BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH ĐỒN THỊ VÂN THƯ PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÌ LỢI ÍCH QUỐC GIA, CƠNG CỘNG - THỰC TIỄN TẠI HUYỆN HÀM THUẬN BẮC, TỈNH BÌNH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC TP Hồ Chí Minh - Năm 2021 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH ĐỒN THỊ VÂN THƯ PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÌ LỢI ÍCH QUỐC GIA, CƠNG CỘNG - THỰC TIỄN TẠI HUYỆN HÀM THUẬN BẮC, TỈNH BÌNH THUẬN Chuyên ngành: Luật Kinh tế Hướng ứng dụng Mã số: 8380107 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS VIÊN THẾ GIANG TP Hồ Chí Minh – Năm 2021 LỜI CAM ĐOAN Tại huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận, đến nay, chưa có cơng trình nghiên cứu liên quan đến nội dung “Pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, cơng cộng”, báo, viết có liên quan cơng bố Tơi xin cam đoan, nội dung nghiên cứu lựa chọn trình bày tồn luận văn kết nghiên cứu độc lập riêng cá nhân tơi hướng dẫn, góp ý từ người hướng dẫn khoa học TS.Viên Thế Giang Luận văn hoàn thành dựa số liệu thu thập từ nguồn thực tế Các nội dung, số liệu, thông tin trình bày nghiên cứu rà sốt, kiểm chứng có trích dẫn nguồn cách xác, rõ ràng, cụ thể, đảm bảo trung thực, khách quan Hàm Thuận Bắc, ngày tháng Tác giả Đoàn Thị Vân Thư năm 2021 MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TÓM TẮT – ABSTRACT PHẦN MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Tình hình nghiên cứu đề tài Mục tiêu nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu Đối tượng phạm vi nghiên cứu Các phương pháp tiến hành nghiên cứu Ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài Kết cấu luận văn CHƯƠNG 1: BẢN CHẤT PHÁP LÝ CỦA BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI VÌ LỢI ÍCH QUỐC GIA, LỢI ÍCH CƠNG CỘNG 1.1 Cơ sở khoa học pháp lý bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng 1.1.1 Chế độ sở hữu toàn dân đất đai thực quyền đại diện nhà nước đất đai 1.1.2 Quyền người sử dụng đất: Cơ sở quyền bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng 1.2 Thiệt hại việc thu hồi đất nhà nước: sở cho việc xác định mức bồi thường biện pháp hỗ trợ nhà nước 10 1.2.1 Quyền thu hồi đất Nhà nước 10 1.2.2 Thiệt hại người sử dụng đất nhà nước thu hồi đất 12 1.2.3 Mối quan hệ việc xác định thiệt hại nhà nước thu hồi đất với việc xác định bồi thường, hỗ trợ 14 1.3 Nội dung pháp luật bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng 16 1.3.1 Các văn áp dụng thực bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, cơng cộng 16 1.3.2 Nguyên tắc điều kiện bồi thường thiệt hại đất tài sản gắn liền với đất: 16 1.3.2.1 Nguyên tắc bồi thường đất tài sản gắn liền với đất: 16 1.3.2.2 Điều kiện bồi thường thiệt hại đất tài sản gắn liền với đất: 17 1.3.3 Nguyên tắc khoản hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất: 19 1.3.3.1 Nguyên tắc hỗ trợ (Khoản 1, Điều 83, Luật Đất Đai 2013) 19 1.3.3.2 Các khoản hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 19 1.3.4 Trách nhiệm quan thực bồi thường hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 19 CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ- XÃ HỘI VÌ LỢI ÍCH QUỐC GIA CƠNG CỘNG TẠI HUYỆN HÀM THUẬN BẮC, TỈNH BÌNH THUẬN 21 2.1 Khái quát chung huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận 21 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 21 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 22 2.2 Thực tiễn thực thi pháp luật bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, cơng cộng huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận 24 2.2.1 Xây dựng quy trình thực thu hồi đất, lập phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ huyện Hàm Thuận Bắc 24 2.2.2 Thực việc phân loại xác định khoản bồi thường, hỗ trợ 30 2.2.2.1 Phân loại hồ sơ 30 2.2.2.2 Xác định khoản bồi thường, hỗ trợ 31 2.2.3 Một số hạn chế việc thực thị pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận nguyên nhân 36 2.2.3.1 Hạn chế việc thực thi pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận 36 2.2.3.2 Nguyên nhân hạn chế việc thực thi pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận 37 2.3 Các yêu cầu hoàn thiện nâng cao hiệu thực thi pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng 39 2.3.1 Bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng phải hướng tới bảo đảm hài hịa, cân lợi ích người có đất bị thu hồi với lợi ích nhà nước chủ dự án đầu tư 39 2.3.2 Bảo đảm tuân thủ đủ điều kiện