ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA LỊCH SỬ - - KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Đề tài: TÍN NGƯỠNG CỘNG ĐỒNG CỦA CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Sinh viên thực : Trần Thị Kiều Trang Chuyên ngành : Việt Nam học Lớp : 12CVNH Người hướng dẫn : Th.s Lê Thị Thu Hiền Đà Nẵng, tháng 05/2016 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đối tượng phạm vi nghiên cứu Mục đích nghiên cứu 5 Nguồn tài liệu phương pháp nghiên cứu 6 Đóng góp đề tài 7 Cấu trúc đề tài CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 1.1 Vài nét làng biển Thanh Khê 1.1.1 Tên gọi lịch sử hình thành 1.1.2 Điều kiện kinh tế, xã hội 11 1.1.3 Đời sống văn hóa, cư dân 16 1.2 Một số khái niệm liên quan 19 1.2.1 Tín ngưỡng cộng đồng 19 1.2.2 Cư dân ven biển 22 CHƯƠNG CÁC HÌNH THÁI TÍN NGƯỠNG CỘNG ĐỒNG TRUYỀN THỐNG CỦA CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 23 2.1 Các loại hình tín ngưỡng 23 2.2 Đối tượng thờ 27 2.3 Cơ sở thờ tự 34 2.4 Lễ lệ lễ hội 42 2.4.1 Lễ vật 42 2.4.2 Nghi lễ 44 2.4.2.1 Lễ cầu an 46 2.4.2.2 Lễ Cầu ngư 47 2.4.2.3 Lễ cúng Thành Hoàng (Thổ Thần) 49 2.4.2.4 Lễ cúng Tiền hiền 49 2.4.2.5 Lễ vía Bà 52 2.4.2.6 Lễ quẩy cơm Cô Bác 52 2.4.3 Các hoạt động phần hội 54 CHƯƠNG TÍN NGƯỠNG CỘNG ĐỒNG CỦA CƯ DÂN LÀNG BIỂN THANH KHÊ TRONG BỐI CẢNH ĐƠ THỊ HĨA Ở ĐÀ NẴNG 58 3.1 Giá trị tín ngưỡng cộng đồng đời sống cư dân làng biển Thanh Khê 58 3.1.1 Giá trị tâm linh 58 3.1.2 Giá trị văn hóa nghệ thuật 59 3.1.3 Giá trị lịch sử 61 3.1.4 Giá trị xã hội 62 3.2 Biến đổi tín ngưỡng cộng đồng cư dân ven biển làng Thanh Khê 62 3.2.1 Đơ thị hóa Đà Nẵng ảnh hưởng q trình thị hóa làng Thanh Khê 62 3.2.2 Một số biến đổi tín ngưỡng cộng đồng cư dân Thanh Khê q trình thị hóa Đà Nẵng 65 3.2.2.1 Niềm tin thực hành tín ngưỡng 65 3.2.2.2 Biến đổi sở thờ tự 75 3.2.2.3 Biến đổi quy mô tổ chức lễ cúng/lễ hội 76 3.2.2.4 Biến đổi nghi thức thờ cúng 78 3.2.2.5 Biến đổi lễ vật thờ cúng 80 3.2.2.6 Biến đổi phần hội lễ hội gắn với tín ngưỡng 83 3.3 Giải pháp bảo tồn phát huy giá trị tín ngưỡng cộng đồng cư dân Thanh Khê 86 3.3.1 Tăng cường vai trị quyền địa phương, cấp quản lý 86 3.3.2 Duy tu, bảo tồn sở thờ tự 89 3.3.3 Tư liệu hóa tín ngưỡng 90 3.3.4 Nâng cao nhận thức giáo dục cho người dân ý thức, trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn tín ngưỡng 92 3.3.5 Gắn tín ngưỡng với phát triển du lịch 93 KẾT LUẬN 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO 99 PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 1: Đối tượng thờ cúng tín ngưỡng cộng đồng truyền thống cư dân ven biển làng Thanh Khê 28 Bảng 2: Hệ thống sở thờ tự gắn với tín ngưỡng cộng đồng truyền thống làng Thanh Khê 34 Bảng 3: Lễ vật dâng cúng lễ hội, lễ cúng truyền thống làng Thanh Khê 42 Bảng 4: Các lễ cúng, lễ hội tín ngưỡng cộng đồng truyền thống làng Thanh Khê 44 Bảng 5: Niềm tin người dân vào linh