộc ấy/ nói hết tơi chưa?” Thì trước Nguyễn Tn hịa nhập vào sống mới, lao động chiến đấu nhân dân để tìm kiếm “chất vàng mười” người thiên nhiên Tây bắc viết nên tùy bút tiếng “Người lái đị Sơng Đà” Đây văn đẹp viết nên từ người muốn dùng văn chương để làm bật vẻ đẹp vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng thiên nhiên nét đẹp tài hoa nghệ sĩ người vùng núi cao Tây Bắc Tổ Quốc Hình tượng sơng Đà nét đặc sắc nghệ thuật in đậm dấu ấn tài hoa, độc đáo Nguyễn Tuân Nguyễn Tuân bút tiêu biểu văn xuôi Việt Nam đại Mỗi tác phẩm cuả ông ca sống Bằng ngòi bút tài hoa, uyên bác, độc đáo với tình thiên nhiên, đất nước; qua chuyến trải nghiệm Tây Bắc, Nguyễn Tuân viết nên dịng bút kí đặc sắc miêu tả vẻ đẹp Sông Đà Nguyễn Tuân định nghĩa nghệ sĩ đích thực với quan niệm “nghề văn khổ hạnh” Trong lịch sử văn học dân tộc, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương bậc thầy Tiếng Việt, làm giàu có cho kho tàng ngơn ngữ Nguyễn Tuân biết đến người thợ kim hoàn chữ Ơng góp vào vốn ngơn ngữ đầy sáng tạo, tinh luyện; coi tượng vô tiền khống hậu văn học Ơng tự nhận “chun viên Tiếng Việt” “Người lái đị Sơng Đà” tùy bút xuất sắc đời văn Nguyễn Tuân, kết đẹp đẽ chuyến trải nghiệm năm chín năm 38 tám Nói đến Nguyễn Tn nói đến cách tiếp cận vật phi thường ngòi bút tài hoa uyên bác Vậy phi thường xuất chúng? Phải nét độc đáo, khác lạ bật người, vượt giới hạn thông thường? Và Nguyễn Tuân đến với sông Đà khám phá nét tính cách bạo, trữ tình dịng sơng? Trên dải đất cong cong hình chữ S có sơng để thương để nhớ Ta biết đến sông quê hương thơ Tế Hanh hay sông Đuống “nằm nghiêng nghiêng kháng chiến trường kì” thơ Hồng Cầm Đến với giới nghệ thuật Nguyễn Tuân, người đọc cảm nhận dội, bạo ngược sông Đà Trước tiên, bạo Đà giang “đá dựng vách thành, chẹt lịng sơng yết hầu” Động từ “chẹt” gợi cảm giác trực tiếp độ hẹp, bối lịng sơng bị kìm hãm lực đầy sức mạnh Bằng tài dụng ngôn, sử dụng câu văn dài, trúc trắc, trùng điệp, Nguyễn Tuân đưa người đọc vào hành trình cảm nhận đầy phong phú, lạ “Ngồi khoang đò qua quãng mùa hè mà thấy lạnh, tưởng nhìn lên phịng tầng vừa tắt đèn điện”, liên tưởng độc đáo, thú vị, động từ mạnh “ngóng vọng tắt phụt” gợi cảm giác đột ngột bất ngờ tô đậm cảnh đá bờ sông lạnh, sâu, hẹp, tối Hung bạo sơng Đà cịn qng ghềnh Hát Lng “ nước xơ đá, đá xơ sóng, sóng xơ gió ” Nghệ thuật nhân hóa sử dụng triệt để, phép điệp liên hoàn, động từ mạnh gợi cảm giác nối tiếp, xô đẩy tạo vòng quay dội cảnh sắc Đặc biệt từ láy “cuồn cuộn, gùn ghè” gợi tâm địa độc ác thác nước sơng Đà Đó cịn hút nước giống giếng bê tông “nước thở kêunhư cửa cống bị sặc” Nguyễn Tuân thực thể hóa dịng sơng, “thở” ‘kêu” gợi cảm giác mạnh mẽ, dội “Cửa cống bị sặc” cho thấy độ sâu hút nước âm ghê rợn nước Đặc biệt thác “nước réo gần lại réo to lên, giọng gằn mà chế nhạo” Tiếng nước “oán trách, van xin, lại khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo” Một loạt từ ngữ cảm xúc, thái