quy định Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng 42 2.3.3 Bảo đảm thực tốt nguyên tắc phải đảm bảo dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời pháp luật thực bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất 43 2.4 Các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu thực thi pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kin tế - xã hội lơi ích quốc gia, cơng cộng 44 2.4.1 Cần trọng hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề tìm kiếm việc làm 44 2.4.2 Tăng cường hiệu tổ chức thực pháp luật bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng quyền huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận 45 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT GCN QSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất LĐĐ Luật đất đai BTHT Bồi thường, hỗ trợ NĐ-CP Nghị định Chính phủ TT-BTNMT Thơng tư Bộ Tài nguyên Môi trường QĐ Quyết định HĐND Hội đồng nhân dân TN MT Tài nguyên Môi trường UB MTTQVN Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam UBND Ủy ban nhân dân TTPTQĐ Trung tâm phát triển quỹ đất TÓM TẮT Hiện nay, việc quản lý quỹ đất hợp lý bao gồm việc sử dụng mục đích, khai thác hiệu quả, giao đất, cho thuê đất pháp luật hình thức khác có lợi cho Quốc gia cần thiết, Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc qua, cơng cộng việc đem lại nhiều thành tích cực cho đất nước Tuy nhiên, việc bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất vấn đề nhạy cảm, tiến trình thực cịn tồn nhiều khó khăn, vướng mắc khơng gây ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi ích người sử dụng đất, người đầu tư mà ảnh hưởng đến việc quản lý đất đai tổng thể hệ thống trị hiểu áp dụng quy định pháp luật nói chung Chính vậy, việc bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất vấn đề Nhà nước người dân quan tâm hàng đầu, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận khơng ngoại lệ Chính sách đất đai thể rõ quy trình, điều kiện, nguyên tắc thực hạn mục bồi thường, nội dung hỗ trợ Nhưng thực tế, nguồn gốc trình sử dụng đất đối tượng phức tạp nên bồi thường cần xác định: Pháp lý áp dụng; đối tượng; mức độ thiệt hại khoản khác mà người có đất nhận lại Vì thế, việc nghiên cứu đề tài: “Pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng- thực tiễn huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận” thực cần thiết Khi đề tài nghiên cứu hồn chỉnh, kết sử dụng làm tài liệu tham khảo nghiên cứu chủ đề có liên quan cho hoạt động học tập chuyên ngành Đồng thời, Luận văn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc việc thi hành pháp luật quản lý đất đai nói chung bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, cơng cộng, góp phần nâng cao hiệu quản lý nhà nước lĩnh vực đất đai địa bàn huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận Từ khố: Bồi thường, hỗ trợ; Nhà nước thu hồi đất; Phát triển kinh tế xã hội; lợi ích quốc gia, cơng cộng; huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận ABSTRACT Currently, the proper land fund management includes the right use, efficient exploitation, land allocation, land for legally lease and other forms that benefit the Government when necessary, such as the Government recovers land for socioeconomic development for the sake of the country, the public has brought about many positive results for the country However, the compensation and support when the Government recovers land is a sensitive issue In the implementation process, there are still many difficulties and problems that not only directly affect the rights and interests of Land users, investors but also affects the land management as well as the overall political system in understanding and applying the law in general Therefore, the compensation and support when the Government recovers land is the issue that the Government and people are concerned about, and Ham Thuan Bac district, Binh Thuan province is no exception Land policy has clearly shown the process, conditions and principles for implementing compensation terms, as well as the support content But in fact, the origin and land use process of each object is very complicated, so when compensating, it is necessary to determine: Applicable law; object; the extent of the damage and other payments to which the holder of land is received Therefore, the study of the topic: "Law on compensation and support when the Government recovers land for socio-economic development for the sake of the nation, the