thiêng vị thần thánh tín ngưỡng cộng đồng truyền thống làng Thanh Khê 69 Bảng 6: Mức độ đến sở thờ tự để cúng bái năm dân làng Thanh Khê 71 Bảng 7: Số lượng người dân tham gia vào lễ hội, lễ cúng làng Thanh Khê 73 Bảng 8: Sự thay đổi quy mô lễ hội, lễ cúng so với trước qua quan sát người dân địa phương 76 Bảng 9: Lễ vật cúng Thần lễ hội, lễ cúng làng Thanh Khê (trước nay) 81 Bảng 10: Lễ vật dâng cúng người dân địa phương lễ cúng, lễ hội 82 Bảng 11: Các trị chơi xưa có lễ hội làng Thanh Khê 84 Bảng 12: Các sinh hoạt dân gian xưa có lễ hội làng Thanh Khê 85 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT : Thứ tự TN : Tín nguỡng LH : Lễ hội T : Truớc N : Nay MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Việt Nam - dân tộc có tới 54 người anh em chung sống dải đất ngọc hình chữ S, trải qua trình phát triển xuyên suốt chiều dài bốn ngàn năm lịch sử, hình thành nên văn hóa vơ đa dạng nhiều màu sắc Văn hóa Việt Nam, trải qua trình phát triển lâu dài lịch sử dân tộc với bao biến cố thăng trầm giai đoạn mà có tích hợp, giao thoa, tiếp biến với văn hóa Đơng Tây Dẫu vậy, văn hóa Việt Nam ln tỏa sáng với giá trị tinh hoa túy người Việt, văn hóa đa dạng thống Nghị trưởng người Pháp Edouard Herriot nói: “Văn hóa cịn lại người ta quên tất cả, thiếu người ta học tất cả”, văn hóa cội nguồn, gốc rễ cộng đồng người, hồn, sức sống quốc gia, dân tộc Trong văn hóa đa màu sắc Việt Nam, tín ngưỡng, phong tục nét văn hóa đặc trưng Tín ngưỡng phong tục người Việt độc đáo phong phú Đây giá trị văn hoá kết tinh qua hàng nghìn năm lịch sử Hệ thống tín ngưỡng phong tục truyền thống chứa đựng triết lý sâu xa tự nhiên, xã hội người, thể giá trị chân - thiện - mỹ quý báu dân tộc, mang giá trị nhân sinh sâu sắc, trở thành sợi dây nối liền người với người, có tác dụng liên kết cộng đồng, tạo nên sức mạnh đoàn kết cộng đồng vô to lớn Tuyệt đại đa số nhân dân Việt Nam có truyền thống sinh hoạt tín ngưỡng lâu đời Mỗi dân tộc anh em có hình thức tín ngưỡng mang nét đặc sắc riêng Truyền thống cịn gắn bó chặt chẽ với sinh hoạt văn hoá mang đậm sắc dân tộc qua nghi lễ thờ cúng, phong tục tập quán lễ hội dân gian khắp miền đất nước Đà Nẵng - nơi mệnh danh “thành phố đáng sống” ngày thay da đổi thịt với cú vươn mạnh mẽ “Con Rồng vàng” nằm dải đất ngọc hình chữ S hội tụ nét tinh hoa văn hóa hai miền Bắc - Nam, mà văn hóa nơi mang đậm nét văn hóa chung hai miền hịa quyện với nét riêng văn hóa cư dân Đà Nẵng, bật văn hóa biển Là đại diện cho văn hóa biển Đà Nẵng, làng Thanh Khê với làng Nam Thọ, Mân Quang… làng biển có lịch sử hình thành từ sớm Sự chuyển cư, cộng cư người Việt người Chăm hình thành nên cộng đồng dân cư Thanh Khê cổ Làng Thanh Khê làng biển có hệ thống tín ngưỡng cộng đồng cư dân phát triển mà đặc điểm dễ nhận thấy thông qua đa dạng di tích văn hóa tín ngưỡng làng Những sở tín ngưỡng vật thể thờ linh thần Tiền hiền vùng đất Thanh