CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy TRƯỜNG KHOA LUẬN VĂN Hồn thiện cơng tác tổ chức lao động công ty xi măng - đá vôi Phú Thọ Lê Hồng Huy CHUN ĐỀ TỐT NGHIỆP LỜI NĨI ĐẦU Cùng với phát triển vũ bão cácrh mạng khoa học kỹ thuật cạnh tranh ngày khốc liệt thị trường vấn đề sống doanh nghiệp phải nâng cao suất lao động , chất lượng sản phẩm hiệu sản xuất đồng thời phải cố gắng hạ giá thành sản phẩm từ mang lại lợi nhuận cao Để đạt hiệu lợi nhuận cao sản xuất phải tiết kiệm lao động sống sử dụng có hiệu lao động có Tổ chức lao động khoa học điều kiện thiếu để nâng cao suất lao động hiệu sản suất Việc vận dụng áp dụng thành tựu tiến khoa học kỹ thuật vào trình lao động đòi hỏi phải thực cách đồng hệ thống biện pháp tổ chức kỹ thuật, tâm sinh lý, kinh tế xã hội Đây nhiệm vụ tổ chức lao động khoa học Nhận thấy cần thiết công tác tổ chức lao động ý nghĩa vấn đề q trình thực tập cơng ty xi măng - đá vơi Phú Thọ em sâu tìm hiểu lựa chọn đề tài “ Hồn thiện cơng tác tổ chức lao động công ty xi măng - đá vôi Phú Thọ” làm chuyên đề thực tập Về kết cấu chuyên đề, phần mở đầu kết luận chuyên đề em gồm phần: Phần I: Lý luận chung tổ chức lao động khoa học Phần II: Thực trạng tổ chức lao động công ty xi măng đá vôi Phú Thọ Phần III: Một số kiến nghị nhằm hồn thiện cơng tác tổ chức lao động công ty xi măng đá vôi Phú Thọ CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy PHẦN I- LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC LAO ĐỘNG KHOA HỌC I Khái niệm, mục đích, ý nghĩa, nhiệm vụ tổ chức lao động khoa học doanh nghiệp Khái niệm: Lao động hoạt động có mục đích, có ý thức người tác động vào giới tự nhiên biến đổi giới tự nhiên nhằm thoả mãn nhu cầu đời sống Quá trình lao động tổng thể hành động ( hoạt động lao động ) người hoàn thành nhiệm vụ sản xuất định Quá trình lao động ln tượng kinh tế, xem xét hai mặt: Mặt vật chất mặt xã hội Về mặt vật chất trình lao động kết hợp yếu tố: lao động , đối tượng lao động công cụ lao động Trong trình người sử dụng công cụ lao động tác động lên đối tượng lao động nhằm mục đích làm cho chúng thích ứng với nhu cầu Về mặt xã hội thể hện phát sinh mối quan hệ qua lại giữ người lao động với lao động Các mối liên hệ làm hình thành tính chất tập thể, tính chất xã hội lao động Quá trình lao động phận trình sản xuất Quá trình sản xuất thực sở thực trọn vẹn trình lao động mà q trình lao động giai đoạn định việc chế tạo sản phẩm Tuy nhiên số truờng hợp q trình sản xuất khơng có tác động người q trình lao động mà cịn có tác động lực lượng tự nhiên Do khái niệm trình sản xuất gồm tổng thể định trình lao động trình tự nhiên Giữa chúng có mối liên hệ mật thiết với có tính đồng mục đích cuối Cho dù trình lao động diễn điều kiện phải tổ chức kết hợp yếu tố trình lao động mối quan hệ người với người trình lao động để hồn thành mục tiêu q trình đó, tức phải tổ chức lao động CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy Như tổ chức lao động tổng thể biện pháp, phương pháp, thủ thuật nhằm bảo đảm kết hợp cách có hiệu người qúa trình lao động với yếu tố vật chất sản xuất không gian thời gian định Tổ chức lao động phận tách rời tổ chức sản xuất Muốn cho hoạt động sản xuất vật chất diễn nhịp nhàng, đem lại hiệu cao đòi hỏi người quản lý phải áp dụng tổ chức lao động khoa học vào trình sản xuất Mục đích tổ chức lao động khoa học Tổ chức lao động khoa học nhằm đạt kết lao động cao đồng thời đảm bảo sức khoẻ, an toàn cho người lao động phát triển tồn diện người lao động , góp phần củng cố mối