public - reality in Ham Thuan Bac district, province Binh Thuan” is really necessary When this topic is fully researched, the results can be used as reference and research on relevant topics as well as for specialized learning activities At the same time, this thesis has profound practical implications in the implementation of the law on land management in general and compensation and support when the Government recovers land for socio-economic development for the national and public interests, contributing to improving the efficiency of state management in the field of land in Ham Thuan Bac district, Binh Thuan province Keywords: Compensation, support; The Government recovers land; Social economic development; national and public interests; Ham Thuan Bac district, Binh Thuan province 39 - Nếu cấp thẩm quyền phê duyêt phương án bồi thường doanh nghiệp chậm trễ việc chuyển tiền cho đơn vị để chi trả cho dân phần lãi phát sinh doanh nghiệp chịu trách nhiệm chi trả - Công tác tuyên truyền, vận động không nhiệm vụ quan quyền, mà phải có chung tay doanh nghiệp đầu tư dự án Từ doanh nghiệp vận động, thuyết phục người dân tin tưởng vào lợi ích dự án mang lại người dân đồng tình thực 2.3 Các yêu cầu hoàn thiện nâng cao hiệu thực thi pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng 2.3.1 Bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng phải hướng tới bảo đảm hài hòa, cân lợi ích người có đất bị thu hồi với lợi ích nhà nước chủ dự án đầu tư Theo nghiên cứu Phan Trung Hiền, Đinh Thị Mỹ Linh, thu hồi đất phục vụ cho “lợi ích chung xã hội” lý sử dụng chủ yếu nhiều quốc gia cần chuyển dịch quyền sử dụng đất Lý phần lớn quốc gia sử dụng để thu hồi đất người sử dụng (hoặc chủ sở hữu điều kiện tư hữu đất đai phép tồn tại) phục vụ cho mục đích cơng cộng Mục đích phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, cơng cộng có nội hàm rộng Ở Việt Nam, Nhà nước thu hồi đất người dân nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm lợi ích chung quốc gia, công cộng Đây yếu tố tạo thành điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm cho kinh tế quốc gia ngày phát triển, đời sống vật chất tinh thần người dân ngày cải thiện nâng cao Việc thu hồi đất hoạt động ảnh hưởng đến nhiều chủ thể, nhiều phương diện, có tác động không trước mắt mà ảnh hưởng lâu dài.10 10 Phan Trung Hiền, Đinh Thị Mỹ Linh, Đổi quy định pháp luật thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích công cộng, truy cập ngày 11/03/2020 địa chỉ: https://www.tapchicongsan.org.vn/nghien-cu/-/2018/815971/doi-moi-cac-quy-dinh-phap-luat-ve-thu-hoi-datde-phat-trien-kinh-te -xa-hoi-vi-loi-ich-quoc-gia -dan-toc%2C-loi-ich-cong-cong.aspx 40 Yêu cầu thu hồi đất không bảo đảm hoạt động kinh tế gắn với mục tiêu xã hội, lợi ích quốc gia, cơng cộng; bảo đảm việc thu hồi đất phải luật hóa, đặt giám sát Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hội đồng nhân dân cấp tỉnh mà phải xem xét bảo đảm hài hịa với lợi ích người có đất bị thu hồi Điều có nghĩa là, thực việc thu hồi đất cần cân nhắc lợi ích kinh tế xã hội với thiệt hại (về kinh tế, xã hội, văn hóa, truyền thống) mà người sử dụng đất phải gánh chịu Điều có nghĩa là, điều tiết cân lợi ích nhà nước, chủ đầu tư người dân nhà nước thu hồi đất phải nhân tố trung tâm cho trước định thu hồi đất Điều thể khía cạnh: Thứ nhất, xác định mức đền bù, yếu tố hữu diện tích, giá đất, trạng tài sản gắn liền với đất cịn phải tính toán thêm phần gia tăng dự án mang lại Thực tế cho thấy, có nhiều trường hợp sau Nhà nước mở đường nâng cấp giao thơng phận người dân có bất động sản “ra mặt tiền”, dẫn đến giá trị bất động sản tăng cao nhiều so với trước thực dự án Nếu so sánh giá trị bất động sản trước sau bị thu hồi đất thấy giá trị bất động sản tăng lên gấp nhiều lần, chí có vài chục lần, lớn nhiều so với diện tích đất bị thiệt hại Nhà nước thu hồi Trong đó, hộ dân có diện tích đất bị thu hồi nhỏ, hồn tồn khơng ảnh hưởng đến nhà ở, cơng trình xây dựng Nhà nước phải tốn chi phí để bồi thường đất tổng thể, giá trị đất họ tăng lên gấp nhiều lần Thực chất vấn đề cần cân nhắc để đưa yếu tố gia tăng lợi ích từ đất quy hoạch, thực dự án để giải thêm quyền lợi cho người có đất bị thu hồi Chẳng hạn, thu hồi đất nơng nghiệp hộ gia đình để giao cho chủ đầu tư thực dự án khu đô thị mới, giá trị bồi thường đất mà hộ gia đình nhận được xác định theo giá trị đất nơng nghiệp, đó, Nhà nước giao đất cho chủ đầu tư lại tính theo giá đất phi nơng nghiệp Thực tế gây khơng bất mãn, khiếu