Khê thử thách qua nhiều biến thiên thời mà tồn uy nghiêm Ngày nay, đình miếu sừng sững, trầm tư đất trời Đà Nẵng, hai mùa tế tự Xuân Thu, hương đưa trống vọng, minh chứng cho vùng văn hóa ngư nghiệp địa lâu đời, hiền hịa thịnh vượng Cho nên, việc nghiên cứu giá trị đời sống văn hóa, tín ngưỡng cư dân ven biển làng Thanh Khê để từ đưa giải pháp nhằm bảo tồn phát huy giá trị truyền thống vơ ý nghĩa thiết thực Ngoài ra, với yếu tố thuận lợi tự nhiên, Đà Nẵng hồn tồn có điều kiện để phát triển du lịch trở thành ngành mũi nhọn thật, nơi du khách nước ưu gọi “thiên đường nghỉ dưỡng” đặc biệt vào mùa hè Song song với phát triển du lịch tự nhiên, loại hình du lịch văn hóa thành phố phát triển với lễ hội truyền thống quốc tế hấp dẫn, hình thức sinh hoạt cộng đồng, tín ngưỡng phong phú… Vì vậy, việc khai thác lễ hội, tín ngưỡng, sinh hoạt cộng đồng thành phố Đà Nẵng, đặc biệt vùng ven biển mà làng Thanh Khê tiêu biểu để đưa vào phát triển du lịch vấn đề được quan tâm ý Tuy có nhiều viết, cơng trình nghiên cứu văn hóa, tín ngưỡng cộng đồng cư dân ven biển Quảng Nam - Đà Nẵng thực tế chưa có đề tài, cơng trình sâu nghiên cứu cách cụ thể toàn diện vấn đề Xuất phát từ lí trên, tơi chọn đề tài: “Tín ngưỡng cộng đồng cư dân ven biển làng Thanh Khê, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng” để làm đề tài khóa luận tốt nghiệp Lịch sử nghiên cứu vấn đề Tín ngưỡng phong tục người Việt Nam vô phong phú đa dạng Đây giá trị văn hoá kết tinh qua hàng nghìn năm lịch sử chứa đựng triết lý sâu xa tự nhiên xã hội người, thể giá trị chân - thiện mỹ q báu dân tộc, vậy, tín ngưỡng, phong tục đề tài thu hút quan tâm, ý, tìm hiểu nhiều nhà nghiên cứu Trước hết, kể đến hai cơng trình nghiên cứu Trần Ngọc Thêm Cơ sở văn hóa Việt Nam (1999), NXB Giáo dục Tìm sắc văn hóa Việt Nam (2001), NXB thành phố Hồ Chí Minh Đây hai số cơng trình khoa học đầu nghiên cứu, tìm hiểu tồn diện sâu sắc văn hóa Việt Nam, đề cập đến tín ngưỡng dân gian Việt Nam Hay tác phẩm Khai Đăng, Tản mạn tín ngưỡng phong tục tập quán người Việt, NXB Văn hóa Thơng Tin cung cấp phần nhỏ lượng tri thức phong phú văn hố Việt Nam giới thiệu số tín ngưỡng truyền thống người Việt Giáo sư - Tiến sĩ Ngơ Đức Thịnh với cơng trình Tín ngưỡng, văn hóa tín ngưỡng Việt Nam (2001), NXB Khoa học xã hội cho nhìn tồn diện sâu sắc văn hóa tín ngưỡng hình thái tín ngưỡng người Việt Ngồi cịn có nhiều viết, cơng trình khoa học khác nghiên cứu văn hóa tín ngưỡng nhiều nhà nghiên cứu nước, kể đến viết Văn hóa tín ngưỡng tác giả Nguyễn Văn Bốn Trong viết tập hợp nhiều quan điểm, nhận định học giả ngồi nước khái niệm “tín ngưỡng”, đồng thời đưa phân tích, quan điểm cá nhân văn hóa tín ngưỡng Liên quan trực tiếp đến đề tài có cơng trình Tín ngưỡng thờ Tiền hiền, Hậu hiền làng đánh cá ven biển Đà Nẵng sinh viên Trần Thị Huyền (2015), khóa luận tốt nghiệp đại học, khoa Lịch