quan hệ xã hội người lao động phát triển tập thể lao động Mục đích xuất phát từ việc đánh giá cao vai trị người q trình tái sản xuất xã hội Với tư cách lực lượng sản xuất chủ yếu , người lao động kẻ sáng tạo lên thành kinh tế kỹ thuật xã hội người sử dụng thành Do biện pháp cải tiến tổ chức lao động , cải tiến tổ chức sản xuất phải hướng vào việc tạo điều kiện cho người lao động làm việc có hiệu hơn, khuyến khích thu hút người tự giác tham gia vào trình lao động ngày hoàn thiện Ý nghĩa tổ chức lao động khoa học Về mặt kinh tế tổ chức lao động khoa học cho phép nâng cao suất lao động , tăng cường hiệu sản xuất nhờ tiết kiệm lao động sống sử dụng có hiệu nguồn vật tư, trang thiết bị, nguyên vật liệu có Ngồi cịn có tác dụng làm giảm chí loại trừ hẳn nhu cầu vốn đầu tư bản, đảm bảo tăng suất nhờ áp dụng phương pháp tổ chức q trình lao động hồn thiện Đồng thời có tác dụng việc thúc đẩy phát triển, hồn thiện kỹ thuật cơng nghệ sản xuất , nâng cao trình độ kỹ thuật hố q trình lao động điều kiện để nâng cao suất lao động hiệu sản xuất CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy Về mặt xã hội tổ chức lao động khoa học có tác dụng giảm nhẹ lao động an toàn lao động , đảm bảo sức khoẻ cho người lao động , làm cho người lao động khoa học khơng ngừng hồn thiện , thu hút người tự giác tham gia vào lao động nâng cao trình độ văn hố chun mơn họ Nhiệm vụ tổ chức lao động khoa học Về mặt kinh tế: Có nhiệm vụ đảm bảo tăng hiệu sản xuất sở tăng suất lao động , tiết kiệm vật tư, tiền vốn Để giải nhệm vụ phải thực biện pháp nhằm hạn chế lãng phí mặt người lao động Về mặt xã hội: Có nhiệm vụ đảm bảo thường xuyên nâng cao trình độ văn hố, trình độ chun mơn nghiệp vụ, tay nghề cho người lao động tạo bầu khơng khí tập thể hồ hợp, điều kiện thuận lợi để hạn chế mức thấp yếu tố gây trở ngại cho người lao động ,bằng cách nâng cao mức độ hấp dẫn lao động tiến tới biến lao động thành nhu cầu thiết yếu ngươì Về mặt tâm sinh lý: Đảm bảo cố gắng tạo điều kiện thuận lợi để hạn chế đến mức thấp bất lợi mơi trường tính chất cơng việc để bảo vệ sức khoẻ, trì khả làm việc người lao động II Những nội dung tổ chức lao động khoa học Công tác định mức lao động Định mức lao động việc xây dựng áp dụng mức lao động tất trình lao động cách xác có khoa học Đây q trình dự tính tổ chức thực biện pháp tổ chức kỹ thuật để thực cơng việc có suất lao động cao, sở xác định mức tiêu hao lao động để thực công việc Mức lao động luợng lao động hao phí quy định để hoàn thành đơn vị sản phẩm hay khơí lượng cơng việc tiêu chuẩn chất lượng điều kiện tổ chức kỹ thuật định Điều kiện tổ chức kỹ thuật trình độ tổ chức phục vụ nơi làm việc , máy móc thiết bị, công cụ lao động , chất lượng nguyên vật liệu trình độ lành nghề người cơng nhân CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy Mức lao động sở để cân đối lực sản xuất , xác định nhiệm vụ phận Việc thực đầy đủ chặt chẽ mức lao động tạo điều kiện xây dựng mức có khoa học , nâng cao hiệu sử dụng lao động thời gian làm việc ngưòi lao động đảm bảo thu nhập thực tế cuả người lao động tương xứng với số lượng chất lượng lao động mà họ bỏ Vì công tác định mức lao động nội dung quan trọng tổ chức lao động Cụ thể, định mức lao động có vai trị sau: - Định mức lao động sở để kế hoạch hoá lao động - Định mức lao động sở để xác định hao phí lao động tối ưu phấn đấu tiết kiệm thời gian lao động - Định mức lao động sở để bổ trí lao động hợp lý để dựa vào tiến hành phân phối công việc cho người - Định mức lao động sở để phân phối theo