kiện từ người dân giá trị đất nơng nghiệp xác định thấp nhiều so với giá trị đất phi nông nghiệp, đặc biệt đất Thứ hai, cần bảo đảm thực chất quyền lợi lâu dài người có đất bị thu hồi, trường hợp thu hồi đất nông nghiệp để thực dự án Bởi lẽ, đất nông nghiệp bị thu hồi nghĩa người nông dân tư liệu sản xuất truyền 41 đời chất việc hỗ trợ tiền không đạt mục đích đào tạo, chuyển đổi nghề hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp Hiện tại, quan thuộc ngành lao động, thương binh xã hội chưa có chế riêng để giải việc làm cho đối tượng nghề bị thu hồi đất Cách thức bồi thường, hỗ trợ thực theo phương thức nhận tiền lần, sau nhà đầu tư người bị thu hồi đất khơng cịn liên quan đến có lẽ khơng cịn hợp lý Điều tạo nên cảm giác người bị thu hồi đất bị đứng ngồi công phát triển sau phải "bán đất" giá rẻ cho nhà đầu tư, họ không hưởng lợi ích từ dự án đầu tư mà cịn bị thiệt hại lợi ích bị thu hồi đất Đây nguyên nhân dẫn tới phản ứng thể bất bình họ thấy giá trị mà bồi thường thấp giá trị đất đai thị trường, nhà đầu tư lại kiếm siêu lợi nhuận từ đất đồng thời nguyên nhân dẫn tới tình trạng khiếu nại, kiện cáo nhiều người dân đất đai Thứ ba, cần gắn công tác tái định cư không điều kiện hạ tầng sinh hoạt mà cịn phải tính tốn tới việc bảo tồn, trì giá trị văn hóa truyền thống cộng đồng người có đất bị thu hồi Luật Đất đai năm 2013 có quy định nhằm hoàn thiện điều kiện khu tái định cư cho người dân như: “Khu tái định cư tập trung phải xây dựng sở hạ tầng đồng bộ, bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng, phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán vùng miền Việc thu hồi đất thực sau hoàn thành xây dựng nhà sở hạ tầng khu tái định cư” (Điều 85) Trong trình thực thi pháp luật tái định cư, thường có số vướng mắc phát sinh khu tái định cư không bảo đảm điện, nước, đường nội để tái lập sống khu tái định cư chưa xây dựng hoàn chỉnh thời điểm người dân phải di chuyển đến nơi Một số khu tái định cư không phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán vùng, miền cộng với tình trạng thiếu đất canh tác, thiếu nước nguyên nhân dẫn tới người dân khu tái định cư ổn định sống 42 2.3.2 Bảo đảm tuân thủ đủ điều kiện quy định Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng Thực tiễn thực thi pháp luật đất đai nói chung, pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng nói riêng cho thấy, nước ta, sách, pháp luật đất đai thay đổi qua thời kỳ với quy định khác Người sử dụng đất quyền sử dụng đất thơng qua nhiều hình thức Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, giao đất không thu tiền sử dụng đất, Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất, Nhà nước cho thuê đất Bên cạnh việc sử dụng đất hợp pháp, nhiều trường hợp sử dụng đất không hợp pháp, sử dụng đất lấn, chiếm, giao trái thẩm quyền, nhận chuyển nhượng không hợp pháp Mỗi loại đất Nhà nước quy định chế độ pháp lý khác nhau, Nhà nước trao cho người sử dụng đất quyền định Hơn nữa, trình quản lý đất đai nước ta giai đoạn, thời kỳ khác thực quan khác quyền sử dụng đất quản lý, xác lập nhiều loại giấy tờ quyền sử dụng đất khác Những nguyên nhân dẫn đến việc người sử dụng đất Nhà nước bồi thường đất bị thu hồi, tùy hình thức xác lập quyền sử dụng đất, tùy loại đất, tùy thuộc vào thời gian, trình sử dụng đất giấy tờ quyền sử dụng đất mà Nhà nước bồi thường không bồi thường Vì thế, Nhà nước quy định cụ thể điều kiện để bồi thường đất thu hồi đất hình thức xác lập quyền sử dụng đất, chủ thể sử dụng đất, loại đất, thời điểm sử dụng đất, loại giấy tờ quyền sử dụng đất Theo đó, đất có đủ điều kiện theo quy định, thu hồi đất Nhà nước phải bồi thường; không đủ điều kiện, Nhà nước không bồi thường, tùy trường hợp Nhà nước xem xét hỗ trợ Không thế, việc xác định loại đất làm để thu hồi xác định loại đất bồi thường dựa khác Pháp luật đất đai quy định sau để xác định loại đất: Theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà quyền sử dụng đất cấp trước ngày 10/12/2009; Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà tài sản khác gắn liền với đất Trường hợp đất chưa cấp loại giấy chứng nhận việc xác 43 định loại đất vào giấy tờ quyền sử dụng đất quy định khoản 1, khoản khoản Điều 100 Luật Đất đai năm 2013 định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất quan nhà nước có thẩm quyền 2.3.3 Bảo đảm thực tốt nguyên tắc phải đảm bảo dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời pháp luật thực bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất Nguyên tắc không