Sử, trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng; Tín ngưỡng thờ cúng hồn làng đánh cá ven biển Đà Nẵng sinh viên Nguyễn Thị Phượng (2015) Đây công trình nghiên cứu văn hóa tín ngưỡng làng ven biển Đà Nẵng, có lấy làng Thanh Khê làm điểm nghiên cứu Ngồi cịn có cơng trình Tín ngưỡng cư dân phường Thọ Quang, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng sinh viên Phạm Thị Lấm (2013) đặc biệt cơng trình Tín ngưỡng ngư dân ven biển Quảng Nam - Đà Nẵng, NXB Từ điển bách khoa Hà Nội tác giả Nguyễn Xuân Hương đề cập đến tín ngưỡng, lễ hội cư dân ven biển Quảng Nam - Đà Nẵng như: Tục thờ cúng cá Ông, lễ hội Cầu ngư, hát chèo đưa linh, tục thờ Mẫu, tín ngưỡng thờ Cơ hồn, Cơ Bác, tín ngưỡng thờ tổ tiên Bên cạnh cơng trình nghiên cứu, viết, tác phẩm liên quan đến văn hóa, tín ngưỡng Việt Nam nói chung tín ngưỡng cộng đồng cư dân ven biển xứ Quảng nói riêng cịn có cơng trình nghiên cứu làng Thanh Khê Đáng ý sách viết Các di tích lịch sử văn hóa tín ngưỡng làng Thanh Khê ban nghi lễ làng Thanh Khê, với khảo luận, biên dịch nhà nghiên cứu Phạm Thúc Hồng cung cấp thông tin quan trọng quý báu trình mở đất, tên gọi địa danh làng Thanh Khê giới thiệu cách đầy đủ thông tin di tích lịch sử văn hóa tín ngưỡng làng Một cơng trình mang tên Giá trị lịch sử nguồn tư liệu địa bạ sưu tầm địa bàn Đà Nẵng Thạc sĩ Hồ Tấn Tuấn, đề cập đến địa bạ làng Thanh Khê Ở cơng trình này, tác giả khơng nói đến tình hình ruộng đất làng xã Đà Nẵng cuối kỷ XVIII, đầu kỷ XIX qua địa bạ mà đề cập tới việc ghi nhận địa phận xã thơn bốn phía giáp với đâu, thơn xã nào?, có giáp với nhau, xác nhận ranh giới cắm mốc… làng xã Đà Nẵng có làng Thanh Khê Với cơng trình nghiên cứu lịch sử - văn hóa Đình làng Đà Nẵng tập thể tác giả Hồ Tấn Tuấn (chủ biên), Lê Xuân Thông, Đinh Thị Toan, NXB Đà Nẵng (2012) trình bày khái quát trình hình thành làng xã đời kiến trúc nghệ thuật đình làng Đà Nẵng, giới thiệu đình làng Đà Nẵng có phần viết đình làng Thanh Khê Một số viết Đình Thanh Khê đăng website Cổng thông tin điện tử thành phố Đà Nẵng giới thiệu vài thông tin vị Tiền hiền, Hậu hiền có cơng khai sinh làng đặc điểm đời sống kinh tế cư dân Thanh Khê Nhìn chung, cơng trình đề cập đến nhiều vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu, nhiên, nhìn khái qt, chung chung khía cạnh đề tài Tuy vậy, tài liệu sở, tảng để học tập, tham khảo nhằm hồn thành tốt cơng trình nghiên cứu Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu hình thái tín ngưỡng cộng đồng cư dân ven biển làng Thanh Khê, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng Trong tập trung nghiên cứu vào tín ngưỡng quan trọng (Tín ngưỡng thờ Thành hồng, tín ngưỡng thờ Tiền Hiền, Hậu hiền, tín ngưỡng thờ cá Ông, tín ngưỡng thờ Nữ thần, tín ngưỡng thờ Âm linh/Cơ Bác) có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống văn hóa tâm linh kinh tế, xã hội cư dân địa phương Bên cạnh đó, đề tài cịn