lao động : mức lao động thước đo hao phí lao động để làm đơn vị sản phẩm, cho ta biết hao phí thời gian mà cơng nhân bỏ để hồn thành cơng việc Vì sở để trả lương cho người lao động Mức thời gian(Mtg): Là lượng thời gian hao phí quy định cho một nhóm người lao động có trình độ chun mơn thích hợp để hồn thành đơn vị sản phẩm khơí lượng cơng việc tiêu chuẩn chất lượng đièu kiện tổ chức kỹ thuật định Mức sản lưọng( Msl): Là số lượng đơn vị sản phẩm hay khơí lượng cơng việc quy định cho một nhóm ngưịi lao động có trình độ nghiệp vụ thích hợp phải hồn thành đơn vị thời gian tiêu chuẩn chất lượng điều kiện tổ chức kỹ thuật định Msl = T/Mtg Trong đó: T:Đơn vị thời gian tính Msl( , ca) Mức phục vụ ( Mpv): Là số máy móc thiết bị, số đơn vị diện tích quy định cho một nhóm người có trình độ nghiệp vụ thích hợp phải phục vụ điều kiện tổ chức kỹ thuật định, cơng việc ổn định lặp lại có chu kỳ Đơn vị đo mức phục vụ số đối tượng phục vụ một nhóm người lao động CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy Mức biên chế (mức định biên): Là số lượng ngưòi lao động có trình độ nghiệp vụ thích hợp quy định để thực chức công việc cụ thể máy quản lý định Đơn vị tính mức biên chế số người máy Phân cơng hiệp tác lao động Để tổ chức lao động nhiệm vụ hàng đầu phải bố trí lao động vào cơng việc cụ thể để xác định phối hợp hoạt động, nói cách khác phải tổ chức phân công hiệp tác lao động Do phân công lao động mà tất cấu lao động doanh nghiệp hình thành tạo nên máy với tất phận chức cần thiết với tỷ lệ tương ứng theo yêu cầu sản xuất Hiệp tác lao động vận hành cấu không gian thời gian 2.1 Phân công lao động Phân công lao động doanh nghiệp chia nhỏ tồn cơng việc doanh nghiệp để giao cho người nhóm người lao động thực Đó q trình gắn người lao động với nhiệm vụ phù hợp với khả họ nhằm mục đích tăng suất lao động, giảm chu kỳ sản xuất việc nắm bắt nhanh chóng kỹ thực cơng việc q trình chun mơn hố lao động Phân cơng lao động chun mơn hố lao động thực sở khách quan sản xuất, xuất phát từ trình độ phát triển lự lượng sản xuất, phương pháp công nghệ Phân công lao động quy luật chung hình thái kinh tế xã hội Phân công lao động phải đáp ứng yêu cầu sau: - Căn vào mức lao động tiên tiến để tính tốn số lượng chất lượng lao động cần thiết cho đơn vị sản xuất phận - Bố trí người lao động phù hợp với yêu cầu giai đoạn sản xuất, công nghệ sản xuất, vừa đảm bảo vị trí sản xuất vừa kiêm nhiệm cơng việc khác nhằm mục đích hạn chế tính đơn điệu, tiết kiệm lao động tiền cơng Trong doanh nghiệp phâncông lao động thường thực ba hình thức sau: CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hồng Huy + Phân cơng lao động theo chức + Phân công lao động theo công nghệ + Phân công lao động theo mức độ phức tạm công việc 2.2 Hiệp tác lao động Hiệp tác lao động phối hợp dạng lao động chia nhỏ phân công lao động q trình liên kết, phối hợp hoạt động riêng rẽ cá nhân người lao động phận thực chức lao động định nhằm hoàn thành mục tiêu sản xuất với hiêụ kinh tế caco 2.2.1 Hiệp tác lao động mặt không gian Gồm có hiệp tác lao động xí nghiệp, phân xưởng chun mơn hố, phận chun mơn hố phân xưởng, phịng ban chức cá nhân với tổ đội sản xuất Tuỳ theo tính chất cơng việc, đặc điểm quy trình sản xuất, cơng nghệ mà tổ sản xuất đuợc tổ chức theo hình thức sau: - Tổ sản xuất tổng hợp: Bao gồm cơng nhân có nghề khác thực cơng việc q trình thống - Tổ sản xuất chun mơn hố: Gồm cơng nhân nghề, hồn thành cơng việc có q trình cơng nghệ giống - Tổ sản xuất theo ca tổ sản xuất mà tất thành