đảm bảo lĩnh vực bồi thường Nhà nước thu hồi đất mà phải đảm bảo mặt trình thực quy định pháp luật Đối với việc bồi thường Nhà nước thu hồi đất, thực nguyên tắc thể khía cạnh sau:11 (i) Người dân nói chung, người bị thu hồi đất nói riêng tạo điều kiện tham gia vào q trình góp ý xây dựng quy định pháp luật bồi thường Nhà nước thu hồi đất; người có đất bị thu hồi tạo điều kiện tham gia vào trình thực thi việc bồi thường với tư cách chủ thể q trình đó; (ii) Đảm bảo cơng khai, minh bạch quy định cụ thể quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sửa đổi, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; quy định cụ thể trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng để tránh việc lợi dụng quy định nhằm thu hồi đất cho doanh nghiệp khơng mục đích phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng; cơng khai định chủ trương đầu tư, chấp thuận đầu tư, định đầu tư Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, trừ trường hợp thuộc bí mật nhà nước; cơng khai định quan có thẩm quyền nhu cầu đất để sử dụng mục đích quốc phịng, an ninh, trừ cơng trình thuộc bí mật; cơng khai tồn hồ sơ thu hồi bồi thường; quy định quyền tiếp cận hồ sơ địa tờ đồ, hồ sơ kỹ thuật, sổ địa chính, sổ đăng ký ruộng đất … đất bị thu hồi để người có đất bị thu hồi biết quyền lợi bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; công khai, minh bạch giải khiếu nại, tố cáo; Nguyễn Vinh Diện, Bồi thường đất nhà nước thu hồi đất mục đích quốc phịng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng, truy cập ngày 1/11/2018 địa chỉ: http://lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=207676 11 44 (iii) Đảm bảo công bằng, không phân biệt giá đất bồi thường Nhà nước thu hồi đất chuyển dịch đất đai tự nguyện, đất có điều kiện sinh lợi nhau; công để giải hạn chế trình quản lý đất đai để lại liên quan đến điều kiện để bồi thường đất;công việc bồi thường đất so sánh nơi nơi đến, theo người bị thu hồi đất vị trí thuận lợi giaođất vị trí tương ứng, bồi thường quy định người bị thu hồi đất sớm bàn giao mặt ưu tiên giao đất vị trí thuận lợi; (iv) Kịp thời việc kiểm đếm, lập phương án chi trả bồi thường; xây dựng, hoàn thiện bàn giao khu tái định cư; hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề; giải khiếu nại, tố cáo thời hạn theo quy định pháp luật; (v) Xác định bồi thường loại đất, diện tích đất, giá đất quyền lợi mà người bị thu hồi đất hưởng 2.4 Các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu thực thi pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kin tế - xã hội lơi ích quốc gia, cơng cộng 2.4.1 Cần trọng hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề tìm kiếm việc làm Chính sách hỗ trợ vấn đề mà người dân cần mong muốn sau bị thu hồi đất Trong đó, sách tạo điều kiện cho việc đào tạo, chuyển đổi nghề tìm kiếm việc làm sách hỗ trợ có vai trị to lớn việc giúp người dân có đất bị thu hồi ổn định sống, thể quan tâm sống người dân sau thu hồi, giúp họ có nghề nghiệp mới, nguồn thu nhập sau bị thu hồi phần đất sản xuất từ Nhà nước Đặc biệt số nơi có đối tượng hộ có thu nhập từ hoa lợi từ đất xác định trực tiếp sản xuất nông nghiệp từ địa phương có liên quan kể nơi có đất thu hồi nơi thường trú; đối tượng mà trình độ thấp, đời sống chưa ổn định nên trọng đến sách hỗ trợ Tuy nhiên, sách hỗ trợ chưa tích cực trọng quan tâm triển khai; bên cạnh đó, khơng có đủ điều kiện mở lớp đào tạo nghề người dân khơng có nhu cầu học nên khơng áp dụng loại hình hỗ trợ mà quy đổi 45 thành tiền Do đó, có nhiều trường hợp sau nhận khoản tiền xong tiêu xài hết khơng có việc làm, thất nghiệp Do đó, cần đầu tư xây dựng thêm trường đào tạo nghề, trung tâm dạy nghề phân bố xã có thu nhập thấp để giúp người dân linh hoạt cơng việc, nâng cao trình độ tạo điều kiện tốt để người dân ổn định lại sống sau bị thu hồi Tích cực tuyên truyền, tổ chức buổi tư vấn nghề việc làm; giúp người dân có thái độ tích cực việc học nghề Đưa chủ trương, sách việc chuyển đổi ngành nghề tạo sinh kế cho người lao động chịu tác động dự án; vận động người lao động tham gia học nghề nhằm nâng cao chất lượng lao động, tạo lực nắm bắt hội chuyển đổi ngành nghề 2.4.2 Tăng cường hiệu tổ chức thực pháp luật bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng quyền huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận Trong kinh tế nước ta, lĩnh vực đất đai trọng đặc biệt kể đến trình tổ chức quản lý không nghiêm túc tập trung ảnh hưởng đến việc vận hành nhiều nội dung lĩnh vực khác Việc quản