nghiên cứu lịch sử hình thành phát triển làng Thanh Khê để từ làm rõ nguyên biến đổi loại hình tín ngưỡng q trình phát triển làng 3.2 Phạm vi nghiên cứu Về mặt không gian: Làng Thanh Khê bao gồm Thanh Khê Đông, Thanh Khê Tây Xuân Hà Nhưng phạm vi nghiên cứu, xác định phạm vi nghiên cứu phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng Về mặt thời gian: Từ làng Thanh Khê thành lập nay, lấy mốc 1975 để phân biệt trước Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu hình thái tín ngưỡng cộng đồng cư dân làng Thanh Khê (về đối tượng thờ cúng, sở thờ tự, nghi lễ thờ cúng, lễ vật, lễ hội, niềm tin thực hành tín ngưỡng, ý nghĩa, giá trị); biến đổi làng tín ngưỡng làng bối cảnh thị hóa Qua đó, đề xuất số giải pháp nhằm giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa Mục đích nghiên cứu Thơng qua việc nghiên cứu, đề tài nhằm mục đích phục dựng lại “bức tranh” hình thái tín ngưỡng cộng đồng nhằm giới thiệu nét đặc trưng đời sống tín ngưỡng, văn hóa cư dân địa, từ thấy nét tương đồng khác biệt vấn đề sinh hoạt thực hành tín ngưỡng cư dân ven biển Thanh Khê với làng ven biển khác địa bàn thành phố Đà Nẵng Cũng từ việc nghiên cứu để làm rõ nét truyền thống biến đổi tín ngưỡng cộng đồng qua thời gian Nguyên nhân Ông/Bà đến nơi gì? T Nguyên nhân Trước Nay T Trước Trước nay không Đến chơi Đến cầu xin/cầu cúng Đến dọn dẹp Mời đại diện Khác (ghi rõ): Ông/Bà tin vào linh thiêng vị thần thánh đây? TT Thần thánh Trước 1 Thành hoàng Tiền hiền Đức Ngư ơng/Ơng Nam Hải Bà (Thiên Y A Na, Tứ vị thánh nương, Nay 3 Ngũ hành, bà Thủy…) Cô hồn/Cô Bác Ghi chú: = Tin = Ngờ vực = Khơng tin Ơng/bà tham dự lễ hội, lễ cúng truyền thống làng mình? TT Lễ hội, lễ cúng Trước 1 LH đình LH Cầu ngư Lễ tế Thành hồng Lễ vía Bà Lễ cúng Tiền hiền Lễ quẩy cơm Cô Bác Ghi chú: = Thường xuyên Nay 4 = Thỉnh thoảng = Hiếm = Không 106 Nếu lựa chọn đáp án (Hiếm khi) (Không bao giờ) câu 5, xin cho biết nguyên nhân sao? Bận làm nên tham dự Là người nơi khác đến nên ngại không tham dự Khơng thích tham dự khơng tin Khơng thích tham dự lười đi/khơng hứng thú Địa điểm tổ chức nhỏ không đủ chỗ ngồi (Chuyển sang câu 10) Ơng/Bà dâng lễ vật lễ hội, lễ cúng? TT Lễ vật Trái cây, hương hoa Xôi chè Gà vịt Hải sản (cá, tơm, mực…) Tiền Trước Nay Ơng/bà thấy quy mô lễ hội, lễ cúng trước nào? TT Lễ hội, lễ cúng LH đình LH Cầu ngư Lễ tế Thành hồng Lễ vía Bà Lễ cúng Tiền hiền Lễ quẩy cơm cô bác/cúng cô hồn Lớn 107 Như Nhỏ Theo ơng/ bà, có nên tiếp tục tổ chức, bảo tồn lễ hội, lễ cúng không? TT Lễ hội, Bảo tồn Bảo tồn thay Không lễ cúng nguyên vẹn đổi số nội dung bảo tồn phần lễ hội LH đình LH Cầu ngư Lễ tế Thành hồng Lễ vía Bà Lễ cúng Tiền hiền Lễ quẩy cơm cô bác/cúng cô hồn 10 Nếu trả lời Có câu 6, xin Ơng/Bà cho biết nguyên nhân? Để thần phù hộ cho người dân Để tín ngưỡng cố kết người dân làng mặt tinh thần, tâm linh Để trì văn hóa, tín ngưỡng cha ơng để lại Để phục