viên làm việc ca - Tổ sản xuất theo máy: Các thành viên tổ làm việc theo ca khác máy 2.2.2 Hiệp tác lao động mặt thời gian Đây việc tổ chức ca làm việc ngày đêm Tuỳ theo đặc điểm trình sản xuất mà đơn vị sản xuất cần bố trí ca kíp làm việc hợp lý, thực chế độ đổi ca, luân phiên hợ lý nhằm đảm bảo sức khỏe cho người lao động hiệp tác lao động chặt chẽ tạo điều kiện tăng suất lao động, kính thích tinh thần thi đua sản xuất tiết kiệm lao động sống sử dụng có hiệu lao động vật hố CHUN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hoàng Huy Tổ chức phục vụ nơi làm việc Nơi làm việc phần diện tích khơng gian sản xuất trang bị thiết bị phương tiện vật chất kỹ thuật cần thiết để hồn thành nhiệm vụ sản xuất Tổ chức phục vụ nơi làm việc gồm nội dung: - Tổ chức nơi làm việc hệ thống biện pháp nhằm thiết kế nơi làm việc trang bị cho nơi làm việc thiết bị dụng cụ cần thiết xếp bố trí chúng theo trật tự định Tổ chức nơi làm việc gồm nội dung chủ yếu là: Thiết kế nơi làm việc, trang bị nơi làm việc bố trí nơi làm việc - Thiết kế nơi làm việc: sản xuất phát triển trình độ khí hố cao q trình lao động cơng nhân có đặc điểm chung q trình điều khiển máy móc thiết bị, điều xố bỏ dần cách biệt nội dung lao động Đây điều kiện thuận lợi để xây dựng thiết kế mẫu cho nơi làm việc nhằm nâng cao hiệu lao động -Trang bị nơi làm việc đảm bảo đầy đủ loại máy móc thiết bị dụng cụ cần thiết cho nơi làm việc theo yêu cầu nhiệm vụ sản xuất chức lao động Trang bị nơi làm việc có hiệu phù hợp với nội dung trình sản xuất số luợng chất luợng Sản xuất phát triển trình độ tổ chức lao động cao việc trang bị nơi làm việc hoàn chỉnh -Điều kiện lao động chế độ làm việc, nghỉ ngơi -Khái niệm: Điều kiện lao động tổng hợp nhân tố môi trường sản xuất có ảnh hưởng đến sức khỏe khả làm việc người lao động -Phân loại nhóm điều kiện lao động: +Nhóm điều kiện tâm sinh lý lao động: * Sự căng thẳng thể lực * Sự căng thẳng thần kinh * Tư lao động * Tính đơn điệu lao động + Nhóm điều kiện vệ sinh, phịng bệnh mơi trường: * Vi khí hậu CHUN ĐỀ TỐT NGHIỆP Lê Hồng Huy * Tiếng ồn * Mơi trường khơng khí * Tia xạ, tia hồng ngoại, Ion hoá chiếu sáng * Sự tiếp xúc với dầu mỡ, hoá chất độc hại * Phục vụ vệ sinh sinh hoạt + Nhóm điều kiện tâm lý xã hội: * Bầu khơng khí tâm lý tập thể, tác phong người lãnh đạo, chế độ khen thưởng kỷ luật * Điều kiện thể thái độ người lao động, thi đua phát huy sáng kiến sáng tạo + Nhóm điều kiện chế độ làm việc nghỉ ngơi: * Sự luân phiên ca làm việc,thời gian nghỉ giải lao * Độ dài thời gian nghỉ, hình thức nghỉ Tất nhân tố có tác động, ảnh hưởng đến sức khoẻ, khả làm việc người trình lao động Mỗi nhân tố khác có tác động, gây ảnh hưởng khác tới người Vấn đề phải xác định nhân tố có hại cho sức khoẻ người lao động tìm biện pháp khắc phục nhầm tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động -Xây dựng chế độ làm việc, nghỉ ngơi Khả làm việc người khả để người hoàn thành khối lượng công việc định thời gian định Chỉ tiêu để xác định khả làm việc người lao động suất lao động tức số lượng sản phẩm sản xuất đơn vị thời gian hoậc só lượng thời gian lao động hao phí để hồn thàmh đơn vị sản phẩm với chất lượng định Khả làm việc người lao động chia làm ba thời kỳ ca làm việc +Thời kỳ tăng khả làm việc: Bắt đầu vào ca làm việc, công nhân không đạt lực làm việc cao nhất, thể địi hỏi phải có thời 10 Lê Hoàng Huy CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP 54 51 55 184 309 222 292 59 18 26 10 ∑ 105 10 28 1149 Sau có bố trí lại tỷ lệ cơng nhân có CBCN