lý đất đai số nơi cịn bng lỏng, cơng tác quản lý tổ chức quan chức cịn sơ hở, mang tính chủ quan dẫn đến Nhà nước có nhu cầu, tiến hành thu hồi đất gặp nhiều khó khăn kể bồi thường hỗ trợ Các quan giao nhiệm vụ thực thủ tục thu hồi đất, thực bồi thường đại diện cho Nhà nước, có vai trò đặc biệt quan trọng ảnh hưởng đến kết tồn cơng trình, dự án mà khơng thể tạo quỹ đất để thực bước chưa đáp ứng yêu cầu người dân bồi thường, hỗ trợ họ khơng cịn quyền sử dụng đất chí chỗ sinh sống bao đời Do đó, quan Nhà nước có thẩm quyền cần thực bồi thường hỗ trợ cách trung thực, công bằng, thẩm quyền, không lạm dụng quyền để làm ảnh hưởng đến lợi ích Do đó, cần chủ động kiểm tra lại tổ chức, quản lý chặt chẽ có gắn kết đơn vị thực với Các nhóm phân cơng việc làm với để tránh tình trạng cậy nạnh, chủ động rà soát nơi có đất bị lấn chiếm việc khơng rõ trình, đối tượng hay nguồn gốc diện tích đất thuộc dự án cần thu hồi Từ đó, có biện pháp giải triệt để 46 trường hợp cố tình vi phạm pháp luật Cần đẩy nhanh, mạnh việc lưu trữ hồ sơ pháp lý đất đai dạng file điện tử, đặc biệt cấp xã thay cho việc lưu trữ giấy tờ để tránh trường hợp làm lạc giấy tờ, tốn thời gian tìm kiếm Cần xây dựng sở liệu đất đai hoàn chỉnh, đầy đủ, xác, sở thường xun theo dõi, cập nhật biến động phù hợp với trạng sử dụng đất khu vực để nắm rõ tình hình sử dụng đất, thường xuyên tra, kiểm tra quản lý việc sử dụng đất để phát hành vi sử dụng đất trái phép ngăn chặn bùng phát Ngoài ra, cần phải lập kế hoạch phân công rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm ngành cơng việc cụ thể, quy định trình tự, thủ tục thời gian giải công việc theo quy định Tổ chức khen thưởng nâng cao gương làm việc trách nhiệm, động, sáng tạo cán thực hiện, ln đặt lợi ích người dân lên hàng đầu; xử lý cán lạm dụng quyền hạn để dùng vào mục đích riêng Có phối hợp chặt chẽ đơn vị, ban, ngành cho thực thống nhất, chặt chẽ đạt hiệu cao; tránh tình trạng thiếu sót, sai lệch ảnh hưởng đến quyền lợi ích nói riêng người dân ảnh hưởng chung đến dự án, gây tốn thời gian cho việc đo đạc kiểm kê nhiều lần Bên cạnh đó, cần tổ chức nhiều buổi tập huấn, khóa đào tạo cho cán cấp, tổ chức tăng cường thắt chặt công tác quản lý, điều hành máy làm việc liên quan trực tiếp đến việc quản lý đất đai nhiệm vụ quan trọng giải phóng mặt đề đảm bảo đạt hiệu có kế hoạch thực hay kêu gọi đầu tư cho phát triển chung mà Nhà nước đặt giai đoạn Từ vấn đề phân tích nêu trên, Tác giả luận văn kiến nghị: Một là, đẩy nhanh việc lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi huyện Hàm Thuận Bắc Nếu nói thực nhiệm vụ lập quy hoạch, kế hoạch cho loại đất đưa vào thực tiễn sử dụng biện pháp tạo công cụ thiết yếu mà Nhà nước cần để trình quản lý đất đai đảm bảo thống chung cho nước việc sử dụng khai thác tiết kiệm, hợp lý, hiệu nguồn tài nguyên đất cơng đoạn lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ khơng thể thiếu q trình thực giải phóng mặt Nhà nước thu hồi đất Hiện công tác xử lý loại hồ sơ 47 khơng tránh khỏi việc cịn khó khăn, vướng mắc: Tính chủ quan q trình kiểm kê, sai lệch diện tích, xác định đối tượng thơng tin khác có liên quan khơng hồn tồn xác; trình xác minh nguồn gốc kéo dài, thiếu xác; giá trị tính bồi thường đất tài sản thấp, khoản hỗ trợ việc chuyển đổi nghề nghiệp cho người tư liệu sản xuất chưa quan tâm; yếu máy thực công tác bồi thường hỗ trợ… Đây vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi ích mà đáng lẻ người dân có đất bị thu hồi đương nhiên hưởng hay rộng ảnh hưởng đến trật tự xã hội tiến trình dự án Do đó, Nhà nước cần có quan tâm, đưa giải pháp phù hợp, thiết thực nữa, quan tâm tới nguyện vọng người dân nhanh chóng giải bồi thường, hổ trợ để người dân mau ổn định lại sống Hai là, đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ bồi thường, hỗ trợ đất tài sản để tránh biến động giá đất theo thị trường việc triển khai dự án địa bàn huyện Hàm Thuận Bắc Trong giai đoạn xử lý hồ sơ, áp giá bồi thường, tính tốn khoản hỗ trợ đất tài sản có đất hộ dân đến thực quy trình, thủ tục sử dụng bảng giá loại, vùng Tuy nhiên, thực tế phát sinh vài khó khăn bất cập nên cơng trình, dự án có số hộ dân khiếu nại không chịu bàn giao mặt làm dự án không thực kế hoạch đề người có đất khơng đảm bảo hưởng triệt để sách đề khen thưởng bàn giao mặt trước thời giạn Khi xâm nhập thực tiễn nghiên cứu cho thấy số loại tài sản xác định đơn giá áp dụngbồi thường thiệt hại thấp so với giá thị thường thời điểm thu hồi đất; trình kiểm đếm tài sản đất cịn