độ, trạng thái “kẻ thù số một” người; cho thấy sông Đà mối hiểm nguy khơn lường với tay lái đị khinh suất Nguyễn Tn dùng lửa để tả nước, tơ đậm tính dội, bạo ngược sông Đà Đá sông Đà độc đáo không kém, tên tên ngỗ ngược, trận địa đá bày để dìm chết thuyền Tiêu biểu trùng vi thạch trận ba vòng Bằng liên tưởng độc đáo, sử dụng kiến thức liên ngành: quân sự, võ thuật, thể thao, nhà văn gợi dậy khơng khí chiến trận đầy cam go “Thạch trận dàn bày vừa xong thuyền tới Phối hợp với đá, nước thác reo hò làm viện cho đá, đá bệ vệ oai phong lẫm liệt Với hệ thống hình ảnh, chi tiết đặc sắc, loạt động từ mạnh gợi hình ảnh dội, dồn dập, hối thúc chiến trận Nhưng sơng Đà đâu bạo mà dịng sơng đầy trữ tình Từ cao nhìn xuống, sơng Đà “tn dài tn dài tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn mây trời Tây Bắc, bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xn ” Hình ảnh “áng tóc trữ tình” gợi vẻ đẹp dịu dàng, đằm thắm, đậm chất hội họa “Áng” gợi cơng trình 39 kiệt tác nghệ thuật Hình ảnh “hoa ban, hoa gạo” gợi lãng mạn, thơ mộng, sắc đỏ hoa gạo, sắc trắng hoa ban điểm xuyết đen óng ánh tóc Hình ảnh nên thơ, diễm lệ, kì ảo biết bao! Nước sơng Đà màu xanh ngọc bích khiết, cao quý Từ điểm nhìn rừng ra, nhà văn nhận thấy sông Đà “cố nhân” Từ Hán Việt gợi màu sắc trang trọng, cố nhân – người cũ, sông Đà tri âm tri kỉ, nặng sâu tình nghĩa “Thuyền tơi trơi sơng, cảnh ven sông lặng tờ đến ”, phủ ngập kết hợp nhịp văn chậm, tha thiết, gợi không gian mênh mơng, ngun sơ Qua ngịi bút Nguyễn Tuân, sông Đà lên nhiều dáng vẻ khác Nguyễn Tuân bậc thầy ngôn ngữ, sử dụng ngơn từ biến hóa, giàu tính khơi gợi, sắc cạnh Câu văn “co duỗi” nhịp nhàng Văn học gắn liền với sống người để có sức sống trụ lại với thời gian Những trang văn Nguyễn Tuân đem đến cho ta rung cảm, dư vị thấm thía vẻ đẹp dịng sơng q hương Bài 2: Bài làm em Nguyễn Thị Hải Vân (học sinh lớp 12D3 năm học 2020 – 2021, Trường THPT Đô Lương 1) Nhà thơ Quang Lâm viết sông Đà: “Đẹp ngàn đời biển trời xanh bát ngát/ Cá dầm xanh anh vũ nhảy theo mùa/ Khi mùa nước lũ thác reo gầm dội/ Thu chớm lạnh, sóng nước lặng lờ trơi” Tây Bắc trở thành miền đất hứa năm năm tám – sáu mươi miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội Các nhà văn, nhà thơ đến để tìm cho nguồn cảm hứng Nếu Tơ Hồi lên: “mảnh đất Tây Bắc để thương để nhớ nhiều lắm!” Nguyễn Tuân lại thăng hoa mảnh đất với tập tùy bút “Sông Đà” linh hồn bút kí “Người lái đị Sơng Đà” (1960) Có ý kiến cho rằng: “Nguyễn Tn ln nhìn vật độc đáo phi thường ngòi bút tài hoa, un bác” Điều thể qua hình tượng sông Đà với vẻ đẹp vừa bạo vừa trữ tình Nguyễn Tuân bút tiêu biểu văn học Việt Nam, tác phẩm ông ca đẹp sống Bằng ngòi bút độc đáo, uyên bác, tài hoa lòng yêu thiên nhiên, người, khám phá mẻ tong chuyến trải nghiệm ngược dòng miền Tây Bắc, ơng viết nên trang bút kí đặc sắc tái vẻ đẹp kì vĩ, thơ mộng sơng Đà Nguyễn Tn định nghĩa đích thực người nghệ sĩ đa tài với quan niệm “nghề