vụ cho phát triển du lịch làng, quận/thành phố Xin chân thành cảm ơn giúp đỡ Ông/Bà! 108 KẾT QUẢ PHIẾU ĐIỀU TRA TÍN NGƯỠNG CỘNG ĐỒNG CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Ơng/Bà có biết nhân vật thờ phụng tín ngưỡng sau? TT Tín ngưỡng Nhân vật Thành Ơng Hồ Bà hồng Văn Oai Thiên Y Thần Cô Không Nam hồn, biết Hải Cô A Na Bác TN thờ Thành 20.8% 0.8% 78.3% 0.8% 88.3% hoàng TN thờ Tiền 10.8% hiền TN thờ cá Ông TN thờ 0.8% 26.7% 72.5% Nữ 10.8% 0.8% 88.3% 21.7% 76.7% Thần TN thờ Âm linh 1.7% Ông/Bà đến sở thờ tự sau lần năm? T Thiết chế T tín ngưỡng Trước Nay 4 Đình 35.8% 50.8% 8.3% 5% 35.8% 53.3% 5.8% 5% Lăng 27.5% 60.8% 8.3% 3.3% 23.3% 67.5% 6.7% 2.5% Miếu 29.2% 55.8% 7.5% 7.5% 19.2% 69.2% 6.7% 5% Am/Đền 96.7% 0% 0.8% 2.5% 95% 2.5% 0% 2.5% Khác 95.8% 0% 0% 4.2% 95% 0.8% 0.8% 3.3% Ghi chú: = Không đến = 1-2 lần 109 = 3-5 lần = Trên lần Nguyên nhân Ông/Bà đến nơi gì? T T Nguyên nhân Trước Nay Trước Đến chơi Đến cầu xin/cầu cúng Đến dọn dẹp Mời đại diện 5% 2.5% 0.8% 0.8% 1.7% 10.8% 3.3% 10.9% 3.3% 44.2% 1.7% 37.8% Trước không 90% 42.5% 94.2% 50.4% Ông/Bà tin vào linh thiêng vị thần thánh đây? T T Thần thánh Trước Nay Thành hoàng 69.2% 8.3% 20% Tiền hiền 70% 8.3% 20.9% Đức Ngư 70.8% 8.3% 20% ơng/Ơng Nam Hải Bà/Nữ Thần 68.3% 9.2% 21.7% Cô hồn/Cô 65% 8.3% 25.8% Bác Ghi chú: = Tin 2.5% 0.8% 0.8% 74.2% 10.8% 14.2% 75% 9.2% 15% 75.8% 8.3% 15% 0.8% 0.8% 0.8% 0.8% 0.8% 73.3% 70.8% 0.8% 0.8% = Ngờ vực 10% 10% 15.8% 18.3% = Khơng tin Ơng/bà tham dự lễ hội, lễ cúng truyền thống làng mình? T T Lễ hội, lễ cúng Trước 1 LH đình LH Cầu ngư Lễ tế Thành hồng Lễ cúng Tiền hiền Lễ quẩy cơm bác Nay 4 0.8% 5.8% 46.7% 24.2% 50% 67.5% 5.8% 8.3% 0.8% 7.5% 42.5% 15.8% 5% 43.3% 48.3% 12.5% 5.8% 33.3% 26.9% 1.7% 2.5% 68.9% 32.5% 0.8% 0.8% 65.8% 48.5% 6.7% 2.5% 45% 52.5% 5.8% 1.7% 40% 44.2% 7.2% 59.2% 10% 41.6% 10% Ghi chú: = Thường xuyên = Thỉnh thoảng = Hiếm 110 = Không Nếu lựa chọn đáp án (Hiếm khi) (Không bao giờ) câu 5, xin cho biết nguyên nhân sao? Bận làm nên khơng tham dự 71.4% Khơng thích tham dự khơng tin 9.5% Khơng thích tham dự lười - khơng hứng thú 19% (Chuyển sang câu 10) Ơng/Bà dâng lễ vật lễ hội, lễ cúng? TT Lễ vật Trước dâng Trước không dâng Trái cây, hương hoa 15.2% 84.8% Xôi chè 3% 97% Gà vịt 2% 98% Hải sản (cá, tôm, mực…) 0% 100% Tiền 84.8% 15.2% Ông/bà thấy quy mô lễ hội, lễ cúng trước nào? TT Lễ hội, lễ cúng Lớn Như Nhỏ Khơng biết LH đình 62.6% 16.2% 2% 19.2% LH Cầu ngư 77.8% 18.2% 2% 2% Lễ tế Thành hoàng 61.6% 16.1% 2% 20.2% Lễ vía Bà 60.6% 15.2% 2% 22.2% Lễ cúng Tiền hiền 40.4% 15.2% 2% 42.2% Lễ quẩy cơm cô bác/cúng 55.6% 16.2% 2% 26.3% cô hồn 111 Theo ơng/ bà, có nên tiếp tục tổ chức, bảo tồn lễ hội, lễ cúng không? TT Lễ hội, Bảo tồn Bảo tồn Không Không lễ cúng nguyên thay đổi số nội bảo tồn biết vẹn dung phần lễ hội LH đình 94.1% 1.7% 0.8% 3.4% LH Cầu ngư 97.5% 1.7% 0.8% 0% Lễ tế Thành hoàng 95.8% 1.7% 0.8% 