thiếu sót, chưa hồn chỉnh gây ảnh hưởng đến quyền lợi chủ sở hữu Vì cần phải sớm hồn thiện cơng tác xử lý hồ sơ bồi thường đất tài sản gắn liền với đất cụ thể thực giải pháp sau: - Q trình kiểm kê diện tích đất tài sản đất phải thực xác, đầy đủ theo tiêu theo quy định Chính Phủ UBND tỉnh, có phối hợp thực chặt chẽ bên có liên quan chịu giám sát 48 người dân Quá trình phải đảm bảo tính cơng khai minh bạch, pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi người dân cố niềm tin với Đảng với Nhà nước - Tùy vào thời điểm thực dự án cần đưa mức bồi thường đất loại tài sản kịp thời, tiến độ theo kế hoạch đề Có dự án cso hợp tác người dân tiến hành bước cách nhanh chóng Ngồi cần phải sớm hồn thiện cơng tác định giá tài sản đất để rút ngắn chênh lệch giá bồi thường với giá thực tế thị trường Do có chênh lệch mức giá bồi thường với mức giá thị trường thời điểm thực bồi thường Tiểu kết chương Công tác thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ cơng tác có vai trị đặc biệt quan trọng quản lý Nhà nước đất đai, yêu cầu tất yếu trình đổi Bồi thường, hỗ trợ thực hiên tốt, đạt hiệu góp phần tạo nên phát triển kinh tế đất nước bảo vệ lợi ích hợp pháp người có đất bị thu hồi Bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất trình đa dạng phức tạp thể quyền lực Nhà nước tính dân chủ, cơng q trình thu hồi đất Do đó, thu hồi đất việc quan thực phải sức tuyên truyền, thuyết phục, vận động người dân di dời bàn giao mặt việc tăng cường sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tìm kiếm việc làm, ổn định đời sống cho người dân thực cần thiết Quá trình nghiên cứu số vấn đề bồi thường nhà nước thu hồi đất nói chung cịn tồn nhiều khó khăn, vướng mắc Bên cạnh đó, qua q trình nghiên cứu đề tài kiến nghị giải pháp nhằm góp phần hồn thiện quy định có liên quan: Giải pháp hoàn thiện giá bồi thường; giải pháp hoàn thiện tái định cư; giải pháp nhận thức người dân giải pháp hoàn thiện tổ chức quản lý Địa phương nên áp dụng giải pháp hồn thiện để cải thiện tình hình khó khăn, bất cập mà địa phương gặp phải trình thực diễn nhanh chóng, cơng nhanh chóng có hiệu phát triển địa phương 49 KẾT LUẬN Qua trình nghiên cứu đề tài:“Pháp luật bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộngthực tiễn huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận” biết mức độ ảnh hưởng thuận lợi, khó khăn chủ thể lên phương án đầu tư, triển khai thực cơng trình, dự án có sử dụng đất mà quỹ đất cần dùng có phần lớn Nhà nước trao quyền cho người dân quản lý, sử dụng ổn định Qua nghiên cứu, ta nhận thấy việc xử lý để có quỹ đất muốn thực cơng trình, dự án quan trọng xác định bước lấy lại quyền sử dụng đất mà trước Nhà nước trao cho người dân hay tổ chức gọi Nhà nước thu hồi đất qua đó, cần tính tốn lợi ích mà người dân hưởng trả lại quyền sử dụng đất để Nhà nước thực nhiệm vụ chung cho phát triển kinh tế - xã hội gồm bồi thường khoản phụ trợ hiểu hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất Để làm điều này, việc xây dựng, hiểu áp dụng vào thực tiễn quy định pháp luật có liên quan thực quan trọng Do đó, Nhà nước xem xét tình trạng thực tế đưa văn bản, định, nghị định, quy định cho hợp lý, dễ thực thể tính dân chủ quy định bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất Về vấn đề bồi thường, hỗ trợ tái định cư diễn dân chủ, công khai, đảm bảo thời gian để dự án diễn theo kế hoạch xây dựng phê duyệt Các đơn vị có liên quan phối hợp chặt chẽ với để thực trình tự, thủ tục theo quy định thu hồi đất người dân Mặc dù cịn số bất cập khơng thể tránh khỏi số hộ dân chưa trí với đơn giá Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định giá bồi thường, hỗ trợ bổ sung kịp thời chưa thoả đáng, chưa phù hợp với giá xây dựng mới, chưa phù hợp với thực tế chi phí đầu tư vào đất; điều kiện tính tốn chi phí đầu tư vào đất qua nhiều năm chứng minh; Nội dung mức hỗ trợ vào hạng mục chưa xác định mức nên hộ gia đình bị thu hồi đất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn việc làm ổn định đời sống Công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất có vai trị quan trọng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội Kết nghiên cứu 50 viết có góp phần vào cơng trình nghiên cứu chung lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ để góp phần hoàn thiện văn quy định từ huyện đến tính có liên quan theo tinh thần phù hợp với điều kiện đặc thù địa phương Tuy nhiên để làm điều cần có nhiều cơng trình nghiên cứu cần phải hồn thiện quy định cho phù hợp để không