văn nghề khổ hạnh” Trong văn học dân tộc, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương bậc thầy sáng tạo ngơn ngữ đến Nguyễn Tn – bút làm giàu có cho kho từ vựng nước nhà, người thợ kim hoàn chữ “Người lái đị Sơng Đà” tùy bút xuất sắc tập “Sơng Đà” Nói đến “tiếp cận vật phi thường, độc đáo” nói đến 40 việc vượt lên bình thường, tầm thường để hướng tới hồn mĩ đỉnh, biến dịng sơng thành người với tâm địa, diện mạo riêng biệt, Trên dải đất cong cong hình chữ S có sơng để thương để nhớ Nếu thơ Hồng Cầm, sông Đuống “nằm nghiêng nghiêng kháng chiến trường kì” đến Nguyễn Tn, sơng Đà lên với hai vẻ đẹp: vừa bạo, dằn vừa trữ tình, thơ mộng Nhà văn nhìn sơng Đà nhìn độc đáo, tác giả triệt để sử dụng nghệ thuật nhân hóa, biến dịng sơng thành người với tâm địa, diện mạo riêng Hình ảnh dịng sông in đậm dấu ấn tài hoa, uyên bác người nghệ sĩ suốt đời tìm đẹp Tích tắc thăng hoa ngòi bút Nguyễn bắt chộp vẻ đẹp thiên nhiên tâm điểm bạo Tính cách bạo sơng Đà trước hết cảnh đá bờ sông dựng vách thành “mặt sông chỗ lúc ngọ thấy mặt trời” Lúc ngọ lạnh lẽo âm u đến ghê người Với nghệ thuật miêu tả sinh động, nhà văn giúp người đọc hình dung độ cao cảnh đá hai bên bờ sông; vừa diễn tả lạnh lẽo ghê người khúc sơng có dá chẹt “như yết hầu” So sánh vừa xác vừa tinh tế, bất ngờ, Cảm giác Nguyễn Tuân lục lọi tìm đến kiệt kho ấn tượng ăm ắp, cách nói làm kinh động hồn trí người Nguyễn Tuân nhạc trưởng điều khiển dàn giao hưởng ca thác xơ sóng đá Vận dụng tri thức liên ngành: quân sự, thể thso, võ thuật Nguyễn Tuân đậm tô nét hoang dại hăng bạo ngược Đà giang với ba vòng trùng vi thạch trận độc ác, tợn, kẻ thù số với người: “những boong ke chìm, pháo đài đá nổi, thằng đá tướng, cửa sinh, cửa tử bố trí lệch ” Ngòi bút tài hoa độc đáo Nguyễn Tuân biểu câu văn tài hoa miêu tả vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình Đà giang: “ Sông Đà tuôn dài tuôn dài tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn mây trời Tây Bắc, bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai, cuồn cuộn mù khói núi mèo đốt nương xn ” Hình ảnh tóc gợi cơng tình nghệ thuật tuyệt mĩ tạo hóa Những hoa ban hoa gạo cài lên mái tóc diễm lệ gợi vẻ đẹp dịu dàng, nữ tính thấy So sánh “như cố nhân”, cố nhân người bạn cũ, gợi vẻ đẹp thân thương, trìu mến , tri âm tri kỉ Vận dụng kiến thức liên ngành để miêu tả dịng sơng, câu văn co duỗi nhịp nhàng chạm khắc tâm trí người đọc vẻ đẹp độc đáo tuyệt đẹp dịng sơng Tây bắc Gấp lại trang văn Nguyễn Tuân, người đọc vấn vương dòng Đà giang hùng vĩ mà thơ mộng, diễm lệ “ Văn học nghệ thuật tìm đẹp ánh sáng” Nguyễn Tuân thực “đóng triện riêng” văn học Việt Nam Bài Bài làm em Nguyễn Thị Xuân Quý (HS lớp 12 A4, năm học 2020 – 2021, trường THPT Đô Lương 1) 41 Nhà phê bình Nguyễn Đăng mạnh nhận xét rằng: “Nguyễn Tuân tạo sông Đà thiên nhiên vô tri vô giác mà sinh thể có hành động, có tính cách, cá tính, tâm trạng hẳn hoi phức tạp Nó có hai nét tính cách bản, đối