1.7% Lễ vía Bà 94.1% 1.7% 0.8% 3.3% Lễ cúng Tiền hiền 94.1% 1.7% 1.7% 2.5% Lễ 95.8% 1.7% 0.8% 1.7% quẩy cơm cô bác/cúng hồn 10 Nếu trả lời Có câu 6, xin Ông/Bà cho biết nguyên nhân? Để thần phù hộ cho dân 23.7% Để tín ngưỡng cố kết người dân làng mặt tinh thần, tâm linh 5.1% Để trì văn hóa, tín ngưỡng cha ơng để lại 68.6% Để phục vụ cho phát triển du lịch làng, quận, thành phố 2.5% 112 PHỤ LỤC MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ TÍN NGƯỠNG CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Hình 1: Đình làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 2: Lăng Ơng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 113 Hình 3: Miếu Thuyền làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 4: Lăng Tập linh làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 114 Hình 5: Hình ảnh miếu Tam vị làng Thanh Khê (ảnh tư liệu) [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 6: Chánh điện miếu Tam Vị làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 115 Hình : Lễ Chánh bên lăng Ông lễ Cầu ngư làng Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình : Lễ Chánh lễ hội Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 116 Hình : Lễ xây trầu bả trạo lễ hội Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 10: Nghi thức tế Cơ hồn lễ tế Thành Hoàng miếu Tam Vị [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 117 Hình 11 : Văn tế lễ tế Thành Hoàng miếu Tam Vị [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 12: Lễ vật cúng lễ Cầu ngư lăng Ông làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 118 Hình 13: Lễ vật cúng lễ Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 14: Lễ vật cúng lễ tế Thành Hoàng miếu Tam Vị làng Thanh Khê [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 119 Hình 15: Hát chịi LH Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 Hình 16: Múa Phúc- Lộc -Thọ LH Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] Hình 17: Trị chơi ngốy thúng LH Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 Hình 18: Trị chơi kéo co LH Cầu ngư quận Thanh Khê 2016 [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] [Nguồn: Ảnh sinh viên chụp] 120 ... Khê, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng - Chương 2: Các hình thái tín ngưỡng cộng đồng truyền thống cư dân ven biển làng Thanh Khê, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng - Chương 3: Tín ngưỡng cộng đồng. .. ngưỡng cộng đồng cư dân làng biển Thanh Khê bối cảnh đô thị hóa Đà Nẵng CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ CƯ DÂN VEN BIỂN LÀNG THANH KHÊ, QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 1.1 Vài nét làng biển Thanh Khê 1.1.1... cảnh Thành hồng Tín ngưỡng thờ Cá ơng: Cũng cư dân ven biển miền Trung miền Nam, thờ cúng cá ông tín ngưỡng đặc thù cộng đồng cư dân ven biển Quảng Nam - Đà Nẵng nói chung, cộng đồng cư dân ven biển