lúng túng Nhà nước thu hồi đất; áp dụng thực bồi thường, hỗ trợ cách phù hợp thuận lợi DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu văn quy phạm Pháp luật Luật Đất đai năm 2013 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ, quy định chi tiết thi hành số điều Luật Đất đai; Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ, quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất; Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính Phủ, quy định giá đất; Thông tư số 30/2014/ TT-BTNMT ngày 02/6/2014 Bộ Tài nguyên & Môi trường quy định hồ sơ giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất Thơng tư số 36/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 Bộ Tài nguyên Môi trường, quy định chi tiết phương pháp định giá đất; xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất; định giá đất cụ thể tư vấn xác định giá đất Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 Bộ Tài nguyên & Môi trường quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Quyết định số 08/2015/QĐ-UBND ngày 02/3/2015 UBND tỉnh Bình Thuận; Quyết định số 05/2018/QĐ-UBND ngày 25/01/2018 UBND tỉnh Bình Thuận, việc sửa đổi, bổ sung số điều Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 08/2015/QĐ-UBND ngày 02/3/2015 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Bình Thuận Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 Chính phủ, việc sửa đổi, bổ sung số Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai; Nghị định số 96/2019/NĐ-CP ngày 19/12/2019 Chính phủ, quy định khung giá đất Tài liệu tiếng Việt Báo cáo phục vụ giám sát Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện năm 2019 Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận Báo cáo tình hình thực nhiệm vụ phát tiển kinh tế xã hội quốc phòng an ninh; báo cáo thi đua khen thưởng năm: 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 Trung tâm Phát triển quỹ đất huyên Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận Đặng Đức Long, Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất Văn hóa Thơng tin, 2005, tr 490, Giải tốn lợi ích kinh tế ba chủ thể: Nhà nước, người có đất bị thu hồi chủ đầu tư bị thu hồi đất, Tạp chí Tài ngun Mơi trường, số 5/2009 Hội thảo "Pháp luật thực tiễn tiếp cận đất đai doanh nghiệp Việt Nam" ngày 27/6/2018 Hà Nội Phịng Thương mại Cơng nghiệp Việt Nam (VCCI) Bộ Tư pháp phối hợp tổ chức Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO hội nhập (VCCI), Hội thảo "Pháp luật thực tiễn tiếp cận đất đai doanh nghiệp Việt Nam" ngày 27/6/2018 Hà Nội Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Bộ Tư pháp phối hợp tổ chức Phan Trung Hiền & Châu Hồng Thân, “Thuận lợi khó khăn tạo quỹ đất nhằm thu hút đầu tư thành phố Cần Thơ”, tài liệu Hội thảo Thực trạng chế tạo quỹ đất thu hút đầu tư địa bàn thành phố Cần Thơ - thành tựu hạn chế, 2018, tr 29 Phan Trung Hiền & Châu Hồng Thân, “Thuận lợi khó khăn tạo quỹ đất nhằm thu hút đầu tư thành phố Cần Thơ”, tài liệu Hội thảo Thực trạng chế tạo quỹ đất thu hút đầu tư địa bàn thành phố Cần Thơ - thành tựu hạn chế, 2018 Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất Văn hóa Thơng tin, 2009 ThS Đặng Đức Long, “Giải tốn lợi ích kinh tế ba chủ thể: Nhà nước, người có đất bị thu hồi chủ đầu tư bị thu hồi đất”, Tạp chí Tài nguyên Môi trường, số 5/2009 Thứ trưởng Trần Hồng Hà, Hội nghị Tổng kết công tác năm 2015, triển khai kế hoạch công tác năm 2016, Bộ Tài nguyên Mơi trường, 2016 Tài liệu Websites Mục đích thu hồi đất cần minh bạch để tránh gây xúc, Báo Nhân dân, http://nhandan.org.vn Mục đích thu hồi đất cần minh bạch để tránh gây xúc”, Báo Nhân dân,http://nhandan.org.vn/chinhtri/item/21583802-%C2%A0khoi-dong-du-an%C3%B0oi-moi-sang-tao-huong-toi-nguoi-thu-nhap-thap.html Nguyễn Hà, “Kiểm toán Nhà nước: Dự án BT chiếm dụng vốn ngân sách”, https://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/vi-mo/kiem-toan-nha-nuoc-du-an-bt-chiemdung-von-ngan-sach-3752479.html ... phát triển kinh tế xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng 1.3.1 Các văn áp dụng thực bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng Để thu? ??n... lý bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã hội lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng Chương 2: Thực tiễn áp dụng pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất để phát. .. đánh giá thực trạng pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng - Thực tiễn huyện Hàm Thu? ??n Bắc, tỉnh Bình Thu? ??n đưa giải pháp phù