lập tác giả nói: bạo trữ tình” Quả thật, qua hình tượng sơng Đà, người đọc thấy rằng; “Nguyễn tuân tiếp cận vật phi thường ngòi bút tài hoa, uyên bác Nói đến Nguyễn Tuân nói đến người suốt đời tìm đẹp Ơng xem người thợ kim hồn chữ, đóng góp cho kho tàng ngơn ngữ dân tộc vốn từ ngữ phong phú, độc đáo mẻ Ơng có cách tiếp cận riêng - tiếp cận vật phi thường xuất chúng Vậy phi thường? Phải vật, tượng độc đáo, tuyệt vời thơ mộng, bạo? Như M Gorki nói: “Cái tầm thường chết nghệ thuật” Điều thật với quan niệm nghệ thuật Nguyễn Tuân Với ông, vật, tượng phải nhìn góc độ thẩm mĩ Mỗi vật có mà khơng có hai Phong cách độc đáo riêng biệt ngơng tác giả Trong tác phẩm “Người lái đị Sơng Đà”, hình ảnh sơng Đà tác giả cảm nhận hai vẻ đẹp: bạo trữ tình Khi miêu tả tính cách bạo sông, Nguyễn Tuân miêu tả vách đá, ghềnh Hát Lóong, hút nước Tác giả chọn điểm nhìn khác để cảm nhận, miêu tả vách đá, làm bật độ hẹp, cao, sâu: “có vách đá chẹt lịng sơng yết hầu” Nghệ thuật so sánh độc đáo làm bật hiểm nguy vách đá Câu văn dài “nước xơ đá, đá xơ sóng, sóng xơ gió, cuồn cuộn luồng gió ghùn ghè địi nợ xt” với nhịp văn gấp gáp, nghệ thuật nhân hóa khắc họa hình ảnh ghềnh nước kẻ thù nham hiểm, độc ác Khi miêu tả dáng vẻ thơ mộng sơng Đà, tác giả có điểm nhìn mới: “từ máy bay nhìn xuống” Để từ đó, sơng Đà lên thật yêu kiều: “Con sông Đà tuôn dài tn dài tóc trữ tình nương xuân” Cùng câu văn dài, nhịp văn lại vô nhẹ nhàng, tha thiết, giàu nhạc điệu Điều cho ta thấy tài Nguyễn Tuân linh hoạt việc miêu tả vẻ đẹp dòng Đà giang Qua hình tượng sơng Đà, ta thấy tài hoa, uyên bác Nguyễn Tuân Những câu văn co duỗi nhịp nhàng, ngơn từ độc đó, in đậm cốt cách người nghệ sĩ đời thực văn Ơng ln sử dụng bienj pháp đối lập, tương phản, nhân hóa, phép trùng điệp Những câu văn ấm nóng tình người trẻ trung đại Ơng cịn vận dụng kiến thức liên ngành để miêu tả “đứa tinh thần mình” Qua đó, hình tuowngjta thấy đẹp tác phẩm ông thuộc nhân dân lao động gắn liền với thực sống “Nhà văn người cho máu” người nghệ sĩ Nguyễn Tuân với cách tiếp cận đối tượng phi thường xuất chúng ngòi bút tài hoa uyên bác thực tằm rút ruột nhả tơ, dốc hết tâm lực để chạm khắc lịng độc giả sơng Tây Bắc năm tháng 42 43 ... sinh dạy đọc hiểu văn kí văn học đại, tùy bút ? ?Người lái đị Sơng Đà? ?? Phần ba: Vận dụng định hướng tích cực hóa hoạt động học sinh, phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ tổ chức dạy học đọc hiểu. .. MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đây đề tài lần đặt vấn đề phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm mĩ tổ chức dạy đọc văn kí văn học – tùy bút ? ?Người lái đị Sơng Đà? ?? Đề tài ý phát huy lực tư sáng tạo, cảm thụ thẩm. .. TN, TÍCH CỰC HĨA HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ DẠY ĐỌC VĂN BẢN KÍ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI, TÙY BÚT “ NGƯỜI LÁI ĐỊ SƠNG ĐÀ” I QUAN NIỆM VỀ THỂ KÍ VĂN HỌC I.1 Khái quát chung thể kí văn học đại Kí loại